Społeczeństwo obywatelskie – samoorganizujące się społeczeństwo
Formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych
rozpoznawać różnorodne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym;
przedstawiać formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych;
podawać przykłady realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich oraz przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy/miasta;
wyjaśniać, jakie korzyści wynikają z aktywności publicznej obywateli.
Zorientuj się, jakie przedsięwzięcia są podejmowane przez młodzieżową radę Twojego miasta lub gminy. Przedstaw je w kilku zdaniach.
Rodzaje partycypacji politycznej
Mianem partycypacji politycznej określamy uczestnictwo w życiu politycznym wyrażające się dobrowolną aktywnością jednostki albo grup społecznych, zmierzające do wywierania wpływu na wybór rządzących i efekty działań politycznych.
Istnieją trzy formy partycypacji politycznej:
konwencjonalna
rutynowa, np. aktywność wyborcza;
niekonwencjonalna
związana z kontaktem osób ze światem polityki albo bezpośrednim uczestnictwem w polityce; polega na chęci wpływania na decyzje rządzących, np. poprzez organizację zgromadzeń, składanie petycji;
symboliczna
uczestnictwo w wydarzeniach politycznych bez poczucia sprawczości, np. udział w pierwszomajowych pochodach w czasach PRL.
Formy zgodnej z prawem partycypacji niekonwencjonalnej przedstawia poniższy schemat:
Dopasuj rodzaj partycypacji politycznej do jej opisu.
rutynowa, związana z udziałem w wydarzeniach politycznych bez poczucia sprawczości w zakresie podejmowanych decyzji, związana z bezpośrednim uczestnictwem w polityce
| konwencjonalna | |
| niekonwencjonalna | |
| symboliczna |
Uzupełnij zdanie.
niekonwencjonalnej, obligatoryjnej, symbolicznej, konwencjonalnej
Startowanie na prezydenta kraju jest przejawem .................................... partycypacji politycznej.
Zgromadzenia
Sprawy dotyczące organizacji zgromadzeń reguluje Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach.
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniachZgromadzenie jest zgrupowaniem osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych.
Źródło: Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 6.08.2020].
Zgodnie z polskim prawem zakazane jest uczestniczenie w zgromadzeniach osób mających przy sobie broń, materiały wybuchowe, wyroby pirotechniczne albo inne niebezpieczne materiały lub narzędzia.
Przepisy Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach przewidują trzy rodzaje zgromadzeń:
zgromadzenia tzw. zwykłe (nie ingerujące w ruch drogowy i ingerujące w ruch drogowy);
zgromadzenia spontaniczne (odbywające się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej);
zgromadzenia cykliczne (zgodnie z art. 26a ust. 1 Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach organizowane za zgodą wojewody).
Jednym z wyznaczników podziałów zgromadzeń publicznych jest ich forma. Podział ten przedstawia poniższy schemat:
happening
Zorganizowane wydarzenie protestacyjne, często mające charakter narracyjny, którego celem jest protest przeciwko decyzjom władz.
pikieta
Protest lub wyrażenie poparcia przez grupę obywateli przed budynkiem użyteczności publicznej lub w miejscu utrudniającym przemieszczanie się, np. droga, ulica.
manifestacja
Pochód mający na celu zaprotestowanie, np. przeciw działaniom władz bądź obowiązującemu prawu lub wyrażający poparcie.
Prawo do manifestowania jest zapisane w ustawie zasadniczejustawie zasadniczej, a władza nie może tego prawa racjonować poprzez wyrażanie zgody lub jej brak. Wystarczy, że obywatele złożą pisemne zawiadomienie o chęci zorganizowania manifestacji, informując organ gminy lub centrum kryzysowe o swoich zamiarach. W przypadku zgromadzeń spontanicznych nie jest to potrzebne. Jedynie zgromadzenia cykliczne wymagają uzyskania zgody wojewody na ich organizację.
