Unia Europejska

Ojcowie Europy

Ojcowie Europy, zwani także ojcami integracji europejskiej, to osoby, które w bardzo dużym stopniu przyczyniły się do powstania Wspólnot Europejskich, które stały się podstawą do utworzenia Unii EuropejskiejUnia EuropejskaUnii Europejskiej.

Geneza Unii Europejskiej

Unia Europejska to organizacja międzynarodowa oraz polityczno‑ekonomiczne międzynarodowe ugrupowanie integracyjne zrzeszające 27 państw.

Jej członków wiele łączy. Wszystkie państwa członkowskie wyznają demokratyczne wartości, które realizują w swoich systemach politycznych. Celem państw i społeczeństw zjednoczonych w Unii Europejskiej jest współpraca na rzecz dobrobytu i pokoju. Podobieństw jest więcej. Mówi się, że wspólnota europejska opiera się na tzw. trzech filarach. Wartości te ułatwiają państwom członkowskim znajdowanie porozumienia i pogłębianie integracji. Unia Europejska chroni, pielęgnuje i wzmacnia te wartości.

Obejrzyj historię powstania Unii Europejskiej w pigułce.

Materiał powstał w 2002 r.

R1WiG7oahndFS

Na filmie przedstawiono genezę Unii Europejskiej i historię integracji europejskiej.

Na filmie przedstawiono genezę Unii Europejskiej i historię integracji europejskiej.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1WiG7oahndFS

Na filmie przedstawiono genezę Unii Europejskiej i historię integracji europejskiej.

Organy główne Unii Europejskiej

Parlament Europejski

RIH0eVbQugLQA

Zdjęcie przedstawia dużą, okrągłą salę. Są w niej ustawione wkoło ławy i fotele. Po jednej ze stron stoi mównica i duży stół prezydialny. Za nimi w dwóch szeregach stojące flagi państwowe.

W 1958 r. na mocy umowy o połączeniu trzech zgromadzeń parlamentarnych (EWWiS, EWG i Euratomu) powstało jednoizbowe Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne złożone z delegatów parlamentów krajowych. Skład każdej delegacji musiał odwzorowywać proporcje wpływów poszczególnych partii w danym parlamencie krajowym. W 1962 r. zmieniono nazwę tego Zgromadzenie na Parlament Europejski. Pierwsze powszechne wybory do PE odbyły się w 1979 r.

RXC0KLQQvXuHU

Zdjęcie przedstawia duży, nowoczesny budynek w kształcie walca. Jest zbudowany ze stali i szkła. Przed budynkiem chodnik, pośrodku którego znajdują się dwa rzędy stojących masztów z flagami państw należących do Unii Europejskiej.

Po przyjęciu traktatu lizbońskiegotraktat lizbońskitraktatu lizbońskiego pozycja Parlamentu Europejskiego w strukturze instytucjonalnej UE wzrosła. Zgodnie z art. 14 Traktatu o Unii Europejskiej:

W kadencji Parlamentu Europejskiego przypadającej na lata 2024‑2029 liczba eurodeputowanych wynosi 720. Liczba mandatów jest podzielona proporcjonalnie do liczby mieszkańców państwa członkowskiego.

Podział mandatów w PE

Liczba eurodeputowanych i dodatkowe mandaty wynikają z decyzji Wielkiej Brytanii o opuszczeniu wspólnoty. W traktacie lizbońskim wprowadzono też zapis traktatowy o zasadach wyborów do PE. Deputowani są wybierani w wyborach wedle ordynacji krajowych, muszą one jednak odbyć się zgodnie z zasadami: bezpośredniości, powszechności, wolności, tajności oraz proporcjonalności. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi UE.

Decyzje w Parlamencie Europejskim podejmowane są zwykłą większością głosów, chyba że dotyczy to wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej. Wówczas większość ta wynosi ⅔.

Funkcje Parlamentu Europejskiego

Rada Europejska

Od lat 60. XX w. szefowie państw i rządów spotykali się w celu określenia polityki i kierunku rozwoju Wspólnot Europejskich. W 1974 r. ze spotkań tych wyłoniła się Rada Europejska, stanowiąca nadrzędny organ Wspólnot Europejskich (później UE) – niezależna od decyzji WE i niepodlegająca prawnej kontroli ze strony Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Była najważniejszym organem politycznym WE, w związku z czym żadna instytucja europejska nie mogła ignorować jej ustaleń.

Rada Europejska jest obecnie jednym z głównych organów Unii Europejskiej i najważniejszym organem politycznym wyznaczającym kierunki działania Unii Europejskiej. Uczestniczy w procedurze mianowania Przewodniczącego Rady i członków Komisji Europejskiej, mianuje wysokiego przedstawiciela unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, wskazuje kandydata na Przewodniczącego Komisji oraz wybiera Prezesa Europejskiego Banku Centralnego.

Szczyty Rady Europejskiej odbywają się dwa razy w ciągu półrocza; mogą być również zwoływane szczyty nadzwyczajne.

