Aleksander Dumas Trzej muszkieterowie
Warto wiedzieć!
Czarny charakter to najczęściej postać fikcyjna, występująca w utworze literackim, filmie, spektaklu teatralnym, komiksie, grze. To przewroty, zły człowiek, który w fabule pełni ważną rolę, dzięki niemu intryga rozwija się dynamicznie, a czytelnik śledzi liczne zwroty akcji. Najczęściej postępuje on niemoralnieniemoralnie, motorem jego działania jest chęć wzbogacenia się, zdobycia władzy lub zemsta. To postać bezwzględna, okrutna, podstępna i pozbawiona ludzkich uczuć, przeciwnik bohatera pozytywnego.
Czarne charaktery
Jakie cechy można przypisać czarnemu charakterowi? Na podstawie zamieszczonej powyżej galerii postaci i własnych obserwacji wypisz określenia lub związki frazeologiczne opisujące ten typ bohatera. Wypełnij poniższe pola tekstowe i przeciągnij w dowolne miejsca.
Wyjaśnij i zapisz, co oznaczają podane poniżej związki frazeologiczne.
Milady de WinterMilady de Winter

Trzej muszkieterowieAtos skorzystał z pozwolenia, lekkim krokiem przebiegł schody i dopadł uchylonych drzwi w chwili, gdy MiladyMilady kładła już kapelusz na głowę. Wszedł do pokoju i zamknął drzwi za sobą. Na odgłos klucza w zamku, MiladyMilady się odwróciła.
Atos stał przy drzwiach, owinięty płaszczem, w kapeluszu na oczy nasuniętym.
— Kto pan jesteś? czego tu chcesz?… — zawołała.
— O! to ona!… — mruknął Atos.
I, zrzucając płaszcz, oraz podnosząc kapelusz, postąpił ku Milady.
— Poznajesz mnie pani?… — zapytał.
Milady zrobiła krok naprzód, następnie cofnęła się, jak gdyby węża ujrzała.
— No, no — mówił Atos — cieszę się, bo widzę, żeś mnie poznała.
— Hrabia de La Fèrede La Fère!… — szeptała Milady, blednąc i cofając się do ściany.
— Tak, Milady — odrzekł Atos — hrabia de La Fère, we własnej postaci, który przybył umyślnie z końca świata, aby mieć przyjemność ujrzeć panią. Usiądź pani i porozmawiajmy, jak mówi pan kardynał.
Milady, skamieniała z przerażenia, usiadła, nie wyrzekłszy ani jednego słowa.
— Jesteś szatanem wysłanym z piekła na ziemię!… — rzekł Atos. — Władza twoja jest wielka, wiem o tym; lecz z pomocą Boga, ludzie uczciwi dają radę i takim jak ty potworom. Raz już znalazłaś się na mej drodze; byłem pewny, iż pozbyłem się ciebie skutecznie, lecz omyliłem się widać, lub może piekło nie chciało cię przyjąć.
Milady, po tych słowach, przywodzących wspomnienia okrutne, opuściła głowę z głuchym jękiem.
— Sądziłaś, że nie żyję prawda? Tak, tak ja pewny byłem, żeś umarła? Imię Atosa zastąpiło nazwisko hrabiego de La Fère, tak samo, jak ladylady ClarickClarick zastąpiła Annę de Bucilde Bucil! Wszak się tak nazywałaś, gdy brat twój czcigodny błogosławił nasz związek?
— Lecz ostatecznie — mówiła Milady głosem, przez strach stłumionym — co cię sprowadza? Czego chcesz ode mnie? Wiesz zatem, co robiłam?
— Opowiedzieć ci mogę dzień po dniu od czasu, gdyś się zaciągnęła w służbę kardynała.
Uśmiech niedowierzania przemknął po wargach zbielałych Milady.
— Jeśli nie wierzysz, to posłuchaj: ty obcięłaś zapinki diamentowe z ramienia księcia BuckinghamaBuckinghama: ty kazałaś porwać panią BonacieuxBonacieux; zakochana w panu de Wardesde Wardes, i sądząc, że z nim noc spędzisz, wpuściłaś pana d‘Artagnand‘Artagnan; ty także, myśląc, że de Wardes cię oszukał, chciałaś, aby go rywal jego zabił; a kiedy ten rywal odkrył twoją tajemnicę haniebną, pragnęłaś i jego się pozbyć, nasyłając dwóch podłych na niego morderców, a zobaczywszy, że kule nie trafiły, posłałaś mu wina zatrutego wraz z fałszywym listem, aby ofiara twoja sądziła, że wino to pochodzi od przyjaciół. Na koniec dziś w tym pokoju, siedząc na tym samym krześle, przyrzekłaś kardynałowi RichelieuRichelieu zabić księcia Buckinghama w zamian za dane ci pozwolenie zamordowania d‘Artagnana.
Milady stała się teraz sina.
— Chyba szatanem jesteś?… — wyrzekła.
