Co to jest sztuka?
Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te pojęcia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Spis treści:
Czym jest sztuka?
Historycznie rzecz biorąc, granice pojęcia sztuki są ruchome.
Współcześnie sztukę rozumiemy jako działalność artystyczną, czyli taką działalność, która opiera się na umiejętnościach wymagających talentu.
Jednak istnieje pogląd, który mówi, że „każdy człowiek może być artystą”, ponieważ w każdej pracy powinien znaleźć się element twórczy.
Efektem twórczości artystycznej są dzieła - będące namacalnymi przedmiotami (jak obrazy, rzeźby) lub też czymś ulotnym - wydarzeniem, sytuacją, która trwa i zaraz mija. W każdym z tych znaczeń używamy słowa sztuka, np. wystawa dzieł sztuki współczesnej.
Wydaje się, że kiedyś odpowiedź na pytanie co jest sztuką była łatwiejsza. Wyraźnie było widać, co jest sztuką, a co nią nie jest. Współcześni artyści tworzą na bazie wielu materiałów (mediów), dziś sztuka łączy wiele dyscyplin, niechętnie podporządkowując się jakimkolwiek ograniczeniom.
Sposób eksponowania dzieła może wywoływać spontaniczne reakcje, jak na przykład ta, znajdująca się na fotografii poniżej.
Pojawiły się zdarzenia artystyczne, a wśród nich performance (czytaj: performans), który jest sytuacją wykreowaną i „odegraną” przez samego artystę - patrz fotografia poniżej.
Dzieło nie ma tu charakteru materialnego (nie jest to obraz lub rzeźba), lecz jest to sytuacja stworzona przez artystę. Performance mają zaskakujący przebieg, który podważa nasze wyobrażenia, czym jest sztuka. Ilustracja przedstawia Marinę Abramowicz, która w trakcie swojego performance siedziała nieruchomo w galerii w towarzystwie odwiedzających.
Co jest, a co nie jest sztuką?
Piękna roślina nie jest dziełem sztuki, istnieje bowiem w wyniku działania przyrody, nie artysty. W tym sensie sztuka to czynność ludzka, ale nie każda.
Nie chodzi o każdą czynność – bo sztuką nie będzie np. sprzątanie, czy spanie.
Sztuka polega na twórczości - w wyniku przemyślanego działania musi powstać dzieło.
Ale to, że uda mi się narysować kilka linii, nie znaczy jeszcze, że umiem rysować i tworzę dzieło sztukidzieło sztuki. Twórczość polega bowiem na świadomym zastosowaniu pewnych reguł, żeby osiągnąć pewien cel.
Sztuka opiera się na wiedzy, umiejętności oraz potrzebie przekazania idei, pomysłu za pomocą środków artystycznychśrodków artystycznych.
Czy sztuka jest wszędzie?
Sztuka może dostarczać wielu emocji, pobudzać wyobraźnię, zwracać uwagę na to, czego nie dostrzegamy i pokazywać świat, którego nie znamy. Dzieła sztuki mogą inspirować do własnych działań twórczych.
Dzieła sztuki mogą powodować, że chętnie przebywamy w pewnych miejscach, na przykład ze względu na wystrój wnętrza, architekturę budowli.
Sztuka może wpływać na nasze potrzeby, na przykład otaczania się pięknymi przedmiotami, podróżowania do wybranych miejsc oraz dbania o estetykę otoczenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RGwyS9DXI319P
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Sztuka jest wszędzie.
Niezależnie od tego w jaki sposób - kontakt ze sztuką rozwija osobowość, otwiera nowe możliwości, pozwala inaczej patrzeć na świat.
Filozof Roman Ingarden w dziele: „O człowieku” proponuje pewien eksperyment myślowy. Wyobraźmy sobie – pisze – że nagle giną wszystkie dzieła sztuki, wszystkie książki, teorie naukowe, filozoficzne, wszystkie państwa, ginie historia pokoleń, państw, świata…
Można za Ingardenem postawić pytanie: Kim bylibyśmy, gdybyśmy nie słuchali muzyki i nie czytali książek? Jakie byłoby nasze życie bez sztuki, literatury, filmów, bez projektów domów, ulic i parków, bez edukacji? Jakie byłoby takie życie?
