5. Gospodarka Chin

Choć przeciętny Chińczyk nie jest bogaty i dużo się mówi o złych warunkach pracy i życia w tym kraju, to Chiny jako państwo należą do grupy światowych mocarstw. Mają one bardzo dużą powierzchnię (9,5 mln kmIndeks górny 2²).

R1M4bLKTmu2Aj

Zdjęcie przedstawia cztery rolkowe, przesuwne linie transportowe, znajdujące się prawdopodobnie w magazynie. Na rolkach znajduje się duża ilość, identycznych papierowych kartonów, ustawionych w takiej samej odległości od siebie. Na kartonach w lewym górnym rogu znajduje się naklejka z kodem kreskowym. Po prawej na górze znajduje się flaga Chin. Poniżej napis MADE IN CHINA. W lewym dolnym rogu znajdują się cztery znaki informacyjne, określające sposób transportu przesyłki.

Środowisko przyrodnicze a rozmieszczenie ludności i rolnictwo

Jak powszechnie wiadomo, Chiny są najludniejszym państwem na świecie (niemal 1,5 mld mieszkańców w 2020 r.). Jednakże ludność tego kraju jest rozmieszczona bardzo nierównomiernie – istnieją obszary o gęstości zaludnienia znacznie przekraczającej 1000 osób/kmIndeks górny 2², jak i obszary bezludne. Dysproporcje te są ściśle związane z warunkami środowiska przyrodniczego, takimi jak ukształtowanie powierzchni czy klimat. Wpływają one także na sposoby gospodarowania, a zwłaszcza na rolnictwo. Decydują o tym, które rośliny można na danym obszarze uprawiać. Natomiast jeśli warunki te nie są sprzyjające do uprawy roślin, wówczas ludność zajmuje się chowem pastwiskowym zwierząt. 

Chiny – mapa interaktywna

R1OLaQf6EiHpg

Ilustracja przedstawia mapę rolnictwa Chin. Na mapie kolorami i sygnaturami przedstawiono główne uprawy. Chiny Wschodnie – ryż, inne zboża, herbata, bawełna i kukurydza. Chiny Zachodnie – tereny pasterskie, przewaga terenów nieproduktywnych rolniczo. Chiny Północno‑Wschodnie – lasy i tereny pasterskie, uprawa soi. W legendzie opisano kolory i znaki użyte na mapie.

R1B6ArWACWnuy

Na ilustracji diagram kołowy, struktura użytkowania ziemi w Chinach w dwa tysiące dwudziestym roku. Łąki i pastwiska – 30,8%; lasy – 17,1%; gruntu orne i sady – 14,5%; pozostałe grunty i nieużytki – 37,6%.

• Rolnictwo w Chinach jest uzależnione od warunków środowiska przyrodniczego. Jest ono doskonale rozwinięte i ma wielowiekową tradycję w Chinach Wschodnich i Chinach Północno‑Wschodnich, natomiast tereny w Chinach Zachodnich są w niewielkim stopniu użytkowane rolniczo.

• Uprawy na obszarze Chin Wschodnich wykazują strefowość związaną z warunkami klimatycznymi i ukształtowaniem powierzchni, zróżnicowaniem gleb oraz możliwością nawodnienia gruntów.

• Na południe od rzeki Jangcy dominują uprawy wymagające wyższej temperatury powietrza i wyższych opadów – ryż i trzcina cukrowa. Na terenach wyżej położonych uprawia się herbatę i bawełnę. Warunki naturalne w tym regionie umożliwiają uzyskanie od dwóch do trzech zbiorów w ciągu roku.

• W dorzeczu Huang He dominuje uprawa zbóż niewymagających nawodnienia: pszenicy i kukurydzy. Ważnymi uprawami są też inne zboża, w tym proso turkiestańskie i sorgo.

• Na Nizinie Mandżurskiej uprawia się głównie soję i ziemniaki.

• W rolnictwie chińskim dominuje uprawa roślin żywieniowych – zajmują one ok. 70% całej powierzchni zasiewów.

