Odnawialne i nieodnawialne źródła energii i jej oszczędzanie
RWDXOttqnV3h0
Na zdjęciu znajduje się fragment słupa, na którym wisi plakat. Tytuł plakatu brzmi: Planet Earth First. W tle znajduje się płot oraz dom, przed którym rosną drzewa.
Na zdjęciu znajduje się fragment słupa, na którym wisi plakat. Tytuł plakatu brzmi: Planet Earth First. W tle znajduje się płot oraz dom, przed którym rosną drzewa.
Ochrona środowiska i różnorodności biologicznej
Człowiek powinien starać się znaleźć harmonię między jego działalnością a środowiskiem naturalnym.
Źródło: Photo Boards, domena publiczna.
Wpływ człowieka na bioróżnorodność
Według raportu organizacji WWF (ang. World Wide Fund for Nature) z 2020 r. zagrożonych wyginięciem jest aż 35 700 gatunków zwierząt i roślin z międzynarodowej Czerwonej księgi gatunków zagrożonych. To 30% wszystkich zarejestrowanych tam gatunków. Od 1970 do 2020 r. wyginęło 60% dzikich zwierząt. Najważniejszym powodem ich wymierania, a jednocześnie największym zagrożeniem dla bioróżnorodności jest działalność człowieka.
R19v0ETVt9S9d
Na zdjęciu widoczne są dwa brązowe nosorożce, zwrócone prawymi bokami do fotografa. Mają masywne tułowia, umięśnione nogi, krótki ogon, dużą głowę z małymi oczami, stojącymi uszami i dwoma dużymi rogami. Ich otoczenie to suche, jasnobrązowe trawy.
Kłusownicy zabijają nosorożce dla ich rogów.
Źródło: Harald Zimmer, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Działalność człowieka prowadzi do spadku bioróżnorodności
Działalność człowieka wywiera ogromny wpływ na bioróżnorodnośćbioróżnorodnośćbioróżnorodność na Ziemi. Do głównych przyczyn spadku bioróżnorodności należą:
eliminowanie organizmów,
zanieczyszczenia środowiska,
niszczenie siedlisk,
wprowadzanie do ekosystemu obcych gatunków.
RMDUIae3vMlKQ1
Na planszy widoczna jest mapa myśli z kategorią: Działania człowieka, przyczyniające się do spadku bioróżnorodności, od niej odchodzą elementy: wprowadzanie obcych gatunków do ekosystemu, eliminowanie organizmów (myślistwo, rybołówstwo, kolekcjonerstwo, kłusownictwo), niszczenie siedlisk (wycinanie lasów, osuszanie terenów podmokłych, stosowanie monokultur leśnych), zanieczyszczanie środowiska (zanieczyszczenie wód: zanieczyszczenia termiczne, ścieki i nawozy, ropa naftowa, metale ciężkie; degradacja gleb: nadmierne nawożenie, osuszanie terenów zalewowych, stosowanie monokultur, wypalanie traw, używanie ciężkich maszyn rolniczych; zanieczyszczenie powietrza: kwaśne opady, smog, dziura ozonowa, globalne ocieplenie.)
Na planszy widoczna jest mapa myśli z kategorią: Działania człowieka, przyczyniające się do spadku bioróżnorodności, od niej odchodzą elementy: wprowadzanie obcych gatunków do ekosystemu, eliminowanie organizmów (myślistwo, rybołówstwo, kolekcjonerstwo, kłusownictwo), niszczenie siedlisk (wycinanie lasów, osuszanie terenów podmokłych, stosowanie monokultur leśnych), zanieczyszczanie środowiska (zanieczyszczenie wód: zanieczyszczenia termiczne, ścieki i nawozy, ropa naftowa, metale ciężkie; degradacja gleb: nadmierne nawożenie, osuszanie terenów zalewowych, stosowanie monokultur, wypalanie traw, używanie ciężkich maszyn rolniczych; zanieczyszczenie powietrza: kwaśne opady, smog, dziura ozonowa, globalne ocieplenie.)
