R4It65SVTFuTW

Ilustracja przedstawia fotografię wyciągniętej dłoni, otwartej wewnętrzną stroną w kierunku widza. Cała dłoń jest pomalowana grubą warstwą kolorowych farb. Dłoń znajduje się na pierwszym planie, tło jest rozmyte.

Spis treści:

1. Paleta malarza, czyli o barwach

2. Koło barw

3. Rodzaje barw

4. Barwa i światło

5. Asymilacja barwy

6. Twoja kompozycja

7. Już wiesz

8. Potrafisz

9. Słownik

Paleta malarza, czyli o barwach

R1KO3rOgvYrFI

Zdjęcie przedstawia paletę malarską. Zrobiona jest ze sklejki w kształcie płaskiej elipsy, z wyciętym wgłębieniem na jednym boku i otworem na palec, ułatwiającym trzymanie. Na paletę zostały wyciśnięte farby w różnych kolorach, więc niemal cała pokryta jest nachodzącymi na siebie plamami różnych farb, w nieregularnych odstępach.

Farby, którymi posługują się malarze, powstają z konkretnych pigmentówpigmentpigmentów.
Dawniej pozyskiwano je z naturalnych źródeł, którymi mogły być np. starta na pył skała, zwęglona kość słoniowa, sok z roślin.
Barwniki naturalne możemy uzyskać samodzielnie ze składników, które wykorzystujemy np. w kuchni, są to:

• jagody - kolor niebieski,

• maliny - kolor czerwony,

• kakao - kolor brązowy,

• szpinak - kolor zielony,

• kurkuma - kolor żółty,

• pomarańcze - kolor pomarańczowy.

R1ALBeHUN4iuK

Fotografia przedstawia skały ochrowe. Pomarańczowe skały w różnych odcieniach. W centrum fotografii wystająca skała. W tle zielony las mieszany.

Obecnie barwniki są wytwarzane przede wszystkim sztucznie, czyli są syntetyczne.

wróć do spisu treści

Koło barw

Świat barw jest niezwykle bogaty.
Zdarza się, że mamy kłopot z nazwaniem ich wszystkich. 
Jednym ze sposobów uporządkowania kolorów jest koło barwkoło barwkoło barw.

R1H9VFP0YovIp

Ilustracja przedstawia koło podzielone na sześć części, które mają kształt trójkąta. Wszystkie trójkąty łączą się w środku. Każda część jest w innym kolorze. Na górze koła kolory: czerwony po lewej i  pomarańczowy po prawej, poniżej po prawej stronie żółty, poniżej zielony. Po lewej stronie fioletowy, poniżej niebieski.

Istotą koła barw jest możliwość dostrzeżenia, jak powstają kolory, a także w jaki sposób należy je wymieszać, aby otrzymać inną barwę, np.:

• z koloru czerwonego i żółtego powstanie kolor pomarańczowy,

• z koloru niebieskiego i żółtego powstanie zielony,

• z czerwieni i niebieskiego powstanie fiolet.

Barwa jest podstawowym elementem  sztuki od początków jej istnienia. Szczególnie dotyczy to malarstwa. Artyści, projektanci, doskonale znają moc barwy i wiedzą, jak może oddziaływać na człowieka. Dlatego tworząc dzieła, starannie i w sposób przemyślany dobierają kolory.

Każdą barwę charakteryzuje ton, stopień jasnościjasność barwyjasności i nasycenianasycenie barwynasycenia.

R1pHqHfi7JnTZ

Ilustracja przedstawia zestaw kredek woskowych ułożonych od barw ciepłych do zimnych. Kredki są różnej długości i ułożone są zatemperowanymi częściami do dołu.

Oko ludzkie potrafi rozpoznać bardzo wiele kolorów. Kolory te można uporządkować na różne sposoby. 

R19ZzdHEcZ9AR

Zdjęcie przedstawia paletę malarską z wyciśniętymi farbami. Wyraźna jest tylko środkową część palety, gdzie ręka wyciska z tubki farbę. Pozostałe części są niewyraźne.

Układać kolory można nie tylko w pudełku z kredkami.
Malarze, zanim przystąpią do pracy, porządkują je na specjalnym sztywnym podłożu – palecie malarskiejpaleta malarskapalecie malarskiej. Wyciskają farby w odpowiednim miejscu na obwodzie palety. Środek zostawiają pusty – jest on potrzebny do mieszania kolorów.

Polecenie 5

R1SV8FPOUHVJJ

1. Pobierz ilustrację, która znajduje się poniżej.
2. Jeżeli, wiesz jak pobrać ilustrację - przejdź do punktu 3. Kliknij na ilustracji prawym przyciskiem myszy, z menu rozwijanego wybierz opcję „Zapisz obraz jako...”, a następnie zapisz na dysku komputera.
3. Do wykonania polecenia skorzystaj z aplikacji miniPaint, dostępnej poniżej - otwórz zapisaną wcześniej ilustrację (opcja Plik->Otwórz, wskazanie ilustracji zapisanej na dysku komputera).
4. Następnie spróbuj tak rozmieścić kolory na palecie, aby obok siebie znalazły się te, które według Ciebie są podobne do siebie.
5. W polu poniżej wpisz nazwę koloru, którego odcieni jest najwięcej.

R1LSDmXeiENHg1

Ilustracja przedstawia białą, plastikową paletę z otworem na kciuk, który pomaga w trzymaniu jej podczas pracy. Na powierzchni palety znajdują się wgłębienia, ułatwiające mieszanie kolorów. Przedmiot umieszczony jest na białym tle.

