Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Rozpoznawanie walców, stożków i kul

W naszym otoczeniu znajdziemy wiele przedmiotów i obiektów w kształcie figur przestrzennych, w których nie da się wyróżnić wierzchołków, prostokątnych lub trójkątnych ścian, ani nawet krawędzi będących odcinkami. Przyjrzyjmy się takim figurom.

Walec

Zapoznaj się z poniższą animacją 3D przedstawiającą walec i jego siatkę.

R1QQYSwmzBnZM1
Animacja 3D rozpoczyna się od stołu, na którym ustawionych jest dwanaście filiżanek z jednym uchem. Na pierwszym planie na środku ustawione są dwie filiżanki jedna na drugiej oraz dwie pojedyncze filiżanki po lewej i prawej stronie. Po chwili dochodzi do zbliżenia na dolną filiżankę ustawioną na środku, tło za nią zostaje rozmazane. Ucho kubka zaczyna powoli znikać i pozostaje jedynie bryła, którą nazywamy walcem. Po dłuższej chwili zaczyna się ona obracać tak, że widzimy podstawy walca, które są kołami. Następnie dochodzi do ułożenia walca na boku, podstawami skierowanymi w naszą stronę. Zaczyna się rozcinanie walca wzdłuż pionowej linii. Powierzchnia boczna walca zaczyna się rozwijać, koła zaczynają się rozkładać do góry i dołu. Powstaje wówczas siatka walca składająca się z prostokąta, do którego styczne są dwa koła.
1
Przykład 1

Zapoznaj się z apletem przedstawiającym walec. Zmieniaj promień kół w podstawach walca oraz jego wysokość. Użyj przycisku „Uchwyt” i obracaj bryłę w dowolną stronę.

RRpIojC60gnQK11
Aplet Geogebry przedstawia walec. W górnym lewym rogu znajdują się dwa suwaki. Pierwszy suwak jest z zakresu od jeden do siedem z krokiem co jeden i odpowiada za długość promienia koła znajdującego się w podstawie bryły. Drugi suwak jest z zakresu od jeden do osiem z krokiem co jeden i odpowiada za wysokość walca. Przykład 1. Ustawmy suwak dla r=4 oraz h=6. Wówczas pod spodem wyświetla się model walca z którego średnica jest dłuższa niż wysokość. Zaznaczony jest również przekrój osiowy walca z jego przekątną oraz pionowa oś obrotu. Po prawej stronie znajduje się punkt o nazwie "Uchwyt", który pozwala obracać bryłę w różnych kierunkach. Przykład 2. Ustawiamy suwak na r=2 oraz h=10. Wówczas walec jest wąski, ale wysoki.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Stożek

Zapoznaj się z poniższą animacją 3D przedstawiającą stożek i jego siatkę.

R1LZOUJ7wjZAc1
Animacja 3D rozpoczyna się od prezentacji siatki stożka. Składa się ona z wycinka koła o dowolnym kącie oraz koła stycznego do zaokrąglonego brzegu wycinka. Po chwili dochodzi do złożenia wycinka koła w taki sposób , że boki równe jego długości promienia zostają ze sobą sklejone. Wówczas u dołu pozostaje miejsce na podstawę stożka w kształcie koła. Tak złożona bryła zostaje rozmyta i  zastąpiona pachołkiem drogowym ustawionym na jezdni wraz z innymi trzema pachołkami.
1
Przykład 2

Zapoznaj się z apletem przedstawiającym stożek. Zmieniaj wartości promienia koła w podstawie oraz wysokości stożka. Użyj przycisku „Uchwyt” i obracaj bryłę w dowolną stronę.

R12WVMBqW5e8h11
Aplet Geogebry przedstawia stożek. W górnym lewym rogu znajdują się dwa suwaki. Pierwszy suwak jest z zakresu od jeden do siedem z krokiem co jeden i odpowiada za długość promienia koła znajdującego się w podstawie bryły. Drugi suwak jest z zakresu od jeden do osiem z krokiem co jeden i odpowiada za wysokość stożka. Po lewej stronie znajduje się punkt o nazwie "Uchwyt" pozwalający obracać stożkiem w dowolne strony. Przykład 1. Ustawmy suwak dla r=5 oraz h=10. Wówczas pod spodem wyświetla się model stożka, którego średnica jest taka sama jak wysokość. Zaznaczony jest również przekrój osiowy stożka zawierający wysokość bryły. Po prawej stronie znajduje się punkt o nazwie "Uchwyt", który pozwala obracać bryłę w różnych kierunkach. Przykład 2. Ustawiamy suwak na r=4 oraz h=6. Wówczas wysokość stożka jest mniejsza od średnicy podstawy.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Kula

Zapoznaj się z animacją 3D przedstawiającą model kuli.