Działania człowieka przyczyniające się do spadku bioróżnorodności.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film przedstawia skutki działań człowieka, które wpływają na różnorodność biologiczną. Wyjaśnia, dlaczego i w jaki sposób należy chronić przyrodę, uwzględniając zasadę zrównoważonego rozwoju.
RTw7o51JUHZIu
Film przedstawia zdjęcia oraz nagrania obrazujące jakie działania człowieka, urządzenia oraz czynniki powodują niszczenie środowiska naturalnego oraz sposoby na to jak je ochronić.
Film przedstawia zdjęcia oraz nagrania obrazujące jakie działania człowieka, urządzenia oraz czynniki powodują niszczenie środowiska naturalnego oraz sposoby na to jak je ochronić.
Dlaczego należy chronić przyrodę?
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film przedstawia zdjęcia oraz nagrania obrazujące jakie działania człowieka, urządzenia oraz czynniki powodują niszczenie środowiska naturalnego oraz sposoby na to jak je ochronić.
1
Ćwiczenie 1
RiUl1o7taUs1S
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Obejrzyj film jeszcze raz i zwróć uwagę, jakie naturalne procesy powodują emisję zanieczyszczeń do atmosfery.
Wybuchy wulkanów i naturalne pożary powodują emisję gazów i pyłów do atmosfery.
1
Ćwiczenie 2
RgPnZ5ETQzk06
polecenie do filmu (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się, jak nawożenie wpływa na pH gleby.
Nadmierne nawożenie gleby może doprowadzić do jej zakwaszenia bądź zasolenia, co skutkuje zaburzeniem warunków życiowych organizmów glebowych. Przenawożenie prowadzi do zahamowania wzrostu roślin i ich obumierania.
1
Ćwiczenie 3
R1SMFSXUf341b
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Obejrzyj film jeszcze raz i zwróć uwagę, jakie są zasady zrównoważonego rozwoju i w jakim celu zostały stworzone.
Zasady zrównoważonego rozwoju mają na celu utrzymanie dla kolejnych pokoleń wystarczającej ilości zasobów przyrody dzięki właściwemu gospodarowaniu nimi podczas rozwoju ekonomicznego i gospodarczego państw.
Eliminowanie organizmów
Eliminowanie organizmów przez człowieka jest bezpośrednim zagrożeniem dla bioróżnorodności. Do tej kategorii zaliczają się: myślistwo, rybołówstwo, kolekcjonerstwo oraz kłusownictwo. Działania te prowadzą do znacznego zmniejszenia liczebności gatunkówgatunekgatunków, a z czasem do ich wyginięcia.
R2H53vxwbmXVP
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Działania człowieka często prowadzą do niszczenia całych ekosystemów lub ich elementów. Może to prowadzić do wymierania gatunków. Niektóre gatunki roślin i zwierząt, jakie w przeszłości występowały w Polsce, są obecnie uznawane za wymarłe.
Galeria zdjęć z przykładami gatunków uznanych w Polsce za wymarłe:
R1N2EcL6vYTU9
Zdjęcie przedstawia pokrój storczyka trójzębnego. Jest to nieduża roślina. Na nagiej łodydze widoczny jest jasnoróżowy, okrągły kwiatostan. U podłoża łodygę otaczają podłużne liście.
Storczyk trójzębny
Źródło: Hüseyin Cahid Doğan, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RosDQLhw1Nfg2
Na zdjęciu widoczne są małże – perłoródki rzeczne, przytwierdzone do kamieni. Muszle małży składają się z dwóch owalnych połówek. Z jednej strony są lekko uchylone i widać pomiędzy nimi ciało małża. Ciało ma szarawy kolor, jego brzeg jest pofalowany. Muszle są ciemnobrązowe. Perłoródki znajdują się pomiędzy leżącymi na dnie kamieniami. Widać ich około jedenastu.
Perłoródka rzeczna
Źródło: Boldie, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RUQgY1f5VpGhA
Na czarno‑białym zdjęciu widoczna jest długa, złowiona ryba. To jesiotr zachodni. Ryba leży na pomoście, a obok niej stoi mężczyzna. Ryba jest dłuższa od niego.