RDzTl1FAQAqxq

Aplikacja MiniPaint

Aplikacja MiniPaint

Polecenie 5

R9hRrTKbjSeG9

Wypisz kolory tak, aby obok siebie znalazły się te, które według Ciebie są podobne.

Pokaż podpowiedź

Pomyśl o podziale barw na barwy ciepłe i zimne.

Pokaż odpowiedź

żółty, pomarańczowy, czerwony
zielony, niebieski, fioletowy

wróć do spisu treści

Rodzaje barw

Ze względu na cechy wyróżniamy m.in.: barwy:

• chromatyczne;

• achromatyczne;

• monochromatyczne;

• podstawowe;

• pochodne;

• czyste;

• złamane;

• dopełniające;

• ciepłe i zimne.

Barwy chromatyczne

R1BcDup8RXSPb1

Ilustracja multimedialna przedstawia koło barw obracające się w pętli

To wszystkie barwy (kolorowe) oprócz czerni, bieli i odcieni szarości.

Przykład 1

RnVQQj0PFFqbt

Zdjęcie wykonane jest z góry i przedstawia farby plakatowe w otwartych słoiczkach. Są gęste, mają barwy ciepłe i zimne. Stoją na papierze pomalowanym w plamy, jest ich 9.

Barwy achromatyczne

To barwy, takie jak: czerń, biel i odcienie szarości. To barwy, które nie mają żadnej dominanty barwnej.

Przykład 2

RNsfJcKyW6ocu

Zdjęcie wykonane z poziomu niewysokiego patrzącego, ujęcie z boku i przedstawia kamienne schody. Mają ciekawy kształt, przypominający łagodną falę, brzegi stopni są częściowo oświetlone słońcem.

Barwy monochromatyczne

To kolory występujące w różnych odcieniach i o różnej jasności.
W sztuce istnieje określenie: obraz monochromatyczny, monochromatyzm - czyli użycie tylko jednej barwy w różnych odcieniach i intensywności.

Przykład 3

ROfcI0yWpUGMR

Zdjęcie przedstawia płatki róży w dużym zbliżeniu. Płatki pokryte są kroplami rosy.

Barwy podstawowe

R15XIBL9EWxhd

Ilustracja przedstawia trzy kolorowe kredy ułożone obok siebie, od lewej czerwona, żółta i niebieska. Obok każdej kredy leżą pokruszone kawałki. Tło jest białe.

R1815ngtnGaQs1

Zdjęcie obrazuje problem plastyczny trzech podstawowych kolorów. Fotografia przedstawia dwie osoby zasłaniające głowy kołami z tektury. Na pierwszym planie stoi kobieta w czerwonej sukience, trzyma w ręku wielkie niebieskie koło, widać tylko jej tułów. Na drugim planie stoi kobieta w garniturze, przed głową trzyma koło czerwone. Jest ubrana w niebieską marynarkę i czerwone spodnie. Tło jest żółte.

Trzy kolory czerwony, żółty i niebieski, to barwy podstawowebarwy podstawowebarwy podstawowe.

Nazwa wzięła się stąd, że barw podstawowych nie można uzyskać ze zmieszania innych farb, bo to one są podstawowe i to właśnie z nich powstają inne kolory.

Malarstwo na przestrzeni wieków jest dowodem na różnorodność barw w oparciu o barwy podstawowe.

W wydrukach i na monitorach

R1Kk62zUP6jZP1

Zdjęcie pokazuje trzy koła umieszczone pośrodku, nachodzące na siebie. Obrazują barwy podstawowe emitowane przez monitory i inne wyświetlacze. To barwy RGB (z jęz. ang. Red, Green, Blue) - gorący red, chłodny green i zimny blue

RxAznDYze7knX1

Zdjęcie pokazuje trzy koła umieszczone pośrodku, nachodzące na siebie. Obrazują barwy podstawowe używane do wydruków kolorowych w drukarniach. To 4 barwy CMYK (z jęz. ang. Cyjan, Magenta, Yelow i Key) - zimny cyjan, gorąca magenta, ciepły yelow i bardzo zimny key, który powstaje z połączenia 3 pozostałych.

Na monitorach
W przypadku mieszania barw, które są emitowane przez monitory i inne kolorowe wyświetlacze: barwami podstawowymi są wiązki świateł (RGB):
Red (czerwony);
Green [czytaj: grin] zielony;
Blue [czytaj: blu] niebieski.
Ten rodzaj zapisu kolorów używany jest w programach graficznych do określenia konkretnego koloru, jak na ilustracji obok.

W wydrukach 
Z kolei podczas wydruków wielobarwnych (plakaty, billboardy, fotografie), zachodzi mieszanie barw światła odbitego.
W tym przypadku podstawowy zestaw składa się z 4 kolorów (CMYK):
Cyjan (błękitny);
Magenta [czytaj: madżenta] fioletoworóżowy; 
Yellow [czytaj: jeloł] żółty;
Key [czytaj: kej] czarny.
Są to barwy podstawowe farb drukarskich, jak na ilustracji obok.

Przykład 4

RyJc7ivuSj2XF

Ilustracja przedstawia obraz współczesny. Na niebieskim tle znajdują się grube pociągnięcia pędzla z farbą. W lewym górnym rogu żółte pociągnięcie pędzlem tworzy kąt prosty. Poniżej fragment pociągnięcia pędzla czerwoną farbą, jakby ciągnęło się ono dalej za ramą obrazu. Oba pociągnięcia zostały namalowane gęstą farbą oraz wąskim i szerszym pędzlem o twardym włosiu.

