RyaCUPjfw5Pkz
Rozwój wielu gatunków drzew, należących do warstwy koron, zależy od obecności odpowiednich grzybów, które rosną w warstwie runa leśnego. Na przykład przy sosnach możemy znaleźć maślaka zwyczajnego i rydza, przy dębach, sosnach i bukach — borowika, przy brzozach – koźlarza, a pod bukami, sosnami i świerkami natrafimy na kurkę.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Jak zbudowany jest grzyb?

Większość grzybów ma ciało złożone ze strzępek tworzących podziemną grzybnię, z której powstają nadziemne owocniki. To właśnie owocniki są tą częścią grzyba, którą zbieramy podczas grzybobrania.

U tzw. grzybów kapeluszowych, czyli takich, jakie zbieramy w lesie, owocnik ma postać kapelusza osadzonego na trzonie.

R1NUR9jcB0kHv
Budowa grzyba kapeluszowego.
Źródło: Tomasz Świdziński, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Niektóre grzyby zawierają substancje toksyczne dla człowieka i są silnie trujące (np. muchomor sromotnikowy, krowiak podwinięty). Zatrucia grzybami są bardzo groźne i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej! Z tego powodu nie wolno zbierać i jeść grzybów nieznanych. Niektóre trujące gatunki są podobne do tych jadalnych, dlatego jeśli nie jesteśmy pewni, jaki to grzyb, należy zostawić go w lesie.

Grzyby jadalne i trujące

R1CT00TJ52sUq1
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów jadalnych. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów jadalnych. Mają one grubą jasnobrązową nóżkę i brązowy kapelusz. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis. Grzyby jadalne - charakterystyka ogólna. Grzyby jadalne nie powodują dolegliwości trawiennych ani nie zawierają trujących substancji. Wiele z nich jest cenionych za swój smak - gatunki te wykorzystuje się w kuchni. Uważaj: wiele grzybów jadalnych jest bardzo podobnych do grzybów trujących, co jest przyczyną groźnych pomyłek. Borowik szlachetny. Borowik szlachetny (prawdziwek) występuje pod świerkami, sosnami i dębami. Kapelusz jest brązowy, ciemniejący z wiekiem. Powierzchnia kapelusza jest gładka lub pomarszczona (nie zamszowa), a u młodych borowików i przy wilgotnej pogodzie - lepka. Trzon ma barwę białawą lub jasnobrązową. Podgrzybek brunatny. Podgrzybek występuje pod świerkami, dębami, bukami i sosnami. Kapelusz jest brązowy i ma zamszową powierzchnię. Trzon jest jasnobrązowy w ciemniejsze pręgi. Często ma kształt baryłkowaty. Rurki pod kapeluszem i miąższ po uszkodzeniu zmieniają kolor na niebieskozielony. Maślak. Maślak występuje pod sosnami. Kapelusz jest czekoladowobrązowy, z wiekiem jaśniejszy. U młodych maślaków kapelusz jest półkulisty, a u starszych - rozpostarty. Skórka kapelusza jest lepka i śluzowata. Rurki mają żółtawy kolor. Na trzonku występuje charakterystyczny pierścień (błoniasta osłona). Gąska zielonka. Gąska zielonka występuje głównie pod sosnami. Kapelusz jest gładki i żółtozielony lub żółtobrązowy, czasem w odcieniu oliwkowym. Na skórce widoczne są promieniście rozłożone żyłki. Blaszki są jasnożółte (nie występują rurki). Trzon jest żółtozielony, cylindryczny, u podstawy trochę grubszy. Pozbawiony jest pierścienia i pochwy u nasady (rodzaj błoniastych osłonek) - stanowi to ważną cechę, ze względu na mylenie gąski z trującym muchomorem zielonawym. Koźlarz babka. Koźlarz babka występuje w pobliżu brzóz. Kapelusz ma barwę od żółtobrązowej do ciemnobrązowej. Smukły trzon jest pokryty ciemnobrązowymi lub czarnymi kosmkami (ta część nie jest jadana z powodu włókien). Miąższ jest białawy. Pieprznik jadalny. Pieprznik jadalny (kurka) występuje pod sosnami, świerkami, dębami i grabami. Kurka ma lejkowaty kształt. Grzyb ten ma jaskrawą barwę: od żółtej do pomarańczowej. Brzeg kapelusza jest podwinięty, a u starszych pieprzników - postrzępiony. Pod kapeluszem występują fałdki (nie rurki).
Źródło: Holger Krisp, Jerzy Opioła, Andreas Kunze, Public Domain Pictures, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RLVwPgJ98B6E11
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów trujących. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów trujących. Mają one wąską białą nóżkę i czerwony kapelusz w białe. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis. Grzyby trujące - charakterystyka ogólna. Grzyby trujące zawierają toksyczne substancje. Uważaj: wiele gatunków jest bardzo podobnych do grzybów jadalnych, co jest przyczyną groźnych pomyłek. Zatrucia niektórymi grzybami mogą zakończyć się śmiercią. Muchomor zielonawy. Muchomor zielonawy (sromotnikowy) najczęściej występuje pod dębami, bukami i brzozami. Kapelusz może być oliwkowobrązowy, oliwkowozielony lub żółtozielony. Powierzchnia kapelusza jest zwykle gładka (inaczej niż u innych muchomorów), z widocznymi promieniście rozłożonymi ciemniejszymi włókienkami. Trzon jest biały, z zygzakowatym wzorkiem. Pod kapeluszem zwisa pierścień, a u dołu trzonu występuje bulwiaste zgrubienie i tzw. pochwa. Muchomor czerwony. Muchomor czerwony najczęściej występuje pod brzozami, jodłami, sosnami, świerkami i dębami. Muchomor ten ma charakterystyczny czerwony kapelusz w białe lub białożółte łatki. Młode okazy okryte są białawą osłoną, a po jej rozerwaniu na kapeluszu pozostają resztki – właśnie w postaci łatek. Kapelusz może też przybrać kolor żółtopomarańczowy. Krowiak podwinięty. Krowiak podwinięty występuje pod różnymi drzewami, takimi jak brzozy, dęby, sosny, świerki. Kapelusz ma kolor jasnobrązowy, czasem żółtoczerwony lub oliwkowobrązowy. Młode okazy mają płaski kapelusz z mocno podwiniętym brzegiem, a starsze – rozpostarty, często z wgłębieniem. Trzon jest brązowożółty. Hełmówka jadowita. Hełmówka jadowita rośnie głównie na obumarłych bukach. Kapelusz początkowo jest półkulisty, później wypukły, na koniec płaski. Podczas suchej pogody kapelusz ma kolor od beżowego do żółtawego, a podczas wilgotnej przybiera barwy brązowawe i staje się wówczas widoczne promieniste prążkowanie.
Źródło: Holger Krisp, Stu’s Images, Public Domain Pictures, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Polecenie 1
Revzcp8va8SMf
Na podstawie grafiki interaktywnej określ, który gatunek grzyba jadalnego przedstawia poniższy opis.

