R1e0ZpsqlO6Xk
Ołtarz składa się z dwunastu obrazów w dwóch rzędach. Górny rząd przedstawia postacie biblijne, dolny scenę rodzajową. Na środku górnego rzędu wyróżniają się trzy osoby, które mają złote aureole nad głowami, to Bóg Ojciec, Maryja i Jan Chrzciciel. Na środku wyróżnia się mężczyzna w czerwonej, bogato zdobionej szacie, jest to Bóg Ojciec. W lewej ręce trzyma pastorał, który opiera o kolano, drugą ma uniesioną - palec wskazujący i środkowy trzyma wyprostowany. Na głowie ma ozdobne nakrycie w kształcie zaokrąglonego stożka. Przed nim na podłodze leży korona. Po prawej stronie znajduje się obraz mężczyzny w zielonym płaszczu z książką na kolanach i uniesioną dłonią z wyprostowanym palcem wskazującym, to Jan Chrzciciel. Ma długie włosy i brodę, jego bose stopy wystają spod szaty. Jest zwrócony w kierunku Boga. Po lewej stronie Boga Ojca znajduje się obraz kobiety w granatowej szacie z koroną na głowie i książką w ręce, to Matka Boska. Ma długie rozpuszczone włosy i jest zwrócona ku środkowi ołtarza. Po bokach tych postaci znajdują się aniołowie śpiewający w chórze i grający na instrumentach. Mają one bogato zdobione szaty i długie włosy. Ostatnie w rzędzie, umieszczone po obu bokach, są obrazy ukazujące Adama i Ewę, oboje są nadzy, zwróceni twarzą do środka obrazu. Swoje miejsca intymne ukrywają pod liśćmi, Ewa trzyma owoc, który nie jest jabłkiem tylko małym cytrusem. Nad Adamem znajduje się mały obraz przedstawiający ofiarę składaną przez Abla i Kaina, nad Ewą scena zamordowania Abla przez Kaina. Dolny rząd obrazów przedstawia scenę rodzajową adoracji Baranka Bożego podzieloną na pięć części. Scena dzieje się na górskiej łące otoczonej drzewami i krzewami, w oddali widać góry i miasto z wysokimi wieżami. Z głowy Baranka promieniuje światło, a z jego piersi wypływa krew napełniająca złoty kielich. Wokół klęczy czternastu aniołów z rękami złożonymi w geście modlitwy, dwóch z nich okadza ołtarz. Scenę oświetla gołębica, wokół której znajduje się świetlista aureola. Przed ołtarzem jest fontanna, z której wpływa woda do strumyka. Dookoła Baranka znajdują się różne grupy ludzi. Na pierwszym planie, po lewej, klęczą mężczyźni trzymający otwarte księgi. Za nimi stoją inni ludzie, którzy przybyli z całego świata, co widać po ich orientalnych twarzach i różnych typach kapeluszy i czapek. Wśród zgromadzonych znajduje się mężczyzna w białej szacie. Scenę zamykają rycerze na koniach. Niektórzy mają zbroje i chorągwie w ręku. Po prawej stronie ołtarza, na pierwszym planie, znajdują się klęczący w białych habitach zakonnicy, za nimi dostojnicy kościelni ubrani w bogate, purpurowe szaty, na głowach mają mitry i tiary, w rękach trzymają pastorały, są one symbolami godności papieskich i biskupich. Za nimi podążają mężczyźni w czarnych i brązowych habitach i szatach, wśród nich wyróżnia się jeden w czerwonej szacie. W tle widać mężczyzn po lewej i kobiety po prawej stronie, wszyscy niosą męczeńskie palmy. W dali rozciąga się krajobraz pagórków, lasów i miasta. Kompozycja jest symetryczna z osią przebiegającą od gołębicy przez Baranka do Źródła. Promienie światła, którym emanuje gołębica, wyznaczają linie perspektywiczne. Po bokach widzimy kolejne grupy ludzi.

Portret i jego sekrety...

Ołtarz Gandawski
Źródło: Hubert van Eyck , Jan van Eyck , Ołtarz Gandawski, tempera, katedra św. Bawona w Gandawie, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Otaczający nas świat możemy odbierać wieloma zmysłami. Jednym z nich jest wzrok, dzięki któremu możemy poznawać świat i doceniać bogactwo jego barw i kształtów. Wśród malarskich obrazów, którymi otaczamy się na co dzień, są naturalne widoki, ale są też dzieła tworzone przez utalentowanych artystów.

Opisując obraz, próbujemy wyrazić go w obcym dla niego języku. Jak to zrobić, żeby oddać słowem to, co malarz uwiecznił za pomocą pędzla i farb? Jak opisać obraz, żeby mógł się nim zachwycić każdy, także ci spośród nas, którym nie jest dane go zobaczyć?

