Zdjęcie ukazuje pracownika drukarni w stroju roboczym przed ploterem. W pomieszczeniu z tyłu stoją jeszcze dwa podobne urządzenia. Ploter drukujący jest połączony z komputerem i może drukować cyfrowo duże formaty na różnych powierzchniach. To nowoczesne urządzenie wykorzystywane w grafice użytkowej, do drukowania plakatów, bilbordów i banerów.
Pracownik drukarni przy nowoczesnym urządzeniu drukującym cyfrowo tzw. ploterze
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc. Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te pojęcia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc. Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te pojęcia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Słowo grafika pochodzi od greckiego słowa: gráphō [czytaj: grafo]: piszę, rysuję i związane jest z rylcem, którym pisano na woskowych tablicach.
Współcześnie grafika to dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach. Dzieli się na grafikę warsztatową, nazywaną inaczej artystyczną i grafikę użytkową.
Dla zainteresowanych
R1JE993O5BMU5
Ilustracja interaktywna przedstawia cylindryczną pieczęć. Po lewej stronie znajduje się matryca, a po prawej wykonana z niej odbitka w glinie. Na odbitce znajdują się dwie postacie, skierowane do siebie i gestykulujące oraz motywy zwierzęce i symbole. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: Już w starożytnej Mezopotamii wyrabiano cylindryczne, walcowate, ryte pieczęcie z półszlachetnych kamieni lub kości słoniowe. Odbijano je przesuwając po tabliczce z miękkiej gliny. W ten sposób powielano napisy, znaki i obrazy.
Ilustracja interaktywna przedstawia cylindryczną pieczęć. Po lewej stronie znajduje się matryca, a po prawej wykonana z niej odbitka w glinie. Na odbitce znajdują się dwie postacie, skierowane do siebie i gestykulujące oraz motywy zwierzęce i symbole. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: Już w starożytnej Mezopotamii wyrabiano cylindryczne, walcowate, ryte pieczęcie z półszlachetnych kamieni lub kości słoniowe. Odbijano je przesuwając po tabliczce z miękkiej gliny. W ten sposób powielano napisy, znaki i obrazy.
Pieczęć cylindryczna z terenów Mezopotamii
Źródło: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
R1UJXCNCHAT5V
Ilustracja interaktywna przedstawia stronę księgi „Diamentowa Sutra”. Przedstawia Buddę, który udziela mądrości jednemu z uczniów. Budda siedzi na tronie i gestykuluje. Naprzeciw niego klęczy uczeń. Dokoła znajduje się tłum słuchaczy - wyznawców Buddyzmu, a także motywy dekoracyjne. Po lewej stronie znajduje się zapis w języku chińskim. Ilustracja jest czarno‑biała. Wszystkie postacie i motywy wykonane są linearnie. Na ilustracji jest umieszczony alternatywny punkt z informacją:
Punkt 1: Na Dalekim Wschodzie grafika była znana już ok. II w. n.e. Początkowo były to kamienne tablice z wyciętym wzorem, które z czasem zastąpiono drewnianymi płytami. Wykorzystywano je do tworzenia i powielania ilustracji, ornamentu, a z czasem do druku książek. Najstarsza zachowana książka drukowana to „Diamentowa Sutra", pochodząca z 868 r. n.e.
Ilustracja interaktywna przedstawia stronę księgi „Diamentowa Sutra”. Przedstawia Buddę, który udziela mądrości jednemu z uczniów. Budda siedzi na tronie i gestykuluje. Naprzeciw niego klęczy uczeń. Dokoła znajduje się tłum słuchaczy - wyznawców Buddyzmu, a także motywy dekoracyjne. Po lewej stronie znajduje się zapis w języku chińskim. Ilustracja jest czarno‑biała. Wszystkie postacie i motywy wykonane są linearnie. Na ilustracji jest umieszczony alternatywny punkt z informacją:
Punkt 1: Na Dalekim Wschodzie grafika była znana już ok. II w. n.e. Początkowo były to kamienne tablice z wyciętym wzorem, które z czasem zastąpiono drewnianymi płytami. Wykorzystywano je do tworzenia i powielania ilustracji, ornamentu, a z czasem do druku książek. Najstarsza zachowana książka drukowana to „Diamentowa Sutra", pochodząca z 868 r. n.e.
"Diamentowa Sutra" 868 r.
Źródło: online-skills, domena publiczna.
Sutra to nazwa religijnych ksiąg hinduskich lub buddyjskich napisanych w formie aforyzmów.
Co jest grafiką?
Każdy kształt odbity na papierze możemy nazwać grafiką, stąd istnieją proste techniki graficzne, którymi można pracować w domu. Zapewne wykorzystujesz je już od wczesnego dzieciństwa, np. frotażfrotażfrotaż (w materiale „Frotaż - faktura przedmiotu jako matryca”) powielając faktury różnych przedmiotów na papierze za pomocą mocnego pocierania ołówkiem lub kredkami.
Kiedy odbijasz swoje pomalowane dłonie na kartce, „matrycąmatrycamatrycą” jest dłoń pokryta farbą, zaś odbitką pozostawiony ślad.
RU9RNQONOB19O
Ilustracja przedstawia dwie dziecięce dłonie, pomalowane białą farbą. Tło fotografii jest szare. Ukazuje abstrakcyjne plamy.
Dłonie pomalowane farbą
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RX6TQ95Z82UF3
Ilustracja przedstawia granatowy odcisk dłoni na białej kartce.
Odcisk dłoni
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Rysunek na matrycy
Artysta grafik rozpoczyna pracę od projektu na kartce, który następnie przenosi na matrycęmatrycamatrycę. Należy pamiętać, by na matrycęmatrycamatrycę przenieść jego lustrzane odbicie, co pokazuje poniższa ilustracja.
R1JNFMD7UJGZU
Ilustracja interaktywna przedstawia 3 grafiki, na których znajdują się świecące biurowe lampki. Pierwsza, tylko naszkicowana, skierowana jest w prawo i ukazana jest na białym tle. Druga jest na szarym tle i jest symetryczna względem pierwszej, trzecia jest powtórzeniem pierwszej. Wszystkie grafiki są otoczone czarnym konturem. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Szkic/projekt wstępny.
Punkt 2: 2. Szkic przeniesiony na matrycę, w formie lustrzanego odbicia.
Punkt 3: 3. Odbitka wykonana na papierze, zgodna ze szkicem.
Ilustracja interaktywna przedstawia 3 grafiki, na których znajdują się świecące biurowe lampki. Pierwsza, tylko naszkicowana, skierowana jest w prawo i ukazana jest na białym tle. Druga jest na szarym tle i jest symetryczna względem pierwszej, trzecia jest powtórzeniem pierwszej. Wszystkie grafiki są otoczone czarnym konturem. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Szkic/projekt wstępny.
Punkt 2: 2. Szkic przeniesiony na matrycę, w formie lustrzanego odbicia.
Punkt 3: 3. Odbitka wykonana na papierze, zgodna ze szkicem.
Jak powstaje odbitka
Źródło: edycja: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
RUH6cY9ViGKdH
Wymień etapy tworzenia odbitki.