Barwy pochodne

Pomarańczowy, zielony i fioletowy są barwami, które pochodzą ze mieszania ze sobą dwóch barw podstawowych. Nazywamy je barwami pochodnymibarwy pochodnebarwami pochodnymi.

Przykład 5

RaqGQTAayvbE7

Ilustracja przedstawia obraz współczesny - abstrakcję. Od dołu kolor zielony i ciemnozielony przechodzi w beżowy i jasnobeżowy. Kolory mieszają się tak, jakby ktoś rozlał dwie puszki farby. Białe miejsca na obrazie zostały nieregularnie zamazane fioletowym i pomarańczowym flamastrem.

Barwy czyste

Barwy czystebarwy czysteBarwy czyste powstają z rozszczepienia światła białego. W naturze występują rzadko, np.: tęcza, która składa się wyłącznie z kolorów czystych.

Przykład 6

Rrm2j4DP8Of8G

Zdjęcie przestawia ażurowe chorągiewki - wycinanki zawieszone na sznurkach jedna obok drugiej. Sznurki z chorągiewkami wypełniają cały kadr, są ułożone poziomo. Na chorągiewkach wycięte są różne wzory i napisy, niektóre mają powiewające na wietrze frędzelki. Jest sześć rzędów sznurków z chorągiewkami, na każdym sznurku powiewają 2‑4 wycinanki. Tło jest niebieskie.

Przykład 7

R5P9THaMIO9ju

Obraz olejny. Biała płaszczyzna abstrakcyjnej kompozycji podzielona jest przez dwie linie: pozioma linia, która dzieli ją na górną i dolną część oraz pionowa, która dzieli obraz na prawą, szerszą i lewą, węższą stronę. W ten sposób na obrazie powstały cztery prostokąty. Płaszczyzna po prawej stronie dolnej części kompozycji podzielona jest dodatkowo na pięć prostokątów: jeden duży, biały oraz cztery wąskie w kolorze żółtym, czarnym, białym i niebieskim. Dominującym akcentem kompozycji jest czerwony prostokąt, znajdujący się w lewej, górnej partii obrazu.

Barwy złamane

To kolory z domieszką czerni, bieli lub szarości. Są przeciwieństwem barw czystych.

Przykład 8

RqJZCZTp8RemL

Fotografia przedstawia powierzchnię Księżyca, po której idzie człowiek w skafandrze kosmicznym. Po jego prawej stronie, na pierwszym planie są dwa ogromne kratery. Powierzchnia jest nierówna. Za horyzontem księżycowego globu wychyla się częściowo tylko oświetlona połowa kuli ziemskiej. W tle punkty świetlne, gwiazdy i mgławice.

Przykład 9

RUUbSwJkaNYRO

Ilustracja przedstawia pracę namalowaną akwarelą. Kompozycja składa się z geometrycznych kształtów. Podłużne pasy tworzą przestrzeń pejzażu. Z prostokątów i trójkątów zbudowane są trzy domki, ustawione w rzędzie w centrum akwareli. Zielone koło w górnym lewym rogu to słońce lub księżyc. Cała praca obramowana jest ciemną, szaro‑fioletową ramką. Praca utrzymana jest w wąskiej, chłodnej tonacji zieleni i szarawych granatów. Jedynym ciepłym akcentem jest róż na fragmencie budynku po prawej stronie.

Barwy dopełniające

To pary kolory leżące naprzeciwko siebie w kole barw. W wyniku mieszania ich ze sobą powstaje kolor z odcieniem szarości, stąd nazwa - kolory dopełniające, bo dopełniają się do szarości.

RGZK6RXOKZXD9

Pary barw dopełniających:

czerwony - zielony,  pomarańczowy - niebieski,  żółty - fioletowy

R1Y6NCr7X17rx1

Ilustracja składa się z pary barw dopełniających, leżących w kole barw naprzeciw siebie,. Są to: czerwony i zielony.

RfUeffEoyvrF31

Ilustracja składa się z pary barw dopełniających, leżących w kole barw naprzeciw siebie,. Są to: pomarańczowy i niebieski.

R10iky3i1Gk6Q1

Ilustracja składa się z pary barw dopełniających, leżących w kole barw naprzeciw siebie,. Są to: żółty i fioletowy.

Barwy ciepłe i zimne

RtslNwr69VoJN1

Ilustracja przedstawia koło podzielone na osiem trójkątów. W każdym z nich znajdują się kolorowe kółka w różnych kolorach: jasno zielonym, ciemno zielonym, niebieskim, fioletowym, różowym, czerwonym, pomarańczowym i żółtym.

Każde koło barw możemy podzielić na dwie części.
Jedną tworzą barwy zmierzające do żółcieni, głównie czerwono‑pomarańczowo‑żółte, które są nazywane barwami ciepłymi.barwy ciepłebarwami ciepłymi.

Na drugą część składają się barwy skierowane do błękitu, głównie  błękitno‑zielono‑fioletowe, nazywane barwami zimnymibarwy zimnebarwami zimnymi.

Barwy neutralne to takie barwy, które nie są ani ciepłe, ani zimne.
Barw neutralnych nie ma w kole barw. 
Barwy neutralne to czerń, biel i wszystkie odcienie szarości.

wróć do spisu treści

Barwa a światło

R1Gig1kXRL3bL

Zdjęcie przedstawia zjawisko atmosferyczne - tęczę, które powstaje na niebie pod wpływem rozszczepienia światła słonecznego przez krople deszczu. Kadr zajmuje morze i pogodne niebo, na którym w formie wielkiego łuku rozpościera się tęcza. Tęcza jest 7‑barwnym pasmem kolorów, ustawionych w określone kolejności.

