3. W sercu Polski czyli na Nizinie Mazowieckiej

Krajobraz Niziny Mazowieckiej, jednego z największych regionów w Polsce, kojarzony jest głównie z rozległymi równinami, głowiastymi wierzbami rosnącymi wzdłuż dróg, miedz i strumieni czy sosnowymi lasami porastającymi wydmy. Takim widział go Krzysztof Kamil Baczyński piszący w jednym ze swych wierszy:

Mazowsze. Piasek, Wisła i las. Mazowsze moje. Płasko, daleko — pod potokami szumiących gwiazd, pod sosen rzeką.

Ten poetycki opis niezwykle trafnie oddaje charakterystyczne cechy mazowieckiego krajobrazu, który dla wielu z nas wydaje się jednak zbyt monotonny i nieciekawy. Czy jest takim rzeczywiście? Przekonaj się. Pomoże ci w tym e‑materiał.

R17NHxLefac84

Ilustracja komputerowa ukazująca krajobraz rolniczy Niziny Mazowieckiej. Na ilustracji widoczne pasy zielonych pól z nielicznymi drzewami.

Położenie Niziny Mazowieckiej

Nizina Mazowiecka to region położony w centralnej Polsce w pasie Nizin Środkowopolskich będący jedną z największych pod względem powierzchni krain Polski. Powierzchnia regionu wynosi ok. 27 000 kmIndeks górny 2². Od północy graniczy z pasem pojezierzy (Pojezierzem Mazurskim), od południa z pasem wyżyn (Wyżyną Małopolską). Od zachodu sąsiaduje z Pojezierzem Wielkopolskim i Niziną Wielkopolską, a od wschodu z Niziną Podlaską i Niziną Południowopodlaską.

R1KFJGD4KQDC1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Polski. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Na północy przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południowi w kolor żółty i pomarańczowy aż do czerwonego. Morza zaznaczono kolorem niebieskim . Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, zalewów, rzek i jezior. Na obszarze morza w wybranych miejscach opisano głębokości. Oznaczono białymi kropkami i opisano główne miasta, stolicę – Warszawę wyróżniono czerwoną kropką. Berlin i Pragę, będące stolicami państw sąsiadujących z Polską również oznaczono w ten sposób. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Polską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. Po prawej stronie mapy na górze w legendzie umieszczono prostokątny pionowy pasek. Pasek podzielono na dwadzieścia trzy części. U góry – czerwony i ciemnopomarańczowy, dalej pomarańczowy, jasnopomarańczowy i żółty, jasnozielony i ciemnozielony, kolejno jasnoniebieski do ciemnoniebieskiego. Opisano poziomice od zero metrów (poziom morza) do dwóch tysięcy metrów powyżej poziomu morza – w obrębie kolorów zielonych co dwadzieścia pięć metrów, w obrębie kolorów żółtych co pięćdziesiąt metrów, w obrębie kolorów pomarańczowych co sto, dwieście, trzysta i pięćset metrów. W obrębie kolorów czerwonych opisano poziomice tysiąc pięćset metrów nad poziomem morza i dwa tysiące metrów nad poziomem morza. Na dole paska odcieniami koloru niebieskiego oznaczono głębokości mórz: dziesięć metrów poniżej poziomu morza, dwadzieścia pięć metrów poniżej poziomu morza, pięćdziesiąt metrów poniżej poziomu morza, sto metrów poniżej poziomu morza. Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie. Miasta oznaczono białą kropką, stolice – czerwoną kropką, granice państw – różową wstążką. Rzeki to niebieskie linie, teren podmokły – niebieskie kreskowanie, szczyty to czarne kropki opisane wysokością

Krajobrazy Niziny Mazowieckiej

Na obszarze Niziny Mazowieckiej występują różne typy krajobrazów naturalnych i kulturowych. Niektóre z nich możesz zobaczyć klikając na mapę. Więcej informacji o nich uzyskasz w dalszej części e‑materiału.

Ukształtowanie powierzchni Niziny Mazowieckiej

Nizina Mazowiecka stanowi pod względem ukształtowania powierzchni rozległą, płaską kotlinę. Obszary położone na północy i na południu wznoszą się na wysokość ok. 200 m n.p.m. i więcej, natomiast w części środkowej regionu teren obniża się do ok. 60‑70 m n.p.m. Obszar ten nazywany jest Kotliną Warszawską i jest najniżej położoną częścią regionu. W jego granicach zbiegają się doliny dużych rzek - Wisły, Narwi, Bugu, Bzury, Wkry i in.