Kim byłby człowiek?
Jak wyobrażasz sobie życie człowieka w takim świecie?
Napisz w kilku punktach, jak wyglądałby jeden dzień życia człowieka w takim świecie.
Jeśli wolisz, narysuj, namaluj, zaprojektuj memy.
Napisz w kilku punktach, jak wyglądałby jeden dzień życia człowieka w takim świecie.
Pomyśl, co by było, gdyby ...
Sztuka tworzy pewien wymyślony świat, który rządzi się swoimi prawami.
Każda gałąź sztuki powstaje dzięki użyciu innych środków, zgodnie z zasadami kompozycji, perspektywy, wiedzy o kolorze i wielu innym - wszystkie mają swoje miejsce i znajdują swojego odbiorcę.
Poznaj niektóre z nich.
Jak zmieniało się pojęcie sztuki?
Podyskutujcie o tym w klasie.
Zapisz kilka skojarzeń w polu poniżej.
Zapisz jak najwięcej skojarzeń (słów) związanych ze słowem „sztuka”.
Twoje skojarzenia mogą być związane z definicją, ale także dotyczyć powiązań sztuki z czynnościami, wydarzeniami, miejscami, nazwami, emocjami.
Poniżej kilka informacji, o tym, jak zmieniało się pojęcie sztuki w epokach:
ANTYK i ŚREDNIOWIECZE – wyraz sztuka (łac. ars, gr. techne) oznaczał umiejętność lub znajomość ściśle określonych reguł i zgodne z nimi postępowanie. Można było więc odnieść go do pojęcia rzemiosła. W poczet sztuk, oprócz malarstwa i rzeźby zaliczano wiele rzemiosł jak garncarstwo czy krawiectwo. W średniowieczu sztuka miała często charakter anonimowy, jej celem było wielbienie Boga.
RENESANS – w tej epoce pozycja społeczna artystów rosła, chcieli oni oddzielić sztukę od rzemiosła;
XVII WIEK – został wprowadzony termin sztuki piękne. Termin dotyczył: malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki, wymowy, poezji, tańca i teatru;
XVIII WIEK – sztuka również obejmowała poezję, wymowę, teatr, taniec, muzykę, architekturę, rzeźbę, malarstwo;
XIX WIEK – od tego czasu sztuka uniezależniła się od rzemiosła, wiążąc się z pojęciem twórczości. Ważne w sztuce stają się oryginalność, indywidualizm, nowatorstwo. Artyści byli motywowani wewnętrznym przymusem tworzenia oraz potrzebą wyrażania uczuć;
WSPÓŁCZESNOŚĆ – w społeczeństwach współczesnych, w dużej części zawłaszczonych przez przemysł rozrywkowy, sztuka stała się w pewnej mierze kolejną gałęzią przemysłu. Piękno wyszło poza sztukę, a dla niej samej nie jest już ani wartością wyróżniającą, ani nawet niezbędną.
Pojęcie sztuki w starożytnej Grecji
Pojęcie sztuki miało zdecydowanie szerszy zakres niż dziś: o sztuce (gr. techne) mówiło się często w liczbie mnogiej o „sztukach”. To nic dziwnego, biorąc pod uwagę, że były nimi zarówno malarstwo, rzeźba i architektura, poezja, jak ceramika czy... budowa okrętów.
Sztuka nie oznaczała wytworu działalności człowieka, lecz umiejętność wytwarzania pewnych przedmiotów – w tym sensie mówiło się o „sztuce rzeźbiarza” lub „sztuce budowniczego”.
W starożytnym pojęciu sztuki działalność, którą dziś nazywamy artystyczną – jak na przykład malarstwo, była bliższa innym rodzajom działalności praktycznej, takim jak rzemiosło czy medycyna.