• Chów zwierząt ma nieco mniejsze znaczenie niż uprawa roślin. Najbardziej rozpowszechniona jest hodowla trzody chlewnej. Chiny posiadają aż 50% światowego pogłowia. Ponadto hoduje się: drób, bydło, owce, kozy, a także wielbłądy wypasane na naturalnych pastwiskach w Chinach Zachodnich.

• Duże znaczenie dla wyżywienia ludności ma rybołówstwo morskie i rybactwo śródlądowe.

W Chinach Zachodnich występuje przewaga gór i wyżyn. Panuje tam klimat chłodniejszy i suchszy niż na wschodzie kraju. Na Wyżynie Tybetańskiej średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi od -10°C do -20°C (choć latem temperatura powietrza na obszarach niżej położonych jest dość wysoka), a roczne opady atmosferyczne sięgają zaledwie 100 mm (w Kotlinie Kaszgarskiej są jeszcze niższe – do 50 mm). W krajobrazie dominują stepy, pustynie i półpustynie, a gleby są mało żyzne. Z tego powodu dominującym kierunkiem rolnictwa jest chów zwierząt na naturalnych pastwiskach.

Zupełnie inne cechy posiadają Chiny Wschodnie. Występuje tam przewaga nizin (do 300 m n.p.m.) oraz obszarów o wysokości nieprzekraczającej 3000 m n.p.m. W krajobrazie dominują równiny powstałe z nanosów rzecznych. Klimat jest cieplejszy i zdecydowanie bardziej wilgotny, z odmianą monsunową. Średnia temperatura powietrza w styczniu w południowej części regionu przekracza 20°C, ponadto na Nizinie Chińskiej odnotowuje się dość wysokie opady atmosferyczne – około 1000 mm rocznie. Charakterystyczną roślinnością tego obszaru są lasy liściaste, iglaste (na północy) i stepy. Występują tam żyzne gleby. Warunki te są dogodne do uprawy roślin, zwłaszcza tych wymagających (np. ryżu w południowej części). Sieć rzeczna jest gęsta, rzeki są długie i prowadzą dużą ilość wody.

RBTpmTHx77Fc2

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Chin. W lewym dolnym rogu zamieszczona jest legenda w formie słupka podzielonego na kolory. Kolory objaśniają wysokość terenu ukazanego na mapie. Kolorem niebieskim zaznaczono wody, kolorem zielonym wysokość od 0 do 200m, żółtym od 200 do 500m, jasnopomarańczowym od 500 do 1000m, pomarańczowym od 1000 do 2000, czerwonym od 2000 do 5000 a bordowym powyżej 5000m. Tereny zaznaczone kolorem bordowym, czerwonym oraz pomarańczowym występują na zachodniej i północno zachodniej części kraju. Natomiast tereny zielone i żółte wzdłuż wschodniej części kraju. Tereny zaznaczone jasnopomarańczowym głównie wzdłuż środkowej oraz północno zachodniej części kraju. Obok słupka opisującego wysokości lądów zamieszczono dwie linie poziome. Jedną ciągłą a drugą przerywaną. Oznakowano nimi opady roczne wyższe niż 1000 mm oraz opady roczne niższe niż 400 mm. Zamieszczono również skalę liniową. Na mapie granice państw oraz ich nazwy zostały zaznaczone i podpisane kolorem białym. Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano stolice i główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie znajdujące się głównie w obszarach zaznaczonych kolorem bordowym lub czerwonym. Na mapie poprowadzono linię wyznaczającą tereny o opadach rocznych wyższych niż 1000 milimetrów (na południowo‑wschodnim wybrzeżu) i linię przerywaną wyznaczającą obszary gdzie opady roczne są niższe niż 400 milimetrów (wyżyny i góry we wnętrzu kontynentu). Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano dookoła mapy w białej ramce co dziesięć stopni. Legenda znajduje się również w lewej górnej części mapy i opisano w niej znaki użyte na mapie takie jak: granice państw, szczyty, wulkany oznaczone trójkątem, rzeki błękitną linią, rzeki okresowe błękitną linią przerywaną, jeziora błękitną plamą, zapory błękitna linia z poziomą kreską po środku, stolica państwa czerwony kwadrat oraz inne miasta małą czerwoną kropką.

