10. Jak chronimy przyrodę w Polsce?

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Białowieskiego Parku Narodowego. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle zieloną czcionką opis: Białowieski Park Narodowy. Białowieski Park Narodowy utworzony został w 1932 roku dla ochrony tego wyjątkowego obszaru w skali europejskiej – ostatniego w Europie lasu naturalnego. Takie lasy wieki temu pokrywały niemal całą Europę, a obecnie zachowały się jedynie na terenie Puszczy Białowieskiej. Park jest ostoją bioróżnorodności. Obok opisu zdjęcie przedstawiające wysokie pojedyncze drzewa zanurzone najpewniej w bagnie pokrytym zielonym osadem. Drzewa przeważnie nie mają liści. Jedynie niektóre z nich. Pod zdjęciem podpis: Życie lasu toczy się bez ingerencji człowieka. Na drugim slajdzie dominuje zdjęcie młodego żubra półleżącego w lesie. Ma brązowe futro, niewielkie rogi i parzy w stronę fotografującego. Nad zdjęciem napis: Występuje tu ponad tysiąc gatunków roślin naczyniowych, trzy tysiące gatunków grzybów, dwieście gatunków mchów i czterysta gatunków porostów. Liczba gatunków zwierząt szacowana jest na ponad dwadzieścia tysięcy. Pod zdjęciem podpis żubr – największe zwierzę Europy. Trzeci slajd w lewym dolnym rogu ma zdjęcie przewalonego drzewa ginącego w gąszczu zieleni w parku. I podpis: przewalone drzewo to charakterystyczny widok w Parku. Zdjęcie okala następujący tekst: Najcenniejszą częścią Parku jest Obręb Ochronny Rezerwat, którego większa część objęta jest ochroną ścisłą. Życie lasu toczy się tam bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka. Na terenie rezerwatu udostępniony jest tylko jeden szlak turystyczny, który można zwiedzać z przewodnikiem. Teren Parku jest też interesujący pod względem historycznym i kulturowym. Dość wspomnieć, że Puszcza Białowieska była ulubionym miejscem polowań królów polskich, a w dziewiętnastym wieku car Rosji zbudował w Białowieży rezydencję i założył park, który można podziwiać do dzisiaj. Kolejny slajd to już fotograficzna panorama parku wraz z muzeum z opisami najważniejszych obiektów oznaczonych strzałkami. Jako pierwszy ukazany jest wielki szary głaz z napisem Prastara Puszczo, trwaj wiecznie w swej potędze i pięknie, i ucz nas jak kochać ojczystą przyrodę. Uczestnicy Konferencji 600 lat ochrony Puszczy Białowieskiej. Obok głazu, na tle drzew znajduje się dymek, który po najechaniu myszką odsłania opis: Rosnące przez muzeum dęby posadzono 200 lat temu. Są pozostałością ogrodu saskiego, założonego z inicjatywy króla Augusta III. Dalej na sporym fragmencie terenu pokrytego żwirem, uporządkowanym, stoi budynek muzeum w kształcie litery C z ławeczkami (na kilku z nich siedzą osoby), latarniami i koszem na śmieci, parkingami na rowery. Budynek zbudowany jest z kamienia, drewna i szkła. Nowoczesna architektura łączy się ze stylem rustykalnym. W centrum znajduje się okrągły teren zielony z trawnikiem. Kliknięcie w opis odsłania następujący opis: BPN – Muzeum wejście, Muzeum Przyrodniczo‑Leśne Białowieskiego Parku Narodowego mieści się w nowoczesnym budynku, zbudowanym w miejscy dawnego pałacu carskiego w Parku Pałacowym w Białowieży. Wystawy stałe muzeum poświęcone są zbiorowiskom roślinnym, zwierzętom, stosunkom ekologicznym, historii i kulturze Puszczy. Na budynku po lewej stronie znajdują się trzy strzałki. Kliknięcie w nie prowadzi do wnętrza muzeum i odsłania trzy ekspozycje - Muzeum zwierzęta (z opisem: Puszczę Białowieską zamieszkują tysiące gatunków zwierząt. Do tej pory udokumentowano występowanie około dwunastu tysięcy, z czego większość to bezkręgowce. Stwierdzono też występowanie dwustu pięćdziesięciu ptaków i pięćdziesięciu ośmiu ssaków. W naturze zwierzęta nie są tak łatwe do zaobserwowania jak rośliny. Ekspozycja w Muzeum Przyrodniczo‑Leśnym daje okazję przyjrzenia się im z bliska), Muzeum typy lasu I (z opisem: Ekspozycje stałe Muzeum Przyrodniczo‑Leśnego w Białowieży zaznajamiają zwiedzających między innymi z typami zbiorowisk leśnych spotykanych w Puszczy. Jest ich tu kilkanaście a najszerszy zasięg mają grądy, czyli liściaste lasy grabowo‑lipowe) i Muzeum typy lasu II (z opisem: Ekspozycje muzealne pozwalają zajrzeć w głąb mrowiska i pod ziemię do nory borsuka). W części Muzeum zwierzęta jako pierwsza widoczna jest nora borsucza z dwoma borsukami, jeden jest w norze, a drugi na powierzchni, z opisem wyświetlającym się po najechaniu na dymek myszą komputera: Borsuki kopią swoje nory w piaszczystych pagórkach. Żyją w grupach rodzinnych. Ich podstawowym pożywieniem są dżdżownice. Przy ekspozycji stoi wysoka tablica z opisem niewidocznym dla patrzącego. Po obrocie o 180o szerokie czterostopniowe schody i trzy kolejne strzałki. Kolejne kliknięcie odsłania ekspozycję z dwoma wilkami atakującymi jelenia w lesie. Kliknięcie na lupkę odsłania polecenie „powiększ obiekt” i slajd z wilkami, podpisany tak: Ten niepopularny, ale piękny drapieżnik stanowi ważny element w regulacji ekosystemów leśnych. Wilki żyją w grupach – watahach liczących od dwóch do dziesięciu osobników. W polskiej części Puszczy żyje od trzech do czterech watah. Wilki polują głównie na zwierzęta kopytne: jelenie, sarny i dziki. Kolejna gablota przedstawia rysie. Zasada z lupką jest taka sama, jak poprzednio. Opis: rysie są dużymi drapieżnikami z rodziny kotowatych, żyjącymi samotnie i zajmującymi duże terytoria, dochodzące do trzystu kilometrów kwadratowych. Na terenie polskiej części Puszczy Białowieskiej zaobserwowano dwadzieścia sztuk rysi. Polują przede wszystkim na sarny. Kolejna gablota przedstawia szerszenie. Opis: Szerszenie to największe polskie osy. Mają do dwóch i pół centymetra długości. W starych dziuplach budują gniazda z masy papierowej. Mimo legend krążących o ich śmiertelnych użądleniach, są mniej agresywne niż osy, a ich użądlenia zwykle nie są groźniejsze niż użądlenia os czy pszczół. Kolejna strzałka przenosi nas od typu lasów. Opis fragmentu lasu z figurą żurawia: Olsy porastają podmokłe doliny rzeczne. Lasy te mają charakterystyczną kępkową budowę, a przez długi czas w roku mogą być zalane wodą. Gnieżdżą się w nich żurawie. Kolejna gablota to (opis) podmokły las świerkowy. Ten typ zbiorowiska roślinnego, rzadko spotykany w Polsce, jest charakterystyczny dla borów północnych – tajgi. I ostatnia gablota zawiera fragment łęgi (opis) – łęgi to lasy liściaste porastające brzegi cieków wodnych i źródlisk. W nadrzecznych łęgach białowieskich występuje rzadki ptak – bocian czarny. Na tym kończy się pobyt we wnętrzu muzeum. Znajdujemy się ponownie na zewnątrz, w parku. Strzałka na tle drzew obok pałacu prowadzi do Zagrody pokazowej Żubrów. Na slajdzie znajduje się pięć żubrów, w tym dwa w pełnej okazałości i dwa młode. Opis zagrody: w zagrodzie pokazowej można z bliska podziwiać żubry. Te największe europejskie ssaki lądowe żyły w Puszczy Białowieskiej już w średniowieczu. W okresie pierwszej wojny światowej całe białowieskie stado żubrów liczące siedemset pięćdziesiąt siedem sztuk, zostało do nogi wybite. Żubry przetrwały jedynie w ogrodach zoologicznych. W tysiąc dziewięćset dwudziestym dziewiątym roku kilka z nich sprowadzono do specjalnej zagrody w Białowieży, z intencją odtworzenia wolnych stad w Puszczy. W tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym drugim roku na wolność wypuszczone zostały dwa pierwsze samce, a po nich przyszła kolej na samice. Przy jednym z żubrów dymek, pod którym widnieje opis: Samce żubrów mogą ważyć do dziewięciuset kilogramów i osiągać do metra osiemdziesięciu pięciu w kłębie. Żubry są niezwykle sprawne – potrafią biec z prędkością do pięćdziesięciu kilometrów na godzinę i przeskakiwać wysokie przeszkody. Przy drugim żubrze opis: samice żubrów są znacznie mniejsze do samców, ważą do sześciuset czterdziestu kilogramów. Mogą żyć nawet dwadzieścia siedem lat. Powrót do parku. Obok strzałki prowadzącej do zagrody żubrów widnieje druga strzałka prowadząca do Szlaku Dębów Królewskich. Opis: to udostępniona także dla osób niepełnosprawnych ścieżka edukacyjna, z której można podziwiać kilkadziesiąt majestatycznych dębów, nazwanych imionami królów polskich i książąt litewskich. Najstarsze z nich liczą po kilkaset lat. Ich nagromadzenie oraz charakter nasadzenia świadczą, że zostały posadzone przez ludzi, prawdopodobnie jako zadrzewienie parkowe. Znajdujemy się na szlaku dębów. Dęby posadzone są po dwóch stronach szerokiego pasma zieleni, przez który biegną tory (opis: Historia Kolei Wąskotorowych w Puszczy Białowieskiej sięga tysiąc dziewięćset piętnastego roku, kiedy to podczas pierwszej wojny światowej wojska niemieckie zbudowały rękoma jeńców sieć kolejek umożliwiającą intensywną eksploatację drewna), po bokach alejki. Przy dębach dymki z opisami: 1) Dąb Giedymin, wiek około trzysta pięćdziesiąt lat, obwód pnia czterysta czterdzieści centymetrów, wysokość dwadzieścia siedem metrów, 2) Dąb Witold, wiek około dwustu pięćdziesięciu lat, obwód pnia trzysta czterdzieści dwa centymetry, wysokość dwadzieścia dziewięć metrów, 3) Dąb Olgier o Kiejstut, wiek około sto pięćdziesiąt lat, obwód pnia trzysta sześćdziesiąt dwa centymetry, wysokość dwadzieścia siedem metrów, 4) Dąb Trojden, wiek około trzystu lat, obwód pnia trzysta sześćdziesiąt osiem centymetrów, wysokość dwadzieścia siedem metrów, 5) Dąb Mindowe, wiek około czterysta lat, obwód pnia czterysta dwadzieścia centymetrów, wysokość dwadzieścia dziewięć metrów. Między Trojdenem a Mindowe pięć strzałek prowadzących do prezentacji różnych rodzajów lasów. 