Trwające zgromadzenie może być rozwiązane w następujący sposób:
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
(…)Ustawa mówi wprost, że zgromadzenie (jego uczestnicy) nie może zakłócać przebiegu zgromadzenia organizowanego w pozostałych trybach wymienionych w ustawie (tzn. zgłaszanych do gminy czy centrów kryzysowych i tych, na które zgodę wydaje wojewoda).
Ustawa wymienia też sytuacje (art. 28. ust. 1), w których zgromadzenie może być rozwiązane (katalog ten nie różni się zasadniczo od wymienianych przez ustawę powodów przerywania innych rodzajów zgromadzeń).
Źródło: (…), dostępny w internecie: poradnik.ngo.pl [dostęp 18.08.2019].
Wskaż rodzaj zgromadzenia o którym mowa w tekście.
- pikieta
- manifestacja
- zgromadzenie spontaniczne
- zgromadzenie cykliczne
Zaznacz, w którym ze wskazanych celów mogą się odbywać zgromadzenia.
- w celu organizacji uroczystości rodzinnych
- w celu osądzenia sprawcy przestępstwa przeciwko życiu
- w celu odbycia wspólnych obrad
- w celu wybrania nowego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
Petycje
Sprawy dotyczące petycji reguluje Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach.
Petycję można wnieść zarówno w formie pisemnej, jak też elektronicznej. Nie można jedynie wnieść jej ustnie. Możliwe jest złożenie petycji tylko przez jedną osobę, która się pod nią podpisała. Wszystkie informacje dotyczące petycji są jawne, a organ, do którego jest adresowana, zamieszcza na swojej stronie internetowej informacje o niej i jej skan. Petycja powinna być rozpatrzona bezzwłocznie, nie później niż w terminie trzech miesięcy od daty złożenia (termin podstawowy). Organ, do którego petycja została skierowana, informuje składającego o sposobie jej rozpatrzenia w formie pisemnej albo elektronicznej. Jednocześnie sposób rozpatrzenia petycji nie podlega zaskarżeniu.
Zaznacz odpowiedź najbliższą swojej.
- 1 miesiąc od daty złożenia
- 12 miesięcy od daty złożenia
- 6 miesięcy od daty złożenia
- 3 miesiące od daty złożenia
Referendum lokalne
Obywatele mają możliwość w sposób bezpośredni wpływać na decyzje władz. Referendum może być lokalne (na przykład dotyczące budowy wysypiska śmieci bądź oczyszczalni ścieków) albo ogólnopolskie. Najwięcej osób wzięło udział w referendum dotyczącym przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, w czerwcu 2003 roku. Frekwencja wyniosła wówczas 58,85 proc.
- Nazwa kategorii: [bold]referenda lokalne[/]
- Nazwa kategorii: ze względu[br] na miejsce[br] przeprowadzenia
- Nazwa kategorii: gminne
- Nazwa kategorii: powiatowe
- Nazwa kategorii: wojewódzkie Koniec elementów należących do kategorii ze względu[br] na miejsce[br] przeprowadzenia
- Nazwa kategorii: ze względu [br]na przedmiot[br] głosowania
- Nazwa kategorii: tematyczne
- Nazwa kategorii: odwoławcze Koniec elementów należących do kategorii ze względu [br]na przedmiot[br] głosowania
- Elementy należące do kategorii [bold]referenda lokalne[/]
- Elementy należące do kategorii ze względu[br] na miejsce[br] przeprowadzenia
- Elementy należące do kategorii ze względu [br]na przedmiot[br] głosowania
Referendum lokalne to powszechne głosowanie mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego. Może zostać przeprowadzone w gminie, powiecie oraz województwie. Odbywa się w innym terminie niż inne wybory i mają prawo wziąć w nim udział wszyscy pełnoletni obywatele, mieszkający na stałe na terenie jednostki, w której takie głosowanie się odbywa.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R15yLBP3DW1gk
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Procedura inicjowania referendum lokalnego przeprowadzonego na wniosek mieszkańców.