Kierunki rozwoju gospodarczego Chin

Po II wojnie światowej Chiny należały do bardzo biednych państw, występował tam bardzo wysoki przyrost naturalny i głód. Dopiero w latach 70. XX w. rozpoczęto reformację gospodarki, a pod koniec lat 70. wprowadzono pierwsze specjalne strefy rozwoju gospodarczego. Były to – i wciąż są – obszary, które odznaczają się ulgami dla zagranicznych przedsiębiorców, niższymi cenami gruntów i dzierżawy oraz tanią siłą roboczą. Ponadto kraj ten stanowi ogromny rynek zbytu. Te wszystkie czynniki doprowadziły do tego, że zaczęły tam inwestować kraje bogatsze, a Chiny stawały się coraz bardziej zamożne. Tempo rozwoju gospodarczego Chin jest wysokie, a żeby je utrzymać, Chińczycy w dalszym ciągu reformują swoją gospodarkę, zwiększając rolę nowoczesnych technologii, stopniowo rezygnując z tradycyjnych działów gospodarki, które wymagają dużej liczby rąk do pracy i energii. Niemniej jednak odgrywają one wciąż ogromną rolę.

Krajobrazy Chin – galeria zdjęć

R1KFg413zzOwu

Zdjęcie przedstawia wzgórze, na którym widoczne są wcięte zbocza, wyglądające jak duże schody. Na ich powierzchni lustro wody. W lewym górnym rogu drzewa.

RIIojnQ88lk69

Zdjęcie przedstawia trzy stawy rybne w Hubei. Odgradzają je wąskie wały ziemne. W tle zniszczony budynek z czerwonej cegły, otaczają go drzewa.

R1aRHm6jC6oXd

Zdjęcie przedstawia kopalnię odkrywkową. W lewym dolnym rogu ciężki pojazd budowlany. Za nim po prawej częściowo zalana odkrywka. Na drugim planie duże fałdy piachu. W tle błękitne niebo.

Ry8z5D1Q2D4Ws

Zdjęcie przedstawia panoramę Hong Kongu wieczorową porą. Na pierwszym planie drapacze chmur. Za budynkami zbiornik wodny.

Slajd 1 z 4

R4d5yj1oQUvRF

Na zdjęciu nowoczesna zabudowa, wysokie budynki biznesowe o wyszukanych kształtach.

RozjkFoSxPsTb

Na zdjęciu nowoczesna zabudowa mieszkaniowa i biurowa. Liczne tereny zielone. W tle góry.

RLFHD1F6F6MHZ

Na zdjęciu betonowa zapora na rzece. W tle góry.

Rs8JtYP0NyXyA

Na zdjęciu kilkudziesięciopiętrowe, nowoczesne wieżowce. Ich bryły nie są zbudowane z linii prostych, posiadają łukowaty kształt.

Znaczenie Chin w światowej gospodarce

Chiny zajmują czołowe miejsce w światowej gospodarce. Często mówi się, że są one drugą największą gospodarką na świecie (po Stanach Zjednoczonych) z uwagi na wartość ogólnego PKB (17,7 bln USD, czyli 18,5% globalnego PKB w 2021 r.). Przeliczając te pieniądze na tak ogromną liczbę liczbę ludności, otrzymujemy jednak stosunkowo niską wartość – 12,6 tys. USD na mieszkańca w ciągu roku; dla porównania: w Etiopii – 944 USD, w Polsce – 17,8 tys. USD, w Niemczech – 50,8 tys. USD, w USA – 69,3 tys. USD, a w Irlandii – 99,2 tys. USD).

Chiny są największym na świecie eksporteremeksportereksporterem produktów i usług. Chińskie wyroby można spotkać na wszystkich kontynentach.

Ponadto są drugim światowym importeremimporterimporterem produktów i usług. Chińczycy eksportują i importują przede wszystkim produkty przetwórstwa przemysłowego, w tym maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy.