Wymień etapy tworzenia odbitki.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę, że na początku jest pomysł, a na końcu produkt finalny - czyli odbitka.
W kolejności od ilustracji z lewej: Szkic/projekt wstępny. Szkic przeniesiony na matryce w formie lustrzanego odbicia. Odbitka wykonana na papierze zgodna ze szkicem.
Ćwiczenie 1
RwFKazF7BK4mN
Odtwórz proces tworzenia odbitki. W tym celu uporządkuj zdania w odpowiedniej kolejności, aby utworzyły logiczny ciąg.
Odtwórz proces tworzenia odbitki. W tym celu uporządkuj zdania w odpowiedniej kolejności, aby utworzyły logiczny ciąg.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę, że na początku jest pomysł, a na końcu produkt finalny - czyli odbitka.
W kolejności: 1. Szkic/projekt wstępny. 2. Szkic przeniesiony na matryce w formie lustrzanego odbicia. 3. Odbitka wykonana na papierze zgodna ze szkicem.
płytka, na której powstaje rysunek; płytka, z której wykonuje się odbitkę rysunku wykonanego odpowiednimi narzędziami w zależności od materiału, a którego jest matryca, np.: linoleum, miedź
Artysta tworzy rysunek na matrycy,matrycamatrycy, którą może być: płytka metalowa, klocek drewniany, kamień albo eksperymentuje z technikami graficznymi w celu uzyskania efektów wizualnych. Odbitki graficzne wykonane przez artystów są sygnowane, czyli odpowiednio opisane. Zawierają imię i nazwisko, tytuł pracy, technikę w jakiej została wykonana, rok wykonania i kolejny numer odbitki.
Opracowaną matrycę (il. 1) grafik pokrywa farbą drukarską (il. 2). Następnie przygotowuje papier do druku (il. 3), na który za pomocą odpowiedniej prasy graficznej (il. 4) przenosi obraz z matrycy. Tak powstałą odbitkę należy pozostawić do wyschnięcia, a następnie podpisać.
Istnieje wiele technik graficznych. Do druku wypukłego zaliczamy: drzeworyt, gipsoryt i linoryt. Technikami druku wklęsłego są m.in.: akwaforta, akwatinta, kamienioryt, kwasoryt, mezzotinta, miedzioryt, miękki werniks, staloryt, sucha igła. Druk płaski to m.in. algrafia, cynkografia, fotolitografia, litografia, serigrafia (sitodruk).
Druk wypukły – drzeworyt / linoryt / gipsoryt
R1CFRMUQMLUXV
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat powstawania wypukłodruku. Ukazuje różnych rozmiarów różowe prostokąty, ułożone w rzędzie. Pod nimi znajduje się przekrój matrycy w naniesioną warstwą farby. Na ilustracji zamieszczono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Matrycą graficzną jest np. drewno, gips, linoleum.
Punkt 2: 2. Ślady rycia narzędziem w matrycy są wklęsłe - czyli wycięte w matrycy. Kształt wycięć zależy od narzędzia.
Punkt 3: 3. Farbą drukarską pokryte są tylko te fragmenty matrycy, które pozostały wypukłe - tutaj zaznaczone kolorem różowym.
Punkt 4: 4. W odbitce zadrukowane fragmenty odpowiadają wypukłym elementom matrycy.
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat powstawania wypukłodruku. Ukazuje różnych rozmiarów różowe prostokąty, ułożone w rzędzie. Pod nimi znajduje się przekrój matrycy w naniesioną warstwą farby. Na ilustracji zamieszczono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Matrycą graficzną jest np. drewno, gips, linoleum.
Punkt 2: 2. Ślady rycia narzędziem w matrycy są wklęsłe - czyli wycięte w matrycy. Kształt wycięć zależy od narzędzia.
Punkt 3: 3. Farbą drukarską pokryte są tylko te fragmenty matrycy, które pozostały wypukłe - tutaj zaznaczone kolorem różowym.
Punkt 4: 4. W odbitce zadrukowane fragmenty odpowiadają wypukłym elementom matrycy.
Jak powstaje grafika wypukła: schemat
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Drzeworyt
R13TK7KXLENFN1
Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę Ernsta Ludwiga Kirchnera „Głowa mężczyzny. Autoportret”. Ukazuje mężczyznę w średnim wieku, za którym znajduje się pozująca do aktu kobieta. Mężczyzna jest frontalnie ustawiony do widza, ma wysokie czoło, ubrany jest w kurtkę z postawionym kołnierzem. Kobieta skierowana jest w lewo, ale głowę odwróconą ma w prawą stronę. Grafika jest czarno‑biała. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami: 1. Płaska, czarna plama oraz czarne linię świadczą o tym, że te części nie zostały wyryte na matrycy., 2. Części jasne to kolor papieru. Na matrycy zostały one wycięte.
Ernst Ludwig Kirchner [czytaj: kirchśna], „Głowa mężczyzny. Autoportret”, drzeworyt, 1926 r.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Drzeworyt jest jedną z najstarszych technik graficznych, powstałych jeszcze w starożytności. Matrycą w tej technice jest gładko wyszlifowana deska z twardego drewna, natomiast narzędziami są głównie dłuta, rylce i nożyki. W matrycy wycinane są te elementy, które mają pozostać białe. Za pomocą wałka, farba nanoszona jest na wypukłe miejsca i odbijana jest za pomocą prasy na papier.
Na ilustracji obok znajduje się przykład drzeworytu. Płaska czarna plama oraz czarne linię świadczą o tym, że te części nie zostały wyryte na matrycy.
Linoryt
Gdy matryca zostanie zrobiona z linoleumlinoleumlinoleum, mamy do czynienia z linorytem. Taka praca charakteryzuje się płaską plamą, najczęściej kontrastem czerni i bieli oraz szarościami, które powstają przy zagęszczeniu wyciętych linii.
R15pNdJar4w9P
Ilustracja interaktywna przedstawia linoryt Michała Rygielskiego „Sen”. Ukazuje podzieloną liniami płaszczyznę, na której znajdują się plamy różnej wielkości, zakreskowania, linie. Praca jest abstrakcją. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Tytuł: Sen
Punkt 2: Technika: linoryt
Punkt 3: Nakład: 7/25 to informacja, że jest to siódma z 25 wykonanych odbitek
Punkt 4: Autor: Michał Rygielski
Punkt 5: Rok powstania: 2016
Ilustracja interaktywna przedstawia linoryt Michała Rygielskiego „Sen”. Ukazuje podzieloną liniami płaszczyznę, na której znajdują się plamy różnej wielkości, zakreskowania, linie. Praca jest abstrakcją. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Tytuł: Sen
Punkt 2: Technika: linoryt
Punkt 3: Nakład: 7/25 to informacja, że jest to siódma z 25 wykonanych odbitek
Punkt 4: Autor: Michał Rygielski
Punkt 5: Rok powstania: 2016
Michał Rygielski "Sen" linoryt
Źródło: licencja: CC BY 3.0.
