Procesy decyzyjne

Decyzja i jej rodzaje

Termin decyzja związany jest z sytuacją problemową, czyli taką, w której osoba lub grupa osób jest zmuszona świadomie wybierać między co najmniej dwoma rozwiązaniami (wariantami rozwiązania problemu). Problemem jest każda sytuacja zadaniowa (w życiu codziennym, w szkole lub pracy zawodowej), w której występuje jakaś trudność; to także pytanie, na które szukamy odpowiedzi. Rozwiązywanie problemów to myślenie przechodzące od stanu wyjściowego do stanu docelowego za pośrednictwem pewnego zbioru operacji umysłowych. Decyzja zawsze dotyczy czasu przyszłego. Człowiek nie decyduje, co będzie np. jadł na kolację dwa tygodnie temu. Wyjątkiem są przepisy prawne obowiązujące wstecz.

Sposoby podejmowania decyzji

Wiesz już, że ludzie żyją w różnych grupach społecznych. Nawiązują relacje między sobą. Nierzadko okazuje się, że mają odmienne opinie, oczekiwania, potrzeby. 
Jak zatem indywidualnie i wspólnie podejmować decyzje?

Przykładem aktywnego rozwiązywania problemu jest drzewo decyzyjnedrzewo decyzyjnedrzewo decyzyjne. Ten pomysł może być narzędziem do podejmowania grupowych lub indywidualnych decyzji.  Drzewo decyzyjne jest to metoda rozważania danego zagadnienia, posiłkująca się graficznym zapisem całego procesu konstruowania decyzji. Stosując ją, można nie tylko dostrzec różne rozwiązania, ale także zauważyć związki między nimi. Co więcej, drzewo decyzyjne ułatwia spostrzeżenie możliwych skutków przyjętego rozstrzygnięcia.

Warto pamiętać, że metoda ta świetnie nadaje się do pracy grupowej: pozwala skonfrontować różne opinie oraz tworzyć kompromisy. Usprawnia komunikację wśród członków grupy, zwiększa jej decyzyjność i zapobiega konfliktom. W atrakcyjny sposób podsumowuje wiedzę dotyczącą omawianego materiału.

Drzewo może przyjąć dowolną formę graficzną. Zazwyczaj stosuje się układ, w którym na dole rysunku zapisuje się problem, nad którym ma być prowadzona debata w danej grupie. Ważne jest ponadto określenie kierunków, w których będzie „rosło” drzewo, tworząc schemat decyzyjny. Ponieważ zazwyczaj współistnieją dwa lub więcej rozwiązania danego problemu, najpierw należy każde przedyskutować w grupie – dobrze byłoby, gdyby każdy członek zespołu przedstawił swoje zdanie i wymienił potencjalne wady i zalety wskazanego rozstrzygnięcia. Każdy omówiony pomysł należy następnie umiejscowić na drzewie czyli rozpisać wraz ze związanymi z nim szansami i zagrożeniami. Argumenty „za” i „przeciw” powinny zostać zanotowane w formie listy, aby można było porównywać ilościowo i jakościowo zalety i wady danego rozwiązania. Po rozpisaniu całości należy przedyskutować wynik, jakim jest powstały graficzny obraz dyskusji w formie drzewa.

R1WJlpHiiO7IO

Ilustracja przedstawia przykładowy schemat drzewa decyzyjnego swoim wyglądem przypominającego drzewo genealogiczne. W centralnym miejscu umiejscowiony jest punkt główny, od którego odbiegają punkty podrzędne, rozgałęziając się na kolejne warstwy, te z kolei rozgałęziają się na następne. Punkty te są w kolorach: niebieskim, czerwonym i pomarańczowym.

Zalety i wady decyzji indywidualnych i grupowych

Decyzje indywidualne

Zalety:

• szybkość podjęcia;

• niski koszt;

• jasna odpowiedzialność.

Wady:

• możliwość myślenia tunelowegomyślenie tunelowemyślenia tunelowego;

• może być problem z przyjęciem ich przez grupę;

• mały zasób wiedzy i informacji.

Decyzje grupowe

Zalety:

• większy zasób informacji i wiedzy;

• więcej wariantów rozwiązań;

• łatwiejsze do przyjęcia przez grupę.

Wady:

• wymagają więcej czasu;

• wysoki koszt;

• rozmyta odpowiedzialność.

Materiał filmowy: rozmowa z Janem Melą, podróżnikiem i prezesem fundacji Poza Horyzonty, na temat rozwiązywania problemów w życiu codziennym i podczas dalekich wypraw.

Podsumowanie

Bardzo ważną rolę w życiu społecznym odgrywają podejmowane przez nas decyzje, które często wywracają nasze życie do góry nogami. Podjęcie decyzji poprzedzone jest procesem myślowym, w którym następują po sobie w logicznym porządku określone czynności, powiązane ze sobą związkami przyczynowo‑skutkowymi, których efektem jest podjęcie decyzji. Czy można coś zrobić, by nasze decyzje były trafne? Tak, można skorzystać z procesu podejmowania decyzji.

Jednym ze sposobów podejmowania decyzji jest zastosowanie drzewa decyzyjnego. Nazywamy tak model decyzyjny, w którym w uporządkowany sposób przedstawia się możliwe warianty decyzji oraz konsekwencje ich wyboru. Graficzne przedstawienie w postaci drzewa decyzyjnego pozwala na jednoczesną analizę wielu wariantów decyzyjnych i kryteriów ich oceny, ułatwia też analizę sytuacji istotnych przy podejmowaniu decyzji. W efekcie możliwe staje się ustalenie i wybór najlepszego wariantu decyzji.

Słownik