Przewodniczący Rady Europejskiej

Przewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku. Mandat Przewodniczącego może być jednokrotnie odnowiony; istnieje również możliwość odwołania Przewodniczącego zgodnie z procedurą powołania. Przewodniczący nie może równocześnie pełnić żadnej krajowej funkcji publicznej. Kieruje pracami Rady, zapewnia ich ciągłość oraz przedstawia sprawozdania z jej posiedzeń Parlamentowi Europejskiemu.

Przewodniczący Rady Europejskiej

Rqc8BIK3QX6Gh

Fotografia przedstawiająca dojrzałego mężczyznę. Postać przedstawiona jest od piersi w górę. Mężczyzna zwraca twarz w naszym kierunku. Polityk ma owalną twarz, dużą łysinę, gładko zaczesane włosy, gęste brwi, oczy lekko zasłonięte powiekami, zmarszczki wokół oczu, odstające uszy, prosty nos, wąskie usta. Mężczyzna nosi okulary. Ubrany jest w garnitur, ma zawiązany pod szyją krawat. W tle flaga Unii Europejskiej.

R1cSDd3BTNCS8

Fotografia przedstawiająca dojrzałego mężczyznę. Postać przedstawiona jest od piersi w górę. Ukazuje prawy półprofil. Polityk ma owalną twarz, gładko zaczesane włosy, zakola, przerzedzone brwi, oczy lekko zasłonięte powiekami, prosty nos, wąskie, lekko otwarte usta. Ubrany jest w garnitur, ma zawiązany pod szyją krawat. W tle flaga Unii Europejskiej.

RZC4LPFGuxQhP

Fotografia przedstawiająca mężczyznę w sile wieku. Postać przedstawiona jest od piersi w górę. Twarz zwraca w naszym kierunku. Polityk ma owalną twarz. Jest ogolony na łyso. Ma ciemne brwi, lekko zasłonięte przez oprawki okularów. Duże oczy i zmarszczki wokół nich, duży nos, wąskie usta. Mężczyzna ma zarost na twarzy. Nosi okulary. Uśmiecha się. Ubrany jest w garnitur, ma zawiązany pod szyją krawat. W tle flaga Unii Europejskiej.

R1ZJBZ26BFU4Q

Fotografia przedstawiająca mężczyznę w sile wieku. Postać przedstawiona jest od piersi w górę. Twarz zwraca w naszym kierunku. Polityk ma siwe włosy, ciemne brwi, oczy lekko zasłonięte przez oprawki okularów. Pod oczami widoczne są zmarszczki. Mężczyzna ma gładko ogoloną twarz. Nosi okulary. Uśmiecha się. Ubrany jest w ciemny garnitur, jasną koszulę i ma zawiązany pod szyją krawat. W tle flaga Unii Europejskiej.

Rada Unii Europejskiej

W 1967 r. powstała Rada Wspólnot Europejskich (wcześniej każda ze wspólnot posiadała oddzielną Radę Ministrów), a w 1992 r. na mocy traktatu z Maastricht przemianowano ją na Radę Unii Europejskiej.

Prezydencja, czyli kierowanie pracami Rady Unii Europejskiej, sprawowane jest rotacyjnie przez kolejne państwa członkowskie i trwa pół roku – nowe państwo obejmuje prezydencję w Radzie 1 stycznia, a kolejne 1 lipca. Kraj sprawujący prezydencję ma za zadanie zapewnienie ciągłości prac poszczególnych resortów Rady UE oraz reprezentowanie jej na zewnątrz. Wyjątek stanowi Rada do Spraw Zagranicznych, gdyż traktat lizboński wprowadził nową instytucję – wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Podczas swojej kadencji przewodniczy on Radzie do Spraw Zagranicznych, czyli Radzie Unii Europejskiej składającej się z ministrów spraw zagranicznych poszczególnych państw.

Sposób podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej

Trzy warianty głosowania w Radzie

Siła głosu państw członkowskich w Radzie Unii Europejskiej

Komisja Europejska

W 1967 r. na mocy traktatu o fuzji z 1965 r. powstała Komisja Wspólnot Europejskich. W 1993 r. na mocy traktatu z Maastricht (1992 r.) została przemianowana na Komisję Europejską (z ang. European Commission).

Komisja jest organem ponadnarodowym, niezależnym od państw członkowskich – tworzący ją komisarze mają realizować jedynie interesy unijne. Formalnie podlega ona Radzie Unii Europejskiej, w rzeczywistości jednak jest niezależna w funkcjach wykonawczej i zarządzającej.

W pracach Komisji Europejskiej obwiązuje zasada kolegialności, która opiera się na równości członków Komisji w zakresie udziału w podejmowaniu decyzji; oznacza to, że decyzje są poddawane pod wspólne obrady i wszyscy członkowie ponoszą polityczną odpowiedzialność za podjęte decyzje.

Komisja pełni funkcje mediacyjnemediacjemediacyjne i koncyliacyjnekoncyliacjakoncyliacyjne, inicjuje rozwiązania prawne UE oraz reprezentuje UE na zewnątrz.