R1S528U3JABAM
Ilustracja przedstawia linoryt Jakuba Jaszewskiego „Stacja Solaris”. Ukazuje abstrakcję o skomplikowanych układach czarnych, białych i szarych, falujących w różnych kierunkach linii. Na ilustracji po lewej stronie znajduje się czarna plama o nieregularnym kształcie.
Jakub Jaszewski, „Stacja Solaris”, 2017, linoryt
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Linoryt może być wykonany również w kilku kolorach (linoryt barwny). Należy wówczas wyciąć tyle matryc, ile chcemy wprowadzić kolorów i dopasować je do siebie, aby odbitka nie miała przesunięć i była spójną kompozycją.
R17RQDTM51Z6O
Ilustracja przedstawia linoryt Joanny Frydrychowicz‑Janiak „Tu każdy ma swojego Anioła Stróża”. Przedstawia dwie idące postacie i lecące na nimi anioły. Postacie są niewielkie, idą wśród drzew. Na ziemi leżą duże liście. Nad nimi lecą dwa uśmiechnięte anioły z zamkniętymi oczami. Wszystkie postacie, drzewa i liście są schematyczne, uproszczone i przedstawione w żółtym kolorze. Ziemia jest koloru niebieskiego, a niebo to wijące się, fioletowo‑żółte pasy.
Joanna Frydrychowicz‑Janiak, „Tu każdy ma swojego Anioła Stróża”, linoryt
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Dla zainteresowanych
Grafiką jest również wzór odbity na kartce, wcześniej wycięty - na przykład w ziemniaku i pomalowany farbą. Na zdjęciu zamieszczonym poniżej możesz zobaczyć matrycęmatrycamatrycę z ziemniaka.
Rau0B6UsREuS0
Ilustracja przedstawia przekrojonego na pół ziemniaka, z którego wykonano pieczątkę. W jego środku wycięty jest wzór serca. Jedna połówka to serce wklęsłe, druga wypukłe.
Wzór serca wycięty z ziemniaka
Źródło: Pixabay .com, licencja: CC BY 3.0.
Jeśli zdecydujesz się na tradycyjną technikę wykonania małej formy graficznej - możesz wykorzystać zrobioną pieczątkę z ziemniaka. Jak to zrobić - dowiesz się z filmu poniżej:
R1NTXLHUNSLSN
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Jak zrobić pieczątkę z ziemniaka?
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Jak zrobić pieczątkę z ziemniaka?
Jak zrobić pieczątkę z ziemniaka? - film
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!
Pamiętaj, żeby o wycięcie wzoru poprosić starsze rodzeństwo, rodziców lub babcię czy dziadka.
Techniki graficzne - druk wklęsły
Techniki graficzne metalowe sięgają XV w. Ich nazwa pochodzi od rodzaju podłoża stanowiącego matrycęMatrycamatrycę graficzną, którą jest metalowa blacha. Techniki metalowe możemy podzielić na techniki suche i techniki trawione (tzw. mokre).
Techniki metalowe suche
Techniki suche polegają na pozostawianiu wgłębień w blasze za pomocą takich narzędzi, jak: rylec, igła, chwiejka. Im większa siła, z jaką przyciskane jest narzędzie, tym większe powstaje wgłębienie, w którym zatrzymuje się farba. Odbitka wiernie odwzorowuje ślad narzędzia w matrycy. Do technik suchych należą, między innymi, miedzioryt i sucha igła, czyli suchoryt.
R1X1AO7NXH2TC
Ilustracja przedstawia suchoryt Marka Zajki "Dziwne stany pana Macieja". Ukazuje głowę mężczyzny patrzącą w dół. Czytelność przedstawienia głowy zaburzona jest poprzez wprowadzenie licznych linii i plam, które przysłaniają twarz. Linie prowadzone są w różnych kierunkach, krzyżują się pod różnymi kątami, są przerywane.
Marek Zajko, „Dziwne stany pana Macieja", 2007 r., suchoryt
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Techniki metalowe trawione czyli mokre
Techniki trawione, zwane też mokrymi to techniki, w których do opracowania matrycy graficznej artysta wykorzystuje środki chemiczne – roztwory kwasów. Najpopularniejsze wśród tych technik są akwaforta i akwatinta.
Akwaforta
Zapoznaj się z poniższą ilustrację interaktywną, która przedstawia schemat tworzenia odbitek techniką akwaforty.
RjBOCqmxdgnzl
Ilustracja interaktywna przedstawia kolejne etapy tworzenia odbitek techniką akwaforty. Ukazuje cztery kwadratowe pola. Pierwsze jest całe czarne, drugie ukazuje biały kontur trójkąta na czarnym tle, w trzecim trójkąt ten ma barwę różową, natomiast czwarte pole to różowy trójkąt na białym tle. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Całą matrycę pokrywamy kwasoodporną substancją.
Punkt 2: 2. Igłą lub ostrym narzędziem rysujemy powierzchnię zgodnie z projektem (tutaj jest to trójkąt). Rysując, zdrapujemy substancję kwasoodporną, odsłaniając w tych miejscach metalową płytkę.
Punkt 3: 3. Matrycę zanurzamy w kwasie, który odsłonięte, porysowane fragmenty trawi, „wygryza”. W matrycy powstaje w ten sposób wklęsłość. Im dłużej matryca ma kontakt z kwasem, tym wgłębienia są większe. Matrycę pokrywamy farbą drukarską, farba zatrzymuje się w wytrawionych wgłębieniach (tutaj różowy kolor).
Punkt 4: 4. Tak wygląda odbitka graficzna na papierze.
Ilustracja interaktywna przedstawia kolejne etapy tworzenia odbitek techniką akwaforty. Ukazuje cztery kwadratowe pola. Pierwsze jest całe czarne, drugie ukazuje biały kontur trójkąta na czarnym tle, w trzecim trójkąt ten ma barwę różową, natomiast czwarte pole to różowy trójkąt na białym tle. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Całą matrycę pokrywamy kwasoodporną substancją.
Punkt 2: 2. Igłą lub ostrym narzędziem rysujemy powierzchnię zgodnie z projektem (tutaj jest to trójkąt). Rysując, zdrapujemy substancję kwasoodporną, odsłaniając w tych miejscach metalową płytkę.
Punkt 3: 3. Matrycę zanurzamy w kwasie, który odsłonięte, porysowane fragmenty trawi, „wygryza”. W matrycy powstaje w ten sposób wklęsłość. Im dłużej matryca ma kontakt z kwasem, tym wgłębienia są większe. Matrycę pokrywamy farbą drukarską, farba zatrzymuje się w wytrawionych wgłębieniach (tutaj różowy kolor).
Punkt 4: 4. Tak wygląda odbitka graficzna na papierze.
Schemat tworzenia odbitek techniką akwaforty
Źródło: edycja: online skills, licencja: CC BY 3.0.
W technice akwaforty całość metalowej matrycy zabezpieczana jest kwasoodporną substancją zwaną werniksem. Następnie rysuje się na powierzchni blachy igłą, zdrapując ochronną warstwę werniksu. Tak przygotowaną matrycę zanurza się w kwasie, który „wygryza” niezabezpieczone fragmenty, tworząc w ten sposób wgłębienia w powierzchni. Im dłuższe trawienie w kwasie, tym wgłębienia są większe. Farba po nałożeniu, a następnie wytarciu, zatrzymuje się w wytrawionych fragmentach. Pod naciskiem prasy farba odbijana jest na papierze, który dla tej techniki powinien być lekko mokry. W pracach wykonanych tą techniką dominuje kreska, dlatego efekt przypomina rysunek piórkiem.