Nowatorstwo w sztuce
NowatorstwoNowatorstwo polega na wprowadzaniu czegoś świeżego, oryginalnego. Dotyczy to również twórczości, która przez wieki rozwijała się i zmieniała dzięki artystom, którzy mieli odwagę zerwać z tradycją i wprowadzić do świata sztuki nowe, nieznane dotychczas elementy. Nazywamy ich prekursoramiprekursorami, czyli ludźmi wyprzedzającymi swoje czasy, dającymi początek nowej idei, nowym kierunkom, itp.
Na przykład nowością było malowanie w plenerze przez przedstawicieli impresjonizmuimpresjonizmu. Stało się to w drugiej połowie XIX wieku. Artyści zabierali farby, pędzle, płótna i wychodzili z pracowni, żeby malować w naturalnym świetle. Byli oni prekursoramiprekursorami nowego sposobu tworzenia, nowego kierunku w sztuce.
Twórz tradycyjnie!
1) wycięte koło z białej kartki bloku technicznego formatu A4;
2) pędzle;
3) klej;
4) nożyczki;
5) pojemnik na wodę; paleta malarska - może nią być grubsza kartka papieru, tacka styropianowa lub plastikowa, folia aluminiowa;
6) farby akrylowe lub plakatowe;
7) kolorowe papiery /wycinanki.
Gdy już przygotujesz wszystkie materiały i przybory:
1. Przetnij koło na dwie równe części.
Do tego zadania będzie Ci potrzebna tylko jedna część koła.
2.W ybierz temat swojej kompozycji: „Ziemia” lub „Niebo” – i zapisz w polu poniżej.
3. Zamaluj cały półokrąg, przyklej kolorowe papiery - możesz na nich również malować.
4. Powieś swoją pracę w miejscu wyznaczonym przez nauczyciela.
Przyjrzyj się wszystkim pracom i pomyśl, jak można połączyć je ze sobą, aby powstały całe okręgi. Możesz je zestawiać na zasadzie kontrastu lub podobieństwa - wybór należy do Ciebie.
5. Pamiętaj, że połączenia półokręgów możesz dowolnie zmieniać i decydować, czy więcej będzie zestawień typu: „Ziemia” - „Ziemia”, „Niebo” - Niebo”, czy „Ziemia” - „Niebo”.
Napisz, w jakim kształcie będzie kompozycja (prostokąt, kwadrat, koło, półkole lub inny).
Zaplanuj materiały z których powstanie Twoja kompozycja - wybierz technikę.
Napisz krótko, jak powinna wyglądać Twoja kompozycja "Ziemia" lub "Niebo", aby można było o niej powiedzieć, że jest nowatorska.
Już wiesz
jakie cechy charakterystyczne wyróżniają; malarstwo, rysunek, rzeźbę, grafikę, architekturę i sztukę użytkową;
jakimi środkami wyrazu artystycznego posługują się dziedziny sztuki bazujące na nowych mediach, takie jak; film, fotografia;
jak charakteryzować rodzaje działań w ramach street artu, jak: graffiti, mural, wlepka;
jak rozpoznać tradycyjne dziedziny sztuk plastycznych;
po czym poznać, że dzieło należy do określonej dziedziny sztuk plastycznych;
jak wyjaśnić czym jest dzieło sztuki;
jak zmieniało się pojęcie sztuki w różnych epokach;
jak rozpoznać nowatorstwo w sztuce;
kto to jest prekursor;
że sztuka jest wszędzie.
Potrafisz
wyjaśnić, na czym polega nowatorstwo w sztuce;
wyjaśnić kim jest prekursor;
opisać, jak zmieniało się pojęcie sztuki w różnych epokach;
określić cechy dzieła sztuki;
określić, co jest, a co nie jest dziełem sztuki;
udowodnić, że sztuka jest wszędzie;
wskazać cechy charakterystyczne dla poszczególnych dziedzic: malarstwa, rysunku, rzeźby, grafiki, architektury, sztuki użytkowej;
wymienić środki wyrazu artystycznego, jakimi posługują się dziedziny sztuki bazujące na nowych mediach: film, fotografia.
