RBKp3vg2FlZGe
Ilustracja przedstawia czterech francuskich muszkieterów, mężczyźni ujęci są w ruchu. Idą, trzymając się pod ręce. Na głowach mają kapelusze z piórami, noszą kaftany z bufiastymi rękawami, dużymi kołnierzami, przepasane szerokimi pasami, nałożonymi na skos od ramienia do pachy. Mają włosy do ramion, wąsy i małe bródki, zgodnie z siedemnastowieczną modą. Jeden z mężczyzn, znajdujący się po lewej stronie, trzyma w dłoni cztery rapiery, które unosi ku górze i spogląda na nie. W tle widoczne są sylwetki ludzi, a także zarys bogato zdobionej kamienicy. Ilustracja jest czarno‑żółta.

Aleksander Dumas Trzej muszkieterowie

Czterej muszkieterowie
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Czarny charakter to najczęściej postać fikcyjna, występująca w utworze literackim, filmie, spektaklu teatralnym, komiksie, grze. To przewroty, zły człowiek, który w fabule pełni ważną rolę, dzięki niemu intryga rozwija się dynamicznie, a czytelnik śledzi liczne zwroty akcji. Najczęściej postępuje on niemoralnieniemoralnieniemoralnie, motorem jego działania jest chęć wzbogacenia się, zdobycia władzy lub zemsta. To postać bezwzględna, okrutna, podstępna i pozbawiona ludzkich uczuć, przeciwnik bohatera pozytywnego.

niemoralnie

Czarne charaktery

Snidely Whiplash
Ćwiczenie 1

Jakie cechy można przypisać czarnemu charakterowi? Na podstawie zamieszczonej powyżej galerii postaci i własnych obserwacji wypisz określenia lub związki frazeologiczne opisujące ten typ bohatera.  Wypełnij poniższe pola tekstowe i przeciągnij w dowolne miejsca.

R1WwqBOygt4jL
Wersja alternatywna: Omów kompozycję noweli na podstawie schematu. Wypełnij poniższe pola tekstowe wydarzeniami ujętymi w formę punków i przeciągnij je w określone miejsca.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
R16svS9FLWrme
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 2
R6lGSl9hXyRjB
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 3

Wyjaśnij i zapisz,  co oznaczają podane poniżej związki frazeologiczne.

R5JYSe7vmFB9H
czarna owca
RIgyEFf0AeYFM
czarna niewdzięczność
R1bchOxvytreq
czarne myśli
R1NpW2dQNccRX
czarne podniebienie
RUsvaY4qpQ8V1
czarna robota
R1eW8nPuOhnXT
czarna lista
Milady de Winter 

Milady de Winter Milady de WinterMilady de Winter Milady de Winter

R1ag1V986AbVa
Milady de Winter
Źródło: Wikipedia, domena publiczna.
Milady
lady Clarick
de Bucil
Trzej muszkieterowieAleksander Dumas
Aleksander Dumas Trzej muszkieterowie

Atos skorzystał z pozwolenia, lekkim krokiem przebiegł schody i dopadł uchylonych drzwi w chwili, gdy MiladyMiladyMilady kładła już kapelusz na głowę. Wszedł do pokoju i zamknął drzwi za sobą. Na odgłos klucza w zamku, MiladyMiladyMilady się odwróciła.

Atos stał przy drzwiach, owinięty płaszczem, w kapeluszu na oczy nasuniętym.

 — Kto pan jesteś? czego tu chcesz?… — zawołała.

 — O! to ona!… — mruknął Atos.

I, zrzucając płaszcz, oraz podnosząc kapelusz, postąpił ku Milady.

 — Poznajesz mnie pani?… — zapytał.

Milady zrobiła krok naprzód, następnie cofnęła się, jak gdyby węża ujrzała.

 — No, no — mówił Atos — cieszę się, bo widzę, żeś mnie poznała.

— Hrabia de La Fèrede la Frerede La Fère!… — szeptała Milady, blednąc i cofając się do ściany.

— Tak, Milady — odrzekł Atos — hrabia de La Fère, we własnej postaci, który przybył umyślnie z końca świata, aby mieć przyjemność ujrzeć panią. Usiądź pani i porozmawiajmy, jak mówi pan kardynał.

Milady, skamieniała z przerażenia, usiadła, nie wyrzekłszy ani jednego słowa.

 — Jesteś szatanem wysłanym z piekła na ziemię!… — rzekł Atos. — Władza twoja jest wielka, wiem o tym; lecz z pomocą Boga, ludzie uczciwi dają radę i takim jak ty potworom. Raz już znalazłaś się na mej drodze; byłem pewny, iż pozbyłem się ciebie skutecznie, lecz omyliłem się widać, lub może piekło nie chciało cię przyjąć.

Milady, po tych słowach, przywodzących wspomnienia okrutne, opuściła głowę z głuchym jękiem.