Procedura powoływania Przewodniczącego KE

R4iIFAGcuqb9o1

Fotografia przedstawiająca dojrzałą kobietę. Postać ukazana jest od piersi w górę, na wprost nas. Kobieta ma owalną twarz, półdługie włosy zaczesane na boki. Ma delikatnie zmarszczone czoło, grube i szerokie brwi. Kobieta ma lekko zwężone oczy i niewielkie zmarszczki wokół nich. Uszy zdobią małe kolczyki. Nos ma prosty, usta uszminkowane. Uśmiecha się szeroko. Kobieta jest ubrana w bluzkę i żakiet.

• Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję Przewodniczącego KE;

• Parlament Europejski zatwierdza wybór większością głosów;

• jeżeli się wybór nie uda, Rada Europejska w ciągu miesiąca, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia nowego kandydata, który ponownie musi uzyskać większość w Parlamencie Europejskim.

Procedura powoływania komisarzy

• Rada UE, w porozumieniu z przewodniczącym, przyjmuje listę osób, które proponuje mianować członkami Komisji;

• sugestie zgłaszane są przez państwa członkowskie;

• Przewodniczący, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz członkowie zatwierdzani są kolegialnie przez Parlament Europejski;

• Rada Europejska mianuje Komisję większością kwalifikowaną;

• kadencja trwa 5 lat (obecnie do 2029 r.)

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Zgodnie z traktatem lizbońskim sądownictwo unijne reprezentuje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w skład którego wchodzi:

1. Trybunała Sprawiedliwości;

2. Sąd (dawniej: Sąd Pierwszej Instancji).

Trybunał Sprawiedliwości

R64norLUIMQ251

Grafika przedstawia logo Trybunału Sprawiedliwości UE. To otwarta książka, nad którą znajduje się waga szalkowa i miecz. Pod książką dwie gałęzie oliwne i napis CVRIA.

Trybunał Sprawiedliwości powstał już na mocy traktatu paryskiego z 1951 r. jako organ sądowniczy EWWiS. W 1957 r. na mocy specjalnej konwencji o połączeniu niektórych organów Wspólnot Europejskich istniejące dotychczas osobne Trybunały Sprawiedliwości (dla EWWiS, EWG oraz Euratomu) zostały scalone w Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. W 1992 r. stał się on najwyższym organem sądowniczym UE. W traktacie lizbońskim nadano mu nazwę Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jego siedziba znajduje się w Luksemburgu.

W kompetencji trybunału jest dbałość o przestrzeganie prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie.

Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości UE

Europejski Trybunał Obrachunkowy

Trybunał ten rozpoczął pracę w 1977 r. na mocy umowy z 1975 r., kiedy zastąpił Komitet Kontroli istniejący przy EWG i Euratomie oraz Kontrolera Finansów z EWWiS. Traktat z Maastricht uznał Trybunał Obrachunkowy za jedną z głównych instytucji Wspólnot. Siedziba Trybunału mieści się w Luksemburgu.

R1EpyfCRb6tIf

Zdjęcie przedstawia kilkupiętrowy, nowoczesny budynek o niereularnym kształcie. Przed budynkiem trawnik, krzewy i szereg masztów z powiewającymi na nich flagami państw UE.

Czym zajmuje się Trybunał Obrachunkowy?

• Przeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE, aby zweryfikować, czy fundusze UE zostały w odpowiedni sposób uzyskane, wydane, gospodarnie wykorzystane i rozliczone.

• Kontroluje każdą osobę lub organizację dysponującą środkami UE – również przeprowadzając kontrole na miejscu w instytucjach (głównie w Komisji), krajach UE i krajach otrzymujących pomoc UE.

• W sprawozdaniach z kontroli, przekazywanych Komisji i rządom krajowym, zamieszcza ustalenia i zalecenia.

• Informuje Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), jeżeli podejrzewa, że miało miejsce oszustwo, korupcja lub inna nielegalna działalność.

• Przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie UE coroczne sprawozdanie, które Parlament szczegółowo analizuje przed podjęciem decyzji w sprawie zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję.

• Wydaje również specjalistyczne opinie dla instytucji UE na temat lepszego zarządzania finansami UE i rozliczania ich wobec obywateli.

Trybunał publikuje również opinie w sprawie projektów aktów prawnych mających wpływ na zarządzanie finansami UE, jak również stanowiska, przeglądy i publikacje ad hocad hocad hoc w sprawach związanych z finansami publicznymi.

Podsumowanie

Unia Europejska jest organizacją międzynarodową o cechach szczególnych. Za pośrednictwem swoich instytucji stanowi prawo, które obwiązuje w państwach członkowskich i ustanawia wspólny budżet. System instytucji UE został zbudowany tak, aby realizować interesy państw członkowskich, Unii Europejskiej jako organizacji oraz obywateli. Każda instytucja pełni istotne funkcje i powiązana jest z innymi organami.

Słownik