RqKgT5Shz1Lml1
Animacja 3D rozpoczyna się on modelu planety Ziemi, który kręci się wokół własnej osi. Następnie morza i kontynenty zostają usunięte z modelu, a on sam staje się jednokolorowy. Modelem jest bryła, którą nazywamy kulą. Animacja przedstawia jak od lewego górnego rogu dochodzi do spłaszczenia kuli, aż do momentu powstania półkuli. Następnie półkula zostaje ponownie rozszerzona do kształtu kuli. Po krótkim czasie dochodzi do kolejnego spłaszczenia lewego górnego rogu kuli i zostaje ona odwrócona w taki sposób, że spłaszczenie jest skierowane w naszą stronę. Pokazuje to, że koło spłaszczenia ma mniejszy promień niż koło wielkie kuli.
1
Przykład 3

Zapoznaj się z apletem przedstawiającym kulę, zmieniaj jej promień za pomocą odpowiedniego suwaka. Użyj przycisku „Uchwyt” i obracaj bryłę w dowolną stronę.

RIAnQM173sNzT11
Aplet Geogebry przedstawia kulę. W górnym lewym rogu znajdują się jeden suwak. Odpowiada on za powiększenie i zmniejszanie bryły. Jest on z zakresu od jednej dziesiątej do dwóch z krokiem co jedną dziesiątą i oznaczony jako promień. Dla promienia równego zero przecinek pięć kula jest o wiele mniejsza niż dla promienia równego jeden przecinek pięć. Po lewej stronie znajduje się punkt o nazwie "Uchwyt" pozwalający obracać kulą w dowolne strony.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Kula, walec, stożek – zadania

Polecenie 1

Podaj przykład przedmiotu znajdującego się w Twoim otoczeniu, który ma kształt:

  1. walca,

  2. stożka,

  3. kuli.

RfiL9auKDNsO5
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1232GHrI3OZL
Ćwiczenie 1
Łączenie par. Zaznacz, czy podane zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe.. Podstawą walca jest koło.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Walec ma dwie podstawy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stożek ma dwie podstawy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kula ma trzy wierzchołki.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
RI24u5Skhz624
Ćwiczenie 2
Dopasuj do każdej świecy nazwę bryły, w kształcie której jest ta świeca.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RBZUvKJr8logG
Ćwiczenie 2
Połącz w pary bryłę z jej opisem. Bryła obrotowa, która składa się z podstawy w kształcie koła oraz powierzchni bocznej. Możliwe odpowiedzi: 1. Kula, 2. Walec, 3. Stożek Bryła obrotowa, która składa się z dwóch podstaw w kształcie koła oraz powierzchni bocznej. Możliwe odpowiedzi: 1. Kula, 2. Walec, 3. Stożek Bryła obrotowa, która powstaje po obrocie koła wokół średnicy tego koła. Możliwe odpowiedzi: 1. Kula, 2. Walec, 3. Stożek
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RBmuMphH4Zzba
Ćwiczenie 3
Połącz w pary obiekty z odpowiadającą im nazwą bryły. kostka Rubika Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup sopel lodu Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup rolka ręcznika kuchennego Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup piramida Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup podręcznik do matematyki Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup bombka choinkowa Możliwe odpowiedzi: 1. sześcian, 2. stożek, 3. walec, 4. kula, 5. prostopadłościan, 6. ostrosłup
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RXvcC2eVEKH8v
Ćwiczenie 4
Jaki przedmiot codziennego użytku składa się jednocześnie z kuli, walca i stożka? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. szpilka, 2. igła, 3. słuchawki, 4. ołówek
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1TwOCtf0U3Yn
Ćwiczenie 5
Poniżej podano pewne przedmioty z życia codziennego. Pogrupuj je ze względu na kształt. Przeciągnij każdy element do odpowiedniej grupy. kształt kuli Możliwe odpowiedzi: 1. rolka papieru, 2. kula bilardowa, 3. lejek, 4. piłka, 5. walec drogowy, 6. rożek do lodów, 7. puszka konserw, 8. wałek do ciasta, 9. czapeczka urodzinowa, 10. pomarańcza kształt stożka Możliwe odpowiedzi: 1. rolka papieru, 2. kula bilardowa, 3. lejek, 4. piłka, 5. walec drogowy, 6. rożek do lodów, 7. puszka konserw, 8. wałek do ciasta, 9. czapeczka urodzinowa, 10. pomarańcza kształt walca Możliwe odpowiedzi: 1. rolka papieru, 2. kula bilardowa, 3. lejek, 4. piłka, 5. walec drogowy, 6. rożek do lodów, 7. puszka konserw, 8. wałek do ciasta, 9. czapeczka urodzinowa, 10. pomarańcza
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.