— Może być — odparł Atos — w każdym razie słuchaj i pamiętaj dobrze, co teraz powiem: zabij sama lub każ zamordować księcia Buckinghama, mało mnie to obchodzi! nie znam go: w dodatku jest Anglikiem; lecz nie waż się tknąć ani włosa z głowy d‘Artagnana, który jest przyjacielem moim wiernym i którego bronić będę, albo przysięgam na głowę ojca mojego, zbrodnia ta byłaby twoją ostatnią…
Źródło: Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, tłum. Stanisław Sierosławski, Wrocław 2018, s. 233–234.
Kobiety takie jak Milady nazywane są femme fatale [czyt. fam fatal], co oznacza kobietę fatalną: piękną, niebezpieczną, czyhającą na zgubę mężczyzny. Wykorzystuje ona swoją niepospolitą urodę, żeby wzbogacić się lub zdobyć władzę kosztem zafascynowanego nią mężczyzny. Wszystkich traktuje przedmiotowo. Nie waha się użyć siły i przemocy, wynajmując płatnych morderców, aby pozbyć się przeciwników.
Trzej muszkieterowie- Proszę - rzekł wyciągając ze szkatułki wielką kokardę z błękitnej wstążki całą usianą diamentami - oto owe szacowne spinki; przysiągłem sobie, że zostanę z nimi pogrzebany. Królowa mi je dała, królowa je zabiera, niechaj jej wola, jak wola Boga, spełnia się we wszystkim.
Za czym ucałował kolejno owe spinki, z którymi trzeba było mu się rozstać. Nagle wydał straszliwy okrzyk.
- Co się stało? - zapytał d`Artagnan z niepokojem - co się stało, milordzie?
- Wszystko stracone! - zawołał książę - i to sprawka kardynała. Popatrz, wstążki, do których zostały przypięte, odcięto nożyczkami.
- Gdyby milord domyślał się, kto jest sprawcą kradzieży... Być może ta osoba ma je jeszcze w rękach.
- Zaczekaj! Zaczekaj! - zawołał książę. - Miałem te spinki tylko raz na sobie, przed tygodniem w Windsorze, na balu u króla. Hrabina WinterWinter, z którą byłem poróżniony, podeszła do mnie. To pogodzenie się było zemstą zazdrosnej kobiety. Od tego czasu nie widziałem jej. Hrabina jest agentką kardynała.
- Kardynał ma więc agentów na całym świecie! - zawołał d`Artagnan.
- Tak, tak - rzekł Buckingham zaciskając zęby ze złości. - Tak, to straszliwy przeciwnik.
Źródło: Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, wydanie VII, Warszawa 1955, s. 165.
Kardynał Richelieu
Armand‑Jean du Plessis de RichelieuArmand‑Jean du Plessis de Richelieu (1585 - 1642) to francuski diukdiuk, kardynałkardynał i pierwszy premier Francji uważany za zręcznego polityka, który jako szara eminencjaszara eminencja współrządził państwem. Urodził się jako zubożały szlachcic. Dzięki inteligencji, ambicji i poparciu wpływowych osób szybko został biskupem, później kardynałem, a następnie jako człowiek trzydziestodziewięcioletni ministrem. Miał władzę, pieniądze i prywatną armię szpiegów. Był wielkim patriotą, marzył o potędze Francji w Europie, pragnął stworzyć silne państwo, z którym wszystkie narody będą się liczyć.
W budowie nowego systemu władzy w XVII‑wiecznej Francji szczególną rolę odegrali tzw. pierwsi ministrowie. Godzenie przez władcę tradycyjnych, reprezentacyjnych obowiązków oraz bezpośrednie sprawowanie władzy centralnej, która wymagała podejmowania codziennie dziesiątek decyzji, często przekraczało chęci i możliwości królów. Tak było w okresie rządów niezbyt wykształconego Ludwika XIII, czy po jego śmierci, w okresie małoletności Ludwika XIV. Pierwszy minister przejmował większość obowiązków i pełnił je w imieniu króla. Szczególną sławę w tej roli zyskali: kardynał Richelieu za rządów Ludwika XIII oraz kardynał MazariniMazarini za rządów Ludwika XIV.

La RochelleLa Rochelle - dziś miasto w zachodniej Francji, nad Zatoką Biskajską. W XVII wieku była to główna twierdza, a zarazem port morski i ośrodek hugenotówhugenotów. Stacjonowały tu hugenockie siły zbrojne i władza królewska była ograniczona. Budując zwarte i podporządkowane woli władcy państwo, pierwsi ministrowie chcieli zlikwidować ten element niezależny i podatny na współpracę z siłami przeciwnymi królowi (także zagranicznymi, np. Anglią czy Niderlandami). Królewscy inżynierowie, aby zdobyć dobrze ufortyfikowane miasto, otoczyli je pierścieniem umocnień i nie dopuszczali pomocy zewnętrznej. Na obrazie Motte widać walki od strony morza, skąd pomocy hugenotom chciał dostarczyć król Anglii.