Naukowcy i artyści próbowali na różne sposoby porządkować, układać kolory.
Jedni i drudzy zauważyli, że aby widzieć i rozróżniać kolory, potrzebne jest światło.
Być może wiesz już, że światło słoneczne, inaczej nazywane białym, daje się rozszczepić na poszczególne barwy?
Obejrzyj film, który mówi o tych zależnościach.

RVC2TTGBBXHES

Film edukacyjny „Koło barw”. Na filmie pokazane koło barw oraz opisy: Układ kolorów na tej palecie nie jest przypadkowy. Jest ich sześć: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Kolejność kolorów też nie jest przypadkowa. Na obwodzie palety sąsiadują ze sobą kolory będące obok siebie w widmie barw. Widmo barw można zobaczyć, kiedy światło słoneczne, inaczej nazywane białym, ulega rozszczepieniu. Dzieje się tak czasami po deszczu i wtedy oko ludzkie widzi tęczę. Nie musisz czekać na deszcz, możesz zjawisko rozszczepiania barw zobaczyć, używając pryzmatu. Pryzmat to szklany przyrząd optyczny o dwóch trójkątnych ścianach. Kiedy światło słoneczne przechodzi przez pryzmat, po jego drugiej stronie nie jest już białe, lecz wielobarwne. Zauważ, że pomiędzy barwami nie ma granic, płynnie przechodzą jedna w drugą. I w tęczy, i w pryzmacie ich kolejność kolorów jest następująca: jest taka sama, od góry: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Jeśli widmo światła białego ułożyć jak na tarczy zegarka, tak by spotkały się skrajne barwy czerwona i fioletowa, otrzymamy koło barw. Koło barw w plastyce, to uporządkowanie kolorów wokół środka koła, zgodnie z układem barw widma światła białego. Można znaleźć jeszcze inne zależności między kolorami. Są kolory, których nie można uzyskać poprzez mieszanie. Nazywa się je podstawowymi i są to kolory: żółty, czerwony i niebieski. Mieszając ze sobą dwa kolory podstawowe otrzymamy kolory pochodne. Jaki kolor wyjdzie ze zmieszania np. czerwonego i niebieskiego, łatwo zaobserwować na kole barw. Czy wiesz już jaki kolor uzyskasz, kiedy pomieszasz żółty z niebieskim? A żółty z czerwonym? Wszystkie kolory koła barw, zarówno podstawowe, jak i pochodne, można nazwać kolorami czystymi. Jeśli jednak dodamy do czystego koloru niewielką ilość dopełniającego, otrzymamy kolor złamany. Można też przyjrzeć się połówkom koła barw. Kolory, które są blisko czerwonego i żółtego, kojarzą nam się z ciepłem. Kolory te nazywamy ciepłymi. Kolory, które są blisko niebieskiego, kojarzą się nam z chłodem. Kolory te nazywamy zimnymi.

Film edukacyjny „Koło barw”. Na filmie pokazane koło barw oraz opisy: Układ kolorów na tej palecie nie jest przypadkowy. Jest ich sześć: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Kolejność kolorów też nie jest przypadkowa. Na obwodzie palety sąsiadują ze sobą kolory będące obok siebie w widmie barw. Widmo barw można zobaczyć, kiedy światło słoneczne, inaczej nazywane białym, ulega rozszczepieniu. Dzieje się tak czasami po deszczu i wtedy oko ludzkie widzi tęczę. Nie musisz czekać na deszcz, możesz zjawisko rozszczepiania barw zobaczyć, używając pryzmatu. Pryzmat to szklany przyrząd optyczny o dwóch trójkątnych ścianach. Kiedy światło słoneczne przechodzi przez pryzmat, po jego drugiej stronie nie jest już białe, lecz wielobarwne. Zauważ, że pomiędzy barwami nie ma granic, płynnie przechodzą jedna w drugą. I w tęczy, i w pryzmacie ich kolejność kolorów jest następująca: jest taka sama, od góry: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Jeśli widmo światła białego ułożyć jak na tarczy zegarka, tak by spotkały się skrajne barwy czerwona i fioletowa, otrzymamy koło barw. Koło barw w plastyce, to uporządkowanie kolorów wokół środka koła, zgodnie z układem barw widma światła białego. Można znaleźć jeszcze inne zależności między kolorami. Są kolory, których nie można uzyskać poprzez mieszanie. Nazywa się je podstawowymi i są to kolory: żółty, czerwony i niebieski. Mieszając ze sobą dwa kolory podstawowe otrzymamy kolory pochodne. Jaki kolor wyjdzie ze zmieszania np. czerwonego i niebieskiego, łatwo zaobserwować na kole barw. Czy wiesz już jaki kolor uzyskasz, kiedy pomieszasz żółty z niebieskim? A żółty z czerwonym? Wszystkie kolory koła barw, zarówno podstawowe, jak i pochodne, można nazwać kolorami czystymi. Jeśli jednak dodamy do czystego koloru niewielką ilość dopełniającego, otrzymamy kolor złamany. Można też przyjrzeć się połówkom koła barw. Kolory, które są blisko czerwonego i żółtego, kojarzą nam się z ciepłem. Kolory te nazywamy ciepłymi. Kolory, które są blisko niebieskiego, kojarzą się nam z chłodem. Kolory te nazywamy zimnymi.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RVC2TTGBBXHES