Budżet partycypacyjny
Od kilku lat w wielu miastach w Polsce ludzie mogą włączyć się w przygotowanie budżetu obywatelskiego, zwanego też partycypacyjnym. W budżetach miast wydzielana jest pewna kwota pieniędzy, o której przeznaczeniu decydują sami mieszkańcy.
Zastanów się, jakie lokalne inicjatywy finansowane z budżetów obywatelskich są podejmowane przez mieszkańców Twojej miejscowości czy też osiedla. Przedstaw je w kilku zdaniach.
Fundusz sołecki
Fundusz jest formą budżetu partycypacyjnego. Środki finansowe wyodrębnione w budżecie gminy, są zagwarantowane dla sołectw na wykonanie przedsięwzięć służących poprawie warunków ich życia. To zebranie wiejskie – czyli mieszkańcy danego sołectwa podejmują decyzje na co mają zostać wykorzystane ww. środki finansowe. Dlatego też, to samym mieszkańcom zależy na tym, aby środki były wydawane w sposób prawidłowy i efektywny. Fundusz sołecki jest realizowany od 2009 r.
Podsumowanie
Ważnym elementem sprawnego funkcjonowania demokratycznego państwa jest uczestnictwo polityczne jego obywateli. Polega ono na podejmowaniu działań, które wpływają na wybór rządzących, wspierają lub przeciwstawiają się instytucjom władzy oraz ustalonym przez nie decyzjom i ich skutkom.
Dla prawidłowego funkcjonowania demokracji nieodzownym elementem jest możliwość korzystania przez obywateli z praw i wolności politycznych, w tym organizowania zgromadzeń oraz składania petycji. Jedne i drugie cieszą się znaczną popularnością wśród polskich obywateli.
Obywatele mogą także zorganizować referendum. Uczestnicy referendum podejmują decyzję w sprawie lokalnej, która mieści się w zakresie zadań i kompetencji organów jednostki samorządowej.
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Referendum powiatowe może dotyczyć tylko takich kwestii, które mieszczą się w granicach zadań i kompetencji organów powiatu. | □ | □ |
| Mieszkańcy gminy mogą się w drodze referendum samoopodatkować. | □ | □ |
| Referendum lokalne może się odbyć tego samego dnia, co wybory samorządowe w całym kraju. | □ | □ |
Zapoznaj się z przedstawioną sytuacją i opierając się na przywołanej podstawie prawnej, wykonaj polecenie.
Pismem z 15 czerwca 2020 r. Jan Kowalski zawiadomił prezydenta miasta Przemyśl o zamiarze zorganizowania na terenie rynku tego miasta zgromadzenia 1 września 2020 r. Wiadomość ta dotarła do prezydenta miasta 31 lipca 2020 r., w związku z czym prezydent przygotował dla Jana Kowalskiego odpowiedź, informując, że zgromadzenie byłoby nielegalne.
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniachArt. 7.
1. Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w taki sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia. (…)
3. Organ gminy, po otrzymaniu zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, udostępnia niezwłocznie na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej informację o miejscu i terminie organizowanego zgromadzenia.Źródło: Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 6.08.2020].
Słownik
inaczej demonstracja; to wystąpienie zbiorowe, mające na celu wyrażenie opinii w ważnej społecznie sprawie; może być zarówno formą poparcia, jak i sprzeciwu, np. wobec rządzących, podjętych decyzji, zjawisk społecznych; manifestacje mogą przybierać różne formy: wieców, marszów, czy pikiet
forma społecznego protestu; zorganizowana grupa osób manifestuje, najczęściej przed gmachem jakiegoś urzędu, wykrzykując hasła z żądaniami i obnosząc je na transparentach
Polska Rzeczpospolita Ludowa; oficjalna nazwa państwa polskiego w latach 1952–1989
konstytucja