Okiem Dumasa
Kardynał Richelieu jako postać makiawelicznamakiaweliczna
Niccolo MachiavelliNiccolo Machiavelli (1469‑1527) był florenckim filozofem polityki, prawnikiem i dyplomatą. W 1532 roku napisał poradnik skutecznego sprawowania władzy pod tytułem Książę, który jest zbiorem politycznych analiz oraz wskazówek formułowanych na tle przykładów historycznych. Dzieło ukazuje władcę, który odrzuca krępującą go w rządzeniu moralność, w imię ważniejszej zasady - dobra państwa. Poczynania władcy wynoszą go ponad poddanych, którzy nie powinni sprzeciwiać się jego woli. „Cel uświęca środki” to najważniejsza zasada, którą władca powinien się kierować. Polityka nie ma nic wspólnego z moralnością czy etyką, a wyznacznikiem dobrego władcy jest jego skuteczność.
Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem. Niccolò Machiavelli
KsiążęMusicie bowiem wiedzieć, że dwa są sposoby prowadzenia walki: jeden – prawem, drugi – siłą; pierwszy sposób jest ludzki, drugi zwierzęcy, lecz ponieważ częstokroć pierwszy nie wystarcza, wypada uciekać się do drugiegouciekać się do drugiego. Dlatego książę musi umieć dobrze posługiwać się naturą zwierzęcia i człowieka.
Źródło: NIccolo Machiavelli, Książę, tłum. Czesław Nanke, Warszawa 2009.
Książę(…) mądry pan nie może ani powinien dotrzymywać wiarydotrzymywać wiary, jeżeli takie dotrzymywanie przynosi mu szkodę i gdy zniknęły przyczyny, które spowodowały jego przyrzeczenie. Zapewne gdyby wszyscy ludzie byli dobrzy, ten przepis nie byłby dobry, lecz ponieważ są oni nikczemninikczemni i nie dotrzymywaliby tobie wiary, więc ty także nie jesteś obowiązany im jej dotrzymywać (…).
Źródło: Niccolo Machiavelli, Książę, tłum. Czesław Nanke, Warszawa 2009, s. 121.
Od nazwiska włoskiego filozofa pochodzi nazwa doktryny politycznej zwanej makiawelizmem. Koncepcja ta kładzie nacisk nie na uczciwość, lecz skuteczność; popiera działanie w myśl zasady „cel uświęca środki”, dopuszcza stosowanie przemocy, podstępu i obłudy. Potocznie słowo makiawelizm oznacza dwuznaczne moralnie i nieuczciwe postępowanie.
Władca stosuje metody, jakimi posługują się w walce zwierzęta, zwłaszcza lis i lew, opierając się na podstępie, przemocy i strachu. Strach to niezawodny środek egzekwowania posłuszeństwa i ten, kto go wzbudza, osiąga swe cele.
Filozof uważał, że kwestie moralne powinny być podporządkowane celom politycznym i skuteczności rządzenia. Jednak nie w każdych okolicznościach książę może przekraczać zasady moralne. Wolno mu to robić tylko ze względu na rację stanu, tj. gdy wymaga tego nadrzędne dobro państwa.
Sprawdź, czy umiesz!
Wyobraź sobie, że właśnie pracujesz nad scenariuszem filmu przygodowego. Wymyśl postać głównego bohatera, który będzie czarnym charakterem, a następnie sporządź jego charakterystykę według podanego poniżej schematu.
A. Imię i nazwisko bohatera.
B. Narodowość.
C. Wiek i płeć.
D. Wygląd.
E. Ubiór.
F. Zainteresowania.
G. Rodzina.
H. Dzieciństwo.
I. Plany na przyszłość.
Słownik
we Francji książę; w Wielkiej Brytanii - najwyższa ranga godności lorda
dziwaczny, oryginalny, odbiegający od ogólnie przyjętych norm i obyczajów, ekstrawagancki, zadziwiający
nazwa francuskich ewangelików potocznie zwanych kalwinistami, którzy uzyskali wolność wyznania na mocy edyktu nantejskiego w 1598 r. Zwalczali ich jednak kolejni władcy: Ludwik XIII i Ludwik XIV, ten ostatni odwołał edykt, wówczas hugenoci musieli emigrować z Francji w obawie przed prześladowaniami
najwyższa godność w Kościele katolickim po papieżu
charakteryzujący się cynizmem i brakiem skrupułów; koncepcja polityczna, zalecająca stosowanie zasady „cel uświęca środki”
forma rządów, w której władca nie ma ograniczeń
postać nieprawdziwa, wymyślona przez autora
(czyt: snajdlej łyplesz) czarny charakter w amerykańskiej kreskówce Przygody Rocky”ego Bullwinkle'aRocky”ego Bullwinkle'a i przyjaciół
osoba sprawująca faktycznie władzę albo mająca duży wpływ na nią, ale działająca z ukrycia