Film edukacyjny „Koło barw”. Na filmie pokazane koło barw oraz opisy: Układ kolorów na tej palecie nie jest przypadkowy. Jest ich sześć: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Kolejność kolorów też nie jest przypadkowa. Na obwodzie palety sąsiadują ze sobą kolory będące obok siebie w widmie barw. Widmo barw można zobaczyć, kiedy światło słoneczne, inaczej nazywane białym, ulega rozszczepieniu. Dzieje się tak czasami po deszczu i wtedy oko ludzkie widzi tęczę. Nie musisz czekać na deszcz, możesz zjawisko rozszczepiania barw zobaczyć, używając pryzmatu. Pryzmat to szklany przyrząd optyczny o dwóch trójkątnych ścianach. Kiedy światło słoneczne przechodzi przez pryzmat, po jego drugiej stronie nie jest już białe, lecz wielobarwne. Zauważ, że pomiędzy barwami nie ma granic, płynnie przechodzą jedna w drugą. I w tęczy, i w pryzmacie ich kolejność kolorów jest następująca: jest taka sama, od góry: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. Jeśli widmo światła białego ułożyć jak na tarczy zegarka, tak by spotkały się skrajne barwy czerwona i fioletowa, otrzymamy koło barw. Koło barw w plastyce, to uporządkowanie kolorów wokół środka koła, zgodnie z układem barw widma światła białego. Można znaleźć jeszcze inne zależności między kolorami. Są kolory, których nie można uzyskać poprzez mieszanie. Nazywa się je podstawowymi i są to kolory: żółty, czerwony i niebieski. Mieszając ze sobą dwa kolory podstawowe otrzymamy kolory pochodne. Jaki kolor wyjdzie ze zmieszania np. czerwonego i niebieskiego, łatwo zaobserwować na kole barw. Czy wiesz już jaki kolor uzyskasz, kiedy pomieszasz żółty z niebieskim? A żółty z czerwonym? Wszystkie kolory koła barw, zarówno podstawowe, jak i pochodne, można nazwać kolorami czystymi. Jeśli jednak dodamy do czystego koloru niewielką ilość dopełniającego, otrzymamy kolor złamany. Można też przyjrzeć się połówkom koła barw. Kolory, które są blisko czerwonego i żółtego, kojarzą nam się z ciepłem. Kolory te nazywamy ciepłymi. Kolory, które są blisko niebieskiego, kojarzą się nam z chłodem. Kolory te nazywamy zimnymi.

Ważne!

R1ZLZJC5QUD2V1

Ilustracja przedstawia próbkę koloru indygo uzyskanego naturalnie. Na ilustracji znajduje się plama w kształcie koła, w kolorze ciemnoniebieskim z odcieniem fioletu.

Indygo to barwnik naturalny lub otrzymywany sztucznie.
Ma kolor ciemnoniebieski z odcieniem fioletu.

wróć do spisu treści

Asymilacja barwna

Barwy nigdy nie są wyizolowane ze środowiska, lecz zawsze występują w sąsiedztwie innych barw – obok siebie, na rozmaitych tłach, w różnych konfiguracjach.
Niebo, słońce, chmury czy krzesło, stół, podłoga...
Dlatego można zauważyć różne zjawiska barwne, odbierane indywidualnie,  niejednakowo przez wszystkich ludzi.

Poniżej są przedstawione zjawiska barwne określane jako asymilacja barwnaasymilacja barwna, czyli rozprzestrzenianie się barwy na tło, w efekcie czego możemy dostrzegać pozorne zmiany wartości barwnych zależne od otoczenia.
Do najbardziej znanych zjawisk tego typu należą:

• zjawisko van Bezolda,

• efekt neonowy,

• zjawisko akwarelowe (ang. watercolor effectwatercolor effectwatercolor effect ).

Przyjrzyj się szarej jednorodnej płaszczyźnie zamieszczonej poniżej, a następnie kliknij na nią. Czarne i jasnoszare paski umieszczone nad płaszczyzną zsuną się w dół. Obserwuj, jak kolor pasków wpływa na postrzeganie barwy tła.
W celu lepszej obserwacji zjawiska czynność możesz powtarzać dowolną ilość razy, klikając ponownie w ilustrację.

Można zauważyć, że – mimo iż tło jest jednorodne – kolor pasków się rozprzestrzenia. Dlatego tam, gdzie paski są czarne, spostrzegane tło staje się ciemniejsze, a tam, gdzie jasnoszare - tło staje się jaśniejsze.

A teraz wykonaj to samo ćwiczenie w kilku wariantach: gdy zmienia się kolor, szerokość pasków i ich zagęszczenie. Ponownie obserwuj, jak kolor pasków wpływa na postrzeganie barwy tła.
W celu lepszej obserwacji zjawiska czynność możesz powtarzać dowolną liczbę razy, klikając ponownie w ilustrację.

Kolor pasków nałożonych na tło rozprzestrzenia się, zmieniając jego kolor, jasnośćjasność barwyjasność i nasycenienasycenie barwynasycenie. Paski jaśniejsze sprawiają wrażenie, że tło też widzimy jako jaśniejsze, natomiast paski ciemniejsze powodują, że tło jest odbierane jako ciemniejsze.
Zjawisko to powstaje przy paskach różnej grubości i ich różnym zagęszczeniu.

Zjawisko van Bezolda

Taki sam efekt daje też obwiedzenie ornamentu konturem białym lub czarnym. Czarny kontur powoduje, że tło wydaje się ciemniejsze, a biały, że jaśniejsze.
Efekt ten jest określany jako zjawisko van Bezolda.

