5. Tuż nad samym morzem – Pobrzeże Słowińskie

Pobrzeża Morza Bałtyckiego kojarzą się głównie z plażami, wydmami, wysokimi klifami, udanymi wakacjami i wypoczynkiem. Tymczasem są to regiony o dużo bardziej urozmaiconym krajobrazie. Oprócz znanych wszystkim wędrujących wydm w okolicach Łeby i rozległych piaszczystych plaż można tu spotkać unikatowe torfowiska z żywiącą się owadami rosiczką, zarastające przybrzeżne jeziora, gęste bukowe lasy. Czasem wędrując w odległości kilku kilometrów na południe od morskiego brzegu, możemy pomyśleć, że jesteśmy na pagórkowatych pojezierzach lub wręcz przeciwnie – na mazowieckich nizinach.

RFO85jmU6ZSdA

Zdjęcie przedstawia obszar pokryty jasnym piaskiem, na którym widoczne są struktury przypominające zmarszczki. Za terenem wydm znajduje się las, a za nim rozciąga się jezioro.

Położenie Pobrzeża Słowińskiego

PobrzeżepobrzeżePobrzeże Słowińskie, zwane także Pobrzeżem Koszalińskim leży w północnej części Polski. Od południa sąsiaduje z Pojezierzem Pomorskim, od którego oddzielone jest stopniem terenowym o wys. 50–100 m. Od północy granice regionu przebiegają wzdłuż brzegu morza.

R19C9T4ZKD6UR

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Polski. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Na północy przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południowi w kolor żółty i pomarańczowy aż do czerwonego. Morza zaznaczono kolorem niebieskim . Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, zalewów, rzek i jezior. Na obszarze morza w wybranych miejscach opisano głębokości. Oznaczono białymi kropkami i opisano główne miasta, stolicę – Warszawę wyróżniono czerwoną kropką. Berlin i Pragę również oznaczono w ten sposób. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Polską.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień.Po prawej stronie mapy na górze w legendzie umieszczono prostokątny pionowy pasek. Pasek podzielono na dwadzieścia trzy części. U góry – czerwony i ciemnopomarańczowy, dalej pomarańczowy, jasnopomarańczowy i żółty, jasnozielony i ciemnozielony, kolejno jasnoniebieski do ciemnoniebieskiego. Opisano izohipsy od zero metrów (poziom morza)do dwóch tysięcy metrów powyżej poziomu morza – w obrębie kolorów zielonych co dwadzieścia pięć metrów, w obrębie kolorów żółtych co pięćdziesiąt metrów, w obrębie kolorów pomarańczowych co sto, dwieście, trzysta i pięćset metrów. W obrębie kolorów czerwonych opisano izohipsy tysiąc pięćset metrów nad poziomem morza i dwa tysiące metrów nad poziomem morza.Na dole paska odcieniami koloru niebieskiego oznaczono głębokości mórz i opisano izobaty: dziesięć metrów poniżej poziomu morza, dwadzieścia pięć metrów poniżej poziomu morza, pięćdziesiąt metrów poniżej poziomu morza, sto metrów poniżej poziomu morza.Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie. Miasta oznaczono białą kropką, stolice – czerwoną kropką, granice państw – różową wstążką. Rzeki to niebieskie linie, teren podmokły – niebieskie kreskowanie, szczyty to czarne kropki opisane wysokością.

Pobrzeże Słowińskie – mapa interaktywna

Krajobrazy Pobrzeża Słowińskiego

Krajobraz Pobrzeża Słowińskiego został ukształtowany wskutek różnorodnych procesów, w tym działalności morza, działalności lądolodu w czasie ostatniego zlodowacenia, a także procesów prowadzących do powstania wydm, bagien, dolin rzecznych.

Krajobrazy polodowcowe

Na obszarze oddalonym od wybrzeża, ukształtowanym przez lądolód, wysokość terenu z reguły nie przekracza 100 m n.p.m. W równinnym i falistym krajobrazie obszarów pokrytych lasami i polami uprawnymi wyraźnie wyodrębniają się jedynie wzgórza o większych wysokościach.  Na większej części powierzchni  lądolód pozostawił gliny, piaski i żwiry. Wytworzyły się na nich gleby o zróżnicowanej żyzności – żyzne na glinach oraz średnio i mało żyzne na piaskach i żwirach. Najniżej położone obniżenia są wypełnione torfami.