Polecenie 1

Sięgnij na biblioteczną półkę w szkole lub w domu po dowolny album z obrazami. Wybierz jakąś reprodukcję i zastanów się, na czym może polegać opis obrazu.

Zapisz w punktach krótkie odpowiedzi na następujące pytania:

  • Czy w opisie obrazu powinien się znaleźć cały życiorys autora?

  • Jakim elementom obrazu należy poświęcić jak najwięcej miejsca?

  • Czy ważne jest opisywanie kolorystyki obrazu?

  • Czy warto w nim umieścić informacje dotyczące wielkości obrazu, rodzaju użytych farb,  miejsca jego przechowywania?

RaOtUnWRDvEub
Miejsce na notatkę
Polecenie 1

Zapoznaj się z opisem dowolnego obrazu. Zapisz w punktach krótkie odpowiedzi na następujące pytania:

  • Czy w opisie obrazu powinien się znaleźć cały życiorys autora?

  • Jakim elementom obrazu należy poświęcić jak najwięcej miejsca?

  • Czy ważne jest opisywanie kolorystyki obrazu?

  • Czy warto w nim umieścić informacje dotyczące wielkości obrazu, rodzaju użytych farb,  miejsca jego przechowywania?

R1dUPJyhzE2yW
Miejsce na notatkę
Polecenie 2

Wypożycz z biblioteki album poświęcony malarstwu. Obejrzyj go i odpowiedz na pytania:

  • Czy to twoje pierwsze spotkanie z malarstwem?

  • Czy podobają ci się prace jakiegoś malarza? Jakiego?

  • Czy potrafisz określić, co ci się podoba, a co ci się nie podoba w tym malarstwie?

R3YBoEV3VA4BL
Miejsce na notatkę
Polecenie 2

Zapoznaj się z krótką informacją dotyczącą wybranego malarza dostępną na stronie internetowej. Napisz krótką notatkę.

R13BwJ04dp6jp
Miejsce na notatkę
Ważne!

Kolejność opisu powinna być uporządkowana. Warto posłużyć się następującymi wyrażeniami:

  • w dolnej części obrazu, w dolnym rogu;

  • w górnej części obrazu, w górnym rogu;

  • na pierwszym planie obrazu, w centrum;

  • na drugim planie obrazu;

  • w tle.

Pamiętaj, że lewa strona obrazu to ta, którą masz przed sobą po lewej stronie, a prawa strona obrazu to ta, którą masz po swojej prawej stronie.

Wskazówka

Opis obrazu powinien składać się z trzech części:

  • wstępu,

  • rozwinięcia,

  • zakończenia.

We wstępie umieszczamy wszystkie najważniejsze informacje dotyczące autora obrazu, techniki wykonania, daty powstania, aktualnego miejsca przechowywania dzieła, ciekawych wydarzeń z historii obrazu.

rozwinięciu należy określić temat obrazu. Na początku opisujemy, co przedstawia pierwszy plan, a następnie elementy znajdujące się na drugim planie. Ważne jest, by zwrócić uwagę na tło. Należy pamiętać, by opisać układ elementów na obrazie i ich znaczenie. W opisie dzieła malarskiego znaczenie mają także barwy zastosowane przez malarza i nastrój, który wywołują. Warto przypomnieć sobie zasady pisowni kolorów i odcieni.

Zakończenie to miejsce na opisanie własnych emocji, wrażeń i reakcji związanych z danym dziełem sztuki.

Opisując obraz, warto zadbać o różnorodność, nie powtarzać wyrazów w bliskim sąsiedztwie. Należy stosować czasowniki,  np.: znajdować się, być, być widocznym, przedstawiać, zostać przedstawionym, uwiecznić, zostać uwiecznionym, oddać (coś na obrazie – uwiecznić), zostać oddanym (uwiecznionym – na obrazie), stać, leżeć, siedzieć, wisieć.

W opisie obrazu powinny się znaleźć różnorodne zdania, konstrukcje ze stroną czynną i  bierną, zdania pojedyncze i złożone. Warto używać synonimów:

  • na określanie autora - malarz, artysta, twórca,

  • obrazu - dzieło, płótno, praca.

Określanie tematyki obrazu

Podczas opisywania obrazu należy określić jego tematykę. Pomocny w tym będzie poniższy schemat.

RcGIwATolWFa6
Tematyka obrazów
Źródło: zpe.gov.pl.
Ważne!

Malarstwo abstrakcyjne nie przedstawia realnych obiektów, operuje kolorem i formą, odrzuca wierne kopiowanie na rzecz konstrukcji obrazu, który składa się z układu linii, barw, prostych form. Głównym celem malarstwa abstrakcyjnego jest wywołanie u odbiorcy określonych emocji.