Wysokość terenu waha się od ok. 55 m n.p.m. w dolinie Wisły w pobliżu Płoc

Krajobraz Niziny Mazowieckiej został ukształtowany przez lądolód. Nie jest on jednak podobny do innych, krajobrazów polodowcowych, które można spotkać np. na pojezierzach charakteryzujących się urozmaiconą rzeźbą - występowaniem wzgórz, pagórków, dolin i obniżeń.  Dzieje się tak dlatego, że został ukształtowany przez starsze zlodowacenia (tzw. zlodowacenia środkowopolskie). Po ich ustąpieniu wypukłe formy terenu zostały zniszczone wskutek długotrwałego działania wiatru, deszczu i zmian temperatury, a zagłębienia zasypane materiałem skalnym pochodzącym z ich niszczenia. Jeziora polodowcowe stopniowo zarastały i zanikały. Dlatego w krajobrazie Niziny Mazowieckiej przeważają rozległe, niemal płaskie, czasem lekko faliste równiny, a pojawiające się gdzieniegdzie wzgórza i pagórki polodowcowe są zwykle niskie – ich wysokość sięga ok. 150‑200 m n.p.m. Są one zbudowane z utworów pozostawionych przez lądolód – glin, piasków i żwirów. Nie występują tu także jeziora polodowcowe. Krajobraz taki nazywamy staroglacjalnym.

Wskutek działalności wiatru powstały wydmy śródlądowe, stanowiące jeden z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu tego regionu. Wzgórza, wały i pagórki zbudowane z piasków wydmowych osiągają wysokość nawet kilkunastu metrów. Większe ich nagromadzenia występuje także w Kotlinie Warszawskiej, dolinie rzeki Radomki i Pilicy oraz na Równinie Kurpiowskiej.

Charakterystycznym elementem krajobrazu Niziny Mazowieckiej są także rozległe doliny największych polskich rzek – Wisły, Narwi, Bugu.  Rzeki te wykorzystują w swym biegu dawne doliny (tzw. pradoliny), którymi odpływały wody z topniejącego lądolodu. Dlatego doliny te są tak szerokie i mają zbocza o wysokości kilkudziesięciu metrów.

Teren Niziny Mazowieckiej pokrywają utwory pozostawione przez lądolód – gliny, żwiry i piaski polodowcowe, piaski wydmowe, a lokalnie, głównie w zagłębieniach terenu, występują także iły, mułki i torfy. Na utworach tych wykształciły się gleby (brunatne, bielicowe, mady, bagienne i in.) o małej i średniej żyzności.

Nizina Mazowiecka – film

R19FHdSlmV1T3

Film nawiązujący do treści materiału

Film nawiązujący do treści materiału

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R19FHdSlmV1T3

Film nawiązujący do treści materiału

Krajobraz Niziny Mazowieckiej – galeria zdjęć

R1F27UpXXostu

Fotografia przedstawia obszar rolniczy. Po lewej stronie znajduje się niska, piaszczysta skarpa z odsłoniętą piaszczystą ziemią, na której rosną drzewa iglaste. Wokół skarpy są pola uprawne.

Ra3I7o3kiRXa0

Fotografia przedstawia dolinę rzeczną, zlokalizowaną po środku fotografii. Jej koryto jest kręte. Po lewej i prawej stronie brzegu rzeki występują zarośla w postaci wysokich traw, krzewów, a po lewej stronie również drzew. W oddali na lewym brzegu rzeki jest plaża.

RlsnMwLylEF6N

Fotografia przedstawia pola uprawne, pośrodku nich znajduje się droga polna, prowadząca wzdłuż pól. W oddali, po lewej i prawej stronie jest grupa drzew.

R7FgokzAlxNoH

Fotografia przedstawia las mieszany, pośrodku jest droga utwardzona, prowadząca wzdłuż drzew.

R2VLA2BEJ4TLO

Fotografia przedstawia pole uprawne. W oddali po lewej stronie jest gospodarstwo rolne.

R10rRvnzZ9KGK

Fotografia przedstawia obszar wiejski, w centrum fotografii jest droga, po jej lewej i prawej stronie znajdują się wysokie wierzby. W oddali są pola uprawne.

RL8jhLME9ifSH

Zdjęcie przedstawia obszar bagnisty. Wokół rozległego bagna są wysokie trawy, krzewy i drzewa.