— Sądziłaś, że nie żyję prawda? Tak, tak ja pewny byłem, żeś umarła? Imię Atosa zastąpiło nazwisko hrabiego de La Fère, tak samo, jak ladylady Claricklady Claricklady ClarickClarick zastąpiła Annę de Bucilde Bucilde Bucil! Wszak się tak nazywałaś, gdy brat twój czcigodny błogosławił nasz związek?

— Lecz ostatecznie — mówiła Milady głosem, przez strach stłumionym — co cię sprowadza? Czego chcesz ode mnie? Wiesz zatem, co robiłam?

 — Opowiedzieć ci mogę dzień po dniu od czasu, gdyś się zaciągnęła w służbę kardynała.

Uśmiech niedowierzania przemknął po wargach zbielałych Milady.

— Jeśli nie wierzysz, to posłuchaj: ty obcięłaś zapinki diamentowe z ramienia księcia BuckinghamaBuckinghamBuckinghama: ty kazałaś porwać panią BonacieuxbonacieuxBonacieux; zakochana w panu de Wardesde Wardesde Wardes, i sądząc, że z nim noc spędzisz, wpuściłaś pana d‘Artagnand'artagnand‘Artagnan; ty także, myśląc, że de Wardes cię oszukał, chciałaś, aby go rywal jego zabił; a kiedy ten rywal odkrył twoją tajemnicę haniebną, pragnęłaś i jego się pozbyć, nasyłając dwóch podłych na niego morderców, a zobaczywszy, że kule nie trafiły, posłałaś mu wina zatrutego wraz z fałszywym listem, aby ofiara twoja sądziła, że wino to pochodzi od przyjaciół. Na koniec dziś w tym pokoju, siedząc na tym samym krześle, przyrzekłaś kardynałowi RichelieuRichelieuRichelieu zabić księcia Buckinghama w zamian za dane ci pozwolenie zamordowania d‘Artagnana.

Milady stała się teraz sina.

 — Chyba szatanem jesteś?… — wyrzekła.

— Może być — odparł Atos — w każdym razie słuchaj i pamiętaj dobrze, co teraz powiem: zabij sama lub każ zamordować księcia Buckinghama, mało mnie to obchodzi! nie znam go: w dodatku jest Anglikiem; lecz nie waż się tknąć ani włosa z głowy d‘Artagnana, który jest przyjacielem moim wiernym i którego bronić będę, albo przysięgam na głowę ojca mojego, zbrodnia ta byłaby twoją ostatnią…

dum_10 Źródło: Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, tłum. Stanisław Sierosławski, Wrocław 2018, s. 233–234.
Richelieu
Buckingham
de Wardes
de la Frere
RBLUQ2wh0PHcs
Ćwiczenie 4
Na podstawie przytoczonego powyżej fragmentu powieści Aleksandra Dumasa "Trzej muszkieterowie" ułóż zdarzenia z życia Milady de Winter w porządku chronologicznym.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Kobiety takie jak Milady nazywane są femme fatale [czyt. fam fatal], co oznacza kobietę fatalną: piękną, niebezpieczną, czyhającą na zgubę mężczyzny. Wykorzystuje ona swoją niepospolitą urodę, żeby wzbogacić się lub zdobyć władzę kosztem zafascynowanego nią mężczyzny. Wszystkich traktuje przedmiotowo. Nie waha się użyć siły i przemocy, wynajmując płatnych morderców, aby pozbyć się przeciwników.

Aleksander Dumas Trzej muszkieterowie

- Proszę - rzekł wyciągając ze szkatułki wielką kokardę z błękitnej wstążki całą usianą diamentami - oto owe szacowne spinki; przysiągłem sobie, że zostanę z nimi pogrzebany. Królowa mi je dała, królowa je zabiera, niechaj jej wola, jak wola Boga, spełnia się we wszystkim.

Za czym ucałował kolejno owe spinki, z którymi trzeba było mu się rozstać. Nagle wydał straszliwy okrzyk.

- Co się stało? - zapytał d`Artagnan z niepokojem - co się stało, milordzie?

- Wszystko stracone! - zawołał książę - i to sprawka kardynała. Popatrz, wstążki, do których zostały przypięte, odcięto nożyczkami.

- Gdyby milord domyślał się, kto jest sprawcą kradzieży... Być może ta osoba ma je jeszcze w rękach.

- Zaczekaj! Zaczekaj! - zawołał książę. - Miałem te spinki tylko raz na sobie, przed tygodniem w Windsorze, na balu u króla. Hrabina WinterWinterWinter, z którą byłem poróżniony, podeszła do mnie. To pogodzenie się było zemstą zazdrosnej kobiety. Od tego czasu nie widziałem jej. Hrabina jest agentką kardynała.