RV1RhhZruRWav
Analiza obrazu
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Słownictwo do opisu obrazu

Ćwiczenie 1
RSqPsiVKGYevd
tematyka, rodzaj dzieła Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2 kompozycja Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2 kolorystyka Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2 nastrój Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2 grupa 5 Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2 grupa 2 Możliwe odpowiedzi: 1. element 3 grupy 5, 2. pejzaż, 3. element 1 grupy 3, 4. element 1 grupy 5, 5. element 3 grupy 2, 6. tło, 7. element 2 grupy 5, 8. drugi plan, 9. element 3 grupy 4, 10. element 2 grupy 3, 11. pierwszy plan, 12. scena rodzajowa, 13. portret, 14. element 3 grupy 3, 15. martwa natura, 16. element 1 grupy 2, 17. element 2 grupy 4, 18. element 1 grupy 4, 19. element 2 grupy 2
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 2

Do podanych wyrazów dopisz po trzy przykłady sformułowań o znaczeniu bliskoznacznym.

R12NgMeRgTKsv
Miejsce na notatki
R1333HP8U1GUB
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne. Wybierz określenia, które pasują do opisu twarzy. Określenia do wyboru: smukła, długa, krótka, pyzata, pociągła, wysoka, uśmiechnięta, owalna.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4
Rs7Bki0Bxt1kD
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu w zbiorze liter wyrazów nazywających emocje.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Wypisz nazwy emocji, które możesz wyrazić mimiką twarzy.

R13EKDLOuVEy3
Miejsce na notatkę
Rczy0dhw7E9RB
Ćwiczenie 5
wyszedł spod pędzla Możliwe odpowiedzi: 1. element 5 prawy, 2. element 2 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 4 prawy, 5. element 3 prawy coś zeszło na drugi plan Możliwe odpowiedzi: 1. element 5 prawy, 2. element 2 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 4 prawy, 5. element 3 prawy sztuka dla sztuki Możliwe odpowiedzi: 1. element 5 prawy, 2. element 2 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 4 prawy, 5. element 3 prawy jeleń na rykowisku Możliwe odpowiedzi: 1. element 5 prawy, 2. element 2 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 4 prawy, 5. element 3 prawy element 5 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 5 prawy, 2. element 2 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 4 prawy, 5. element 3 prawy
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Ważne!

Opis obrazu charakteryzuje się trójdzielną kompozycją: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Każda z tych części powinna uwzględniać odpowiedzi na poniższe pytania:

Wstęp:

  • Kto jest autorem obrazu?

  • Kiedy powstało dzieło?

  • W jakiej technice je wykonano?

  • Gdzie znajduje się obraz?

  • Czy znane są jakieś historie z nim związane?

Rozwinięcie:

  • Jaka jest tematyka obrazu?

  • Co znajduje się na pierwszym planie?

  • Co znajduje się na drugim planie?

  • Co przedstawia tło?

  • Jakie barwy zastosował artysta i co przez to uzyskał?

  • Jaki jest nastrój obrazu?

  • Jakie uczucia wzbudza dzieło?

Zakończenie:

  • Jak oceniasz dzieło?

Polecenie 3

Sporządź opis obrazu.

R1Ie9WsMqHZrr
(Uzupełnij) (Uzupełnij) (Uzupełnij) (Uzupełnij) (Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
en trois quarts
en face
Polecenie 4

Narysuj swój autoportret. Wybierz jeden ze sposobów portretowania postaci - profil, en faceen face en face, półprofil lub en trois quartsen trois quarts en trois quarts.

R7VU2GVy5x8ny
Miejsce na szkic
Polecenie 4

Opisz, jak wyobrażasz sobie siebie.

Rs9AQcVAtbOvs
Miejsce na notatkę
Polecenie 5

Stwórz „portret” wybranej postaci: piłkarza, strażaka, marynarza, kierowcy, malarza itp. Wytnij z kolorowych czasopism zdjęcia odpowiednich przedmiotów, ułóż je na kartce w kształt twarzy, przyklej wycinki i zatytułuj swoje dzieło.

R1dCVH99OZeRY
(Uzupełnij).
Polecenie 5
RKb3CN4YUdqmO
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 6
R1TQOXVA2BMj4
Miejsce na szkic
Polecenie 6

Zastanów się, co członkowie twojej rodziny lubią robić, jakie mają zainteresowania. Zaprojektuj kolażkolażkolaż swoich bliskich. Wypisz, z jakich elementów stworzysz ich portrety. Wytnij z gazet pasujące do nich elementy i stwórz portret twoich bliskich.

Rh4y8JAVxBjCb
collage

Słownik

kolaż
kolaż

fr. collage [czytaj: kolaż] - naklejanie, oklejanie papierem; technika artystyczna polegająca na formowaniu kompozycji z różnych materiałów i tworzyw np. papieru, tektury, gazet, sznurków itp.