Jesiotr zachodni
Źródło: Stefan Claesson, Wikimedia Commons, domena publiczna.
RzENLmVs9Kj3i
Na zdjęciu widoczne są dwa ptaki kroczące po polu. To dropy zwyczajne. Ich głowy, szyje oraz brzuchy są szare. Na grzbiecie upierzenie jest prążkowane, brązowo‑czarne.
Drop zwyczajny
Źródło: Patrick Hacker, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 4.0.
RYsLHVwciOXXf
Na zdjęciu widoczne są dwa sępy płowe siedzące na poziomej gałęzi. To duże ptaki. Ich głowy są jasnoszare, a pozostałe upierzenie jest w kolorze szarobrązowym. Dzięki temu wpasowują się one w otaczające je tło.
Sęp płowy
Źródło: MatthiasKabel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1A1ioIO80cs9
Na zdjęciu widoczny jest suseł moręgowany. To nieduży gryzoń. Na zdjęciu skierowany jest w stronę obiektywu. Jego uszy są drobne i skulone. Sierść ma kolor płowy, podobny do koloru gleby, na której stoi zwierzę.
Suseł moręgowany
Źródło: Florian-glechne, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1d3ZbWpf3Dji
Zdjęcie przedstawia makietę tura leśnego w muzeum. Tur był przodkiem bydła domowego, dlatego też przypomina krowę. Makieta przedstawia samca. Posiada on grubą, silną szyję oraz dwa duże rogi. Odchodzą one od czaszki na boki, ich końce są zagięte w górę i spiczasto zakończone. Pod rogami widać zwisające uszy. Tur posiadał długi ogon, prawie sięgający ziemi. Sierść tura była jasna.
Tur leśny
Źródło: Joanbanjo, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Zanieczyszczenie środowiska
Zanieczyszczenia powstające w wyniku działalności człowieka mają silnie destrukcyjny wpływ na środowisko. Do zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby przyczynia się gospodarka wodna i przestrzenna, a także rolnictwo, przemysł, turystyka i transport.
Zanieczyszczenie wód
R1DpJF081HSU7
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zanieczyszczenie powietrza
ROzqbyzSImFzr
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zanieczyszczenie i degradacja gleby
RDmbjsM8CeguO
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Niszczenie siedlisk
Siedliska zapewniają organizmom schronienie, pożywienie i miejsca do rozmnażania. Kiedy zostają zniszczone, gatunki tracą niezbędne do przetrwania zasoby, co może prowadzić do ich wyginięcia. Niszczenie siedlisk ma również niekorzystne skutki dla ludzi. Zaburza usługi ekosystemowe, takie jak dostarczanie żywności, oczyszczanie powietrza, modulacja zmian klimatycznych i dostęp do natury, który jest podstawą dobrostanu psychicznego i fizycznego.
R1B3CnlgH3Ta1
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wprowadzanie obcych gatunków do ekosystemu
Wprowadzanie obcych gatunków do ekosystemu związane jest ze zwiększeniem konkurencji o siedliska i dostępne zasoby przyrody. Prowadzi to do zmian w szacie roślinnej i wśród fauny. Niektóre z nowych gatunków są niezwykle ekspansywne i dominują w środowisku kosztem gatunków miejscowych. Ponadto jeśli obce gatunki są drapieżnikami, żywią się gatunkami rodzimymi, co może doprowadzić do znacznego zmniejszenia ich populacji.
Rcs5bfJd7bK0S
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
To ważne!
Działania człowieka o negatywnymwpływie na bioróżnorodność to m.in. bezpośrednie eliminowanie organizmów i niszczenie siedlisk oraz wprowadzanie obcych gatunków do ekosystemów. Tragiczne w skutkach są także zanieczyszczanie i degradacja środowiska – wód, powietrza i gleb.