1) Panorama ze środka lasu, przez który przebiega drewniany mostek‑promenada. Wokół gęsta, leśna, zielona roślinność, drzewa wysokie z drobnymi zielonymi liśćmi. Opis: Las pierwotny – Ols. Ols to podmokły las, w którym dominują olsze czarne. Zwykle mają charakterystyczną budowę kępkową – między podwyższeniami, na których rosną pojedyncze drzewa, znajdują się wilgotne zagłębienia, zajmowane przez rośliny bagienne. Wiosną i jesienią ols może być całkowicie zalany wodą, z której sterczą tylko wyniosłe pnie olsz. Na jednym z drzew dymek z opisem: Dużą część drzewostanu Puszczy stanowią grab pospolite. Najwyższy grab w Puszczy ma trzydzieści cztery metry wysokości. Po drugiej stronie promenady dwa kolejne dymki: 1) olsze w Puszczy Białowieskiej mają od trzydziestu do trzydziestu pięciu metrów wysokości. Rosną szybko i osiągają wiek do stu dwudziestu lat. 2) W podmokłych zagłębieniach między olszami rosną rośliny bagienne, np. kaczeńce. Druga strzałka między dwoma dębami na Szlaku Dębów Królewskich to las pierwotny – sosna. Po środku fragment porośniętego pnia z dymkiem i opisem: grzyb nadrzewny, potocznie zwany hubą. Może pasożytować na żywych drzewach, powodując ich osłabianie i choroby. Często spotykany na drzewach martwych. Dawniej jego miąższ był używany jako hubka – materiał stosowany na podpałkę. Wokół gęsty las. Opis: Sosny stanowią około dwudziestu procent drzewostanu Puszczy, jednak w pierwotnym lesie mieszanym są tylko niewielką domieszką. Dawniej sosna miała w Puszczy bardziej sprzyjające warunki do wzrostu i odnawiania się, obecnie stopniowo ustępuje. Kolejnym rodzajem lasu jest las pierwotny – ściółka. Opis: Ściółkę lasu stanowią zalegające na glebie suche liście, obumarłe gałązki, nasiona, a także pióra, sierść i odchody zwierzęce. Wszystkie one są rozkładane przez organizmy saprofityczne, w wyniku czego powstaje żyzna warstwa – próchnica. Na niej wyrastają drobne rośliny runa leśnego. Na środku slajdu przewalone drzewo porośnięte różnymi roślinami z dymkiem i opisem: Leżące martwe drzewa są środowiskiem życia dla ogromnej liczby organizmów. Dzięki saprofitycznym grzybom, bakteriom i bezkręgowcom są stopniowo rozkładane, a zawarte w nich substancje odżywcze wracają do obiegu i mogą być wykorzystywane przez inne rośliny. Na powalonych drzewach mogą też żyć mchy i rośliny naczyniowe. Często są schronieniem dla drobnych gatunków zwierząt kręgowych – ptaków i ssaków. Nieco wyżej dymek z podpisem rośliny zielne. Obok dymek z podpisem mchy, obok paprocie i obok grzyby. Na ziemi dymek z opisem ściółka. Dymek na drzewie z opisem: Pierwotny, nienaruszony las można poznać między innymi po tym, że natrafia się w nim na stojące martwe drzewa. Niektóre obumarłe drzewa, zanim się przewrócą, mogą stać po kilkadziesiąt lat. Kolejny rodzaj lasu to las pierwotny - leszczyny. Drzewa są tu mniejsze i delikatniejsze. Opis: Las ma budowę warstwową. Najniższą warstwą jest ściółka, na której rosną krzewinki i rośliny zielne runa leśnego. Wyżej znajduje się warstwa poszycia, złożona z krzewów i niewysokich drzew. Najwyższą warstwę stanowią korony drzew. Przy ściółce lasu dymek z opisem: Na dno lasu liściastego – grądu – docierają niewielkie ilości światła. Dlatego runo jest tu ubogie – niewiele roślin toleruje takie warunki świetlne. Te, które żyją w tych warunkach, najintensywniej rosną i kwitną na wiosnę, zanim rozwiną się liście w koronach drzew. Po przeciwnej stronie dymek na jednym z drzew z opisem: Leszczyna pospolita jest głównym składnikiem poszycia lasów białowieskich. Kolejna strzałka prowadzi do lasu pierwotnego – wiatrołomu. Opis: Z czasem martwe drzewa przewracają się. Niekiedy, przy silnych wiatrach, złamaniu mogą ulec też drzewa żywe. Padające drzewa łamią i przewracają kolejne, niczym kostki domina. Przy powalonym drzewie obrosłym mchem dymek z opisem: Mchy na martwym drzewie. Wyżej przy świerku dymek z opisem: Świerki są najwyższymi drzewami w Puszczy. Osiągają ponad 50 m wysokości. Występują w lasach mieszanych, tworzą też bory torfowiskowe. Po przeciwnej stronie przy dębie dymek z opisem: Dęby to najstarsze i najbardziej monumentalne drzewa Puszczy. Osiągają wysokość ponad 38 m i ponad 5 m obwodu pnia. Dęby rosnące w głębi lasu są wysokie i smukłe, a ich korony niewielkie i zwarte. Dożywają wieku 550‑600 lat. Powracamy do parku przy muzeum.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Słowińskiego Parku Narodowego. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle napis zieloną czcionką: Słowiński Park Narodowy. Słowiński Park Narodowy został utworzony w 1967 roku dla ochrony unikalnych ekosystemów Mierzei Łebskiej i sąsiadujących z nią jezior oraz wód. Pod tekstem zdjęcie przedstawiające teren pokryty rozległymi wydmami, na drugim planie las. Podpis pod zdjęciem: „Rozległe ruchome wydmy stanowią atrakcję parku”. Na drugim slajdzie w prawym dolnym rogu fotografia przedstawiająca zbliżenie na pojedynczy owoc rosnącej maliny. Podpis: „Malina moroszka”. Pozostałą część slajdu zajmuje poniższy tekst: „Na terenie parku znajdują się rozległe ruchome wydmy, przemieszczające się powoli z zachodu na wschód i stanowiące nie- zwykłą atrakcję turystyczną. W obręb parku wchodzą także lasy, łąki, jeziora oraz bagna i torfowiska. Na obszarze parku można zaobserwować pasowy układ roślinności powstający w wyniku naturalnych procesów sukcesji pierwotnej, czyli zarastania nadmorskich wydm. Występuje tu wiele gatunków roślin, wśród których znajduje się objęty ochroną przybysz z dalekiej północy - malina moroszka”. Po lewej stronie trzeciego slajdu znajduje się fotografia przedstawiająca małego nietoperza. Ma czarny pysk i duże, rozłożyste skrzydła. Pozostała część ciała pokryta krótką, szarą sierścią. Podpis pod zdjęciem: „Mroczek posrebrzany”. Po prawej stronie tekst: „Słowiński Park Narodowy jest również miejscem bytowania rozlicznych gatunków zwierząt‑między innymi skrajnie zagrożonych gatunków nietoperzy. Ze względu na liczne siedliska związanych z wodą ptaków uznano go za Międzynarodową Ostoję Ptaków. siedlisk znajdujących się na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego wchodzi w skład ogólnoeuropejskiej sieci ekologicznej Natura 2000”. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana na jednej z wydm parku. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Opis panoramy: „Martwe drzewa. Zasypany piaskiem las dobrze unaocznia zmiany stale zachodzące w przyrodzie parku”. Większość panoramy przedstawia rozległą wydmę złożoną z bardzo drobnego, jasnego piasku. Na drugim planie las. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono dymki, po kliknięciu na nie ukazują się okienka z dodatkowymi opisami. Treść opisu po kliknięciu na dymek umieszczony na drzewach: „Bór sosnowy. Porasta większość starej części Mierzei Łebskiej”. Treść opisu po kliknięciu na dymek umieszczony na wydmie: „Wędrujące piaski. Wydmy SPN przemieszczają się pod wpływem wiatru z prędkością do 10 metrów na rok, stopniowo zasypując lasy i powodując obumieranie drzew. Obecne ruchome wydmy pojawiły się na mierzei w szesnastym wieku, po tym jak ówczesna pokrywa roślinna spłonęła w pożarze prawdopodobnie spowodowanym przez ludzi”. Z wydm wystają gdzieniegdzie pojedyncze suche pnie martwych drzew, częściowo pokryte porostami. Na jednym z drzew umieszczono ikonkę lupy. Po kliknięciu pojawia się okno, w którym zaprezentowano fotografię szarozielonego porostu na drzewie. Poniżej podpis o treści: „We florze Słowińskiego Parku Narodowego licznie występują porosty. Ich obecność oraz bogactwo gatunkowe wskazują na to, że obszar tej jest wciąż stosunkowo mało zanieczyszczony. Na zdjęciu mąka tarniowa”. Na panoramie umieszczono trzy interaktywne strzałki, które umożliwiają przejście do kolejnych elementów komponentu. Pierwsza z nich kieruje użytkownika do panoramy, na której pośród wydm stoi, częściowo zasypana, czerwona tablica z nazwą parku. Obok tablicy znajduje się kilkumetrowej szerokości piaszczyste przejście na plażę. Po bokach wydmy porośnięte rzadkimi trawami. Opis panoramy: „Tablica z nazwą parku. Przy samym brzegu morza najłatwiej zaobserwować jest kolejne etapy sukcesji pierwotnej wydm, czyli zasiedlania dotychczas nieporośniętych, zbudowanych z czystego piasku obszarów przez rośliny i inne organizmy żywe”. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono dymki, po kliknięciu na nie ukazują się okienka z dodatkowymi opisami. Pierwszy z nich umieszczono na wydmie pokrytej rzadką trawą położonej najbliżej morza. Treść: „Sukcesja pierwotna jeden. Pierwszym etapem sukcesji wydmy jest powstanie tak zwanej wydmy białej, porośniętej głównie przez trawę zwaną wydmuchrzycą piaskową. Wokół źdźbeł tej trawy stopniowo gromadzą się substancje organiczne, dzięki którym tworzy się środowisko przyjazne dla innych gatunków roślin”. Kolejny dymek położony jest na wydmie oddalonej nieco bardziej od brzegu, z bujniejszą roślinnością. Treść: „Bardziej oddalone od brzegu morskiego wydmy są już porośnięte bogatszą roślinnością. W jej skład wchodzą różne gatunki traw, a także rośliny kwiatowe, mchy i porosty. Te wydmy nazywa się wydmami szarymi”. Trzeci dymek umieszczono na linii lasu. Treść: „Sukcesja pierwotna trzy. W ostatnim etapie sukcesji wydmy na wydmy szare wchodzi bór sosnowy”. Jeden dymek umieszczono również na wizerunku morza. Treść: „Morze Bałtyckie. O szczególnych walorach przyrodniczych Słowińskiego Parku Narodowego w dużym stopniu decydują wiatry wiejące znad Morza Bałtyckiego”. Druga ze strzałek na pierwszej panoramie kieruje użytkownika do panoramy przedstawiającej wydmę. Opis panoramy: „Wydma. Największe wydmy znajdują się w centralnej części mierzei. Mają od trzydziestu do czterdziestu metrów długości. Ich łagodniejsze zbocza skierowane są ku stronie, z której wieją przeważające wiatry. Popychana przez wiatr ziarenka piasku wtaczają się pod górę, a następnie spadają po przeciwnej, bardziej stromej stronie wydmy. W ten sposób wydma się przemieszcza”. Prezentowana jest panorama w trzystu sześćdziesięciu stopniach rozległego terenu niemal w całości pokrytego piaskiem wydm. Jedynie na drugim planie gdzieniegdzie linia drzew, przebijają się również trawy. Na niewielkim obszarze z rzadką roślinnością na wydmie umieszczono dymek, po kliknięciu pojawia się informacja o treści: „Roślinność wydmowa. Nawet nieznaczna pokrywa roślinna, złożona tylko z traw, powoduje stabilizację ruchomych piasków”. Trzecia strzałka na początkowej panoramie kieruje użytkownika na panoramę wykonaną z wieży widokowej. Wieża położona jest nad jeziorem Łebsko, które z kolei oddziela od morza wąska mierzeja. Wszystkie opisane panoramy obrazują tereny znajdujące się na lub w bezpośredniej bliskości mierzei, na linii wybrzeża. Widok z wieży prezentuje panoramę jeziora. Brzeg porastają wysokie i gęste szuwary. Opis panoramy: „Wieża widokowa w Łebie. W pobliżu Muzeum Przyrodniczego Słowińskiego Parku Narodowego znajduje się wieża widokowa, z której rozpościera się rozległa panorama jeziora Łebsko i widok na część Mierzei Łebskiej”. Podobnie jak na poprzednich, także i na tej panoramie w wybranych miejscach umieszczono dymki z objaśnieniami. Dymek znajdujący się na jeziorze: „Jezioro Łebsko. Trzecie pod względem wielkości jezioro w Polsce. Powstało w wyniku podniesienia się poziomu morza i zalania nadmorskich łąk. Wody jeziora, wskutek okresowego napływu wód Bałtyku, są nieco słonawe. Jezioro jest płytkie, bardzo żyzne. Występują w nim ryby zarówno słodko- jak i słonowodne oraz liczne rośliny wodne. Wskutek spływających do jeziora zanieczyszczeń rolniczych i stopniowego wypłycania się jezioro zagrożone jest dalszą eutrofizacją i zarastaniem”. Dymek umieszczony na wzgórzu w oddali na horyzoncie: „Wzgórze Rowokół. Górujące nad Słowińskim Parkiem Narodowym wzgórze polodowcowe, rozpoznawalne z daleka, także z morza, i już w siedemnastym wieku używane przez żeglarzy jako punkt orientacyjny. Wznosi się na wysokość stu piętnastu metrów nad poziomem morza”. Dymek umieszczony na szuwarach porastających linię brzegową: „Szuwar trzcinowy. Trzcinowiska znajdują w płytkich wodach jeziora znakomite środowisko do ekspansji. Niektóre sięgają nawet do czterystu metrów w głąb jeziora. Są siedliskiem licznych gatunków ptaków wodnych”. Dymek umieszczony na linii drzew, tuż za pomostem widokowym, z którego została wykonana panorama: „Mierzeja Łebska. Pas lądu oddzielający jezioro Łebsko od Morza Bałtyckiego. W najwęższym miejscu ma około pięćset metrów szerokości. Charakteryzuje się pasowym układem roślinności. Najbardziej spektakularnym elementem Mierzei są ruchome wydmy, znajdujące się w jej środkowej części”. Ostatnią panoramą, która została zaprezentowana jest panorama bagna, położonego w linii nad brzegiem morza, podobnie jak pozostałe. Opis panoramy: „Bagno. Wśród zróżnicowanych ekosystemów Słowińskiego Parku Narodowego znajdują się mokradła, występujące w pobliżu brzegów jezior bądź w zagłębieniach bezodpływowych pomiędzy wydmami”. Panorama została wykonana na torfowisku porośniętym gęstą, bujną, wysoką trawą. Dookoła drzewa liściaste i iglaste. Pośrodku znajduje się duże, wyrwane z korzeniami drzewo. Na torfowisku umieszczono dymek z informacją o treści: „Torfowisko niskie. W zagłębieniach terenu po południowej stronie Mierzei Łebskiej tworzą się zbiorowiska roślinne o charakterze torfowisk niskich, porośnięte turzycami i mchami”. Pośrodku panoramy, na przestrzeni torfowiska, umieszczono ikonę z lupą. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią borówek bagiennych rosnących na gałązkach. Poniżej dodano opis: „Jest to dość wysoka krzewinka o niebieskich jagodach z białym miąższem. Jagody są jadalne, aczkolwiek istnieją doniesienia, że spożyte w nadmiarze mogą wywołać pobudzenie i objawy zatrucia”.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Wolińskiego Parku Narodowego. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Woliński Park Narodowy został utworzony w 1960 roku dla ochrony środowiska części wyspy Wolin. W obręb Parku wchodzi jeden z piękniejszych w Polsce odcinków wybrzeża klifowego z aktywnymi klifami, rozległe lasy bukowe, niewielkie jeziorka polodowcowe, delta rzeki Świny oraz fragment wybrzeża Bałtyku. Po prawej stronie fotografia przedstawiająca morze i plażę, nad którą unoszą się dość strome, zalesione klify. Podpis w rogu: wzniesienia moreny czołowej. Na kolejnym slajdzie tekst: Większą część Parku zajmują porośnięte lasem wzgórza moreno- we. Lasy zamieszkiwane są przez liczne gatunki owadów. Spotyka się tu też duże ssaki - jelenie, dziki i borsuki. W zagrodzie pokazowej żyje stadko żubrów sprowadzonych tu z Białowieży. W bagnistej delcie Świny panują znakomite warunki dla ptactwa wodnego. W Zatoce Pomorskiej spotyka się fokę szarą i morświna. Wyspa Wolin oprócz niezwykłych walorów przyrodniczych posiada również interesującą historię, której ślady - zarówno z czasów zamierzchłych, jak i z bliższego nam okresu II wojny światowej - można napotkać w wielu miejscach. W prawym górnym rogu slajdu niewielka fotografia przedstawiająca zbliżenie na leżącą na plaży szarą fokę. W lewym dolnym rogu fotografia morświna wynurzającego się z wody. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana na jednej z plaż parku. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej terenem prezentowanego parku narodowego. Znajduje się na wyspie Wolin, w północno‑zachodniej części kraju. Opis panoramy: Klif osypiskowy – Gosań. Klif typu osypiskowego powstaje wskutek podmywania (abrazji) z wzgórz zbudowanych niezwiązanych piasków i żwirów. Pod wpływem działania fal morskich, wiatru i deszczu następuje stopniowe osypywanie się klifu zależy od kąta zsypu naturalnego budujących go skał. Panorama została wykonana na plaży. Rozległe morze, fale rozmywają się na jasnym piasku. Za linią plaży wielokilometrowy klif. W większości zadrzewiony, pokryty drzewami. W pozostałych miejscach pokryty krzewami i trawami. Zbocza o kącie nachylenia około czterdzieści pięć stopni. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono dymki, po kliknięciu na nie ukazują się okienka z dodatkowymi opisami. Treść opisu po kliknięciu na dymek umieszczony na linii drzew, u góry klifu: Bór sosnowy. Około 20% powierzchni lasów WPN to bory sosnowe, powstające w wyniku naturalnego zasiedlania piasków wydmowych. Opis nad kolejnym dymkiem, umieszczonym na niezalesionym fragmencie klifu: Roślinność klifu. Na klifie nieustannie toczy się walka między procesami niszczącymi a wzmacniającymi. Gdy tylko jakaś część klifu przez pewien czas pozostanie martwa, czyli nie będzie ulegać osuwaniu, natychmiast pojawiają się na niej drobne rośliny, głównie trawy. Ich obecność powoduje dalszą stabilizację klifu, na który następnie mogą wkraczać krzewy i drzewa. Przy większych osunięciach może się zdarzać, że całe połacie ustabilizowanej gleby wraz z roślinnością przesuwają się w dół klifu. Na panoramie umieszczono cztery interaktywne strzałki, które umożliwiają przejście do kolejnych elementów komponentu. Pierwszym z nich jest panorama wykonana tuż u podnóża klifu. Jej opis o treści: Klif. Charakterystyczny element wybrzeża wyspy Wolin stanowią klify. Są to strome, wysokie ściany wybrzeży morskich, podlegające działaniu fal i ulegające wskutek tego przekształceniom w procesie zwanym abrazją. Czynne klify nieustannie się zmieniają i cofają pod wpływem podmywania przez morskie fale. Klify martwe, do których morze już nie sięga swoim działaniem, stabilizują się i często pokryte są roślinnością. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono trzy dymki, po kliknięciu na nie ukazują się okienka z dodatkowymi opisami. Pierwszy dymek umieszczono na końcowym fragmencie plaży u podnóża klifu. Oprócz piasku znajdują się tam również kamienie. Treść opisu: Platforma abrazyjna. W wyniku wymywania klifu tworzy się u jego stóp równoległa do powierzchni morza, płaska powierzchnia zwana platformą abrazyjną, będąca w pewnym sensie śladem po odcięciu" wypłukanej, górnej części klifu. Kolejny dymek umieszczono nieco dalej, w miejscu podmywania klifu przez wodę. Treść opisu: Nisza abrazyjna. U stóp klifu tworzy się wymywane przez morskie fale zagłębienie, zwane niszą abrazyjną. Ostatni dymek umieszczono na pionowej ścianie klifu. Treść opisu: Klif obrywowy. Klify zbudowane z bardziej spoistych skał, takich jak gliny, tworzą strome, prawie pionowe ściany, które ulegają typowej abrazji z wykształceniem niszy i platformy abrazyjnej. Na omawianej panoramie umieszczono również, jak poprzednio, strzałki przekierowujące do pozostałych panoram. Kolejną panoramą jest panorama przedstawiająca głazy i duże kamienie na linii zetknięcia się plaży i morza. Opis panoramy o treści: Głazy Piastowskie. U stóp klifu znajduje się głazowisko. Widoczne kamienie wchodziły niegdyś w skład gliniastego wzgórza morenowego budującego wybrzeże. W wyniku abrazji klifu osunęły się do morza, a znajdujące się między nimi gliny i piaski zostały wypłukane przez morskie fale. Na jednym z głazów o boku około dwóch metrów długości umieszczono dymek, po kliknięciu wyświetla się opis: Głazy polodowcowe. Głazy, które możemy podziwiać na brzegu u stóp klifu, są świadectwem bytności lodowca w tym rejonie. Na omawianej panoramie umieszczono również, jak poprzednio, strzałki przekierowujące do pozostałych panoram. Kolejną z nich jest panorama wykonana u góry klifu, na wzgórzu Gosań. Opis panoramy: Wzgórze Gosań. Najwyższy punkt w klifie wolińskim, wznoszący się 93 m n.p.m. Jest to klif typu osuwiskowego, zbudowany z piasków i żwirów. Co roku cofa się średnio o 1 m. Na szczycie wzgórza zlokalizowany jest punkt widokowy, z którego rozpościera się panorama wybrzeża Bałtyku i widok na Międzyzdroje. Zbocze wzgórza pokryte krzewami i drzewami, w dole plaża i morze. Na wzgórzu teren płaski, poprowadzona ścieżka dla turystów, nad zboczem drewniana barierka i siatki zabezpieczające. Na omawianej panoramie umieszczono również, jak poprzednio, strzałki przekierowujące do pozostałych panoram, a także dymki z opisami wybranych elementów panoramy. Treść dymka umieszczonego nad morzem: Morze Bałtyckie. Klimat, ukształtowanie powierzchni oraz fauna i flora Wolińskiego Parku Narodowego są pod dużym wpływem Morza Bałtyckiego. Treść dymka umieszczonego obok barierki i siatki: Zabezpieczenie klifu. Górna część klifu przy punkcie widokowym na wzgórzu Gosań została wzmocniona siatką i faszyną w celu spowolnienia wymywania i osuwania się klifu. Treść dymka umieszczonego na niewielkiej wieży obserwacyjnej: Wzgórze Gosań. Wzgórze Gosań do lat 80. XX w. pełniło funkcję punktu radiolokacyjnego Ludowego Wojska Polskiego. Na wzgórzu wciąż znajdują się liczne fortyfikacje, wśród których wyróżnia się wieża obserwacyjna z punktem widokowym obok. Treść dymka umieszczonego na jednym z drzew: Buczyna. Znaczna część Wolińskiego Parku Narodowego pokryta jest lasami, wśród których uwagę zwracają pierwotne buczyny. Najwyższe buki dorastają do 30 m, średni ich wiek to 142 lata. Wzdłuż klifów występuje szczególny typ lasu bukowego - storczykowa buczyna wolińska, o wyjątkowo bogatym składzie gatunkowym. Rosną w niej chronione gatunki storczyków. Nas ściółką leśną umieszczono lupę. Po kliknięciu pojawia się okno ze zdjęciem buławnika czerwonego. To roślina o łodydze o długości około czterdziestu centymetrów, u dołu kilka długich liści, w górnej części różowe kwiaty dookoła łodygi w kształcie małych kielichów. Poniżej podpis: W Wolińskim Parku Narodowym znajdują się stanowiska rzadkiego gatunku storczyka - buławnika czerwonego. Ostatnia z panoram ponownie wykonana na plaży między klifem a morzem, tym razem tuż przed pionowymi drewnianymi palami ustawionymi w rzędzie o długości kilkunastu metrów. Opis panoramy: Drewniane pale. Nieustanne działanie morskich fal widać nie tylko na przykładzie zmieniającego się klifu. Ustawione niegdyś na brzegu morza drewniane pale również ulegają stopniowemu zniszczeniu. Na panoramie, na plaży w oddali umieszczono dymek, po kliknięciu pojawia się opis: Międzyzdroje. Najbardziej znany ośrodek turystyczny na wyspie Wolin.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Roztoczańskiego Parku Narodowego. Na początek wyświetlana jest panorama wykonana pośród drzew w parku usytuowanym przed barokowym kościołem o białej fasadzie. Obraz obraca się o 360 stopni. Kościół znajduje się na niewielkiej wysepce otoczonej jeziorem, do parku od kościoła prowadzi niewielki most. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej terenem prezentowanego parku narodowego. Znajduje się on na pograniczu województwa lubelskiego i podkarpackiego. Opis panoramy: Kościół na wodzie. Kościół pod wezwaniem św. Jana Nepomucena w Zwierzyńcu potocznie zwany "na wyspie" lub "na wodzie" jest jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Zwierzyńca i całego Roztocza. Ze względu na swoje malownicze położenie jest również najczęściej fotografowanym obiektem regionu. Na każdej z omawianych panoram umieszczono cztery interaktywne strzałki, które umożliwiają przejście do kolejnych elementów komponentu. Pierwszym z nich jest panorama wykonana w kamieniołomie w Józefowie. Obniżenie terenu w kamieniołomie wynosi kilka metrów. Piaskowe skały w kolorze pomarańczowym, część oddzielona od jednolitej skały. Dookoła leżą bloki skał o różnej wielkości. Opis panoramy: Kamieniołom w Józefowie. Kamieniołom Babia Dolina w Józefowie to najbardziej rozległy kamieniołom na Roztoczu Środkowym - piaskowce i wapienie trzeciorzędowe. Wydobywano tu piaskowce i wapienie trzeciorzędowe od XVIII wieku. Kamień służył jako materiał budowlany oraz jako tworzywo dla miejscowych rzeźbiarzy - tych dawnych i tych współczesnych. Kolejną panoramą jest panorama wykonana na terenie boru jodłowego. Przestrzeń rozległego lasu z drzewami o wysokości co najmniej kilkunastu metrów. Teren zacieniony ze względu na bogate korony drzew. Pośrodku leżą powalone pnie pokryte mchem. Opis panoramy: Bór jodłowy. Bór jodłowy zajmuje blisko 8% powierzchni RPN. Porasta dolne fragmenty zboczy i obniżenia pomiędzy wzniesieniami. Jego głównym składnikiem jest wilgotny i cienisty las jodłowy z domieszką świerka, a w partii górnej buka. Warstwę krzewów stanowi podrost jodłowo‑świerkowy, wyżej pojawiają się buk i grab, zajmując do 50% pokrycia. W runie najwięcej jest szczawiku zajęczego i konwalijki dwulistnej. W przeszłości zespół ten dominował na Roztoczu, został jednak w znacznej części wycięty. Jego miejsce zajęły monokultury sosnowe, stanowiące obecnie aż 28% powierzchni parku. Kolejna panorama została wykonana w przestrzeni lasu zwanego buczyną karpacką. Gęsty i zacieniony las liściasty. Pośrodku grube, powalone konary drzew. Opis panoramy: Buczyna karpacka. Buczyna karpacka zajmuje blisko 25% powierzchni RPN, porastając szczyty, górne partie zboczy wzniesień, a także jary śródleśne. Umiarkowanie wilgotne siedliska porasta stary drzewostan bukowo‑jodłowy z domieszką kłonu i jaworu, a w niższej warstwie drzew - grabu. Do 90% pokrycia zajmuje silnie rozwinięta warstwa krzewów, na którą składają się buk i grab. Runo występuje płatami i jest bardzo słabo wykształcone. Ostatnia z panoram została wykonana na wzniesieniu zwanym bukową górą. Teren wzniesienia gęsto zadrzewiony, jego łagodny stok pokryty trawą. Zbocze odgrodzone drewnianym płotkiem, gdzieniegdzie ustawione ławki oraz tablice informacyjne. Na drugim planie rozpościera się krajobraz roztocza, w postaci rozdrobnionych pól uprawnych, położonych na rozległym, pofalowanym terenie. Między polami gdzieniegdzie zabudowania gospodarskie i drzewa. Opis panoramy: Bukowa góra. Bukowa Góra - chroni się tu las naturalny z udziałem jodły, buka i świerka. Rozciąga się on od dna doliny Wieprza do wysokiej wierzchowiny. Poprowadzono tędy ścieżkę przyrodniczą na szczyt Bukowej Góry i ścieżkę spacerową na Piaseczna Górę.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Wigierskiego Parku Narodowego. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle napis niebieską czcionką: Wigierski Park Narodowy. Wigierski Park Narodowy, o powierzchni ok. 15 kilometrów kwadratowych, został utworzony w 1989 roku. Zajmuje faliste i pagórkowate tereny w środkowej części Pojezierza Wschodniosuwalskiego (wzgórza moreny czołowej, kemy, jeziora polodowcowe i inne), przechodzące na południu w niemal płaskie obszary Równiny Augustowskiej, porastającej rozległe pole sandrowe. Przez centrum parku przepływa Czarna Hańcza. Park został powołany w celu ochrony krajobrazu młodoglacjalnego, obejmującego formy rzeźby polodowcowej (wzgórza moreny czołowej, sandry, ozy, kemy, rynny i zagłębienia wytopiskowe i inne) oraz jeziora zajmujące ponad 15% powierzchni parku i tworzące tzw. Zespół Jezior Wigierskich. Ponad 65% powierzchni parku zajmują lasy. W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna. Oprócz niej występuje świerk pospolity, brzoza brodawkowata, brzoza omszona i olsza czarna. Na kolejnym slajdzie tekst: Lasy są ostoją blisko pięćdziesięciu gatunków ssaków i ponad dwustu gatunków ptaków. W roku 2002 Wigierski Park Narodowy został uznany za obiekt Konwencji Ramsarskiej, jako obszar wodno‑błotny o znaczeniu międzynarodowym. W dwa tysiące czwartym roku, wraz z całą Puszczą Augustowską, stał się obiektem europejskiej sieci Natura 2000 - obszarem specjalnej ochrony ptaków. Jako Ostoja Wigierska jest także specjalnym obszarem ochrony siedlisk Natura 2000. Poniżej fotografia przedstawiająca teren jeziora o wijącej się linii brzegowej, otoczonego drzewami i łąkami. Nad brzegiem na pierwszym planie rozlokowane budynki. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana na wieży klasztoru Wigry. Obraz obraca się o 360 stopni. Dookoła rozpościera się widok na teren wokół klasztoru, który stoi na niewielkim fragmencie lądu niemal w całości otoczonego jeziorem. U podnóża klasztoru niewielkie zabudowania. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej terenem prezentowanego obszaru parku. Położony jest w północno‑wschodniej części kraju, blisko granicy z Litwą. Na panoramach umieszczono interaktywne strzałki, które umożliwiają przejście do kolejnych panoram. Opis panoramy: Klasztor Wigry. Kościół i były klasztor zakonu kamedułów. Erem kamedułów w Wigrach należał do najbogatszych w Europie. Ufundowany został w 1667 roku przez Jana II Kazimierza Wazę z obowiązkiem codziennej modlitwy o oddalenie od kraju wszystkich nieszczęść. Dodatkowo umieszczono kilka przycisków z symbolem lupy oraz dwa dymki z tekstem. Pierwszy z dymków umieszczono tuż nad zabudowaniami u podnóża klasztoru. Treść opisu: Eremy pokamedulskie. W Pokamedulskim klasztorze w Wigrach znajduje się 17 eremów, w których niegdyś mieszkali ojcowie kameduli. Przy każdym eremie znajduje się ogródek. Dziś nie są już miejscem odosobnienia zakonników, ale służą turystom - można w nich zarezerwować pobyt. Kolejny z dymków umieszczono nad przestrzenią jeziora na horyzoncie. Treść opisu: Regiony fizyczno‑geograficzne. Przez jezioro Wigry przebiega granica między dwoma mezoregionami fizyczno‑geograficznymi: leżącym na północy Pojezierzem Wschodniosuwalskim o zróżnicowanym krajobrazie młodoglacjalnym i położoną na południu Równiną Augustowską, której znaczną, równinną i piaszczystą część zajmuje Puszcza Augustowska. Ostatni z dymków umieszczono na niebie, podano w nim informację, że prezentowany widok to widok z wieży zegarowej na południe. W poszczególnych miejscach wieży skierowanych na pozostałe strony świata umieszczono symbole lupy. Po kliknięciu pojawiają się okna ze zdjęciami i dodatkowymi opisami. Pierwszy z nich to widok z wieży na zachód. W oknie przedstawiono fotografię klasztoru położonego kilkadziesiąt metrów od wieży oraz budynków usytuowanych przed nim. Treść opisu: Klasztor Pokamedulski w Wigrach leży na Półwyspie Klasztornym wcinającym się w jezioro Wigry od strony wschodniej. Zespół klasztorny z kościołem i budynkami gospodarczymi powstał na przełomie XVII i XVIII wieku. Na dwóch tarasach, niższym, na wysokości jedenastu metrów, i wyższym, na wysokości szesnastu metrów nad lustrem wody, zabezpieczonych murami oporowymi, wzniesiono barokowy kościół, eremy, refektarz, wieżę zegarową, kaplicę kanclerską i inne klasztorne obiekty. Po kliknięciu na kolejny przycisk z lupą prezentowany jest fotografia prezentująca widok z wieży na północ. Przedstawiono zdjęcie jeziora znane z początkowej planszy. Poniżej podpis o treści: Jezioro Wigry charakteryzuje się widoczną na zdjęciu, krętą linią brzegową. Prawdopodobnie z tego względu pierwotnie nosiło nazwę Wingry, wywodzącą się od jaćwieskiego słowa wingris (kręty, wijący się; lit. vingrús). Inne teorie naukowe wiążą jednak nazwę jeziora z nazwą jaćwieskiego plemienia Wingran, zamieszkującego ongiś te tereny lub z określeniem vyrai (czyli mężowie), użytym przez Władysława Jagiełłę w odniesieniu do mieszkańców tych ziem. Ostatni przycisk wywołuje okno z widokiem na wschód. Prezentowana jest droga łącząca teren z pozostałą częścią lądu. Po bokach wody jeziora. Poniżej podpis: Jan Kazimierz królewskim przywilejem ofiarował w 1667 roku wyspę Wigry zakonowi kamedułów. Gospodarni zakonnicy połączyli wyspę z lądem szeroką groblą, tworząc Półwysep Klasztorny. Naturalne wzniesienie na wyspie zostało sztucznie nadsypane i otoczone murami oporowymi. W tym miejscu wznosi się dziś zespół klasztorny, zaś dawną groblą prowadzi droga dojazdowa do pobliskich miejscowości. Drugą z dostępnych panoram jest panorama wykonana na brzegu jeziora Wigry. Przedstawiono teren wokół jeziora, porośnięty bujnymi drzewami i zaroślami. Nad brzegiem woda płytka, leży w niej powalony konar drzewa. Rozległa tafla jeziora, na horyzoncie pofalowana linia brzegowa, dookoła drzewa. Opis panoramy: Jezioro Wigry. Brzegi jeziora mają w większości miejsc pierwotny charakter, niezmieniony przez człowieka. Są rajem dla zwierząt, w tym dla około 140 gatunków ptaków. Do zachodniego, południowego i wschodniego brzegu jeziora dochodzi Puszcza Augustowska, ciągnąca się daleko poza granice państwa, aż po Druskieniki i Grodno. Oprócz przycisków nawigacyjnych na panoramie umieszczono cztery dymki z dodatkowymi objaśnieniami. Treść dymka zlokalizowanego nad trzcinami tuż przy brzegu jeziora: Roślinność nadbrzeżna. Jezioro Wigry jest położone wśród lasów porastających prawie 80% brzegów. W strefach większego falowania występują głównie wąskie pasy trzcin i zarośli, zaś w zacisznych zatokach bogate zbiorowiska szuwarów i roślinności zanurzonej, tzw. „,łąki podwodne". Opis w polu umieszczonym nad taflą jeziora: Jezioro Wigry. Jezioro na Równinie Augustowskiej, w dorzeczu Czarnej Hańczy, na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Jest to jezioro lodowcowe, rynnowe, przepływowe (przepływa przez nie Czarna Hańcza). Jest jednym z najgłębszych i największych jezior w Polsce. Jego głębokość maksymalna wynosi 73 metry, a powierzchnia 21,87 kilometra kwadratowego. Dymek nad linią drzew na horyzoncie: Linia brzegowa. Silnie rozwinięta, urozmaicona linia brzegowa ma długość 72 km i tworzy liczne zatoki, półwyspy i przesmyki. Zróżnicowana jest także rzeźba brzegów - od niskich, lokalnie zabagnionych, po wysokie, z kemami i wzgórzami morenowymi. Jezioro posiada kilkanaście naturalnych półwyspów i wysp. Dymek nad płytką wodą przy brzegu jeziora: Mieszkańcy akwenu. Rzeźba dna jeziora jest urozmaicona - liczne płycizny współwystępują z podwodnymi dolinami, uskokami i toniami o wyrównanym dnie. Części głębokie, rynnowe, charakteryzują się oligotroficznością, czyli niską zawartością substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie i dobrym natlenieniem, zaś płytsze, nieckowate (np. w większych zatokach) są zasobne w składniki pokarmowe, a więc eutroficzne. Dzięki tej różnorodności w wodach jeziora występują różne gatunki ryb. Żyją tu między innymi: węgorz, stynka, sieja, sielawa, okoń, szczupak, troć jeziorowa, sandacz oraz sum. Kolejna z panoram została wykonana w przestrzeni boru sosnowego. Bardzo wysokie drzewa, teren zacieniony przez ich korony, dość gęsty las. Opis panoramy: Sosna augustowska. Ekotyp sosny zwyczajnej wytworzony w Puszczy Augustowskiej w woj. podlaskim. Odmiana cenna dzięki przystosowaniu się w toku ewolucji do miejscowych warunków klimatycznych i glebowych. Sosna augustowska hodowana jest w szkółkach na terenie Puszczy Augustowskiej, a także w innych częściach Polski. Oprócz przycisków nawigacyjnych na panoramie umieszczono dwa dymki z dodatkowymi objaśnieniami. Pierwszy z nich na pniu rosnącego drzewa. Treść: Sosna augustowska. Odmiana sosny zwyczajnej występująca w Puszczy Augustowskiej przystosowana w toku ewolucji do miejscowych warunków klimatycznych i glebowych. Drugi umieszczony na drzewach będących na drugim planie. Treść: Puszcza Augustowska. Kompleks leśny o powierzchni tysiąca stu czterdziestu kilometrów kwadratowych na Pojezierzu Suwalskim i Równinie Augustowskiej, między jez. Wigry na północy, a Biebrzą na południu. Porasta niemal płaską powierzchnię zbudowanego z piasków sandru augustowskiego. Jest pozostałością Puszcz Przełomskiej i Perstuńskiej, będących fragmentami dawnych puszcz litewskich. W drzewostanie przeważa sosna (73%), występuje także świerk, olsza, brzoza, jesion i dąb. W runie pojawia się wiele reliktów północnych (m.in. zimoziół północny, bażyna czarna). 