Rzeki na Nizinie Mazowieckiej – galeria zdjęć

RG3VMUu1hECQU

Fotografia przedstawia zakole Bugu. Na brzegach rzeki rosną drzewa w kilku skupiskach. W oddali są pola uprawne.

RmGjaX1uEgaiz

Fotografia przedstawia ujście Narwi do Wisły. Narew wpada do Wisły po prawej stronie. Wisłę od Narwi oddziela trójkątny półwysep porośnięty drzewami, na którym zlokalizowany jest fragment ceglanych zabudowań twierdzy.

RT5i14jjHsCfE

Fotografia dość wąskiej rzeki, lekko meandrującej. Brzegi porośnięte bujną, wysoką trawą oraz gdzieniegdzie drzewami liściastymi. Płaski, równinny teren pokryty trawami, w oddali las.

R5ZA23IgzP8UK

Fotografia przedstawia dolinę rzeczną, zlokalizowaną po środku fotografii. Jej koryto jest kręte. Po lewej i prawej stronie brzegu rzeki występują zarośla w postaci wysokich traw, krzewów, a po lewej stronie również drzew.

ROm70nlePGJs5

Fotografia przedstawia dolinę rzeczną, zlokalizowaną pośrodku fotografii. Jej koryto jest kręte. Po lewej i prawej stronie brzegu rzeki znajdują się zarośla w postaci wysokich traw, krzewów, również drzew. Pośrodku koryta rzecznego jest stary konar drzewa.

Rośliny i zwierzęta

Lasy zajmują na Nizinie Mazowieckiej małą powierzchnię (nieco ponad 20% powierzchni regionu), chociaż jeszcze kilkaset lat temu obszar ten porastały rozległe puszcze. Dziś pozostały po nich nieliczne kompleksy leśne. Do największych należą puszcze: Kampinoska, Kurpiowska (Zielona), Biała i Kozienicka. Dominują w nich bory sosnowe porastające głównie tereny piaszczyste. Lasy liściaste rosną głównie w dolinach rzecznych i na bagnach. W wielu miejscach występuje tzw. starodrzew, czyli drzewa powyżej 100 lat. Wiek niektórych przekracza nawet 200 lat.

Szczególną cechą krajobrazu tych kompleksów leśnych, zwłaszcza Puszczy Kampinoskiej i Kurpiowskiej, jest naprzemienne występowanie wzgórz wydmowych porośniętych głównie borami sosnowymi i terenów bagiennych z lasami olchowymi i brzozowymi oraz podmokłymi łąkami. W lasach będących pozostałością dawnych puszcz występuje wiele gatunków roślin i zwierząt. Lasy gospodarcze, sztucznie sadzone są głównie sosnowymi i charakteryzują się znacznie mniejszą bioróżnorodnością.

R5QjObbala46h

Ilustracja przedstawia mapę położenia lasów na Nizinie Mazowieckiej. Na obszarze Niziny Mazowieckiej przeważają lasy iglaste, występują one na północno‑wschodniej, wschodniej i południowej części oraz w obrębie dolin rzecznych.

Lasy Niziny Mazowieckiej – galeria zdjęć

RyRGNRXs16Iv9

Fotografia przedstawia las iglasty. Na pierwszym planie są wydłużone pnie drzew, pomiędzy którymi są młode niskie drzewa.

Rw7c1Y8kdV8fr

Fotografia boru sosnowego. Wysokie, gęsto rosnące względem siebie drzewa o wąskich pniach i rozłożystych koronach.

R188oOVviIYNQ

Fotografia przedstawia las liściasty, położony na podmokłym terenie.

R1RzVrzrWaWh0

Fotografia przedstawia las brzozowy, runo leśne pokrywają gęste i wysokie trawy.

Symbolem Niziny Mazowieckiej jest wierzba głowiasta. Ale uwaga! Wierzba głowiasta to nie gatunek ani odmiana wierzby, choć za taką jest powszechnie uważana. Jest to forma drzewa ukształtowana przez człowieka w wyniku corocznego ogławiania czyli wycinania pędów wyrastających z pnia.

Roślinność występująca na Nizinie Mazowieckiej – galeria zdjęć

RDh2NRljICI70

Fotografia przedstawia trzy wierzby na tle pól uprawnych.

