R1H8E2AAQXF7B
Ćwiczenie 1
Poukładaj barwy w taki sposób, w jaki znajdują się one na tęczy.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
R1I2JoTi45iLc
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Kolory można uporządkować na różne sposoby, jednym z nich jest koło barwkoło barwkoło barw.

Istotą koła barw jest możliwość dostrzeżenia, jak powstają kolory, a także w jaki sposób należy je wymieszać, aby otrzymać inną barwę.

  • Kolory podstawowebarwy podstawoweKolory podstawowe to kolory, których nie da się uzyskać poprzez mieszanie innych kolorów: to żółty, czerwony i niebieski.

  • Kolory pochodnebarwy pochodneKolory pochodne to  kolory, które powstają poprzez zmieszanie dwóch kolorów podstawowych. Zmieszanie żółtego z niebieskim daje zielony, czerwonego z żółtym pomarańczowy, a niebieskiego z czerwonym fioletowy.

  • Kolory dopełniającebarwy dopełniające Kolory dopełniające - to pary kolorów leżące naprzeciw siebie w kole barw, które dopełniają się do szarości (czyli po zmieszaniu dają odcienie zbliżone do szarości). Dla czerwonego kolorem dopełniającym będzie zielony, dla żółtego fioletowy, a dla niebieskiego pomarańczowy. Pary barw dopełniających są jednocześnie najbardziej kontrastowekontrast barwkontrastowe.

W przypadku mieszania barw, które są emitowane przez monitory i inne kolorowe wyświetlacze: barwami podstawowymi są wiązki świateł red (czerwony), green (zielony), blue (niebieski) - (RGB). Ten rodzaj zapisu kolorów używany jest w programach graficznych.

Podczas wydruków wielobarwnych (plakaty, billboardy, fotografie), zachodzi mieszanie barw światła odbitego. W tym przypadku podstawowy zestaw składa się z 4 kolorów: magenta (czytaj: madżenta), (fioletoworóżowy), Cyjan (błękitny), yellow (żółty) i key (czarny)- (CMYK). Są to barwy podstawowe farb drukarskich patrz, ilustracja poniżej.

Wszystkie kolory koła barw, zarówno podstawowe: żółty, czerwony, niebieski, jak i pochodne: pomarańczowy, zielony, fioletowy są barwami czystymi.barwy czystebarwami czystymi.

Przeciwieństwem barw czystych są barwy złamane. To określenie barw z zauważalną domieszką bieli, szarości lub czerni.

Podstawową cechą barwy jest kolor, czyli ton, określany jako chromatyczność barwy (np. żółty, czerwony, zielony). Wszystkie kolory są barwami chromatycznymi.

Barwy achromatycznbarwy achromatyczneBarwy achromatyczne - to te, w których brak koloru; czerń, biel i odcienie szarości.

R15vWo6YsyKVG
Zestawienie kolorów z koła barw
Źródło: historiasztuki.com.pl, licencja: CC BY 3.0.

Ważną cechą barwy jest jej jasnośćjasność barwyjasność. Wrażenie jasności koloru jest względne i zależy od sąsiedztwa innych kolorów. Decydują one o tym, czy dany kolor spostrzegamy jako jaśniejszy czy jako ciemniejszy.

Przy zmniejszaniu jasności kolor zawsze zmierza od białego do czarnego, tak jak to widać na zamieszczonej niżej ilustracji przedstawiającej zestawienie jasności koloru czerwonego o różnej jasności.

R1LAwVaR5qCBJ1
Różne stopnie jasności koloru czerwonego, historiasztuki.com.pl, CC BY 3.0.

Obok tonu i jasności barwy ważne jest jej nasycenienasycenie barwynasycenie, opisujące intensywność. Kolory o niskim nasyceniu najczęściej są określane jako pastelowe albo przytłumione, natomiast kolory o dużym nasyceniu postrzegane są jako żywe, jaskrawe.

RNmcADNo3Hrq21
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Gama barwnagama barwnaGama barwna:gama barwna: wyróżniamy dwie gamy barwne:

  • szeroką gamę barwną;

  • wąską gamę barwną.

Barwy zimnebarwy zimneBarwy zimne to barwy znajdujące się najbliżej koloru niebieskiego w kole barw.