Słownik
oderwanie od rzeczywistości; także dzieło sztuki stanowiące zazwyczaj kompozycję linii, plam, brył i płaszczyzn
wytwór i działanie człowieka, które jest unikatowe, oryginalne, zawiera określony sens i ma wartość estetyczną
(gr. aisthetikos)– dotyczący poznania zmysłowego) dział filozofii zajmujący się sztuką, procesem jej tworzenia i odbioru; estetyka zajmuje się również analizą wartości związanych z postrzeganiem zmysłowym
to obrazy, napisy, rysunki umieszczane najczęściej w przestrzeni publicznej (np. na murach, płotach, ścianach, pociągach) za pomocą sprayu – farby w aerozolu lub markerów; mogą być malowane z ręki lub przy użyciu wykonanych wcześniej szablonów; często tworzone są bez odpowiednich zezwoleń
kierunek w sztuce powstały we Francji w drugiej połowie XIX w.; artyści malowali w plenerze, zwracając uwagę na wpływ światła na kolor i stosując kadry, do których inspiracją była fotografia
dziedzina sztuk plastycznych, której istotą jest posługiwanie się linią i barwą lub jedynie plamą barwną na płótnie
to rodzaj wielkoformatowego malowidła ściennego, którego treść może mieć charakter edukacyjny, patriotyczny, upamiętniający, dekoracyjny, reklamowy; murale są pracochłonne – wykonywane kilka dni lub tygodni, ich autor nie jest anonimowy i działa legalnie
wprowadzenie czegoś nowego, oryginalnego; dotyczy to również twórczości, przez wieki rozwijającej się i zmieniającej dzięki artystom, którzy mieli odwagę zerwać z tradycją i wprowadzić do świata sztuki nowe, nieznane dotychczas elementy
w sztuce to nowe środki wyrazu artystycznego, wykorzystujące do przekazu artystycznego najnowsze technologie, opierające się na zapisie cyfrowym
rodzaj ulotnych działań wykonywanych przez artystę w obecności widzów bądź przed kamerą; ciało performera staje się zarówno podmiotem, jak i przedmiotem w kreowanej przez niego sytuacji artystycznej
człowiek wyprzedzający swoje czasy, zapoczątkowujący jakąś ideę, jakiś kierunek, itp.
kształtowanie się estetycznego przedmiotu, którego nie można utożsamiać z niczym rzeczywistym; stan, który jest impulsem i regulatorem do postrzegania przedmiotu jako dzieła sztuki; w trakcie przeżycia estetycznego uchwycone naocznie jakości zostają uformowane a przedmiot przedstawiony w dziele sztuki zostaje „przeżyty” przez odbiorcę
to angielskie określenie na sztukę ulicy, są to działania artystyczne realizowane w przestrzeni publicznej; do street artu należą między innymi: graffiti, murale, wlepki
(łac. ars, gr. techne) w kulturze starożytnej Grecji: specyficzna ludzka działalność, wytwarzanie przedmiotów oparte na praktycznej wiedzy; według Arystotelesa sztuki uzupełniają przyrodę (np. architektura) lub ją naśladują (np. rzeźba)
wszystkie dziedziny twórczości artystycznej, które odbierane są poprzez wzrok, zarówno tradycyjne jak i nowe; słowo wizualny oznacza wzrokowy, dostrzegalny (z łac. videre – widzieć)
elementy, jakimi twórcy posługują się tworząc dzieło sztuki, charakterystyczne dla danej dziedziny, są to, m.in.: kompozycja, linia, perspektywa, barwa, faktura, światło, bryła
wyjątkowy, niepowtarzalny
wartości zawarte w schemacie dzieła sztuki, ujawniające się jako efekt sprawności twórcy
Źródła
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pw
Linki do e‑materiałów
https://zpe.gov.pl/a/sztuka–definicja-funkcje-sztuki/DwSebqYti
https://zpe.gov.pl/b/co-jest-a-co-nie-jest-sztuka-podzial-sztuk-wedlug-arystotelesa/PxyGnr9j5