Akwatinta
RB69JBL5JJB9Z
Ilustracja przedstawia schemat tworzenia odbitek techniką akwatinty. Zawiera trzy rysunki z kolejnymi etapami powstawania odbitki. Pierwszy rysunek ukazuje czarną, poziomą linią , na której są cztery kontury kółek. Druga to falowana linia z przylegającymi do jej górnych części konturami kółek. Natomiast trzecia ilustracja jest powtórzeniem drugiej, ale dolne wgłębienia falowanej linii zostały wypełnione różowym kolorem.
Schemat tworzenia odbitek techniką akwatinty
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
W technice akwatinty dominują jasne i ciemne płaszczyzny, przypominające lawowanie tuszem. Efekt ten można uzyskać poprzez:
Pokrycie metalowej płytki drobnym pyłkiem substancji, których ziarenka są kwasoodporne.
Po zanurzeniu w kwasie, trawi on przestrzenie pomiędzy ziarnami.
W matrycy powstają dzięki temu mikropunkty, w których po nałożeniu gromadzi się farba.
Dla zainteresowanych
Im dłużej matryca pozostaje w kwasie, tym większe są punkty, tym samym zgromadzi się tam więcej farby, zatem płaszczyzna po odbiciu będzie ciemniejsza. Miejsca, które powinny pozostać zupełnie jasne, zabezpiecza się lakierem.
Slajd 1 z 2
RC23SjKRv1sdO1
Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Ex libris Józefa Słobosza". Ukazuje głowy postaci znajdujące się nad fantastycznym pojazdem z ołówkiem i śmigłem z tyłu oraz różnymi rozmiarami kół i trybów. Postacie są na tle plamy w kształcie fragmentu półksiężyca w kolorze białym. Tło jest abstrakcją w ślimacznice i abstrakcyjne znaki. U dołu zamieszczone są rysunki trójkątów.
Źródło: online-skills.
R1e40AqkdwHkn1
Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Ex libris Profesor G. rozważa paradoks plastyczny”. Ukazuje grafikę podzieloną na połowę. Po prawej stronie znajduje się postać w czarnym stroju z abstrakcyjną fryzurą i czepkiem na głowie oraz zamontowanym do głowy okiem z długimi rzęsami. Lewa strona to dwa białe trójkąty z czarnymi cieniami na tle w poziome paski.
Źródło: online-skills.
Techniki graficzne - druk płaski
Litografia
RHHF1Q4LZ9HLT1
Ilustracja przedstawia prasę litograficzną. Urządzenie składa się z cześć dociskowej z korbą ręczną, wykonanych z metalu i pomalowanych na czarno oraz płyty roboczej, wykonanej ze stali. Na płycie leży kamień, a na nim papier z odbitą grafiką.
Prasa litograficzna
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Litografia to technika powstała w XVIII w., w której matrycą jest gładko i precyzyjnie wypolerowany kamień. Do wykonania odbitek potrzeba specjalnej prasy litograficznej, takiej jak na przykład ta, na ilustracji poniżej
Jak powstaje litografia? Artysta za pomocą piórka lub pędzla nanosi rysunek tłustą substancją. Tłuszcz w farbie wiąże się z zewnętrzną warstwą kamienia. Następnie kamień zwilżany jest rozczynem kwasu azotowego lub solnego, dzięki czemu powstaje związek chemiczny, który nie przyjmuje farby drukarskiej. Farba z miejsc niezarysowanych jest usuwana poprzez wytarcie miękką, wilgotną ściereczką.
R11MCA9JDDM52
Ilustracja ukazuje głowę mężczyzny zamontowaną na koronkowej podstawie. U dołu znajdują się dłonie trzymające zniekształcone, różowe pudełko. Tłem są czarne i jasnobrązowe napisy oraz plamy i kreski.
Tomasz Barczyk, „Uważaj na słowa"
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Sitodruk czyli serigrafia
RKSVCNQNX7RUK1
Ilustracja przedstawia moment przeciskania farby przez sito. Postać stoi przed sitem i wykonuje sitodruk. Przed nią jest zakratowane okno.
Przeciskanie farby przez sito w technice sitodruku
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Serigrafia, zwana także sitodrukiem, to technika rozpowszechniona dopiero w XX wieku.
Jak powstaje sitodruk? Wykonanie odbitki polega na przetłaczaniu farby przez matrycę, jak na ilustracji znajdującej się obok. Matrycą w technice sitodruku jest naciągnięta na ramy siatka z niewielkimi dziurkami.
R1773ONPV3RKJ
Kolorowa grafika przedstawia ramkę, wewnątrz narysowano literę m, która jest odbita na płaszczyźnie poniżej. Na ilustracji znajdują się punkty: 1. farba, 2. rakiel, 3. odkryta część siatki przepuszczająca farbę, 4. część siatki zakryta szablonem, 5. rama siatki, 6. odbitka graficzna.
Kolorowa grafika przedstawia ramkę, wewnątrz narysowano literę m, która jest odbita na płaszczyźnie poniżej. Na ilustracji znajdują się punkty: 1. farba, 2. rakiel, 3. odkryta część siatki przepuszczająca farbę, 4. część siatki zakryta szablonem, 5. rama siatki, 6. odbitka graficzna.
Wykonanie odbitki techniką sitodruku, schemat
Źródło: edycja: online skills, licencja: CC BY 3.0.
R1QPGL9DJBNKX
Ilustracja przedstawia zdjęcie głowy dziewczyny, ujętej z profilu. Dorysowano jej długie, układające się jak fala do góry różowe włosy. Końce włosów układają się nad głową w zawijas. Tło jest szare, a po lewej stronie widać fragment nieczytelnego ciemnoszarego napisu.
Agata Dworzak‑Subocz " Portrait – pink " [czytaj: portret pink]
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Druk cyfrowy
R15CQ3CQS47ZL1
Czarno‑biała ilustracja przedstawia grafikę komputerową Izabelli Retkowskiej pt. „Interferencje_16_d0”. Czarno‑szaro‑białe paski układają się na środku kompozycji jak schodki. Po lewej stronie znajdują się czarne paski z białym konturem, po prawej stronie szaro‑białe paski na ciemno‑szarym tle. Ich układ sprawia wrażenie, jakby były trójwymiarowe. Paski łączą się na środku.
Izabella Retkowska „Interferencje_16_d0”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Wraz z rozwojem technik komputerowych rozwinął się druk cyfrowy. Komputerowe programy graficzne zostały potraktowane jako narzędzia, dające grafikom nowe możliwości, nieosiągalne w klasycznych technikach graficznych. Projekt opracowany cyfrowo zostaje wydrukowany na materiale dobrej jakości na maszynach drukujących zwanych ploterami.