Zwierzęta występujące na Nizinie Mazowieckiej – galeria zdjęć

R1KKALTj1F6c2

Na zdjęciu łoś leżący w trawie. Ma bardzo duże poroże rozchodzące się na boki.

R1LJqPGwQV9Zq

Na zdjęciu dwie sarny o jasnobrązowej maści.

RvMDWbWtoZGWy

Na zdjęciu borsuk. Ma pyszczek w podłużne biało‑czarne pasy rozchodzące się od czarnego nosa.

R8M5Cg2uSEqrJ

Na zdjęciu bóbr na brzegu rzeki. Ma czarne, lśniące futro. Jest mokry.

RTRdVcAmfq2oy

Na zdjęciu bocian stojący w mokradle. Ma biało czarne pióra. Jego dziób i nogi są czerwone. Jedna z nóg jest uniesiona.

RqfUMAMa4jDO9

Na zdjęciu mysikrólik. To mały ptaszek o brązowych piórach. Na czubku głowy ma pomarańczowe piórka. Jego dziób jest czarny.

R1VFDpB0gPp5e

Na zdjęciu dzięcioł. Jego pióra są czarne. Na głowie ma czerwony pasek.

R1DPf6pHLLphZ

Na zdjęciu żmija zygzakowata. Wąż ma jasną łuskę z charakterystycznym ciemnym zygzakiem.

R8N9ORNScdfm0

Na zdjęciu żaba trawna. Ma brązową, chropowatą skórę i duże oczy.

Ochrona przyrody i krajobrazu

Chociaż powszechnie uważa się, że przyroda i krajobraz Niziny Mazowieckiej nie charakteryzują się, w porównaniu z innymi regionami Polski, wyjątkowymi walorami, to można tu spotkać cenne pod tym względem obszary. Są one chronione w granicach różnych form ochrony przyrody. Do najważniejszych należy niewątpliwie zaliczyć utworzony w 1959 roku Kampinoski Park Narodowy, wpisany na światową listę rezerwatów biosfery UNESCO. 

Zagospodarowanie Niziny Mazowieckiej

Lasów na Nizinie Mazowieckiej jest mniej niż przeciętnie w kraju, zajmują one ok. 22% powierzchni regionu. Większość naturalnych lasów liściastych i mieszanych porastających bardziej żyzne gleby została bowiem wycięta i przekształcona w pola orne i uprawy trwałe – sady i plantacje. W dolinach rzecznych powszechnie występują łąki i pastwiska i jest prowadzona gospodarka łąkarskagospodarka łąkarska (łąkowo‑pastwiskowa)gospodarka łąkarska. Dziś właśnie te tereny dominują w krajobrazie Niziny Mazowieckiej, zajmując ok. 60% powierzchni regionu, zwłaszcza w jego zachodniej części. Uprawie rolniczej sprzyja równinne ukształtowanie terenu. Uprawia się tu m.in. zboża, w tym żyto i owies, rzepak, ziemniaki, oraz hoduje bydło i drób. W dolinach rzecznych powszechnie występują łąki i pastwiska. Dużą powierzchnię na Nizinie Mazowieckiej zajmują tereny antropogenicznie, inaczej przekształcone, zwłaszcza tereny miejskie i przemysłowe stanowiące ponad 15% terenu. Największym miastem regionu jest Warszawa licząca 1,8 mln mieszkańców (dane na 2022 rok). Do dużych miast regionu należą także Radom, Grójec, Ciechanów, Ostrołęka i Mława.

R18LtmlQlNmJ1

Ilustracja przedstawiająca mapę użytkowania terenu na Nizinie Mazowieckiej. Granice niziny oznaczono czarnym konturem, naniesiono siatkę południków i równoleżników co jeden stopień. Miasta oznaczono kolorem czerwonym, największym jest Warszawa położona w centralnej części niziny. Lasy oznaczono kolorem zielonym, dominują w północnej, wschodniej i południowej części oraz na zachód od Warszawy w Puszczy Kampinoskiej. Pozostałą część, głównie na zachodzie zajmują tereny uprawne.