85% terenu puszczy pokrywają lasy iglaste (bory), pozostałą część porastają lasy liściaste (grądy), bory wilgotne i bagienne, olsy oraz zbiorowiska roślinności torfowiskowej. Ostatnia z panoram wykonana została nad brzegiem niewielkiego jeziora, w całości otoczonego lasem. Brzegi porasta roślinność torfowiskowa. Opis panoramy: Jezioro Suchar. Suchar - zwyczajowa nazwa jezior polihumusowych lub dystroficznych występujących na Suwalszczyźnie. Nazwa pochodzi od określenia „suchy", tzn. pusty, bezrybny. Najbardziej znane są suchary położone na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Spośród siedemnastu tam występujących największym jest Duży Sucharek (8,9 hektara według M. Waśkiel; 11 hektarów według S. Maciejewskiego), a najgłębszym – Wądołek (15 metrów). Oprócz przycisków nawigacyjnych na panoramie umieszczono dwa dymki z dodatkowymi objaśnieniami. Pierwszy umieszczony nad taflą jeziora o treści: Suchar. Suchar to zwyczajowa nazwa niewielkich, izolowanych i bezodpływowych jezior dystroficznych na Suwalszczyźnie, powstałych w miejscach wytopienia tzw. brył martwego lodu. Nazwa jezior pochodzi od określenia ,,suchy", tzn. pusty, bezrybny. Niesprzyjające warunki dla bytowania organizmów żywych są spowodowane m.in. kwaśnym odczynem wody i dużą zawartością substancji humusowych powstających z rozkładu szczątków organicznych (igliwia, gałązek, liści) spłukiwanych do zbiornika z otaczających lasów. Woda tych jezior ma barwę żółtą lub brunatną. Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego występuje 17 sucharów. Największym z nich jest Duży Sucharek. Drugi umieszczony nad brzegiem porośniętym rzadką roślinnością: Pło (spleja). Brzegi sucharów porasta zbiorowisko roślinne mszaru torfowcowego, zwane płem albo spleją, formujące na powierzchni wody kożuch złożony z roślin torfowiskowych. Głównym gatunkiem jest mech torfowiec. Oprócz mchu występuje także wełnianka pochwowata, żurawina błotna, rosiczka okrągłolistna i inne. Sporadycznie pojawia się skarłowaciała brzoza i sosna. Mszar narasta od lądu w kierunku środka jeziora. W wyniku tego procesu jeziora dystroficzne przekształcają się w torfowiska.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Biebrzański Park Narodowy. Biebrza jest rzeką nizinną w północno‑wschodniej Polsce. Jej źródła znajdują się w pobliżu Nowego Dworu na Podlasiu, a uchodzi ona do Narwi w okolicach Wizny. Jest to jedna z ostatnich w Europie rzek, które zachowały swój pierwotny charakter. Biebrza nie została uregulowana i co roku na wiosnę wylewa, zmieniając swoje koryto. Po prawej stronie zdjęcie podmokłego terenu, pokrytego trawiastą roślinnością. Podpis: Bagna biebrzańskie. Na kolejnym slajdzie tekst: Szeroka dolina w większości stanowi zalewowy teren bagienny, zwany Bagnami Biebrzańskimi. Stanowią one największy w Europie niezmieniony kompleks przyrodniczy tego typu. Dla ich ochrony w 1991 roku został powołany Biebrzański Park Narodowy. Poniżej fotografia lotnicza przedstawiający płynącą rzekę, która rozlewa się szeroko, tworząc tereny podmokłe na znacznym obszarze. Podpis: Kotlina Biebrzańska słynie z rozległych bagien i torfowisk. Tekst na trzecim slajdzie: Park jest ostoją rozlicznych gatunków zwierząt. Stwierdzono tu występowanie około 280 gatunków ptaków, zwłaszcza związanych ze środowiskiem bagiennym. Wśród tutejszych ptaków lęgowych są gatunki rzadkie lub zagrożone, takie jak orlik grubodzioby i wodniczka. Typowym dla doliny Biebrzy ssakiem jest łoś, zamieszkujący lasy i bagna. Wśród żyjących tu bezkręgowców znajduje się kilka gatunków endemicznych. Po lewej stronie fotografia wodniczki. Jest to mały ptak, przypominający nieco wróbla, jednak o nieco smuklejszej budowie. Tekst na czwartym slajdzie: Bardzo interesujące i bogate są nadbiebrzańskie zbiorowiska roślinne; wśród nich torfowiska niskie i wysokie oraz bagienne lasy, głównie olchowe i brzozowe. Bagna Biebrzańskie każdej wiosny stają się celem pielgrzymek miłośników ptaków, którzy zjeżdżają tu z całej Europy. Biebrza jest również popularnym szlakiem kajakowym. Na terenie Parku znajduje się wiele szlaków turystycznych i ścieżek przyrodniczych. Po prawej stronie fotografia gnidosza królewskiego, gatunku będącego pod ścisłą ochroną. Jest to niewielka roślina o wysokości kilkudziesięciu centymetrów. Posiada niewielką ilość drobnych listków, u góry jasnożółte małe kwiaty układające się w kłosy. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana na wieży obserwacyjnej usytuowanej przed doliną rzeki. Przedstawiona jest meandrująca rzeka, po bokach płaski zielony teren, pokryty z jednej strony roślinnością trawiastą, a po drugiej krzewami. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej terenem przedstawianym na panoramach. Teren parku znajduje się niedaleko Białegostoku, kilkadziesiąt kilometrów na północny zachód. Opis panoramy: Biały Grąd - Wieża widokowa. W Biebrzańskim Parku Narodowym znajdują się liczne wieże widokowe, zbudowane z myślą o obserwatorach ptaków i innych zwierząt. Szczególnie na wiosnę z wież tych można znakomicie śledzić przelatujące i żerujące na mokradłach ptaki. Czasem udaje się też wypatrzyć łosia. Do niektórych wież obserwacyjnych w okresie wiosennych podtopień nie da się dotrzeć suchą stopą. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono ikony z dymkami. Po kliknięciu wyświetlane są dodatkowe informacje. Treść dymka umieszczonego tuż przy brzegu rzeki: Meander. Pierwotne, dzikie rzeki nizinne mają to do siebie, że bardzo meandrują i po okresie wylewu często zmieniają swoje koryta. Gdy meandry zostaną odcięte od głównego nurtu rzeki, stają się starorzeczami i powoli zarastają. Treść dymka umieszczonego nad taflą wody: Biebrza. Główne koryto Biebrzy nie jest szerokie, a sama rzeka cechuje się spokojnym, leniwym nurtem. Trzeci dymek umieszczony na horyzoncie, pośrodku doliny: Dolina Biebrzy. Biebrza płynie wzdłuż pradoliny ukształtowanej podczas ustępowania ostatniego zlodowacenia. Dolina Biebrzy ma ok. 170 km długości, a w najszerszych miejscach dochodzi do 10 km. Charakterystyczny krajobraz doliny Biebrzy to rozległe, zielone, podmokłe przestrzenie z nielicznymi kępami krzewów i drzew, bez widocznych śladów działalności człowieka. Nad płaskim terenem przy brzegu umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu wyświetla się okno z fotografią dwóch ptaków zwanych Batalionami. Posiadają pióra w brązowo czarne cętki, wokół szyi pióra sią dłuższe i nastroszone – pierwszy ptak ma białe, drugi czarne. Podpis pod zdjęciem: Bataliony to niewielkie ptaki zamieszkujące wilgotne łąki. Podczas widowiskowych toków samce batalionów w barwnej szacie godowej zbierają się w dużych gromadach i tańcem, stroszeniem piór oraz pozorowanymi walkami starają się przyciągnąć uwagę samic. Na panoramach umieszczono interaktywne strzałki, które umożliwiają przejście do kolejnych elementów komponentu. Druga panorama została wykonana na drewnianej kładce biegnącej przez podmokły, bagienny teren. Porośnięty jest on bardzo wysoką i gęstą roślinnością trawiastą. Nieco dalej drzewa liściaste. Opis panoramy: Obszar Ochrony Ścisłej - Czerwone Bagno. Obszar Ochrony Ścisłej Czerwone Bagno nie jest udostępniony dla turystów. To właśnie ten rozległy, pokryty torfowiskami, turzycowiskami i lasem bagiennym teren stanowi główną ostoję dzikich zwierząt w tym łosia, jelenia i wilka. Tutaj znajdują swoje gniazdowiska rzadkie gatunki ptaków drapieżnych. Na terenie rezerwatu znajdują się również stanowiska rzadkich roślin, takich jak brzoza niska czy skalnica torfowiskowa. Nad roślinnością umieszczono ikonę z dymkiem, po kliknięciu wyświetla się okno z dodatkową informacją o treści: Torfowiska niskie. Tworzą się w dolinach rzek i w innych zagłębieniach terenu, a zasilane są przez cieki wodne oraz wody gruntowe. Torfowiska takie, początkowo niezadrzewione, z czasem stopniowo zarastają. Tutaj widać szuwar trzcinowy, na który wkraczają drzewa - brzozy i olchy. Kolejna panorama została wykonana na drewnianej kładce biegnącej przez gęsty las liściasty. Opis panoramy: Ścieżka przyrodnicza - Czerwone Bagno. Czerwone Bagno to rozległy, w znacznym stopniu pokryty lasem, podmokły obszar oddalony od głównej doliny rzeki Biebrzy. Od 1926 roku istnieje tu rezerwat powołany dla ochrony łosi. W okolicach Czerwonego Bagna poprowadzono kilka ścieżek przyrodniczych. Ścieżka Czerwone Bagno wiedzie drewnianą kładką przez sosnowy bór bagienny do zarośniętego trzciną torfowiska niskiego na skraju Obszaru Ochrony Ścisłej. Nad ściółką pokrytą w dużym stopniu mchem umieszczono przycisk z ikoną dymka. Po kliknięciu rozwija się opis o treści: Mech Torfowiec. Torfowce dzięki swoim właściwościom chłonnym magazynują wody roztopowe i opadowe w lasach bagiennych i na torfowiskach wysokich. Na linii drzew umieszczono przycisk z ikona lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią łosia z dużym porożem. Poniżej opis: W Biebrzańskim Parku Narodowym populacja łosia liczy około 400 osobników. Te ogromne, ważące do 750 kg ssaki dzięki rozsuwającym się, szerokim kopytom są w stanie chodzić po bagnach i mokradłach bez zapadania się. Drugi przycisk z lupą umieszczono wśród koron drzew. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią lecącego orlika grubodziobego. To masywny, duży ptak z czarnymi piórami i żółto‑złotym dziobem i szponami. Poniżej podpis: Duży ptak drapieżny o rozpiętości skrzydeł dochodzącej do stu sześćdziesięciu centymetrów.. Żyje w pobliżu terenów podmokłych. W Polsce jedyne jego naturalne stanowiska występują w Biebrzańskim Parku Narodowym, gdzie gniazduje około 15 par tych ptaków. Kolejna panorama została wykonana bezpośrednio na brzegu meandrującej, silnie rozlewającej się rzeki. Brzegi to tereny podmokłe, porośnięte bujną roślinnością. Opis panoramy: Biały Grąd – Biebrza. Biebrza jest jedną z nielicznych europejskich rzek, które zachowały swój pierwotny, silnie meandrujący charakter. Brzegi rzeki są na ogół trudno dostępne. Płynąc rzeką, można napotkać charakterystyczne rośliny takie jak grążele i grzybienie, liczne gatunki owadów oraz przemykające wśród zarośli przybrzeżnych ptaki wodne: łabędzie, siewkowe, trzciniaki. Nad roślinnością porastającą brzeg umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka. Po kliknięciu pojawia się opis: Zarośla łozowe. Kępy łozy (wierzby szarej) są typowym elementem krajobrazu doliny Biebrzy. Dodatkowo nad taflą wody pokrytej zielonymi liśćmi umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią liści na wodzie, między którymi wyrastają białe kwiaty z żółtymi środkami. Podpis: Grzybień biały, zwany także lilią wodną, jest przybrzeżną rośliną wodną, często występującą razem z grążelem żółtym. Drugi przycisk z wizerunkiem lupy umieszczono tuż nad brzegiem, na którym również leżą zielone duże liście. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią przedstawiającą zbliżenie na intensywnie żółty pojedynczy kwiat na długiej zielonej łodydze. Podpis: Grążel żółty porasta przybrzeżne strefy żyznych rzek i wód stojących. Na zdjęciu głównym widoczne jest jego odsłonięte spod wody, bardzo długie kłącze, przez które może się rozmnażać. Ostatnia z panoram została zrealizowana pośrodku piaszczystej drogi znajdującej się na grobli, po bokach której rozpościera się rozległy, płaski teren pokryty roślinnością trawiastą. Opis panoramy: Biały Grąd. Dotarcie nad samą Biebrzę nie zawsze jest łatwe. Latem, gdy poziom wody jest stosunkowo niski, można do rzeki dojść po nielicznych prowadzących w jej kierunku groblach. Na wiosnę i one bywają zalane. Ścieżka przyrodnicza “Biały Grąd” prowadzi taką właśnie groblą wśród łąk i turzycowisk. Na grobli ikona z wizerunkiem dymka. Po kliknięciu pojawia się opis: Grobla. Część obszaru Bagien Biebrzańskich została zmeliorowana w połowie XIX wieku i w latach 60. XX wieku, w wyniku czego naturalne siedliska torfowiskowe przekształcone zostały w łąki i pastwiska. Śladami działalności melioracyjnej na terenie Parku są liczne kanały, przepusty oraz groble. Kolejny tego rodzaju przycisk umieszczony z prawej strony grobli, nad turzycami. Opis: Turzycowisko. Podmokłe turzycowiska porastają tereny zalewowe oddalone od głównego koryta rzeki. Są ostoją wielu gatunków ptaków wodnych. Przyciskiem tego rodzaju oznaczono również przepust, biegnący prostopadle pod groblą, wykonany z betonu. Nad turzycami umieszczono dodatkowo przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią wodniczki – małego ptaka wielkości zbliżonej do wróbla o gładkim, jasnobrązowym upierzeniu, szarym na brzuchu. Opis pod zdjęciem: Chroniony ptak spotykany na Bagnach Biebrzańskich. W Polsce żyje ok. 25% światowej populacji tego gatunku.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Dębu Bartek. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle napis zieloną czcionką: Dąb Bartek to prawdziwy celebryta wśród drzew. Od 1952 roku uznawany jest za pomnik przyrody. Rośnie w pobliżu wsi Zagnańsk, 20 kilometrów na północ od Kielc. Przez długi czas jego wiek szacowano na ponad 1200 lat. Jednak współczesne badania wskazują, że Bartek liczy około 650‑700 lat. Najstarszym drzewem w Polsce jest blisko 1300‑letni Cis Henrykowski rosnący w Henrykowie Lubańskim na Dolnym Śląsku. Dąb Bartek jest dębem szypułkowym, ma prawie 30 metrów wysokości i ponad 13 metrów obwodu pnia przy ziemi. Korona drzewa osiąga rozmiary 22 na 40 metrów. Jest to jednak drzewo obumierają- ce, głównie wskutek długotrwałego próchnienia wywołanego przez grzyby. Ponadto, w swej bogatej przeszłości, wielokrotnie doświadczało ono innych rozmaitych szkód spowodowanych przez wichury, pioruny, pożary, a także owady czy inne organizmy żywe. Na slajdzie w lewym górnym rogu godło Polski na zielonym tle z podpisem „pomnik przyrody”. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana przed omawianym dębem. Jest to ogromne drzewo o wymiarach podanych na początkowym slajdzie. Wielometrowe konary podpierane są dodatkowo przez metalowe słupy. Dookoła drzewa trawa, teren otoczony niskim żywopłotem, a za nim inne drzewa. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej miejscem, w którym znajduje się Dąb Bartek nieopodal Kielc. Pośrodku pnia umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka z tekstem. Po kliknięciu pojawia się opis o treści: W 1920 roku dokonano pierwszych działań konserwatorskich, które polegały m.in. na wypełnieniu pustej przestrzeni wewnątrz pnia betonową plombą. W 1953 roku uzupełniono plombę z uwagi na stale postępujące próchnienie i powiększanie ubytków wewnątrz pnia. Jednocześnie zaczęto stosować środki grzybobójcze. W 1978 roku beton wymieniono na bardziej naturalne wypełnienie drewno, trociny, żywicę. Druga z panoram została zrealizowana tuż przed podporami konarów. Na jednej z podpór umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka z tekstem. Po kliknięciu pojawia się opis: W latach pięćdziesiątych dwudziestego wieku pod konarami „Bartka" ustawiono pierwsze drewniane podpory. Miały one zapobiegać odłamywaniu się masywnych gałęzi wyrastających z pnia pod własnym ciężarem, a także pod wpływem wiatru. W 1997 roku zbudowano nowy system teleskopowych stalowych wsporników. Mimo to w ostatnich latach pojawiło się niebezpieczeństwo przechylenia całego drzewa pod ciężarem jednego z bocznych konarów. Na panoramie umieszczono również przycisk z dopiskiem „obejdź dąb dookoła”. Po kliknięciu wyświetla się okno z pokazem slajdów ilustrującym drzewo dookoła.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Dębu Bolesław. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle napis zieloną czcionką: Dąb Bolesław to najstarsze drzewo liściaste w Polsce. Jest to dąb szypułkowy, który rośnie w Lesie Kołobrzeskim w pobliżu Ustronia Morskiego. Obecnie liczy około 810 lat. Imię „Bolesław" zostało mu nadane w 2000 roku. Jak mierzy się wiek tak starych drzew, nie niszcząc ich? Służy do tego specjalny przy- rząd, zwany świdrem Presslera. Ma on postać pustej tulei, którą wkręca się w pień drzewa. Po prawej stronie slajdu ilustracja przedstawiająca liście i owoce dębu szypułkowego. Średniej wielkości liście o długości około dziesięciu centymetrów z wcięciami i gładkimi krawędziami. Owocem dębu są żołędzie. Tekst na drugim slajdzie: Wewnątrz tulei znajduje się rynienka, w której po wyciągnięciu pozostaje odwiert - wąski fragment drewna, na którym można policzyć słoje przyrostów rocznych. Przy pomocy tego urządzenia w 2000 roku stwierdzono, że dąb ma około 798 lat. Na prawo od tekstu ilustracja, na której przedstawiono omawianą tuleję. Jest to Podłużny pręt zakończony na koniec wiertłem. Wewnątrz tulei znajduje się rynienka, w przekroju mającą postać półokręgu pustego w środku. Poniżej dwie fotografie. Pierwsza przedstawia wyciąganie rynienki z drzewa, wewnątrz której znajduje się wycinek drzewa. Podpis: Wyciąganie odwiertu przy pomocy rynienki. Druga fotografia prezentuje przekrój pnia dębu, na którym od środka rozchodzą się kolejne słoje. Tekst na trzecim slajdzie: Dąb Bolesław przed drugą wojną światową znajdował się na terenie Niemiec, a po wojnie był niedostępny ze względu na sąsiedztwo radzieckich baz wojskowych. Zanim został ponownie odkryty i pomierzony, za najstarsze drzewo w Polsce uznawany był dąb Chrobry, młodszy o jakieś 60 lat. Obecnie Bolesław nie jest w najlepszej kondycji, gdyż część jego pnia jest spróchniała. Wysokość dębu to około 30 metrów a jego obwód w pierśnicy, czyli na wysokości 1,3 metra, wynosi 691 centymetrów. Po prawej stronie fotografia dębu. Drzewo znajduje się w gęstym lesie, jest o wiele większe od innych drzew. Posiada bardzo długie konary, z których wyrastają gałęzie jedynie w górnych partiach. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana przed omawianym dębem. Ogromne drzewo położone w lesie, analogiczne ujęcie jak na poprzednio opisanej fotografii. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej miejscem, w którym znajduje się Dąb Bolesław nieopodal Kołobrzegu. Dostępna jest również druga panorama, prezentująca drzewo pod nieco innym kątem. Przed dębem tablica informacyjna, na panoramie jednak jej treść nie jest czytelna. Na panoramie umieszczono również przycisk z dopiskiem „obejdź dąb dookoła”. Po kliknięciu wyświetla się okno z pokazem slajdów ilustrującym drzewo dookoła.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Głazu Trygław. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle stronie napis: Pomnik Przyrody Głaz Trygław. Trygław to granitowy, ciemnoszary, miejscami czarny głaz gnejsowy złożony z szarego kwarcu, żółtawo‑szarego skalenia, czarnego łuszczyka i wielu granitów. Jest największym głazem narzutowym w Polsce i jednym z największych w Europie. Jego obwód wynosi 44 metry. Pod ziemią ukryte jest jeszcze ponad 4 m głazu, jego długość to 13,7 metra, a szerokość 9,3 metra. Trygław ma około 700 metrów sześciennych objętości i waży około 2000 ton! W prawym dolnym rogu fotografia przedstawiająca Trygław. Jest to ogromny głaz po części osadzony w ziemi. Dookoła trawa, za nim drzewa i cmentarz. Tekst na drugim slajdzie: Każdego roku głaz zapada się pod swoim ciężarem o dwa – trzy milimetry. Głaz Trygław przywędrował do nas podczas jednego ze zlodowaceń najprawdopodobniej zlodowacenia bałtyckiego w czwartorzędzie, niesiony jako fragment litej skały przez lądolód ze Skandynawii. Nazwa głazu pochodzi od imienia bóstwa pogańskich Wenedów, którzy niegdyś zamieszkiwali niegdyś zamieszkiwali te tereny. Swe- go Boga zwali Trygławem, Trygłowem lub Trzygłowem jego trzy głowy symbolizowały władzę, jaką ma nad ziemią, niebem i światem podziemnym. W Tychowie składano mu hołd i ofiary z płodów Ziemi Pomorskiej. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana tuż przed głazem. Jego powierzchnia jest gładka, kolor ciemnoszary, gdzieniegdzie niewielkie ilości porostów. Dookoła teren cmentarza. Obraz obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej miejscem, w którym znajduje się głaz na Pojezierzu Pomorskim. Gdzieniegdzie na panoramie umieszczono dymki, po kliknięciu na nie ukazują się okienka z dodatkowymi opisami. Pierwszy dymek umieszczono na głazie. Treść: Głaz w dawnych czasach budził w ludziach skojarzenia z mocami nadprzyrodzonymi. Jego nazwa pochodzi od bóstwa słowiańskiego Trygława. Legenda głosi, że jego złoty posąg zakopany jest pod głazem. Drugi również znajduje się na bryle głazu. Treść: Głazy narzutowe to fragmenty skał, które zostały przywleczone przez lądolód. Polskie głazy narzutowe pochodzą ze Skandynawii. Gdy lodowiec ustępował, głazy pozostawały w naniesionych przez niego osadach. Ostatni dymek umieszczony na krzyżu, który ustawiony jest na szczycie głazu. Treść: W 1874 roku niemieccy mieszkańcy wsi umieścili na szczycie głazu drewniany krzyż z figurą ukrzyżowanego Chrystusa. Figurę wyrzeźbił Wilhelm Theodor Achtermann (1799- 1884), a odlana została w berlińskiej odlewni żeliwa przez Moritza Geiẞa. Tablica umieszczona pod krzyżem głosi (w tłumaczeniu na j. polski): Bałwochwalstwo i grzech pokrywały kraj ciemnością, zanim Jezus przez swoją śmierć przyniósł światło i życie. On umieścił Trygława pod kamieniem, zamykając go. I prowadzi swoje dzieci w ramiona Ojca. Dostępna jest również druga panorama, wykonana po drugiej stronie głazu. Przedstawia ona wiejski cmentarz znajdujący się tuż obok głazu.