Krajobraz Pobrzeża Słowińskiego – galeria zdjęć

RT0G6QKF12nBP

Zdjęcie przedstawia rozległy, lekko pofałdowany teren pokryty gęstą, trawiastą roślinnością na pierwszym planie. W tle pojedyncze drzewa, a w dali za nimi rozciąga się las.

R1eprBBtQo5uc

Zdjęcie przedstawia równinę falistą. Na zdjęciu na pierwszym planie znajdują się niebieskie łąkowe kwiaty, gęsta trawa na lekko pochylonym terenie, w oddali ukazują się pola z nielicznymi drzewami oraz wiatraki.

R1LTX5Iof5duK

Zdjęcie przedstawia widok ze wzgórza na jezioro otoczone lasem znajdujące się na drugim planie. Na pierwszym planie zalesione wzniesienie.

R1Vte2lKfDK3f

Zdjęcie przedstawia niewielką rzekę. Po obu stronach rzeki rośnie bujna trawa, natomiast z lewej strony jak i w oddali mieszczą się lasy.

Krajobrazy wybrzeży

W miejscach, gdzie wyżej wzniesione tereny polodowcowe dochodzą do brzegu morza, występują strome, niemal pionowe ściany oddzielone od morza wąską, kamienistą plażą. Są to wybrzeża wysokie, tzw. klify, utworzone wskutek podmywania brzegu przez fale u jego podstawy. Są one charakterystycznym elementem wybrzeża np. w rejonie Rozewia, a ich wysokość od podnóża do krawędzi przekracza nawet 30 m.

Oprócz wybrzeży wysokich (klifowych) na Pobrzeżu Słowińskim występują także wybrzeża niskie z rozległymi, piaszczystymi plażami. Są one dość szerokie, miejscami sięgają kilkudziesięciu metrów. Czasami w wyniku działania przybrzeżnych prądów morskich powstają długie i wąskie, piaszczyste wały biegnące w głąb morza połączone jednym końcem z lądem, czyli tzw. mierzeje. Kiedy mierzeja intensywnie narasta i łączy się z lądem drugim końcem oddzielając od morza niewielkie zatoki i zalewy powstaje jezioro przybrzeżne. Jeziora te są charakterystycznym elementem krajobrazu Wybrzeża Koszalińskiego i Słowińskiego. Do największych należą Łebsko (71,4 km2), Gardno (24,7 km2), Jamno (22,3 km2), Wicko (10,6 km2), Bukowo (16,4 km2). Jeziora te są z reguły płytkie a ich zarastające brzegi porastają trzciny i inne gatunki roślinności bagiennej.

Powstanie jeziora przybrzeżnego – galeria rycin

Slajd 1 z 4

R17KhfEPyTvNS

Galeria prezentuje ilustracje kolejnych etapów tworzenia mierzei. Pierwsza ilustracja ukazuje wybrzeże, nad którym strzałkami zaznaczono kierunek prądu morskiego nanoszącego piasek. Prąd płynie z zachodu na wschód. Wybrzeże posiada zatoki.

Rs6CMMDuP0UVe

Druga ilustracja ukazuje gromadzący się piasek na wystających częściach pobrzeża. Widoczny jest zaznaczony strzałami prąd, płynący z zachodu na wschód. Przy zatokach, po lewej stronie usypuje się piasek. Powstaje coraz więcej lądu.

R1ZMbH6h7sJHe

Trzecia ilustracja ukazuje zatoki utworzone przez prąd morski nanoszący piasek. Prąd płynie z zachodu na wschód. Nanosi piasek po lewej stronie zatoki, zaczyna ją zamykać, oddzielać od morza.