Zagrożenia krajobrazu

Na terenie Niziny Mazowieckiej największe zagrożenia środowiska przyrodniczego wywołane działalnością człowieka są związane przede wszystkim z rozwojem przemysłu i urbanizacją. Szczególne zagrożenie stwarza przemysł energetyczny oraz chemiczny, a także rozwój transportu i komunikacji. Uwalnianie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, zrzut ścieków, składowanie odpadów itp. powoduje znaczne zanieczyszczenie poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego – powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, gleb, roślin. Istotne zagrożenie stwarza także napływ zanieczyszczeń z sąsiednich regionów – zanieczyszczenia powietrza docierają nad Nizinę Mazowiecką głównie z regionów położonych na zachód od regionu (Bełchatów, Łódź, Konin). Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe powodują uszkodzenie lasów i skażenie gleb. Na teren Niziny Mazowieckiej przedostają się również zanieczyszczenia niesione z wodami rzek, których źródła znajdują się poza granicami regionu (Wisły, Narwi, Bugu, Bzury i Pilicy). Wśród zagrożeń wymienić należy także intensywne rozrastanie się miast powodujące ubytek terenów rolniczych i leśnych oraz degradację krajobrazu związaną z ekspansją zabudowy. Ma to miejsce głównie w granicach aglomeracji warszawskiej i w sąsiedztwie innych, dużych miast.

Dziedzictwo kulturowe

Mazowsze to region historyczny o odmiennych granicach niż Nizina Mazowiecka w rozumieniu fizycznogeograficznym. Nie stanowi on jednak obszaru jednorodnego kulturowo. Wyróżnia się tu kilka regionów, zachowujących odrębność kulturową i krajobrazową, różniących się architekturą, folklorem, tradycją, gwarą od pozostałej części Mazowsza. 

Ponieważ podmokłe, bagniste tereny i lasy nie sprzyjały rozwojowi rolnictwa, mieszkańcy tego regionu (Kurpie, Łowiczanie, zwani także Księżakami łowickimi) początkowo zajmowali się rybołówstwem, myślistwem i bartnictwem, rzemiosłami drzewnymi i tkactwem. Pracowali też jako smolarze, węglarze i flisacy. Rozwój rolnictwa nastąpił dopiero w XVII–XIX wieku, wtedy też, wraz z masową wycinką lasów osady, początkowo oddalone od siebie, zaczęły się skupiać w większe wsie. W dolinie Wisły i jej dopływów od XIV do XVII wieku osiedlali się Olendrzy, osadnicy z Fryzji i Niderlandów. Zajmowali się głównie rolnictwem, a pod uprawę przeznaczali zmeliorowane i osuszone tereny położone w dnach dolin rzecznych.

Domy mieszkalne i budynki gospodarcze wznoszone były na ogół z drewna oraz kryte strzechą lub gontem. W zależności od regionu różniły się jednak architekturą i zdobieniami. Na przykład chaty kurpiowskie były małe, posiadały okiennice i zdobienia wokół drzwi i okien. Z kolei drewniane domy Olędrów charakteryzowały się umieszczeniem części gospodarczej i mieszkalnej pod jednym dachem. Chaty Łowiczan były bielone wapnem lub malowane na niebiesko i dekorowane motywami roślinnymi. Natomiast niewielkie bielone chaty z rejonu Radomia i Kozienic miały dachy czterospadowe

Tradycyjna zabudowa przetrwała do dziś w wielu wsiach regionu, niestety z każdym rokiem jej pozostałości jest coraz mniej. Dlatego tak ważna jest ochrona tradycyjnego krajobrazu kulturowego będącego świadectwem przeszłości.

	Region kurpiowski	Region łowicki
Domy	R12PaOmGdsZwd Fotografia drewnianej chaty otoczonej drzewami. Przed chatą kwiaty, ganek. W oknach okiennice.	R1NmqwfMg6LNK Fotografia drewnianej chaty pokrytej strzechą. Ściany chaty niebieskie, okna białe. Dookoła pole i drzewa.
Wyposażenie wnętrz	RX5CGKSO2fR4l Fotografia wąskiego łóżka przykrytego kocem, leży na nim kilka poduszek. Na ścianie nad łóżkiem ponaklejane kolorowe geometryczne ozdoby i ilustracje.	RqJ4OCNprBHBQ Wnętrze drewnianej chaty. Ściany niebieskie, okno i futryna drzwi białe. Na ścianach obrazy z wizerunkami świętych, w chacie stoi łóżko, małe łóżeczko dla dziecka, koń na biegunach, ławka i inne sprzęty. Na ścianach kolorowe ozdoby.
Stroje ludowe	R1aMtK6Bescig Grupa osób w tradycyjnych strojach kurpiowskich. Stoją przed budynkiem Centralnej Biblioteki Rolniczej, grają na różnych instrumentach – akordeonie, klarnecie, skrzypcach, tamburynie.	R1QjAPvc6w3o4 Na zdjęciu kilka młodych osób w tradycyjnych strojach łowickich. Są kolorowe, zdobione kwiatami i kontrastującymi kolorowymi wzorami.
Wycinanki	RW885rCm9e66A Fotografia kolorowych wycinanek pozawieszanych na ścianie obok świętych obrazów.	R1dhwmkmGg3rG Fotografia wycinanek łowickich. Kolorowe, precyzyjnie wykonane, geometryczne kształty lub wizerunki zwierząt.
Kapliczki	R16YxnlerhQK5 Fotografia małej, drewnianej kapliczki umieszczonej na drewnianej belce. U góry zakończona krzyżem.	R1FuitrubBzml Fotografia murowanej kapliczki o pionowym kształcie i niebieskiej barwie. W górnej części figurka świętego, kapliczka zakończona krzyżem. Dookoła pola.