RQ8LX8ZBJTPQ2
Czarno‑biała ilustracja przedstawia fragmenty dwóch wielkich okręgów na tle falującej trawy. Na pierwszym planie widać pokratkowane wnętrze pierwszego okręgu, za nim leży drugi, nie widać jego wnętrza. Otaczające je trawy chylą się w prawo i lewo. Mają dziwną fakturę, w każdym listku trawy są identyczne rysunki. Trawy z prawej strony mają smukły wieżowiec z anteną, z lewej strony tylko jaśniejsze kanciaste linie, które nie układają się w żadne wzory.
Jakub Jaszewski " XRTYT‑004'
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1PR58QDC3X6Z
Zaznacz pracę, która została stworzona techniką litografii.
Zaznacz pracę, która została stworzona techniką litografii.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Przyjrzyj się dokładnie ilustracjom w powiększeniu. Każda ilustracja przedstawia pracę w innej technice, która jest charakterystyczna ze względu na sposób jej wykonania na matrycy. Litografia może przypominać rysunek odręczny.
Ilustracja, na której znajduje się w centrum kompozycji mężczyzna.
Ćwiczenie 2
RKEVD8X7U1NHG
Napisz dwie cechy, które charakteryzują litografię.
Przypomnij sobie, jakiego rodzaju druku jest litografia: wypukłego, wklęsłego czy płaskiego oraz z czego jest matryca. Podpowiedź znajdziesz w treści materiału oraz w słowniku.
Przykład odpowiedzi: 1. Technika druku płaskiego. 2. Matrycą jest kamień.
RDZE6HRBFQZ5N
Ilustracja ukazuje głowę dziewczyny z tyłu. Włosy ma zaplecione w warkocz. Jej plecy to wklęsłe punkty. W narożach: dolnym lewym, górnym lewym i górnym prawym znajdują się wklęsłe kwadraciki. Na lewym boku wytłoczony jest tytuł, a na górnym i prawym inne napisy.
Marek Basiul, Ekslibris, linoryt, druk pusty, 2002
Źródło: online-skills, dostępny w internecie: https://www.grafika.umk.pl/wykladowcy/marek-basiul/, licencja: CC BY 3.0.
Dla zainteresowanych
R1FT47KNOGUS71
Ilustracja przedstawia pracę Marka Basiula „MassimoBattollaexl”. Praca podzielona jest na cztery części po przekątnej. Lewa i prawa strona to wypukłe kropki. Po przekątnej, z lewego górnego do prawego dolnego rogu znajdują się dwa wypukłe, wąskie czworokąty. Górna część jest gładka, a w dolnej znajdują się litery oddzielone gwiazdkami.
Marek Basiul, „MassimoBattollaexl”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Druk ślepy Artysta może na papierze odbić czystą matrycę, bez farby drukarskiej, za to przy zwiększonym nacisku prasy. Powstanie w ten sposób tzw. druk pusty, zwany też drukiem ślepym. Wykorzystywany jest czasem do wyciskania logotypów lub napisów, które poprzez swoją wypukłość są eleganckim urozmaiceniem małych form graficznych. Poniżej praca w tej technice.
Dla zainteresowanych
Druk tekturowy Inną techniką odbijania, w której również wykorzystujemy tekturę, jest tzw. druk tekturowy (inaczej sztancowanie). Początkowo wykorzystywano go do wydruków dużych liter lub ornamentów. Matrycę tworzy się umieszczając na podłożu wycięte, tekturowe kształty. Jest to druk wypukły, ponieważ tylko to, co jest wypukłe względem płaszczyzny zostawi ślad na kartce podczas odbijania.
Przyjrzyj się ilustracji umieszczonej poniżej, która obrazuje matrycę druku tekturowego. Klikając na poszczególne obrazki ilustracji interaktywnej dowiesz się, w jaki sposób ją przygotować.
RdsfFL6QXgP3f1
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania matrycy druku tekturowego z motywem liścia. Ukazuje pięć etapów wykonania pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który przenosimy na tekturową płaszczyznę.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy nożykiem.
Punkt 3: Wycięte elementy układamy i przyklejamy do podłoża matrycy. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim, np. grubą encyklopedią i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: Gotowa matryca druku tekturowego.
Punkt 6: Takie odbitki możemy przygotowywać w wielu egzemplarzach.
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania matrycy druku tekturowego z motywem liścia. Ukazuje pięć etapów wykonania pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który przenosimy na tekturową płaszczyznę.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy nożykiem.
Punkt 3: Wycięte elementy układamy i przyklejamy do podłoża matrycy. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim, np. grubą encyklopedią i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: Gotowa matryca druku tekturowego.
Punkt 6: Takie odbitki możemy przygotowywać w wielu egzemplarzach.
Źródło: Etapy wykonania matrycy druku tekturowego z motywem liścia, licencja: CC BY 3.0.
Kolografia
RFOCZ7VF5XMX51
Ilustracja przedstawia fragment białej koronki na czarnym tle. Koronka składa się z rytmicznych, połączonych z sobą wzorów opartych na kolistym kształcie. Wszystkie połączone są czterolistnym kwiatkiem.
Faktura koronki
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Kolejną techniką graficzną jest kolografia, powstała z połączenia kolażu i grafiki. Jest to odmiana druku wypukłego. Matryce kolograficzne tworzy się przyklejając do podłoża różnorodne materiały o zróżnicowanej fakturze. Każda z faktur pozostawia na odbitce odmienny ślad. Materiały, które można wykorzystać do przygotowania matrycy to np.: tkaniny, papiery, tektury, tapety, siatki, taśmy, sznurki, nitki, folie, liście, papiery ścierne itp.
Poniżej znajdują się przykłady materiałów o zróżnicowanej fakturze. Zwróć uwagę na to, jaki ślad odbicia mogą zostawić.
RSAFJA4LPKPF9
Ilustracja przedstawia fragment szarej wykładziny. Splot tworzy gęsty wzór.
Faktura wykładziny
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1TJNLTMDMLRF
Ilustracja przedstawia fragment czerwono‑czarnej wycieraczki. Splot sznurka, z którego jest wykonana tworzy zygzakowaty wzór.
Faktura wycieraczki w zygzakowaty wzór
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Jak powstaje kolografia?
Po najechaniu kursorem na poszczególne ilustracje interaktywne możesz zapoznać się z etapami wykonania odbitki techniką kolografii.
RnRFE4td8ygt9
Ilustracja interaktywna przedstawia technikę kolografii. Na pierwszej ilustracji znajdują się materiały o różnej fakturze: folia bąbelkowa, koronka, kawałek tapety, materiał wykonany z drobnej siatki. Druga ukazuje wyciętą z folii bąbelkowej matrycę w kształcie ryby. Kolejna przedstawia dołączone: płetwę i ogon, wykonane z kolejnych materiałów. Ostatnia ukazuje odbitkę z przygotowanej matrycy, odwzorowującą ukształtowanie powierzchni ze względu na wykorzystany materiał. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1. Przygotowujemy materiały o ciekawych fakturach.
Punkt 2. Z każdego materiału wycinamy elementy, które umieszczamy na podłożu matrycy (może to być np. tektura).