Zapoznaj się z ilustracjami zamieszczonymi poniżej, obrazującymi to zjawisko na przykładzie ornamentów:

R1LHZ8SK371DK

Ilustracja przedstawia cztery prostokąty, ozdobione ornamentem. Na pierwszym prostokącie widać czerwony ornament na niebieskim tle. Drugi prostokąt został podzielony na trzy części, w pierwszej części widzimy niebieski ornament z białą obramówką na czerwonym tle, w drugiej części niebieski ornament, bez obramówki, na czerwonym tle, a w trzeciej części niebieski ornament z czarną obramówką na czerwonym tle. Trzeci prostokąt przedstawia, w pierwszej części czarny ornament na czerwonym tle, w drugiej części biały ornament na czerwony tle, a w trzeciej części czerwony ornament na czarnym tle. Czwarty prostokąt, w pierwszej części przedstawia czarny ornament na niebieskim tle, w drugiej części widzimy biały ornament na niebieskim tle, a w trzeciej części niebieski ornament na czarnym tle.

Efekt neonowy

W ćwiczeniu ponownie można było zaobserwować zjawisko rozprzestrzeniania się barwy. Po zmianie środkowej części koloru krzyża spostrzegamy jakby na szare, krzyżujące się linie zostały nałożone koliste płytki z zabarwionego na szaro matowego szkła. Zjawisko to nazywa się efektem neonowym.

W tej samej animacji wykonaj to ćwiczenie inaczej:

Tym razem widzimy jakby na czarne, krzyżujące się linie została nałożona kolista płytka z matowego szkła zabarwionego na niebiesko (po lewej) i różowo (po prawej). Efekt neonowy powstaje przy różnicowaniu koloru środkowych części krzyży.

Poniżej umieszczono ilustrację przedstawiającą siatkę złożoną z szarych krzyży. Kliknij w ilustrację, a środkowa część każdego krzyża rozjaśni się. Zaobserwuj, czy pojawia się efekt neonowy.

Dla zainteresowanych

Na filmie znajdującym się poniżej zapoznasz się ze zjawiskiem asymilacji barwnej.

RVX7788B7FOQK

Ukazują się dwie nieregularne, przylegające do siebie kule: niebieska i zielona. Na ich tle pojawia się napis: „Barwni sąsiedzi. Asymilacja”. Po chwili znika, a kule zmieniają swoje kolory: niebieska w zieleń, zielona zaś w czerwień. Kule po chwili unoszą się, znikając z kadru. Pojawiają się rozbite kształty, w kolorach: czarnym i odcieniach szarego. Powiększają się i przybliżają, następnie łączą się w poziomie, tworząc harmonijkę. Zmienia się na szary prostokąt, na którego tle są dwa mniejsze: po lewej szary z czarnymi pionowymi liniami, po prawej szary z białymi liniami. Na tym tle pojawia się napis: „Barwa rozprzestrzenia się”. Dwa prostokąty rozszerzają się do pełnego ekranu. Kadr ukazuje obrazy zmieniające się z szarych na barwne. Najpierw ekran podzielony jest na trzy części: pierwszy w czerwono‑granatowe, pionowe linie, środkowy w biało‑czerwone linie, dolny w zielono‑czerwone. Sprawiają wrażenie łączących się w taki sposób, że kolory z jednego pasa przenikają do pozostałych. W kolejnych ujęciach zmieniają się: górny pas z granatowego na niebieski, a linie na wszystkich pasach na kolor zielony. Na końcu skrajne pasy i linie zmieniają swój kolor na szary. Szare prostokąty znikają. Tło zmienia się na ciemnoszare. Linie dzielą się na dwie części, przecinając się pod kątem czterdziestu pięciu stopni i tworzą siatkę. Pojawiają się czerwone punkty, ułożone po przekątnych, cztery na każde ramię. Przekątne kręcą się wokół środka. Następnie kratka zmienia kolor na czarny, a tło staje się białe, w wyniku tego punkty są mniej widoczne, tworzą wrażenie powidoku. W dalszej części animacji znikają czerwone punkty. Tło zamienia się barwami z siatką, po czym również znika. Na białym tle pojawia się napis: „Efekt van Bezolda”. Na różowym tle, z dołu ekranu wyłaniają się czerwone sześciany, zbudowane z małych kostek z czarnymi krawędziami. Z góry przesuwają się ku środkowi ekranu takie same sześciany złożone z kostek, ale z białym konturem. Figury zderzają się i rozpadają na części. Optycznie czerwień na sześcianach z białą obwódką jest jaśniejsza od tych z czarną. Pojawia się białe tło, z napisem „Efekt neonowy”, a zaraz po nim dwanaście krzyżyków, zbudowanych z cienkich, ciemnoszarych linii pionowych i poziomych, rytmicznie przecinających się i ustawionych w czterech kolumnach, po trzy w każdej. Na przecięciach pojawiają się jasnoszare punkty. Po ich zniknięciu pozostaje złudzenie, że na ich miejscu linie są ciemniejsze. Następnie pojawia się siatka, której kwadraty mają wierzchołki, są czerwonymi punktami. Siatka faluje, a punkty w płynny sposób zmieniają kolejno swój kolor na: żółty, zielony, niebieski, fioletowy. Efekt sprawia złudzenie, że nie tylko punkty, ale i kratka jest kolorowa. Pojawia się napis „Efekt akwareli”. Na plamie przypominającej postrzępiony prostokąt z otworem w środku znajdują się kontury: czarne na zewnątrz i żółte w środku. Kontury te falują, zmieniając kształt i kolor. Kolejno pojawiają się kolory: zielony, niebieski, granatowy. Następnie czarny kontur zostaje przeniesiony od środka, a na zewnątrz znajdują się kontury kolorowe, po czym prostokąt zostaje pozbawiony nierówności i powstaje figura prostokąta z otworem o zaokrąglonych rogach. Prezentacji towarzyszy ambientowa muzyka, złożona z pojedynczych, długich dźwięków elektronicznych.