- Kardynał ma więc agentów na całym świecie! - zawołał d`Artagnan.

- Tak, tak - rzekł Buckingham zaciskając zęby ze złości. - Tak, to straszliwy przeciwnik.

t_1 Źródło: Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, wydanie VII, Warszawa 1955, s. 165.
Winter
RtOgoul3QpaUK
Ćwiczenie 5
Wskaż cechy, które można przypisać Milady .
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY-SA 3.0.
Richelieu  

Kardynał Richelieu

Armand‑Jean du Plessis de RichelieuRichelieu   Armand‑Jean du Plessis de Richelieu (1585 - 1642) to francuski diukdiukdiuk, kardynałkardynałkardynał i pierwszy premier Francji uważany za zręcznego polityka, który jako szara eminencjaszara eminencjaszara eminencja współrządził państwem. Urodził się jako zubożały szlachcic. Dzięki inteligencji, ambicji i poparciu wpływowych osób szybko został biskupem, później kardynałem, a następnie jako człowiek trzydziestodziewięcioletni ministrem. Miał władzę, pieniądze i prywatną armię szpiegów. Był wielkim patriotą, marzył o potędze Francji w Europie, pragnął stworzyć silne państwo, z którym wszystkie narody będą się liczyć.

W budowie nowego systemu władzy w XVII‑wiecznej Francji szczególną rolę odegrali tzw. pierwsi ministrowie. Godzenie przez władcę tradycyjnych, reprezentacyjnych obowiązków oraz bezpośrednie sprawowanie władzy centralnej, która wymagała podejmowania codziennie dziesiątek decyzji, często przekraczało chęci i możliwości królów. Tak było w okresie rządów niezbyt wykształconego Ludwika XIII, czy po jego śmierci, w okresie małoletności Ludwika XIV. Pierwszy minister przejmował większość obowiązków i pełnił je w imieniu króla. Szczególną sławę w tej roli zyskali: kardynał Richelieu za rządów Ludwika XIII oraz kardynał MazariniMazarini  Mazarini za rządów Ludwika XIV.

Mazarini 
RGhSzETD6u7bR
Kardynał Richelieu podczas oblężenie miasta La Rochelle w 1628 r.
Źródło: Henri-Paul Motte, 1881, Musée d'Orbigny Bernon, domena publiczna.
Dla zainteresowanych

La RochelleLa RochelleLa Rochelle - dziś miasto w zachodniej Francji, nad Zatoką Biskajską. W XVII wieku była to główna twierdza, a zarazem port morski i ośrodek hugenotówhugenocihugenotów. Stacjonowały tu hugenockie siły zbrojne i władza królewska była ograniczona. Budując zwarte i podporządkowane woli władcy państwo, pierwsi ministrowie chcieli zlikwidować ten element niezależny i podatny na współpracę z siłami przeciwnymi królowi (także zagranicznymi, np. Anglią czy Niderlandami). Królewscy inżynierowie, aby zdobyć dobrze ufortyfikowane miasto, otoczyli je pierścieniem umocnień i nie dopuszczali pomocy zewnętrznej. Na obrazie Motte widać walki od strony morza, skąd pomocy hugenotom chciał dostarczyć król Anglii.

La Rochelle

Okiem Dumasa

Ćwiczenie 6
RSia9QOiWRZBv
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Niccolo Machiavelli   

Kardynał Richelieu jako postać makiawelicznamakiawelicznymakiaweliczna

Niccolo MachiavelliNiccolo MachiavelliNiccolo Machiavelli (1469‑1527) był florenckim filozofem polityki, prawnikiem i dyplomatą.  W 1532 roku napisał poradnik skutecznego sprawowania władzy pod tytułem Książę, który jest zbiorem politycznych analiz oraz wskazówek formułowanych na tle przykładów historycznych. Dzieło ukazuje władcę, który odrzuca krępującą go w rządzeniu moralność, w imię ważniejszej zasady - dobra państwa. Poczynania władcy wynoszą go ponad poddanych, którzy nie powinni sprzeciwiać się jego woli. „Cel uświęca środki” to najważniejsza zasada, którą władca powinien się kierować. Polityka nie ma nic wspólnego z moralnością czy etyką, a wyznacznikiem dobrego władcy jest jego skuteczność.

Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem. Niccolò Machiavelli

Ćwiczenie 7
Rn1OxlwctIIgd
Zadanie polega na wypełnieniu i przeciągnięciu pól tekstowych.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
R58PkSCFRwPTV
(Uzupełnij).
KsiążęNiccolo Machiavelli
Niccolo Machiavelli Książę

Musicie bowiem wiedzieć, że dwa są sposoby prowadzenia walki: jeden – prawem, drugi – siłą; pierwszy sposób jest ludzki, drugi zwierzęcy, lecz ponieważ częstokroć pierwszy nie wystarcza, wypada uciekać się do drugiegouciekać się do drugiegouciekać się do drugiego. Dlatego książę musi umieć dobrze posługiwać się naturą zwierzęcia i człowieka.

t_2 Źródło: NIccolo Machiavelli, Książę, tłum. Czesław Nanke, Warszawa 2009.
uciekać się do drugiego
Niccolo Machiavelli Książę

(…) mądry pan nie może ani powinien dotrzymywać wiarydotrzymywać wiarydotrzymywać wiary, jeżeli takie dotrzymywanie przynosi mu szkodę i gdy zniknęły przyczyny, które spowodowały jego przyrzeczenie. Zapewne gdyby wszyscy ludzie byli dobrzy, ten przepis nie byłby dobry, lecz ponieważ są oni nikczemninikczemninikczemni i nie dotrzymywaliby tobie wiary, więc ty także nie jesteś obowiązany im jej dotrzymywać (…).

t_3 Źródło: Niccolo Machiavelli, Książę, tłum. Czesław Nanke, Warszawa 2009, s. 121.
dotrzymywać wiary
Ważne!

Od nazwiska włoskiego filozofa pochodzi nazwa doktryny politycznej zwanej makiawelizmem. Koncepcja ta kładzie nacisk nie na uczciwość, lecz skuteczność; popiera działanie w myśl zasady „cel uświęca środki”, dopuszcza stosowanie przemocy, podstępu i obłudy. Potocznie słowo makiawelizm oznacza dwuznaczne moralnie i nieuczciwe postępowanie.

Władca stosuje metody, jakimi posługują się w walce zwierzęta, zwłaszcza lis i lew, opierając się na podstępie, przemocy i strachu. Strach to niezawodny środek egzekwowania posłuszeństwa i ten, kto go wzbudza, osiąga swe cele.

Filozof uważał, że kwestie moralne powinny być podporządkowane celom politycznym i skuteczności rządzenia. Jednak nie w każdych okolicznościach książę może przekraczać zasady moralne. Wolno mu to robić tylko ze względu na rację stanu, tj. gdy wymaga tego nadrzędne dobro państwa.

RHwEVyOChIlAd
Ćwiczenie 8
Wskaż synonimy słowa "makiaweliczny".
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 9
RdsPXS0PLddXv
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 10
R58kpTjA2j8cC
Miejsce na odpowiedź ucznia.
sakralizacja
nikczemni

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 1
R5QRNnCzHXP6e
Miejsce na odpowiedź.
Ćwiczenie 11
R159TDn45fjOC
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 12

Wyobraź sobie, że właśnie pracujesz nad scenariuszem filmu przygodowego. Wymyśl postać głównego bohatera, który będzie czarnym charakterem, a następnie sporządź jego charakterystykę według podanego poniżej schematu.

A. Imię i nazwisko bohatera.
B. Narodowość.
C. Wiek i płeć.
D. Wygląd.
E. Ubiór.
F. Zainteresowania.
G. Rodzina.
H. Dzieciństwo.
I. Plany na przyszłość.

R1Eexb1NWAEBr
RaiVGKkQYVxOL
Rady dla początkującego scenarzysty.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Słownik

diuk
diuk

we Francji książę; w Wielkiej Brytanii - najwyższa ranga godności lorda

ekscentryczny
ekscentryczny

dziwaczny, oryginalny, odbiegający od ogólnie przyjętych norm i obyczajów, ekstrawagancki, zadziwiający

hugenoci
hugenoci

nazwa francuskich ewangelików potocznie zwanych kalwinistami, którzy uzyskali wolność wyznania na mocy edyktu nantejskiego w 1598 r. Zwalczali ich jednak kolejni władcy: Ludwik XIII i Ludwik XIV, ten ostatni odwołał edykt, wówczas hugenoci musieli emigrować z Francji w obawie przed prześladowaniami

kardynał
kardynał

najwyższa godność w Kościele katolickim po papieżu

makiaweliczny
makiaweliczny

charakteryzujący się cynizmem i brakiem skrupułów; koncepcja polityczna, zalecająca stosowanie zasady „cel uświęca środki”

monarchia absolutna
monarchia absolutna

forma rządów, w której władca nie ma ograniczeń

postać fikcyjna
postać fikcyjna

postać nieprawdziwa, wymyślona przez autora

Snidely Whiplash
Snidely Whiplash

(czyt: snajdlej łyplesz) czarny charakter w amerykańskiej kreskówce Przygody Rocky”ego Bullwinkle'aRocky'ego Bullwinkle'aRocky”ego Bullwinkle'a i przyjaciół

szara eminencja
szara eminencja

osoba sprawująca faktycznie władzę albo mająca duży wpływ na nią, ale działająca z ukrycia

Rocky'ego Bullwinkle'a
Bonacieux
d'Artagnan