Na pożegnanie
Ćwiczenie 4
RUW3pmKscJfUe
Wskaż spośród poniższych przykłady niszczenia siedlisk zwierząt przez człowieka. Możliwe odpowiedzi: 1. osuszanie terenów podmokłych, 2. zalesianie, 3. wypalanie traw, 4. wycinanie lasów
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 5
R1MsaXrSLoYQi
Przez ostatnie 50 lat człowiek zmienia ekosystemy szybciej i bardziej drastycznie niż kiedykolwiek wcześniej, co wpływa na obniżenie bioróżnorodności. Wskaż czynniki, które przyczyniają się do tych niekorzystnych zmian.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 6
RD6UDVnCLX47A
Które z podanych czynników przyczyniają się do spadku bioróżnorodności ryb? Możliwe odpowiedzi: 1. Zakwaszanie wód, 2. Nieprawidłowa odpowiedź B, 3. Nieprawidłowa odpowiedź C, 4. Prawidłowa odpowiedź D
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 7
RitfF8cOUw2C4
Uporządkuj zjawiska tak, aby tworzyły ciąg przyczynowo-skutkowy. Elementy do uszeregowania: 1. Emisja gazów cieplarnianych przez człowieka, 2. Topnienie lodowców, 3. Podniesienie poziomu wody, 4. Globalne ocieplenie
Uporządkuj zjawiska tak, aby tworzyły ciąg przyczynowo-skutkowy. Elementy do uszeregowania: 1. Emisja gazów cieplarnianych przez człowieka, 2. Topnienie lodowców, 3. Podniesienie poziomu wody, 4. Globalne ocieplenie
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 8
RUGFxcYz6aV7X
Łączenie par. Oceń które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.. Wprowadzanie do ekosystemu gatunków egzotycznych przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności gatunkowej.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Oceń które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.. Wprowadzanie do ekosystemu gatunków egzotycznych przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności gatunkowej.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 9
„Tropikalne rafy koralowe to systemy oparte na wzajemnie korzystnych stosunkach między polipem koralowym a mikroorganizmami z gatunku Symbiodinium, jakie w nim żyją. Jedną z konsekwencji zmiany klimatu jest blaknięcie rafy koralowej, które stało się poważnym zagrożeniem dla koralowców. Rosnące temperatury zakłócają fotosyntezę alg symbiotycznych, powodując produkcję toksycznych wolnych rodników tlenowych, które z kolei odpowiadają za zanikanie alg. Poddane stresowi koralowce, po utracie głównego źródła energii, giną w wyniku niedożywienia. Choć niektóre koralowce odzyskują dostęp do alg i powracają do zdrowia, inne umierają w rezultacie podwyższonej podatności na choroby”.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Skutkiem globalnego ocieplenia jest wzrost temperatury mórz i oceanów.
Jednym z negatywnych skutków globalnego ocieplenia jest zwiększanie się temperatury oceanów. Algi żyjące w związku z koralowcami są bardzo wrażliwe na zmiany temperatury wód. Jej wzrost skutkuje zaburzeniem fotosyntezy alg i niedożywieniem koralowców tworzących rafę. Obumieranie koralowców wpływa negatywnie na wszystkie gatunki zwierząt z nimi powiązanych, co skutkuje spadkiem różnorodności biologicznej całego ekosystemu raf.
Polecenie 1
Ułóż zestaw 5 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o wpływie człowieka na różnorodność biologiczną. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy.
R12MjsJdww86U
Polecenie 2
Wiesz już człowieka wpływa na bioróżnorodność. Wróć do polecenia na stronie „Na dobry początek” i dopisz brakujące definicje. Pamiętaj, żeby nie kopiować słownika, ale wyjaśnić każde słowo kluczowe w miarę możliwości swoimi słowami.
bioróżnorodność
bioróżnorodność
zróżnicowanie żywej przyrody na wszystkich poziomach jej organizacji (materiału genetycznego, populacji i gatunków oraz ekosystemów)
gatunek
gatunek
grupa osobników o podobnych cechach, które mogą się swobodnie ze sobą krzyżować i dawać płodne potomstwo