Barwa kapelusza jest ciemnobrązowa u młodych osobników, a jaśnieje u starszych osobników. Jego kształt również różni się u starszych osobników - rozpostarty oraz u młodych osobników - półkolisty. Na powierzchni kapelusza występuje lepki śluz. Pod kapeluszem znajdują się żółte rurki. Na trzonku znajduje się pierścień. Możliwe odpowiedzi: 1. Koźlarz babka, 2. Maślak, 3. Podgrzybek brunatny, 4. Gąska zielonka
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2
R1EFqfro6EoHg
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba jadalnego z jego zdjęciem.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Polecenie 2
RVweT5bLiFqdk
Dopasuj wyrażenia do odpowiedniej kategorii.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 3
R1SA2vn4a9aEE
Na podstawie grafiki interaktywnej określ, który gatunek grzyba trującego przedstawia poniższy opis.

Możliwe odpowiedzi: 1. Krowiak podwinięty, 2. Muchomor czerwony, 3. Muchomor zielonawy, 4. Hełmówka jadowita
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
RpOQQZeoESngt
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba trującego z jego zdjęciem.
Źródło: Jason Hollinger, Jerzy Opioła, Wikimedia Commons, Pixabay, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
RuK9Vg74HX5O4
Wstaw w tekst brakujące wyrażenia z rozwijanej listy.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 5
R1Rmk2bEX76ME
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 6
R1Ba978NRvTpP
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RSZJOmBg22Adk
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Posłuchaj audiobooka i dowiedz się jaką rolę odgrywają grzyby w przyrodzie i jakie mają znaczenie dla człowieka!

RAcJIXlqUxCmA
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 7
RGjy3YWObjG5O
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 8
RDfQhd70t0vOl
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 9
ROeufeFozNWpH
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie

  • W polskich lasach rosną grzyby zarówno jadalne, jak i trujące, dlatego ważne jest, by umieć je rozpoznawać.

  • Nie wolno jeść grzybów, których nie znamy.

Słownik

grzybnia
grzybnia

ciało (plecha) grzybów; jednostkami strukturalnymi grzybni są nitkowate, rozgałęzione strzępki; tworzą one bogato rozgałęziony system, o dużej powierzchni chłonnej

Sprawdź, jak rozumiesz!

RUjGEdvzJNPon
Ćwiczenie 1
Wskaż zdjęcia przedstawiające grzyby trujące.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Kb2KtAkIMTs
Ćwiczenie 1
Zaznacz, czym jest grzybnia.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RnNvTLyuq5PTh2
Ćwiczenie 2
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań.. Strefa roślin obejmuje takie warstwy lasu jak: korony drzew, podszyt i runo leśne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Do podszytu dociera mniej światła niż do koron drzew.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby jadalne mają wyłącznie budowę rurkową pod kapeluszem.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wygląd kapelusza hełmówki jadowitej zależny jest od warunków pogodowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby można zbierać w lasach, rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Nie można ich jedynie zbierać na terenie parków miejskich.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Notatnik

RG1JNsJooRfry
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.