Ukazują się dwie nieregularne, przylegające do siebie kule: niebieska i zielona. Na ich tle pojawia się napis: „Barwni sąsiedzi. Asymilacja”. Po chwili znika, a kule zmieniają swoje kolory: niebieska w zieleń, zielona zaś w czerwień. Kule po chwili unoszą się, znikając z kadru. Pojawiają się rozbite kształty, w kolorach: czarnym i odcieniach szarego. Powiększają się i przybliżają, następnie łączą się w poziomie, tworząc harmonijkę. Zmienia się na szary prostokąt, na którego tle są dwa mniejsze: po lewej szary z czarnymi pionowymi liniami, po prawej szary z białymi liniami. Na tym tle pojawia się napis: „Barwa rozprzestrzenia się”. Dwa prostokąty rozszerzają się do pełnego ekranu. Kadr ukazuje obrazy zmieniające się z szarych na barwne. Najpierw ekran podzielony jest na trzy części: pierwszy w czerwono‑granatowe, pionowe linie, środkowy w biało‑czerwone linie, dolny w zielono‑czerwone. Sprawiają wrażenie łączących się w taki sposób, że kolory z jednego pasa przenikają do pozostałych. W kolejnych ujęciach zmieniają się: górny pas z granatowego na niebieski, a linie na wszystkich pasach na kolor zielony. Na końcu skrajne pasy i linie zmieniają swój kolor na szary. Szare prostokąty znikają. Tło zmienia się na ciemnoszare. Linie dzielą się na dwie części, przecinając się pod kątem czterdziestu pięciu stopni i tworzą siatkę. Pojawiają się czerwone punkty, ułożone po przekątnych, cztery na każde ramię. Przekątne kręcą się wokół środka. Następnie kratka zmienia kolor na czarny, a tło staje się białe, w wyniku tego punkty są mniej widoczne, tworzą wrażenie powidoku. W dalszej części animacji znikają czerwone punkty. Tło zamienia się barwami z siatką, po czym również znika. Na białym tle pojawia się napis: „Efekt van Bezolda”. Na różowym tle, z dołu ekranu wyłaniają się czerwone sześciany, zbudowane z małych kostek z czarnymi krawędziami. Z góry przesuwają się ku środkowi ekranu takie same sześciany złożone z kostek, ale z białym konturem. Figury zderzają się i rozpadają na części. Optycznie czerwień na sześcianach z białą obwódką jest jaśniejsza od tych z czarną. Pojawia się białe tło, z napisem „Efekt neonowy”, a zaraz po nim dwanaście krzyżyków, zbudowanych z cienkich, ciemnoszarych linii pionowych i poziomych, rytmicznie przecinających się i ustawionych w czterech kolumnach, po trzy w każdej. Na przecięciach pojawiają się jasnoszare punkty. Po ich zniknięciu pozostaje złudzenie, że na ich miejscu linie są ciemniejsze. Następnie pojawia się siatka, której kwadraty mają wierzchołki, są czerwonymi punktami. Siatka faluje, a punkty w płynny sposób zmieniają kolejno swój kolor na: żółty, zielony, niebieski, fioletowy. Efekt sprawia złudzenie, że nie tylko punkty, ale i kratka jest kolorowa. Pojawia się napis „Efekt akwareli”. Na plamie przypominającej postrzępiony prostokąt z otworem w środku znajdują się kontury: czarne na zewnątrz i żółte w środku. Kontury te falują, zmieniając kształt i kolor. Kolejno pojawiają się kolory: zielony, niebieski, granatowy. Następnie czarny kontur zostaje przeniesiony od środka, a na zewnątrz znajdują się kontury kolorowe, po czym prostokąt zostaje pozbawiony nierówności i powstaje figura prostokąta z otworem o zaokrąglonych rogach. Prezentacji towarzyszy ambientowa muzyka, złożona z pojedynczych, długich dźwięków elektronicznych.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RVX7788B7FOQK