RgLUhYOlOfU5y

Czwarta ilustracja ukazuje mierzeję zamykającą jeziora przybrzeżne. Ponad nią widać zaznaczony strzałkami kierunek prądu. Płynie on z zachodu na wschód. Jezioro jest oddzielone od morza pasem usypanego piasku.

Pobrzeże Słowińskie – galeria zdjęć

R135WWXdzRUzP

Zdjęcie przedstawia wybrzeże wydmowe. Na fotografii po lewej stronie jest ukazane morze z plażą, natomiast po prawej stronie plaży znajdują się wysokie wydmy porośnięte drzewami.

R5oIKxIzhprwr

Zdjęcie lotnicze przedstawia po lewej stronie przybrzeżne jezioro, natomiast po prawej stronie rozciąga się morze. Pomiędzy morzem a jeziorem ukazany jest teren porośnięty drzewami, na którym również znajdują się domy.

Rm0U4aNpFonk9

Zdjęcie przedstawia wybrzeże wysokie. W tle przy plaży ukazany jest teren lekko zalesiony a za nim znajdują się wiatraki. Teren ten jest podwyższony. Na pierwszym planie znajduje się wybrzeże niskie, jest po piaszczysta plaża.

RagYeO5oWaaTs

Zdjęcie przedstawia kamienistą plażę. Po prawej stronie fotografii znajduje się morze, po lewej wyższy wał ziemi na którym rośnie las. Pomiędzy nimi znajduje się plaża, która jest pokryta piaskiem przykrytym przez drobne kamienie.

R2lojcC3XZ1w3

Zdjęcie przedstawia zarośnięty brzeg jeziora, przy którym widać dwa białe łabędzie. W oddali widoczny jest drugi brzeg zbiornika wodnego, również porośnięty roślinnością.

R1Ifr6DbIrsyH

Zdjęcie przedstawia wydmy. Po lewej stronie wydmy są porośnięte wysoką trawą, natomiast w tle jest las i zbiornik wodny.

RjnYZ33dRzbFL

Zdjęcie przedstawia ujście rzeki. Przy zbiorniku wodnym znajdują się piaszczyste plaże, natomiast po prawej stronie w oddali ukazany jest skrawek lasu.

Polecenie 6

Określ, jaki typ wybrzeża widać na zdjęciu przedstawiającym plażę w Karwi.

RPoHj4FC6d3JV

Zdjęcie ukazuje piaszczystą plażę. W tle po prawej stronie widać zalesiony teren, który znajduje się na wzgórzu. Po prawej stronie fotografii jest morze, pomiędzy lasem i zbiornikiem wodnym jest piaszczysta plaża.

RJPZafSyu0zhB

W obrębie niskich brzegów przybrzeżne piaszczyste plaże oddzielone są od położonych na południe części lądu ciągami wydm. Nazwy poszczególnych pasów wydmowych pochodzą od przeważających kolorów porastającej je roślinności. Powyżej plaży znajduje się najniższa wydma (tzw. pierwotna), dalej nieco wyższa wydma biała o skąpej roślinności, którą tworzą głównie kępy nadmorskich traw, następnie wydma szara w dużej części zarośnięta przez roślinność i wydma brunatna porośnięta przez wrzosowiska i lasy sosnowe (bory).

Charakterystycznym elementem krajobrazu wyróżniającym Wybrzeże Słowińskie są ruchome wydmy. Najwyższe wydmy występują w okolicach Łeby na Mierzei Łebskiej – jest  to m.in. Wydma Łącka (Łączka, Łącka Wydma) i Wydma Czołpińska. Jest to największy obszar nadmorskich wydm w Europie Środkowej zajmujący powierzchnię ok. 500 ha. Wydmy te wędrują – pod wpływem wiatru przemieszczają się z zachodu na wschód z prędkością nawet 10‑12 m rocznie powodując zasypywanie lasów, bagien, wrzosowisk a nawet miejscowości leżących wzdłuż północnego brzegu jeziora Łebsko. Największe zmiany w krajobrazie zachodzą jesienią i wiosną podczas sztormów.

R1TgIgp5XWNDz

Zdjęcie przedstawia suche pnie drzew zasypane przez jasny piasek. Na pierwszym planie znajdują się białe pnie, niektóre z nich są połamane. Pomiędzy nimi znajduje się jasny piach.