Barwy ciepłebarwy ciepłeBarwy ciepłe to  określenie barw znajdujących się najbliżej koloru żółtego i czerwonego w kole barw.

Do najbardziej znanych zjawisk związanych z widzeniem barwnym należą tzw. kontrasty barwnekontrast barwkontrasty barwne, a wśród nich:

Akcent barwnyakcent kolorystycznyAkcent barwny - to element kompozycji obrazu o zdecydowanie wyróżniającej się barwie (cieplejszej lub zimniejszej) względem pozostałych plam tworzących dzieło. Główną funkcją akcentu barwnego jest zwrócenie uwagi na wybrany fragment całości, podkreślenie znaczenia danego elementu, detalu. 

Dominanta kolorystycznadominanta kolorystycznaDominanta kolorystyczna to podobne kolorystycznie elementy obrazu odgrywające najważniejszą rolę w kompozycji dzieła – górujące nad pozostałymi elementami, wybijające się kolorem i wpływające na inne barwy.

R621rthHiInwS
Ćwiczenie 2
Omów z kolegą wpływ barw na różnice temperaturowe w pracach plastycznych.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Słownik

akcent kolorystyczny
akcent kolorystyczny

plama barwna, najczęściej niewielkich rozmiarów w stosunku do całej kompozycji dzieła, o zdecydowanie wyróżniającej się barwie (cieplejszej bądź zimniejszej) względem pozostałych plam tworzących obraz

asymilacja barwna
asymilacja barwna

inaczej rozprzestrzenianie się barwy na tło, upodobnienie sąsiadujących z sobą barw

barwa
barwa

subiektywne wrażenie wywołane przez fale elektromagnetyczne światła

barwniki
barwniki

substancje barwiące przepuszczające światło i zabarwiające sobą materiał, w którym są rozpuszczone lub stopione; w przemyśle barwnikami są substancje wchodzące w reakcję chemiczną z włóknem naturalnym, sztucznym lub skórą; najbardziej znane naturalne barwniki to np. hemoglobina – czerwony barwnik krwi, chlorofil – zielony barwnik roślinny

barwy achromatyczne
barwy achromatyczne

biały, czarny oraz wszystkie stopnie szarości

barwy ciepłe
barwy ciepłe

określenie barw znajdujących się najbliżej koloru żółtego i czerwonego w kole barw, obrazowo nazywane „barwami ognia”: czerwono‑pomarańczowo‑żółte

barwy czyste
barwy czyste

Wszystkie kolory koła barw, zarówno podstawowe: żółty, czerwony, niebieski, jak i pochodne: pomarańczowy, zielony, fioletowy

barwy dopełniające
barwy dopełniające

kolory leżące naprzeciw siebie w kole barw, powstają z połączenia dwóch kolorów; podstawowego i pochodnego; uzyskany w ten sposób kolor jest dopełnieniem do szarości; dla czerwonego kolorem dopełniającym jest zielony, dla żółtego fioletowy, a dla niebieskiego pomarańczowy

barwy neutralne
barwy neutralne

barwy nieposiadające dominanty barwnej, a więc: biel, czerń oraz wszystkie stopnie szarości; kolory, które powstają poprzez zmieszanie dwóch kolorów podstawowych;

zmieszanie żółtego z niebieskim daje zielony, czerwonego z żółtym pomarańczowy, a niebieskiego z czerwonym fioletowy

barwy podstawowe
barwy podstawowe

w malarstwie to kolory, których nie da się uzyskać poprzez mieszanie innych kolorów farb - to czerwony, żółty i niebieski; w programach graficznych, gdzie barwy emitowane są przez monitory i inne kolorowe wyświetlacze: barwami podstawowymi są wiązki świateł red (czerwony), green (zielony), blue (niebieski) - (RGB); w poligrafii do wydruków wielobarwnych, podstawowy zestaw składa się z 4 kolorów: magenta (czytaj: madżenta), (fioletoworóżowy), cyjan (błękitny), yellow (żółty) i key (czarny)- (CMYK); są to barwy podstawowe farb drukarskich

barwy zimne
barwy zimne

określenie barw znajdujących się najbliżej koloru niebieskiego w kole barw

dominanta kolorystyczna
dominanta kolorystyczna

w kompozycji dzieła – wyróżniająca się kolorem plama barwna, zazwyczaj kontrastowa w stosunku do gamy kolorystycznej całego dzieła