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące rezerwatu Orłowo. W lewym górnym rogu czerwona tabliczka z godłem Polski i napisem „rezerwat przyrody”. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Jezioro Orłowo. Małe Jezioro Orłowo Małe w pobliżu Nidzicy było od dawna znane jako miejsce bytowania żółwia błotnego. Gatunek ten, dawniej liczny na Warmii i Mazurach, od początku XX wieku był coraz rzadziej spotykany i obecnie w Polsce uznawany jest za zagrożony wyginięciem. W związku ze zmniejszaniem się liczebności żółwia błotnego w 1958 roku wokół jeziora został utworzony rezerwat faunistyczny, mający na celu ochronę tego gada. Po prawej stronie fotografia, na której znajduje się ujęcie żółwia błotnego wchodzącego do wody. Jest niemal w całości czarny, w dolnej części, na brzuch posiada drobne białe cętki. Tekst na drugim slajdzie: Obecnie liczbę żółwi błotnych na Warmii i Mazurach szacuje się na około 350. By polepszyć warunki bytowania tego reliktowego gatunku, który, jak wszystkie żółwie, zachował cechy budo- wy z epoki jurajskiej, prowadzi się ochronę czynną w postaci zakładania stawów i grobli oraz wykaszania krzewów wokół stanowisk lęgowych. Poniżej fotografia kilkunastu żółwi błotnych siedzących na kawałku drewna wystającym z wody. Po zapoznaniu się ze slajdami użytkownikowi wyświetlana jest panorama wykonana na podmokłym terenie. Przez płytką wodę przebijają trzciny i inne drobne rośliny. Teren porośnięty również liściastymi drzewami o średniej wielkości. Obraz panoramy obraca się o 360 stopni. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, poglądowa mapa przedstawianego terenu, a także opis aktualnie wybranej panoramy. Po kliknięciu na przycisk w kształcie Polski, pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej miejscem, na którym znajduje się jezioro Orłowo w pobliżu Nidzicy. Opis panoramy: Strumień koło jeziora. Podmokły, pocięty drobnymi ciekami obszar wokół jeziora sprzyja występowaniu żółwi oraz innych gatunków związanych ze środowiskiem wodnym, takich jak płazy ogoniaste - traszka grzebieniasta i zwyczajna. Na panoramie, tuż nad płytką wodą, umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią traszki grzebieniastej. Jest to mały płaz o długim ogonie i ciemnobrązowej, błyszczącej skórze z czarnymi przebarwieniami. Opis pod zdjęciem: Płaz z rodziny salamandrowatych, największa polska traszka. Jej nazwa pochodzi od zębatego grzebienia występującego w porze godowej na grzbiecie u samców. Traszka ta zamieszkuje żyzne i płytkie, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne, w których się rozmnaża. Osobniki dorosłe część roku spędzają na lądzie w wilgotnych siedliskach w pobliżu zbiorników wodnych. Traszka grzebieniasta prowadzi nocny tryb życia. W Polsce objęta jest ochroną ścisłą. Druga z panoram została wykonana na kładce poprowadzonej przed podmokły obszar torfowiska. Bardzo gęsto pokryty niewysoką liściastą roślinnością, a także krzewami i drzewami liściastymi. Opis panoramy: Kładka nad rozlewiskiem. Wokół jeziora można zaobserwować roślinność zielną charakterystyczną dla obszarów źródliskowych i torfowisk niskich, np. turzyce. Na zabagnionym gruncie dobrze czują się olsze czarne. W bogatym podszycie spotyka się jarzębiny, czeremchy, dziki bez. Na panoramie umieszczono dwa przyciski z dymkami, po kliknięciu na nie pojawiają się dodatkowe opisy. Pierwszy z dymków umieszczono na pni drzewa, opis: Olsza czarna. Drugi dymek nad roślinnością na podmokłym terenie, opis: Turzyca. Na niewielkim krzewie bzu umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią czarnego bzu, podpis pod zdjęciem: Kwitnący dziki bez. W Polsce gatunek jest pospolity na całym obszarze kraju. Trzecią panoramę wykonano w dużej altanie umieszczonej na płaskim terenie gęsto porośniętym trawiastą roślinnością przed jeziorem. Jezioro znajduje się w oddali, całość otoczona lasem. Opis panoramy: Widok na jezioro. Zachodni, silnie zarośnięty i płytki brzeg jeziora jest miejscem żerowania żółwi. Samo jezioro ma powierzchnię około 2,3 hektara i 2 metry głębokości. Nad roślinnością porastającą podmokły teren umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografia żółwia błotnego, podobnego jak na początku prezentacji. Pod zdjęciem opis: Żółw błotny jest jedynym rodzimym żółwiem polskim. Prowadzi bardzo skryty tryb życia, dlatego trudno go zaobserwować. Większość swojego życia spędza w wodzie, od której jednak może oddalać się nawet na odległość dwóch kilometrów. W tak długie wędrówki udają się samice poszukujące ciepłych miejsc do składania jaj. W naturze żółw błotny może żyć nawet ponad 100 lat. Ostatnia z panoram została wykonana na podobnym terenie co poprzednia, jednak bliżej brzegu jeziora. Opis panoramy: Żółwie mają szczególne wymagania lęgowe. Jako zwierzęta zmiennocieplne potrzebują do odbycia lęgu ciepłych, piaszczystych, dobrze nasłonecznionych plaż. Swoje jaja zakopują w piasku. Ze względu na zarastanie obszarów wokół jeziora Orłowo takich miejsc jest coraz mniej, przez co konieczne jest wdrożenie ochrony czynnej polegającej m.in. na wycinaniu krzewów zacieniających miejsca rozrodu. Podobnie jak poprzednio, nad roślinnością porastającą podmokły teren umieszczono przycisk z lupą. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią, na której znajduje się kilka małych, białych jajeczek na piasku. Poniżej opis: Na brzegu jeziora. Żółwie mają szczególne wymagania lęgowe. Jako zwierzęta zmiennocieplne potrzebują do odbycia lęgu ciepłych, piaszczystych, dobrze nasłonecznionych plaż. Swoje jaja zakopują w piasku. Ze względu na zarastanie obszarów wokół jeziora Orłowo takich miejsc jest coraz mniej, przez co konieczne jest wdrożenie ochronny czynnej polegającej m.in. na wycinaniu krzewów zacieniających miejsca rozrodu.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Rezerwatu Kołacznia. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Rezerwat Kołacznia. Rezerwat przyrody Kołacznia leży nieopodal przysiółka Kołacznia w pobliżu Leżajska, w województwie podkarpackim. Jest najmniejszym rezerwatem w Polsce. Został utworzony dla ochrony jedynego w naszym kraju naturalnego stanowiska azalii pontyjskiej, odkrytego w 1909 roku przez miejscowego nauczyciela. Po prawej stronie fotografia Azalii pontyjskiej. Na zdjęciu duże, żółte kwiaty rośliny zwisające na cienkich łodygach. Tekst na drugim slajdzie: Stanowisko to jest ewenementem na skalę europejską, gdyż inne naturalne stanowiska tego krzewu znajdują się ponad 300 kilometrów na wschód, na Wołyniu i Polesiu. W rezerwacie występują też inne gatunki chronione - rosiczka okrągłolistna i storczyk samiczy. Po lewej stronie fotografia Storczyka samiczego. Niewielka, kilkunastocentymetrowa roślina. w górnej części łodygi wyrastają gęsto jasnofioletowe drobne kwiaty. Następnie wyświetlana jest panorama zrealizowana tuż przed płotem odgradzającym od reszty terenu obszar Rezerwatu Kołacznia. Płot wykonany z drewnianych pali połączonych metalową siatką. Wewnątrz gęsta, dziko rosnąca roślinność, składająca się głównie z małych krzewów. Pozostały teren, poza rezerwatem, to przestrzeń lasu i niezadrzewiony teren, przez który prowadzi droga. U dołu ekranu przyciski nawigacyjne, a także przycisk w kształcie Polski – po kliknięciu pojawia się mapa kraju z zaznaczonym na niej terenem rezerwatu w okolicach Leżajska. Na panoramie umieszczono dodatkowo dwa przyciski z wizerunkiem lupy, oba na terenie roślinności rezerwatu. Po kliknięciu pojawia się okno z opisem i zdjęciem. Pierwsze okno zawiera fotografię gałązki Kruszyny pospolitej. Drobna gałązka z niewielkimi listkami, pośrodku dwa czerwone owoce przypominające kulki jarzębiny. Opis pod zdjęciem: Typowa roślina polskich lasów, licznie występująca w poszyciu lasów iglastych, liściastych i mieszanych. Kora kruszyny w ziołolecznictwie stosowana jest jako środek pobudzający pracę jelit. Drugie okno zawiera zdjęcie Azalii pontyjskiej znanej z początkowych slajdów. Podpis: Inaczej różanecznik żółty. Jest to roślina z rodziny wrzosowatych, w Polsce niewystępująca w naturze oprócz jedynego stanowiska w rezerwacie Kołacznia. Legenda mówi, że krzew azalii został zasadzony na grobie tatarskiego chana. Azalia pontyjska kwitnie bardzo obficie w maju, rozprzestrzeniając wokół słodki, intensywny i przyjemny zapach.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Torfowiska Rąbień. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Torfowisko Rąbień. W rezerwacie przyrody Rąbień ochroną objęte jest unikalne w województwie łódzkim torfowisko wysokie, położone w zagłębieniu między dwiema wydmami. Rezerwat ten został założony w 1988 roku. Do rosnących zalicza się rosiczkę okrągłolistną i bagno zwyczajne. Występuje tu również kilka gatunków płazów oraz ptaki związane ze środowiskiem wodnym. Po prawej stronie fotografia jasnozielonej żaby w wodzie. Podpis: Żaba jeziorkowa. Następnie wyświetlana jest panorama wykonana między niewielkimi drzewami liściastymi i iglastymi na podmokłym terenie torfowiska. Pokryte jest również trawami i drobnymi krzewami. Opis panoramy: Wśród drzew. Na skraju torfowiska las zwykle jest podmokły. Często występują w nim gatunki roślin typowe dla obszarów bagiennych. Na panoramie, podobnie jak na pozostałych, umieszczono przyciski nawigacyjne oraz przycisk w kształcie Polski, po kliknięciu na niego pojawia się mapa kraju z zaznaczonym obszarem rezerwatu. Znajduje się on na południe niedaleko od Łodzi. Nad rosnącymi na drugim planie trzcinami umieszczono przycisk z dymkiem, po kliknięciu pojawia się opis: Szuwar trzcinowy Trzciny okalające zalane wodą wyrobiska torfowe (torfianki) przyczyniają się do ich zarastania i zmniejszania. Nad rozłożystym krzewem borówki umieszczono przycisk z symbolem lupy. Po kliknięciu pojawia się fotografia przedstawiająca zbliżenie na fioletowo‑niebieski owoc borówki na gałązce. Pod spodem opis: Zwana jest także łochynią lub pijanicą. Jest krzewinką o niebieskawych liściach, charakterystyczną dla środowisk podmokłych, takich jak bagna i torfowiska. Jej jagody są jadalne, lecz w nadmiarze mogą wywoływać objawy lekkiego zatrucia. Drugi przycisk z lupą umieszczono na ściółce. Po kliknięciu pojawia się okno ze zdjęciem żurawiny błotnej. Ma bardzo drobne listki i długie łodygi, rośnie tuż przy glebie, małe czerwone owoce przypominające jarzębinę. Pod spodem opis: Żurawina to niewielka roślina o płożących łodygach, występująca w naturze wyłącznie na torfowiskach oraz w borach bagiennych. Jej kwaśne owoce zawierają bardzo dużo witaminy C oraz mikroelementów. Zbiór