Punkt 3. Wszystkie wycięte elementy przyklejamy do podłoża matrycy, wykorzystując do tego odpowiednio mocny klej. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4. Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest, by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5. Odbitka z matrycy odwzorowuje ukształtowanie powierzchni. Tak powstałe odbitki można wykonywać w wielu egzemplarzach.
Ilustracja interaktywna przedstawia technikę kolografii. Na pierwszej ilustracji znajdują się materiały o różnej fakturze: folia bąbelkowa, koronka, kawałek tapety, materiał wykonany z drobnej siatki. Druga ukazuje wyciętą z folii bąbelkowej matrycę w kształcie ryby. Kolejna przedstawia dołączone: płetwę i ogon, wykonane z kolejnych materiałów. Ostatnia ukazuje odbitkę z przygotowanej matrycy, odwzorowującą ukształtowanie powierzchni ze względu na wykorzystany materiał. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1. Przygotowujemy materiały o ciekawych fakturach.
Punkt 2. Z każdego materiału wycinamy elementy, które umieszczamy na podłożu matrycy (może to być np. tektura).
Punkt 3. Wszystkie wycięte elementy przyklejamy do podłoża matrycy, wykorzystując do tego odpowiednio mocny klej. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4. Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest, by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5. Odbitka z matrycy odwzorowuje ukształtowanie powierzchni. Tak powstałe odbitki można wykonywać w wielu egzemplarzach.
Źródło: edycja: online skills, Etapy wykonania odbitki techniką kolografii, licencja: CC BY 3.0.
Przy tworzeniu matrycy kolograficznej, oprócz faktury przyklejanych przedmiotów ważna jest także różnica wysokości. Te elementy, które są bardziej wypukłe (wystają ponad płaszczyznę kartki) będą na odbitce ciemniejsze, co należy uwzględnić w projekcie.
Twórz tradycyjnie!
R1bAw0QfLCq7t
Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.
Materiały i przybory plastyczne, wikipedia.pl
Źródło: licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
R1SJOVQO4BSM5
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
R3H78SR8NH73O
Jak sądzisz, które z faktur można wykorzystać do wykonania pracy w technice kolografii? Wybrane elementy przeciągnij w pole znajdujące się poniżej.
Jak sądzisz, które z faktur można wykorzystać do wykonania pracy w technice kolografii? Wybrane elementy przeciągnij w pole znajdujące się poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RTEV1LT4K8836
Poniżej przedstawiono 8 zdjęć. Wskaż, które z przedstawionych na fotografiach materiałów nie nadają się do wykonania matrycy kolograficznej.
Poniżej przedstawiono 8 zdjęć. Wskaż, które z przedstawionych na fotografiach materiałów nie nadają się do wykonania matrycy kolograficznej.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę, że powinny to być materiały, które można przykleić do podłoża i które odbiją się na kartce papieru.
Są trzy odpowiedzi poprawne: 1. Ilustracja, na której znajdują się elewacja budynku. 2. Ilustracja, na której znajduje się kartka papieru w linię. 3. Ilustracja, na której znajdują się krople deszczu.
Ćwiczenie 3
R1QRFEJ83HXXU
Zaznacz te materiały, które nie nadają się do wykonania matrycy kolograficznej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę, że powinny to być materiały, które można przykleić do podłoża i które odbiją się na kartce papieru.
ściana budynku, krople deszczu
Kalkografia
R1BP4V6V67TC31
Ilustracja przedstawia blat stołu, na którym leżą dwie kalki maszynowe w kolorach czarnym i niebieskim. Obok nich postawione jest żółte żelazko.
Kalki
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Do tworzenia odbitek wykorzystać można także kalkę maszynową. Taką technikę graficzną nazywamy kalkografią. Dla uzyskania lepszego pokrycia farbą używa się rozgrzanego żelazka, którym sprasowuje się drukowaną powierzchnię.
W kalkografii matrycą są elementy wycięte z papieru, które zabezpieczają kartkę przed farbą z kalki. Można powiedzieć, że jest to rodzaj druku wklęsłego, gdyż tylko wklęsłe fragmenty zostają zadrukowane.
Technika ta jest bardzo prosta. Aby poznać poszczególne etapy pracy prześledź ilustrację interaktywną.
R1VNTPS17QN7R
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania odbitki z kalki. Na ilustracji umieszczone są kolejno od lewej: konturowy rysunek budowli, wycięte z papieru budowle - szablon, kalka maszynowa leżąca na szablonie, rysunek żelazka na kalkach przełożonych papierem, gotowa odbitka ukazująca budowle. Do ilustracji dołączono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Na kartce papieru przygotowujemy projekt wstępny.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy – nie tylko ich kształt, ale także elementy wewnątrz projektu (tu np. okna). Wycięte elementy układamy na kartce, która będzie odbitką.
Punkt 3: Całość przykrywamy kalką maszynową, układając ją błyszczącą stroną do dołu.
Punkt 4: Na wierzch kalki kładziemy warstwę ochronną w postaci gazety lub innej kartki i prasujemy całość gorącym żelazkiem.
Punkt 5: Tak powstała odbitka kalkograficzna. Wycięte elementy mogą posłużyć dalej jako matryca. Możesz powielić ją kilkakrotnie, wymieniając za każdym razem kalkę na nową. Powstałą odbitkę można także dalej przetwarzać, np. pokolorować białe elementy kredkami.
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania odbitki z kalki. Na ilustracji umieszczone są kolejno od lewej: konturowy rysunek budowli, wycięte z papieru budowle - szablon, kalka maszynowa leżąca na szablonie, rysunek żelazka na kalkach przełożonych papierem, gotowa odbitka ukazująca budowle. Do ilustracji dołączono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Na kartce papieru przygotowujemy projekt wstępny.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy – nie tylko ich kształt, ale także elementy wewnątrz projektu (tu np. okna). Wycięte elementy układamy na kartce, która będzie odbitką.
Punkt 3: Całość przykrywamy kalką maszynową, układając ją błyszczącą stroną do dołu.
Punkt 4: Na wierzch kalki kładziemy warstwę ochronną w postaci gazety lub innej kartki i prasujemy całość gorącym żelazkiem.
Punkt 5: Tak powstała odbitka kalkograficzna. Wycięte elementy mogą posłużyć dalej jako matryca. Możesz powielić ją kilkakrotnie, wymieniając za każdym razem kalkę na nową. Powstałą odbitkę można także dalej przetwarzać, np. pokolorować białe elementy kredkami.
Kalkografia
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1AA5GDOMCO6S
Ilustracja przedstawia dwie kalkografie: jedna jest w kolorze niebieskim, druga - w czarnym. Pierwsza przedstawia rząd budowli z arkadowym przejściem, druga - wieżę.
Przykładowe prace wykonane techniką kalkografii
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Twórz tradycyjnie!
R1SA2Jj5cUWVM
Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.
Materiały i przybory plastyczne, wikipedia.pl
Źródło: licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
RJ1T5HGHVAR3F
Do wykonania pracy potrzebne będą: - 2 sztuki białych kartek xero; - 2 kolorowe kartki (jasnego koloru) z bloku technicznego A3; - ołówek; - kalka maszynowa; - gazeta; - żelazko; - nożyczki; - nożyk do papieru; - ewentualnie ażurowe serwetki papierowe.