gama barwna
gama barwna

inaczej- tonacja barwna, szereg odmian barw; ciepła, zimna, monochromatyczna, wąska, szeroka, z akcentem kolorystycznym

jasność barwy
jasność barwy

odnosi się do tego, ile światła wydaje się z czegoś świecić, to subiektywne odczucie obserwowanego koloru, jeden z parametrów określających kolor

koło barw
koło barw

graficzny model mający postać koła, służący do objaśniania zasad mieszania się i powstawania barw, w którym wokół jego środka, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara i układem barw widma światła białego

kontrast
kontrast

różnica, przeciwieństwo lub przeciwstawienie elementów np.: barw

kontrast barw
kontrast barw

uwydatniona różnica, przeciwieństwo elementów kolorystycznych; największe kontrasty występują między tymi barwami, które w kole barw są położone naprzeciw siebie

kontrast brzegowy
kontrast brzegowy

złudzenie optyczne polegające na tym, że na styku zetknięcia jednego koloru z drugim wydaje się, że ciemniejszy kolor ciemnieje, a jaśniejszy jaśnieje, mimo iż w rzeczywistości kolor na całej płaszczyźnie jest taki sam

kontrast równoczesny
kontrast równoczesny

złudzenie optyczne polegająca na tym, że barwa i jasność postrzeganego obiektu zależy od tła, na którym obiekt jest umieszczony: obiekt ma tendencję do przyjmowania barwy dopełniającej od barwy otoczenia i odwrotnie, np. kolor żółty wydaje się mocniejszy, gdy zostanie umieszczony na fioletowym tle

monochromatyzm
monochromatyzm

użycie w obrazie jednej barwy w różnych odcieniach

nasycenie barwy
nasycenie barwy

im barwa jest bardziej nasycona, tym jest odbierana jako bardziej intensywna; barwy mniej nasycone, zdają się przytłumione i bliższe szarości

paleta malarska
paleta malarska

owalna płytka, która służy malarzowi do rozrabiania farb podczas malowania obrazu

pigmenty
pigmenty

substancje barwiące nierozpuszczalne w wodzie i olejach, używane do wyrobu farb; drobno zmielone substancje stałe, najczęściej nieprzezroczyste, zazwyczaj są to rozdrobnione minerały

plama barwna
plama barwna

to ślad na podłożu powstały w wyniku naniesienia farby za pomocą wybranego narzędzia malarskiego; plamy barwne można uzyskać poprzez nałożenie farby pędzlem, szpachlą, wałkiem, odciskanie farby za pomocą stempla, tkaniny, rozpryskiwanie sprayem, a także rozlewanie

powidok
powidok

zjawisko optyczne polegające na tym, że po wpatrywaniu się w jakiś kształt, a następnie odwróceniu wzroku, w oczach pojawia się na chwilę ten sam, zamazany kształt w barwie dopełniającej

ton barwny
ton barwny

zawęża pojęcie barwy do ściśle określonej jakości, walorze, odcieniu, nasyceniu i jasności

walor
walor

w malarstwie to jasność barwy, natężenie światła względem cienia (ilość jasności i ciemności), jaka zawarta jest w tonie kolorystycznym

R1A3ioYknP2ti
Pejzaż z książką
Źródło: Adobe Spark [czytaj: adobi spaark], licencja: CC BY 3.0.

Źródła

  • sjp.pwn.pl

  • encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

wróć do spisu treści

link2
barwy pochodne
barwy pochodne

kolory, które powstają poprzez zmieszanie dwóch kolorów podstawowych; zmieszanie żółtego z niebieskim daje zielony, czerwonego z żółtym pomarańczowy, a niebieskiego z czerwonym fioletowy

barwy dopełniające 
barwy dopełniające 

Kolory leżące naprzeciw siebie w kole barw; powstają z połączenia dwóch kolorów; podstawowego i pochodnego; uzyskany w ten sposób kolor jest dopełnieniem do szarości; dla czerwonego kolorem dopełniającym jest zielony, dla żółtego fioletowy, a dla niebieskiego pomarańczowy; barwy kontrastowe