Od greckiej polis do podbojów Aleksandra Wielkiego
Aleksander Wielki i jego podboje
Aleksander Wielki to słynny zdobywca Persji, który budzi niesłabnące zainteresowanie. Postać ta wzbudza wielkie zainteresowanie i złożyło się na to wiele czynników np. budzący podziw młody wiek króla, tempo podboju, geniusz wojskowy oraz rozmiary zdobyczy. W ciągu 13 lat rządów Aleksander stał się panem połowy znanego Grekom świata. Nikt przed nim nie dokonał niczego podobnego.
Panowanie Filipa Macedońskiego
Macedonia to kraina położona na północ od Grecji. Macedończycy byli blisko spokrewnieni z Grekami, w świecie helleńskim postrzegano ich jednak jako barbarzyńców. Kluczową rolę w budowaniu potęgi macedońskiej odegrał król Filip II, który przejął państwo na skraju upadku, a dzięki swojej polityce, reformom i dyplomacji stworzył regionalne mocarstwo. Filip rozpoczął swoje rządy od reformy armii. Wzorując się na rozwiązaniach greckich, wprowadził m.in. falangę macedońską.
Charakterystycznym uzbrojeniem piechurów w ramach tego szyku była ok. 6‑metrowa włócznia - sarissa, dłuższa od tych, które wcześniej stosowali w falandze Grecy. Po zmianach w armii, Filip był gotowy do podboju Hellady. Do najważniejszego starcia doszło w 338 r p.n.e. pod Cheroneą. Władca Macedonii pokonał Tebańczyków i Ateńczyków i stał się władcą Hellady.
Na podstawie animacji scharakteryzuj sposób walki macedońskiej falangi.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RoZ55ZwmrIe0s
Film nawiązujący do treści materiału - dotyczy macedońskiej falangi.
Porównaj sposób walki i wyposażenie piechoty macedońskiej i greckiej. Możesz posiłkować się poniższą ilustracją przedstawiającą greckich hoplitów w szyku.
Scharakteryzuj sposób walki i wyposażenie piechoty greckiej i macedońskiej. Jakie występują między nimi różnice?
Podbój Persji
Nagła śmierć Filipa, doprowadziła to objęcia tronu przez jego syna Aleksandra. Władca ten objął tron w wieku 20 lat. Od najmłodszych lat był starannie przygotowywany do objęcia rządów, swoją edukację zawdzięczał m.in. Arystotelesowi. Początek wyprawy przeciw Persom miał miejsce dwa lata po śmierci Filipa, w 334 r. p.n.e.
W początkowym etapie wyprawy wojska Aleksandra opanowały zachód Azji Mniejszej po zwycięskim starciu nad rzeką Granik (334 r. p.n.e.). Podczas bitwy nieobecny był król perski Dariusz III, który dopiero w 333 r. p.n.e. wyruszył z Babilonu. Na jesieni do spotkania obu władców doszło pod Issos, gdzie Aleksander również odniósł zwycięstwo zdobywając tereny Syrii, Fenicji, Palestyny i Egiptu.
Do kolejnego wielkiego starcia dwóch armii doszło w roku 331 p.n.e. pod Gaugamelą, gdzie Aleksander jeszcze raz był górą, zmuszając króla Dariusza do ucieczki. Zwycięzca nie podążył od razu za uciekającym perskim władcą. Najpierw wojska Aleksandra zajęły miasta takie jak – Babilon, Suzę i Persepolis.
Dowodzone przez Aleksandra wojsko dotarło do Indii, gdzie nad rzeką Hydaspes w roku 326 p.n.e. pokonano tamtejszego władcę Porosa. Pokonany król miał uciekać przed Macedończykami na słoniu. Tam jednak żołnierze Aleksandra odmówili mu dalszego marszu, zmuszając go do powrotu do Babilonu.
Jak myślisz, dlaczego Aleksander Wielki zgodził się na odwrót swojej armii?
Król wrócił do Mezopotamii i podjął się organizacji wielkiego imperium. Okres podbojów na wschodzie zakończył się w roku 324 p.n.e., lecz Aleksander planował już kolejne kampanie, tym razem na zachód od Macedonii i Hellady. Do wyprawy jednak nigdy nie doszło – wielki zdobywca nagle zachorował i zmarł w 323 r. p.n.e.
Jak myślisz, kim są osoby zebrane wokół umierającego Aleksandra?
System władzy
Na czele imperium stał po prostu Aleksander. Państwo utożsamiała jego osoba, to on był źródłem władzy. Wraz z podbojem Persji zmieniał się charakter władzy królewskiej: od pozycji pierwszego pośród równych – typowej dla Macedonii, gdzie król sprawował władzę wspólnie z najbliższymi sobie – do właściwego dla królów Persji systemu rządów jednoosobowych. Aleksander zyskiwał coraz to liczniejszych nowych poddanych, którzy byli przyzwyczajeni do innego stylu sprawowania władzy.
Następcy Aleksandra i kultura hellenistyczna
Po śmierci Aleksandra rozpoczął się okres walki o władzę pomiędzy jego dowódcami. W wyniku rywalizacji wielkie imperium rozpadło się, a w jego miejscu powstały nowe monarchie, zwane hellenistycznymi. Egipt opanował Ptolemeusz (tę monarchię określa się państwem Ptolemeuszy). Macedonia rządzona była odtąd przez Antygonidów (od imienia dowódcy Antygonosa), natomiast dawna Persja przez Seleukidów (od Seleukosa). W wyniku podbojów Aleksandra, kultura grecka zbliżyła się z cywilizacjami Wschodu. Egipt i Persja zaczęły przyjmować greckie wzorce. W hellenistycznych państwach zaczął dominować jeden język grecki w uproszczonym, wspólnym dialekcie (gr. koinē). Wpływowe ośrodki, takie jak Aleksandria i Pergamon z wielkimi bibliotekami, skupiały twórców nauki i sztuki. Rozwijały się badania nad literaturą (początki filologii jako nauki), studia filozoficzne, pojawili się pisarze eksperymentujący i tworzący nowe gatunki oraz nowe formy wyrazu w sztuce. Bogatą i różnorodną kulturę tego okresu określamy mianem kultury hellenistycznej. Za kres czasów hellenistycznych uznaje się podporządkowanie Egiptu przez Rzym, co nastąpiło w roku 30 p.n.e.
Ćwiczenia
Słownik
wybitny filozof grecki, uczeń Platona, założyciel szkoły filozoficznej o nazwie Lykejon. Został sprowadzony do Pelli, gdzie stał się nauczycielem młodego Aleksandra.
ulepszony przez Filipa II szyk bojowy, stosowany przez macedońską piechotę, wzorowany na sposobie walki Greków.
proces polegający na stopniowym uleganiu wpływom kultury greckiej bądź języka greckiego. Może polegać on na dobrowolnym przejmowaniu przez narody bądź języki pewnych elementów kultury greckiej bądź języka greckiego lub też na przymusowym ich narzucaniu.
kultura powstała w wyniku połączenia kultury greckiej z elementami kultur orientalnych (n.p. perskiej, egipskiej, fenickiej).