Rt8cBJHPaoVcP

Ilustracja przedstawia fragment metki nieznanego produktu. Widnieje na niej napis: ‘MADE IN CHINA’. Napis ten jest przetłumaczony na kilka języków.

Jeszcze do niedawna jakość chińskich produktów eksportowych pozostawiała wiele do życzenia. Często przymiotnik „chiński” kojarzony był z niską ceną, ale i z niską jakością i nietrwałością wyrobów (szybko się psuły). Obecnie produkty te charakteryzują się coraz wyższą jakością i dużym stopniem zaawansowania technologicznego. Dość niskie ceny powodują, że chińskie wyroby są konkurencyjne na całym świecie, jednakże wynika to najczęściej z niewielkich kosztów pracy – Chińczycy pracują bowiem bardzo ciężko, przez wiele godzin, w złych warunkach, i nie otrzymują godnego wynagrodzenia za swoją pracę. Przekłada się to na ich warunki finansowe i mieszkaniowe. Częstym problemem jest w tym kraju nieprzestrzeganie praw pracownika czy wykorzystywanie nieletnich do pracy.

Ze względu na dużą liczbę ludności oraz intensywny rozwój przemysłu i usług występuje w tym kraju duże zapotrzebowanie na energię elektryczną. Niestety, w energetyce chińskiej wykorzystuje się głównie nieodnawialne źródła energii – w tym węgiel – powodując, że kraj ten jest głównym emitentem gazów cieplarnianychgazy cieplarniane gazów cieplarnianych, przyczyniających się m.in. do globalnego ocieplenia.

Ciekawostka

Od 2018 r. działa na całym świecie chiński system satelitarny Beidou (Compass) – obok amerykańskiego GPS, europejskiego Galileo czy rosyjskiego Glonass. Ponadto Chiny są jednym z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ.

R1E5lPu2ePl2h

Animacja przedstawia orbity satelitów systemu BEIDOU‑3. W jej centrum znajduje się koło obrazujące Ziemię. Dookoła znajduje się sześć eliptycznych okręgów przedstawionych w różnych kolorach. Po ich obwodach poruszają się punkty. W lewym górnym rogu znajduje się data 2020‑07‑09 oraz odliczany czas od 00:00 do 24:00. Z upływem czasu punkty znajdujące się na elipsach poruszają się . Powyżej opis BEIDOU‑3.

Podsumowanie

• Rolnictwo chińskie jest uzależnione od warunków środowiska przyrodniczego. Uprawy rozmieszczone są głównie we wschodniej i północno‑wschodniej części kraju, gdzie wykazują strefowość związaną z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, glebami oraz możliwościami nawodnienia gruntów.

• Chiny od lat należą do czołowych na świecie producentów wielu roślin uprawnych (ryżu, pszenicy, herbaty, ziemniaków); przodują też w hodowli zwierząt (trzody chlewnej, owiec, kóz).

• Chiny są wyraźnie podzielone na część zachodnią i wschodnią. Część zachodnia odznacza się gorszymi warunkami przyrodniczymi dla osadnictwa i gospodarki, mniejszą gęstością zaludnienia oraz dominacją pastwiskowego chowu zwierząt. Natomiast część wschodnia charakteryzuje się korzystniejszymi warunkami, większą gęstością zaludnienia oraz rozwojem produkcji roślinnej, w tym roślin bardzo wymagających.

• Dzięki nieustannym reformom gospodarczym Chiny rozwijają różne gałęzie gospodarki – od rolnictwa, przez tradycyjny i nowoczesny przemysł, aż po tradycyjne i nowoczesne usługi.

• Kraj ten stanowi bardzo ważne miejsce w światowej gospodarce – jest drugą największą gospodarką na świecie, pierwszym światowym eksporterem i drugim światowym importerem. Mimo to wielu mieszkańców Chin wciąż żyje i pracuje w trudnych warunkach i za niegodne wynagrodzenie.

Słownik

Ćwiczenia

Notatnik