żurawiny w warunkach naturalnych jest dużym wyzwaniem – wiąże się z chodzeniem po niepewnym i podmokłym gruncie mszaru. Druga z panoram została wykonana na torfowisku. Płaski teren pokryty wysoką trawą oraz mchem. Pośrodku odkryte pokłady czarnego torfu. Dookoła drzewa. Opis panoramy: Torfowisko. Torfowiska wysokie powstają zwykle w nieckach i zagłębieniach bezodpływowych. Wskutek narastania złoża torfu rośliny porastające wierzch torfowiska zostają odcięte od wód gruntowych, a całość wody potrzebnej im do życia czerpią z wód opadowych. Są to zbiorowiska ubogie w substancje odżywcze, dlatego rosną na nich tylko nieliczne, mało wymagające gatunki roślin, wśród nich owadożerne rosiczki. Nad odkrytym torfem ikona z wizerunkiem dymka, po kliknięciu pojawia się opis: Odkryte pokłady torfu. Na torfowisku Rąbień pokłady torfu były eksploatowane przez długie lata. W miejscach, gdzie nie kopano torfu, jego warstwa ma wciąż 1,5‑3,5 metra grubości. Druga ikona z dymkiem na linii drzew, opis: Drzewa. W związku z obniżaniem wód gruntowych na obszar torfowisk wkracza roślinność szuwarowa, krzewy i drzewa. Trzecia ikona z dymkiem nad ziemią pokrytą mchem, opis: Torfowiec. Torfowce to mchy, które dzięki szczególnej budowie komórkowej posiadają ogromne możliwości magazynowania wody. Torfowce nieustannie rosną na długość, obumierając z drugiego końca, a ich martwe szczątki stają się materiałem wyjściowym do tworzenia się pokładów torfu. W Polsce występuje 36 gatunków torfowców. Torfowisko porastają również wełnianki. Na jednej z nich umieszczono ikonę z lupą, po kliknięciu pojawia się okno z fotografią rośliny. Na cienkiej łodydze u górny znajdują się duże, puszyste białe kłosy. Podpis: Wełnianka jest rośliną charakterystyczną dla torfowisk wysokich. Jest rośliną pionierską, torfotwórczą, zwykle występującą wspólnie z torfowcami. Trzecia panorama wykonana jest również w przestrzeni gęsto porośniętej wysokimi trawami otoczonej drzewami. Pośród traw znajduje się niewielkie oczko wodne. Opis panoramy: Oczko wodne. Zbiorniki wodne na torfowisku powstały wskutek wtórnego zalania wyrobisk powstałych w wyniku eksploatacji torfu. Są to tak zwane torfianki. Ulegają one stopniowemu zarastaniu - najpierw roślinnością szuwarową i wodnymi roślinami o gęstych kłączach, potem pływającymi torfowcami i wełnianką. Równocześnie następuje wypłycanie zbiorników. Na jeziorku umieszczono ikonę z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z fotografią przedstawiającą żabę jeziorkową, jest jasnozielona, pokryta czarnymi plamkami. Podpis pod zdjęciem: Torfowiska z obecnymi na nich niewielkimi zbiornikami wodnymi stanowią doskonałe środowisko życia dla płazów. W rezerwacie Rąbień występują różne gatunki żab, ropuchy szara i zielona, rzekotka drzewna, kumak nizinny oraz płazy ogoniaste - traszki.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące rezerwatu przyrody Góra Uszeście. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle napis zieloną czcionką: Góra Uszeście. Rezerwat Góra Uszeście znajduje się w miejscowości Mielnik na Podlasiu. Utworzony został w celu ochrony stanowiska roślin ciepłolubnych, tzw. kserofitów, porastających dwa wzgórza morenowe - Duże Uszeście i Małe Uszeście. Szczególne uwarunkowania geologiczno‑klimatyczne spowodowały, że miejsce to sprzyja występowaniu roślin charakterystycznych dla basenu Morza Śródziemnego. Jest to ostoja bioróżnorodności. W rezerwacie na po- wierzchni 12 hektarów stwierdzono obecność około 290 gatunków roślin naczyniowych. Rezerwat został utworzony w 1985 roku. Pod tekstem zdjęcie stuletniej sosny rosnącej przy drodze. Następnie wyświetlana jest panorama wykonana w przestrzeni gęstego lasu mieszanego. Na panoramie, podobnie jak na pozostałych, umieszczono przyciski nawigacyjne oraz przycisk w kształcie Polski, po kliknięciu na niego pojawia się mapa kraju z zaznaczonym obszarem rezerwatu. Znajduje się on w dolinie Bugu przy granicy z Białorusią. Opis panoramy: Duże Uszeście. Wzgórze Duże Uszeście mierzy 204 m n.p.m. Jest najwyższym wzniesieniem Wysoczyzny Drohickiej. Oba wzgórza po części porośnięte są ciepłolubnym lasem, głównie sosnowym, o bardzo bogatym poszyciu. Na jednej z sosen umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka, po kliknięciu pojawia się opis: Sosna to główny element drzewostanu na wzgórzach Uszeście. Nad jednym z niewielkich krzewów umieszczono przycisk z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawia się okno z ilustracją przedstawiającą mały krzew z białymi, drobnymi kwiatami i czarnymi okrągłymi owocami. Poniżej opis: Typowym krzewem występującym w poszyciu jest dereń świdwa. Jego granatowe owoce są ulubionym pożywieniem wielu gatunków ptaków. Drugi przycisk z wizerunkiem lupy umieszczono nad jedną z leszczyn. Po kliknięciu pojawia się okno z ilustracją rośliny oraz opisem: W różnorodnym poszyciu lasu spotyka się również krzewy leszczyny. Kolejna panorama wykonana na niewielkiej polanie porośniętej drobnymi krzewami i trawami. Dookoła drzewa. Opis panoramy: Polana. Ciepłolubna roślinność zielna rezerwatu zagrożona jest przez rozrastający się las, który odcina dopływ światła do dolnych partii gleby i zmienia warunki na mniej sprzyjające kserofitom. Na drugim planie na drzewie jałowca umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka. Po kliknięciu pojawia się opis: Jałowiec pospolity. Jałowiec jest gatunkiem światłolubnym, dobrze tolerującym wysokie temperatury i niedobór wody. Z tego względu dobrze znosi warunki panujące w rezerwacie. Granatowe szyszkojagody jałowca używane są jako przyprawa. Następna z panoram wykonana na wzgórzu. Widok na położone niżej tereny składające się z pól i lasów, gdzieniegdzie domy mieszkalne. Na wzgórzu ustawione tablice informacyjne, piaszczysta dróżka, krzewy i drzewa. Opis panoramy: Małe Uszeście. Wzgórze Małe Uszeście mierzy 174 m n.p.m. Znajdują się tu tablice informacyjne opisujące poszczególne gatunki muraw kserotermicznych. Rozpościera się stąd widok na dolinę Bugu. Obok ścieżki na wzgórzu, nad roślinami porastającymi zbocze, umieszczono przycisk z wizerunkiem dymka. Po kliknięciu pojawia się opis: Murawa kserotermiczna. To zbiorowisko roślinne złożone z traw i roślin zielnych, cechujących się ciepłolubnością, światłolubnością i tolerancją niewielkiej wilgotności. Murawom na wzgórzu Uszeście nie przeszkadza, że temperatura gruntu w słoneczne dni osiąga tam nawet 78 stopni Celsjusza! Zbiorowiska tego typu są charakterystyczne dla basenu Morza Śródziemnego. Są bardzo bogate gatunkowo, a najpiękniej wyglądają w czerwcu, w okresie kwitnienia. Obok ścieżki, po drugiej stornie, znalazły się również dwa przyciski z wizerunkiem lupy. Po kliknięciu pojawiają się okna z fotografiami i opisami. W pierwszym oknie wężymord stepowy – zdjęcie niewielkich biało‑różowych kwiatów. Podpis: Rzadka w Polsce roślina, objęta ścisłą ochrona gatunkową. W drugim oknie goździk kartuzek – fotografia jego różowych kwiatów. Podpis: Goździk ten jest typowym przedstawicielem flory światło- i ciepłolubnej. Lubi podłoże wapienne. Ostatnia z panoram zrealizowana nad wyrobiskiem powstałym w odkrywkowej kopalni kredy. bardzo duży teren, białe skały, na drugim planie drzewa położone wyżej. Opis panoramy: Kopalnia kredy. Płytko pod powierzchnią polodowcowych piasków, żwirów i glin pokrywających wzgórza Uszeście znajdują się skały kredowe, eksploatowane w pobliskiej kopalni. Ich obecność jest jednym z elementów sprzyjających występowaniu kserofitów, gdyż rośliny te lubią suche wapienne podłoże. Płytko zalegająca warstwa kredy powoduje również, że gleba na wzgórzach szybko się nagrzewa.

Prezentacja przedstawia informacje dotyczące Rezerwatu Owczary. Na pierwszym slajdzie na beżowym tle po lewej stronie napis zieloną czcionką: Rezerwat Owczary. Rezerwat Owczary powstał w 1959 roku w celu ochrony słonego bagna z rzadko spotykaną w Polsce roślinnością słonolubną (halofilną). Mieści się w obniżeniu terenu pomiędzy polami uprawnymi. Na obszarze rezerwatu znajdują się cztery słone źródła, z których jeszcze pod koniec XX wieku wypływały wody tworzące płytkie bajorka. Rozwijały się w nich słonorośla, między innymi spotykana w Morzu Bałtyckim rupia morska. W prawym dolnym rogu zdjęcie rupii morskiej, rośliny przypominającej wysoką trawę rosnącą w wodzie. Tekst na drugim slajdzie: Obecnie, między innymi wskutek zaczopowania jednego ze źródeł solanki i zmniejszania zasolenia terenu poprzez wody opadowe, rezerwat zagrożony jest ekspansją trzciny pospolitej. Zarasta ona nieckę, odcinając dopływ światła roślinom słonolubnym, które mają duże wymagania świetlne, i powodując ich ustępowanie. Rezerwat leży w pobliżu Buska‑Zdroju. Po prawej stronie fotografia trzciny zwyczajnej. Następnie wyświetlana jest panorama wykonana latem przed rozległym polem zboża. Po drugiej stronie łąki i inne pola. Na panoramie, podobnie jak na pozostałych, umieszczono przyciski nawigacyjne oraz przycisk w kształcie Polski, po kliknięciu na niego pojawia się mapa kraju z zaznaczonym obszarem rezerwatu. Znajduje się blisko Wisły na terenie Wyżyny Małopolskiej. Opis panoramy: Łany zboża. Obszar rezerwatu otoczony jest przez pola uprawne. Kolejna panorama została wykonana pośród terenu porośniętego drobną, niską roślinnością. Na drugim planie pola uprawne. Opis panoramy: Widok od wschodu. Na obszarze rezerwatu następuje ekspansja trzciny pospolitej. Bez podjęcia odpowiednich działań, polegających na wykaszaniu trzcinowisk i umożliwieniu dłuższej stagnacji słonej wody na obszarze rezerwatu, słonolubna roślinność prawdopodobnie skazana jest na zaniknięcie. Na panoramie umieszczony przycisk z ikoną lupy. Po kliknięciu wyświetla się okno z fotografią trzciny pospolitej oraz podpis: Trzcina jest rośliną kosmopolityczną - występuje na wszystkich kontynentach i w większości stref klimatycznych. Jest też rośliną bardzo ekspansywną, która ze względu na dużą tolerancję ekologiczną łatwo zadomawia się w pobliżu wszelkich zbiorników wodnych i wypiera inne rośliny. W rezerwacie Owczary zarośla trzcinowe przyczyniają się do ustępowania chronionych gatunków słonolubnych. Kolejna z panoram wykonana na lekkim wzniesieniu, dzięki czemu przedstawiony jest rozległy krajobraz złożony z łąk i pól. Opis panoramy: Widok ze wzgórza. Słone bagno znajduje się w niecce zasilanej przez źródła z solanką. Ostatnia z panoram przedstawia niewielki źródło chlorkowo‑siarczanowe. Przypomina nieco kałużę pośrodku gęsto zarośniętej łąki. Opis panoramy: Źródła solanki. Na terenie rezerwatu biją źródła chlorkowo‑siarczanowe. Do przeżycia w tak słonej wodzie przystosowane są jedynie niektóre rośliny. Większość roślin przy podwyższonym stężeniu soli w podłożu wysycha. Na panoramie, obok źródła, umieszczony przycisk z ikoną lupy. Po kliknięciu wyświetla się okno z ilustracją rupii morskiej. Drobna roślina przypominająca trawę. Podpis: Rupia morska jest niepozorną słonolubną rośliną wodną, w Polsce wymierającą.