Stwórz projekt ulicy z kamienicami. Narysuj kilka budynków, które będą różnić się od siebie wielkością oraz ilością i kształtem okien. Kamienice wytnij z papieru, każdą osobno - pamiętaj by wyciąć także okna i drzwi. Ułóż kamienice w dowolnej kolejności na kartce, uzupełniając fragmentami ażurowych serwetek (np. dodając je jako elementy architektury lub drzewa, obłoki), Następnie wykonaj odbitkę zgodnie z instrukcją zawartą w opisie Ilustracji interaktywnej, znajdującej się powyżej. Po wykonaniu odbitki wycięte budynki ułóż ponownie na nowej kartce, tym razem w innej kolejności, dodaj drzewa wydarte z papieru, obłoki lub elementy ulicy i wykonaj nową odbitkę. Połącz ze sobą obie kartki tworząc jedną długą ulicę.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
RaECsIbBaRCxy
Czy technika kalkografii jest techniką mieszaną? Uzasadnij krótko swoją odpowiedź i wpisz w polu poniżej.
Monotypia to technika na pograniczu grafiki, malarstwa i rysunku. Zalicza się ją do technik graficznych, choć z matrycy można wykonać tylko jedną odbitkę. Każda następna będzie trochę inna: nie ma dwóch takich samych monotypii.
Ćwiczenie 4
R15DMLAZVXUF7
Zaznacz zdanie prawdziwe.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę na nazwę techniki - zawiera podpowiedź.
Techniką monotypii nie można wykonać dwóch identycznych odbitek.
Ćwiczenie 4
RAMZE6XL9IMZS
Jaką fakturę posiadają podane materiały? Dopasuj elementy.
Jaką fakturę posiadają podane materiały? Dopasuj elementy.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Przypomnij sobie, jak dotykasz kartki z zeszytu, szyby w oknie czy blatu kuchennego - wszystkie te powierzchnie mają podobną fakturę.
Faktura gładka: Szyba okienna; Blat marmurowy; Kartka z zeszytu. Faktura chropowata: Mata ze sznurka; Haftowana serweta; Tynkowany mur.
Jak powstaje monotypia?
Istnieją dwa sposoby pracy z monotypią.
Pierwszy sposób polega na pokryciu szklanej płytki (matrycy) farbą, a następnie działaniu bezpośrednio na matrycy poprzez rysowanie po powierzchni, ściąganie farby, odciskanie i zostawianie śladów. Na tak opracowaną matrycę kładziemy kartkę i odbijamy monotypię na papier. Aby poznać poszczególne etapy pracy tą metodą prześledź ilustrację interaktywną.
RG87QVZ29Z368
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Na ilustracji znajdują się cztery instruktażowe obrazki, na których przedstawione są kolejne etapy tworzenia grafiki z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą, a następnie rysujemy na jej płaszczyźnie, zbierając tym samym farbę z matrycy. Farba nie musi być w jednym kolorze, możemy stworzyć barwny podkład, który będzie stanowić tło dla wyrysowanego motywu.
Punkt 2: Do wykonania rysunku na matrycy możemy wykorzystać różne narzędzia, np.: patyki, patyczki do uszu, szpachelki, igły, nożyki, pędzle, tkaniny, waciki, sznurki itp. Każde z nich zostawia inny ślad na płaszczyźnie matrycy.
Punkt 3: Gdy matryca zostanie już opracowana, przykrywamy ją kartką i dociskając na całej płaszczyźnie, wykonujemy odbitkę.
Punkt 4: Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Na ilustracji znajdują się cztery instruktażowe obrazki, na których przedstawione są kolejne etapy tworzenia grafiki z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą, a następnie rysujemy na jej płaszczyźnie, zbierając tym samym farbę z matrycy. Farba nie musi być w jednym kolorze, możemy stworzyć barwny podkład, który będzie stanowić tło dla wyrysowanego motywu.
Punkt 2: Do wykonania rysunku na matrycy możemy wykorzystać różne narzędzia, np.: patyki, patyczki do uszu, szpachelki, igły, nożyki, pędzle, tkaniny, waciki, sznurki itp. Każde z nich zostawia inny ślad na płaszczyźnie matrycy.
Punkt 3: Gdy matryca zostanie już opracowana, przykrywamy ją kartką i dociskając na całej płaszczyźnie, wykonujemy odbitkę.
Punkt 4: Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Wykonanie grafiki metodą monotypii
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Drugi sposób tworzenia monotypii polega na położeniu kartki na pomalowaną matrycę. Podczas rysowania po kartce na jednej stronie, na drugiej przywiera farba z matrycy tworząc charakterystyczną miękką kreskę z delikatnymi zabrudzeniami. Przyjrzyj się ilustracji interaktywnej i przeanalizuj poszczególne etapy powstawania monotypii tą metodą.
R1S1DXNE2ZQGM
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Zawiera trzy instruktażowe obrazki, ukazujące kolejne etapy tworzenia pracy z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą.
Punkt 2: Na matrycę przykładamy kartkę, a następnie rysujemy na niej, np. ołówkiem, wybrany motyw. W miejscach zarysowanych, po drugiej stronie kartki przykleja się farba z matrycy, tworząc charakterystyczne miękkie kreski z delikatnymi zabrudzeniami.
Punkt 3: Po zakończeniu rysowania ostrożnie odrywamy kartkę od matrycy. Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Zawiera trzy instruktażowe obrazki, ukazujące kolejne etapy tworzenia pracy z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą.
Punkt 2: Na matrycę przykładamy kartkę, a następnie rysujemy na niej, np. ołówkiem, wybrany motyw. W miejscach zarysowanych, po drugiej stronie kartki przykleja się farba z matrycy, tworząc charakterystyczne miękkie kreski z delikatnymi zabrudzeniami.
Punkt 3: Po zakończeniu rysowania ostrożnie odrywamy kartkę od matrycy. Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Wykonanie grafiki metodą monotypii
Źródło: edycja: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Technika monotypii była często wykorzystywana przez artystów. Tworzyli w niej m.in. Edgar DegasEdgar DegasEdgar Degas oraz Paul GauguinPaul GauguinPaul Gauguin . Poniżej zostały umieszczone przykłady prac artystów wykonanych tą techniką.
Edgar Degas
czytaj: edgar dega
Paul Gauguin
czytaj: pol gogę
RSO43BD1J6OZA
Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Zbłąkana owieczka”. Ukazuje abstrakcyjnie namalowany pejzaż z zielonymi drzewami. Na żółtej polanie siedzi mała owca.
Piotr Gojowy, „Zbłąkana owieczka”, 1996 r., monotypia
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RSUewHY6MEdlF
Ilustracja przedstawia obraz Marii Jarema pt. „Kompozycja” z cyklu „Głowy”. Na beżowym tle znajdują się dwie szaro‑czarne głowy, bez rysów twarzy, bez włosów z nieproporcjonalnie długimi szyjami. Oczy i usta wyglądają jak wycięte otwory. Na głowy nałożono kolorowe kreski w kształcie kielichów.
