Rg0cmDVzmTcyC

Fotografia przedstawia różnokolorowe tulipany na tle gór. Większość jest różowo‑biała, jedynie na pierwszym planie dwa kwiaty są czerwono‑żółte.

1. Budowa rośliny

Rośliny mają bardzo zróżnicowane rozmiary, kształty i wygląd, jednak ich budowa jest podobna. Naszym oczom ukazuje się zwykle jedynie pęd, czyli nadziemna część rośliny. Typowa roślina składa się z korzeni, łodygi, liści i kwiatów.

ROP6QeGBoTfxf

Ilustracja przedstawia roślinę wraz jej systemem korzeniowym rosnącym w glebie. Oznaczona jest część nadziemna, czyli pęd, na którą składają się liście oraz łodyga. Część poziemną tworzy korzeń rośliny.

Korzenie dostarczają roślinom z gleby wodę i sole mineralne, utrzymują je w podłożu, a czasem także gromadzą substancje zapasowe (np. u marchwi). Rosną w głąb gleby, tworząc liczne odnogi. Dzięki temu zwiększa się powierzchnia, przez którą jest wchłaniana woda.

Łodyga stanowi rusztowanie rośliny i łączy jej części. Z korzenia do liści przewodzi wodę i sole mineralne, a w przeciwną stronę – substancje odżywcze powstałe w procesie fotosyntezy.  W zależności od budowy pędu rośliny dzieli się na zielne (u których łodyga jest zielona i niezdrewniała), drzewa (u których istnieje jedna, zdrewniała łodyga) i krzewy (u których z korzenia wyrasta wiele zdrewniałych łodyg lub jedna, ale rozgałęziająca się tuż nad ziemią).

R1QOvgqx90I7s

Na grafice widać rysunek liścia osadzonego na gałęzi. Duża, płaska powierzchnia liścia to blaszka liściowa. Jest ona przymocowana gałęzi ogonkiem liściowym. Krawędź blaszki to brzeg blaszki. Górny szczyt blaszki nazywa się wierzchołkiem liścia. Na blaszce widać jasnozielone cienkie linie, jest to unerwienie.

Liście są przystosowane do przeprowadzania fotosyntezy. U niektórych roślin liście przekształciły się w igły (u drzew iglastych, np. u sosny) lub ciernie (np. u kaktusów); mogą także gromadzić pokarm (np. u cebuli).

R17nYr4eUrk1d

Rysunek ukazuje budowę kwiatu. Kwiat osadzony jest na łodydze. Łodyga ma na szczycie zgrubienie – to dno kwiatowe. Z niego wyrastają na boki zielone odgałęzienia – to działki kielicha. Wyżej znajdują się barwne płaskie odgałęzienia – to płatki korony. Pośrodku, z dna kwiatowego, wyrasta ku górze wysoka zielona kolumna ze zgrubieniem u podstawy – to słupek. Otoczony jest przez pręciki mające postać nitek ze zgrubieniami na szczycie.

Kwiaty służą roślinom do rozmnażania. Po zapyleniu rozwijają się z nich owoce zawierające nasiona.

RcY7MCBQrXxSi

Na rysunku po lewej stronie znajduje się jabłko. Po prawej stronie widać przekrój tego jabłka. Ogonek oznaczony jest jako szypułka. Powierzchnia jabłka to skórka. Pod nią jest jasny miąższ powstały z dna kwiatowego. W centrum znajduje się owocnia, a w środku widać komorę nasienną z nasionami.

2. Jak odróżnić drzewa i krzewy?

Najbardziej okazałymi roślinami w naszym otoczeniu są drzewa. Zwykle mają pojedynczy, gruby, pokryty korą pień, który na pewnej wysokości zaczyna się rozgałęziać, tworząc konary. Te zaś dzielą się na coraz cieńsze gałęzie. Konary i gałęzie tworzą koronę drzewa. Korzenie, których na powierzchni zwykle nie widać, utrzymują całą roślinę w ziemi.

Drzewa różnią się między sobą budową liści. Na tej podstawie dzielą się na liściasterośliny liściasteliściaste i iglasterośliny iglasteiglaste. U tych pierwszych liście są zwykle szerokie i płaskie. Ich kształt może być bardzo różny: podobny do serca jak u lipy, jajowaty jak u buka lub złożony z małych listków jak u kasztanowca. Liście drzew iglastych są cienkie i wydłużone. Nazywa się je igłami lub szpilkami.

Krzewy różnią się od drzew tym, że są niższe i nie mają wyraźnie widocznego pnia. W naszym otoczeniu często można spotkać forsycje. Wyróżniają się one tym, że kwitną wczesną wiosną, zanim jeszcze wytworzą liście. Pospolitymi krzewami są także lilaki, potocznie nazywane bzami. Krzewami są również niektóre rośliny iglaste, np. cisy i jałowce.

W sadach spotykamy drzewa owocowe takie, jak:  jabłonie, wiśnie, śliwy i grusze oraz  krzewy porzeczki, malin, agrestu, aronii.

3. Rośliny zielne

W przeciwieństwie do drzew i krzewów, rośliny, które nie mają zdrewniałych łodyg, są roślinami zielnymi. Niektóre z nich, podobnie jak drzewa i krzewy, są wieloletnie. Nazywa się je bylinamibylinabylinami. Należą do nich na przykład mniszek lekarski, paproć, koniczyna polna, a także skrzypy. Wśród roślin wyróżnia się też dwuletnie, czyli takie, które żyją dwa lata. Są to na przykład fiołek ogrodowy (zwany bratkiem), złocień i niezapominajka leśna. Do roślin jednorocznych zaliczamy rumianek pospolity oraz spotykany w łanach zbóż chaber bławatek. Spośród roślin uprawnych do jednorocznych należą wszystkie zboża, rzepak i słonecznik.

Podsumowanie

• Roślina ma korzenie, łodygę, liście i kwiaty.

• Rośliny rosnące w najbliższym otoczeniu człowieka można podzielić na drzewa, krzewy i rośliny zielne.

• Drzewa zwykle mają pojedynczy, gruby, pokryty korą pień, który na pewnej wysokości zaczyna się rozgałęziać, tworząc konary. Te zaś dzielą się na coraz cieńsze gałęzie. Konary i gałęzie tworzą koronę drzewa. Krzewy są niższe od drzew i nie mają wyraźnie widocznego pnia.

• Drzewa można podzielić na liściaste i iglaste.

• Rośliny zielne dzielą się na rośliny jednoroczne, rośliny dwuletnie i rośliny wieloletnie (byliny).

Słownik

Sprawdź, jak rozumiesz!