Ukazują się dwie nieregularne, przylegające do siebie kule: niebieska i zielona. Na ich tle pojawia się napis: „Barwni sąsiedzi. Asymilacja”. Po chwili znika, a kule zmieniają swoje kolory: niebieska w zieleń, zielona zaś w czerwień. Kule po chwili unoszą się, znikając z kadru. Pojawiają się rozbite kształty, w kolorach: czarnym i odcieniach szarego. Powiększają się i przybliżają, następnie łączą się w poziomie, tworząc harmonijkę. Zmienia się na szary prostokąt, na którego tle są dwa mniejsze: po lewej szary z czarnymi pionowymi liniami, po prawej szary z białymi liniami. Na tym tle pojawia się napis: „Barwa rozprzestrzenia się”. Dwa prostokąty rozszerzają się do pełnego ekranu. Kadr ukazuje obrazy zmieniające się z szarych na barwne. Najpierw ekran podzielony jest na trzy części: pierwszy w czerwono‑granatowe, pionowe linie, środkowy w biało‑czerwone linie, dolny w zielono‑czerwone. Sprawiają wrażenie łączących się w taki sposób, że kolory z jednego pasa przenikają do pozostałych. W kolejnych ujęciach zmieniają się: górny pas z granatowego na niebieski, a linie na wszystkich pasach na kolor zielony. Na końcu skrajne pasy i linie zmieniają swój kolor na szary. Szare prostokąty znikają. Tło zmienia się na ciemnoszare. Linie dzielą się na dwie części, przecinając się pod kątem czterdziestu pięciu stopni i tworzą siatkę. Pojawiają się czerwone punkty, ułożone po przekątnych, cztery na każde ramię. Przekątne kręcą się wokół środka. Następnie kratka zmienia kolor na czarny, a tło staje się białe, w wyniku tego punkty są mniej widoczne, tworzą wrażenie powidoku. W dalszej części animacji znikają czerwone punkty. Tło zamienia się barwami z siatką, po czym również znika. Na białym tle pojawia się napis: „Efekt van Bezolda”. Na różowym tle, z dołu ekranu wyłaniają się czerwone sześciany, zbudowane z małych kostek z czarnymi krawędziami. Z góry przesuwają się ku środkowi ekranu takie same sześciany złożone z kostek, ale z białym konturem. Figury zderzają się i rozpadają na części. Optycznie czerwień na sześcianach z białą obwódką jest jaśniejsza od tych z czarną. Pojawia się białe tło, z napisem „Efekt neonowy”, a zaraz po nim dwanaście krzyżyków, zbudowanych z cienkich, ciemnoszarych linii pionowych i poziomych, rytmicznie przecinających się i ustawionych w czterech kolumnach, po trzy w każdej. Na przecięciach pojawiają się jasnoszare punkty. Po ich zniknięciu pozostaje złudzenie, że na ich miejscu linie są ciemniejsze. Następnie pojawia się siatka, której kwadraty mają wierzchołki, są czerwonymi punktami. Siatka faluje, a punkty w płynny sposób zmieniają kolejno swój kolor na: żółty, zielony, niebieski, fioletowy. Efekt sprawia złudzenie, że nie tylko punkty, ale i kratka jest kolorowa. Pojawia się napis „Efekt akwareli”. Na plamie przypominającej postrzępiony prostokąt z otworem w środku znajdują się kontury: czarne na zewnątrz i żółte w środku. Kontury te falują, zmieniając kształt i kolor. Kolejno pojawiają się kolory: zielony, niebieski, granatowy. Następnie czarny kontur zostaje przeniesiony od środka, a na zewnątrz znajdują się kontury kolorowe, po czym prostokąt zostaje pozbawiony nierówności i powstaje figura prostokąta z otworem o zaokrąglonych rogach. Prezentacji towarzyszy ambientowa muzyka, złożona z pojedynczych, długich dźwięków elektronicznych.

wróć do spisu treści

Twoja kompozycja

Twórz tradycyjnie!

R8UOWQBkBiLWb

ilustracja dekoracyjna, przedstawia różnokolorowe materiały plastyczne, farby oraz kredki ołówkowe

Ćwiczenie 13

R11A5ZOOJ263K

Aby utrwalić wiadomości o barwach - wykonaj pracę plastyczną na temat: „Kolorowy świat motyli”, używając tylko barw podstawowych.
Przygotuj:
1. Karton formatu A3
2. Farby
3. Pędzle
4. Zamiast farb i pędzli mogą być kredki lub pastele

W polu poniżej napisz, jakimi kolorami wykonasz swoją pracę plastyczną.

R1AO57SFDBFU9

Ilustracja przedstawia biały karton, pędzle, kolorowe farby oraz kredki.

Pokaż podpowiedź

Jeśli nie pamiętasz, jakie to są barwy podstawowe, wróć do materiału powyżej ćwiczenia.

Pokaż odpowiedź

W malarstwie barwami podstawowymi są: czerwony, żółty i niebieski.

Ćwiczenie 13

Rub5lIZqEGmMd

Czy zawsze kolory podstawowe są takie same?
Wymień kolory podstawowe w malarstwie i  w projektowaniu graficznym na monitorach.

Pokaż podpowiedź

Jeśli masz wątpliwości - wróć do materiału mówiącego o barwach podstawowych powyżej.

Pokaż odpowiedź

W malarstwie kolorami podstawowymi są: czerwony, żółty i niebieski. W przypadku mieszania barw, które są emitowane przez monitory i inne kolorowe wyświetlacze barwami podstawowymi są wiązki świateł (tzw. RGB): Red (czerwony), Green (czytaj: grin) zielony, Blue (czytaj: blu) niebieski.

wróć do spisu treści

Już wiesz:

• że jest wiele rodzajów barw, które są podzielone na grupy ze względu na cechy;

• jak stosować terminy: kolory podstawowe i pochodne, kolory zimne i ciepłe, kolory czyste i złamane, kolory dopełniające, kontrastowe, paleta malarza;

• jakie są rodzaje kolorów;

• jak zdefiniować cechy barwy;

• na czym polega zjawisko Bezolda;

• na czym polega zjawisko neonowe;

• jak rozpoznać zjawisko akwareli;

• jak rozpoznać złudzenia barwne uzależnione od środowiska barwnego opartego na asymilacji barwnej.

wróć do spisu treści

Potrafisz:

• wymienić rodzaje barw: podstawowe i pochodne, zimne i ciepłe, czyste i złamane, dopełniające, kontrastowe;

• wskazywać rodzaje barw w dziełach sztuki i we własnych pracach plastycznych;

• wyjaśnić i podać cechy charakteryzujące określony rodzaj barw;

• wyjaśniać pojęcie zjawiska van Bezolda;

• identyfikować zjawisko neonowe;

• rozpoznawać zjawisko akwareli;

• doskonalić umiejętności plastyczne przejawiające się w indywidualnej działalności twórczej;

• tworzyć pracę plastyczną wykorzystując określone rodzaje barw.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/barwni-sasiedzi–asymilacja-barwna-czyli-rozprzestrzenianie-sie-barw/DC25fjOTt

• https://zpe.gov.pl/a/paleta-malarza–wszystko-na-temat-barwy/D18E2h0gk