Przykłady różnorodnej zabudowy Mazowsza, zdobnictwa i wyposażenia wnętrz można zobaczyć m.in. w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, Łowickim Parku Etnograficznym w Maurzycach, Muzeum Wsi Radomskiej czy w Skansenie Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie. W wielu miejscowościach pielęgnuje się dawne tradycje ludowe. Miejscem organizacji imprez folklorystycznych są m.in. wymienione powyżej skanseny. We wsi Łyse szczególnie uroczyście obchodzona jest Niedziela Palmowa, podczas której organizowany jest konkurs na najpiękniejszą i największą palmę kurpiowską. W Myszyńcu odbywa się Miodobranie Kurpiowskie, a w Przejmie Festiwal Powideł Olenderskich „Olenderfest”.

Zabytki

Na obszarze Niziny Mazowieckiej znajduje się wiele zabytkowych obiektów będących świadectwem historii tego regionu stanowiących jednocześnie atrakcję turystyczną. Znajdują się tu m.in.: kurhany, zamki budowane w stylu gotyku mazowieckiego, kościoły w różnych stylach architektonicznych, obiekty architektury militarnej z różnych okresów, skanseny gromadzące pozostałości tradycyjnej zabudowy wiejskiej. Licznie występują zabytkowe dwory i pałace otoczone z reguły rozległymi parkami bądź ogrodami. Niektóre z tych obiektów możesz zobaczyć na mapie.

Zabytki Niziny Mazowieckiej – grafika interaktywna

Podsumowanie

1. Krajobraz Niziny Mazowieckiej został ukształtowany przez lądolód w okresie starszych zlodowaceń (środkowopolskich).

2. Na Nizinie Mazowieckiej występują rozległe równiny z wydmami śródlądowymi porozcinane szerokimi dolinami Wisły i jej dopływów.

3. Tereny piaszczyste porastają głównie lasy iglaste.

4. Równinny teren Niziny Mazowieckiej sprzyja rozwojowi rolnictwa, dlatego przeważają tam pola uprawne, łąki i pastwiska.

5. W granicach Niziny Mazowieckiej występuje kilka regionów kulturowych wyróżniających się tradycyjną zabudową, strojami, tańcami oraz tradycyjnymi wyrobami (wycinanki, hafty i palmy wielkanocne).

6. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny Niziny Mazowieckiej są chronione w granicach Kampinoskiego Parku Narodowego i kilku parków krajobrazowych.

7. Na Nizinie Mazowieckiej leży Warszawa – stolica i największe miasto Polski.

8. Główną przyczyną zagrożenia środowiska Niziny Mazowieckiej jest rozwój przemysłu i miast.

Słownik

Ćwiczenia

Ćwiczenie 9

Dopasuj numery odsyłające do zdjęć przedstawiających różne typy krajobrazu (zdjęcia zamieszczono pod ryciną) do miejsc zaznaczonych na mapie Niziny Mazowieckiej.

R1KHG22M3MOUC

Mapa Niziny Mazowieckiej

Mapa Niziny Mazowieckiej

R13o9aEZfAo04

1

R1U702moflCnY

2

R1TYc0F76AB2g

3

R1Pj8XAeJjAnY

4

R1H4uIkCKrzxi

5

R1e00pPaZXLU2

6

R1SmGaxr4yGM5

7

Na podstawie dostępnej wiedzy określ, jaki typ krajobrazu cechuje region Niziny Mazowieckiej. Podaj przykłady.

RPJSR1E284B8L

Notatnik