Maria Jarema "Głowy" 1955 r. monotypia barwna na papierze
Źródło: culture.pl, licencja: CC BY 3.0.
RrIuKgz8CsSGw
Ilustracja przedstawia monotypię Paula Gaugin [czytaj: pola gogę] „Oviri”. Ukazuje siedzącą z podkulonymi nogami , nagą postać wykonaną brązową kreską na szaro‑żółtym tle. Ma wielkie oczy i szeroki nos, czubek głowy ma łysy, ale z tyłu widać długie, sięgające do pasa włosy. Na łonie trzyma coś czerwonego. Za postacią znajduje się ciemna plama. W górnym, prawym rogu umieszczony został okrągły znak.
Paul Gaugin [czytaj: pol gogę] "Oviri" monotypia
Źródło: wikimedia.org, Londyn, Tate Modern [czytaj: tejt modern], domena publiczna.
Ćwiczenie 5
RV5DZFB8MANJM
Wyjaśnij, czym jest monotypia.
Wyjaśnij, czym jest monotypia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Miękka linia i plama to cechy charakterystyczne przy działaniu na kartce leżącej na matrycy.
Ilustracja przedstawiająca sylwetkę człowieka - rysunek na rewersie odbitki. Ilustracja przedstawiająca pejzaż - rysunek bezpośrednio na matrycy.
Ćwiczenie 5
R13SVUXJH7E4D
Wymień dwie cechy charakteryzujące technikę monotypii. Odpowiedź wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę, że nazwa techniki może stanowić podpowiedź dotyczącą możliwości uzyskania ilości odbitek. Zwróć uwagę, że to technika, która nie jest tylko techniką graficzną.
1. Z matrycy można wykonać tylko jedną odbitkę: nie ma dwóch takich samych monotypii. 2. To technika łącząca grafikę, malarstwo i rysunek.
Ćwiczenie 6
RV9VZ161RHRVR
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Podpowiedź znajdziesz w słowniku i treści materiału.
Podpowiedź znajdziesz w treści materiału i słowniku.
monotypia
Ćwiczenie 7
R1E5X8LX37BBC
Uzupełnij zdanie wybierając właściwą odpowiedź: Technika graficzna, która pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki, to
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Podpowiedź znajdziesz w treści materiału i słowniku.
monotypia.
Ćwiczenie 8
RZ2axrfSn2s26
Dwa zdjęcia przedstawiają proces wykonywania dzieła graficznego. Fotografia A przedstawia wykonanie matrycy rylcem. Na białym podłożu narysowany jest wzór. Przyciskając rylec do kartki, żłobią rowki. Fotografia B przedstawia nałożenie czerwonej farby wałkiem na matrycy.
Źródło: online skills, cc0.
RMSHATZ3858B6
Przyjrzyj się ilustracjom przedstawiającym proces wykonywania dzieła graficznego. Uzupełnij tekst.
Przyjrzyj się ilustracjom przedstawiającym proces wykonywania dzieła graficznego. Uzupełnij tekst.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Najpierw przygotowuje się miejsce, na które nakłada się farbę.
B, A
Ćwiczenie 8
R16OTONHUOAFK
Która z poniższych technik jest techniką graficzną wypukłą?
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Technika wypukła, czyli elementy niewycięte w matrycy będą odbite. Podpowiedź znajdziesz w słowniku i treści materiału.
technika graficzna polegająca na wytrawieniu rysunku kwasem azotowym na płytce metalowej, najczęściej miedzianej
dłuto
dłuto
narzędzie zbudowane z ostrza i uchwytu, używane przez grafików do rycia w linoleum
druk pusty (ślepy)
druk pusty (ślepy)
technika graficzna polegająca na odbijaniu na papierze czystej matrycy bez farby drukarskiej; powstaje w ten sposób relief, czyli wypukłość na kartce, który odwzorowuje wyciętą formę w matrycy
druk wklęsły
druk wklęsły
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wyryte w matrycy wgłębienia wypełnione farbą
druk wypukły
druk wypukły
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wypukłe fragmenty matrycy, a miejsca wyżłobione pozostają puste
kolaż
kolaż
technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku; po przyklejeniu ich na wybrane podłoże (np. płótno, papier)
linoleum
linoleum
gruba tkanina z juty powleczona warstwą mieszaniny korka, kauczuku i oleju lnianego, używana do pokrywania podłóg, ścian itp.
matryca
matryca
płytka, na której powstaje rysunek; płytka, z której wykonuje się odbitkę rysunku wykonanego odpowiednimi narzędziami w zależności od materiału, a którego jest matryca, np.: linoleum, miedź
mezzotinta
mezzotinta
technika graficzna druku wklęsłego należąca do technik suchych, czyli niewymagających trawienia; matrycą jest miedziana płytka równomiernie opracowana specjalnym dłutkiem, chwiejakiem; rysunek na matrycy wykonuje się za pomocą gładzika i skrobaczki
miedzioryt
miedzioryt
technika graficzna druku wklęsłego należąca do technik suchych, czyli niewymagających trawienia; matrycą jest miedziana płytka, na której żłobi się rysunek za pomocą stalowych rylców
miękki werniks
miękki werniks
technika graficzna wgłębna, trawiona, także nazwa odbitki wykonanej w tej technice
monotypia
monotypia
technika odbijania, która umożliwia stworzenie tylko jednej odbitki graficznej
rakiel
rakiel
narzędzie najczęściej z tworzywa sztucznego, służy do przeciskania farby przez odkryte oczka formy drukowej na zadrukowywane podłoże
sucha igła (suchoryt)
sucha igła (suchoryt)
technika graficzna druku wklęsłego należąca do technik suchych, czyli niewymagających trawienia; matrycą jest miedziana płytka, na której wykonuje się rysunek za pomocą ostrego narzędzia – stalowej igły
szkic
szkic
szybki rysunek, zwykle z natury, będący notatką z postrzeganych zjawisk lub zapis poszczególnych etapów koncepcji artystycznych; służy doskonaleniu techniki i umiejętności obserwacji artysty
środki wyrazu plastycznego
środki wyrazu plastycznego
to środki plastyczne, którymi posługuje się artysta, tworząc swoją pracę, należą do nich: kompozycja, linia, perspektywa, barwa, kontur, światłocień, kreska, plama, walor, faktura
(z fr. frottage – pocieranie, tarcie) – jedna z technik graficznych, polegająca na odciskaniu faktury przedmiotów na papier poprzez mocne pocieranie go ołówkiem
![Ilustracja przedstawia monotypię Paula Gaugin [czytaj: pola gogę] „Oviri”. Ukazuje siedzącą z podkulonymi nogami , nagą postać wykonaną brązową kreską na szaro‑żółtym tle. Ma wielkie oczy i szeroki nos, czubek głowy ma łysy, ale z tyłu widać długie, sięgające do pasa włosy. Na łonie trzyma coś czerwonego. Za postacią znajduje się ciemna plama. W górnym, prawym rogu umieszczony został okrągły znak.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RrIuKgz8CsSGw/1727173333/fx29X6Xog13fgy6mH0uMTumKVOyDEUzy.jpg)