Obszar ten jest objęty ochroną w granicach Słowińskiego Parku Narodowego. Charakterystycznymi elementami krajobrazu parku są, oprócz ruchomych wydm, także jeziora przybrzeżne – Łebsko, Gardno, Jezioro Dołgie Wielkie  i Dołgie Małe (6,2  oraz towarzyszące im, łąki, torfowiska, nadmorskie bory i lasy. O wyjątkowej, przyrodniczej wartości tego obszaru świadczy fakt, że Słowiński Park Narodowy został włączony przez UNESCO do światowej sieci rezerwatów biosfery i znalazł się na światowej liście chronionych obszarów wodno‑błotnych o międzynarodowym znaczeniu. Symbolem Słowińskiego Parku Narodowego jest zamieszkująca ten teren mewa srebrzysta.

Na Pobrzeżu Słowińskim oprócz parku narodowego znajdują się tez inne obszary chronione, np. rezerwaty przyrody, park krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu.

R12dSGUaeKuQw

Grafika przedstawia Logo Słowińskiego Parku Narodowego zamieszczonego w kole. W środku koła znajduję się mewa, natomiast na obwodzie widnieje napis: SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY

Rr7HlG8U0rgPZ

Zdjęcie przedstawia widok na zalesiony obszar. Na pierwszym planie widoczny jest las, dokładniej widok na korony drzew. W tle wybija się piaszczysty obszar. Jest to rozległa formacja utworzona z jasnego piasku. Za nią dalsza część lasu i inne podobne formy. Za lasem znajduje się zbiornik wodny.

RtQgxgRM76yFH

Zdjęcie przedstawia duży obszar pokryty jasnym piaskiem. Piasek tworzy wzniesienie - wydmę. W oddali widoczny jest zbiornik wodny. Na dalszym planie widoczne wzgórze. Nad wydmą niebieskie niebo, na którym są białe chmury.

Obszar Pobrzeża Słowińskiego  przecinają płynące z południa na północ doliny licznych rzek biorące początek na wzniesieniach pojezierzy i uchodzących do Morza Bałtyckiego (m.in. Parsęta, Grabowa, Wieprza, Słupia, Łupawa). Dlatego rzeki te są określane mianem rzek Przymorza.

Na Pobrzeżu Słowińskim występują lasy sosnowe i mieszane. Wydmy porastają bory sosnowe, natomiast na obszarach polodowcowych przeważają lasy liściaste, m.in. buczyna. W regionie występują także łąki, wrzosowiska oraz bagna towarzyszące jeziorom przybrzeżnym.

Roślinność Pobrzeża Słowińskiego – galeria zdjęć

R2ohIlxvk9Mvh

Zdjęcie przedstawia las. Widoczne są pnie wysokich drzew, niektóre z nich od samego dołu posiadają gałęzie na których znajdują się zielone liście. Na pierwszym planie w ściółce lasu widoczne są ścięte konary drzew obrośnięte mchem. Ściółka pomiędzy drzewami jest zielona, z prawej strony fotografii przechodzi w wyższą roślinność.

RxyzY8mPmm8MO

Zdjęcie przedstawia wnętrze lasu. Widoczne są cienkie pnie drzew od których odchodzą powyginane gałęzie. Drzewa mają igły u samej góry korony. Pomiędzy pniami drzew znajduje się sucha ściółka leśna.

RT7CALLP2KGK6

Zdjęcie przedstawia las mieszany. Po lewej na pierwszym planie ukazane jest oznakowane drzewo, natomiast po prawej stronie fotografii, na zarośniętym terenie ukazane jest ścięte drzewo.

R12Is7EkutppT

Zdjęcie przedstawia ciek wodny w lesie liściastym. Rzeka przepływa przez środek fotografii, na jej brzegach rośnie zielona niska roślinność oraz widoczne są pnie wyższych drzew. Woda w rzece ma kolor zielonobrązowy.

R1JqAkmYdpWXA

Zdjęcie przedstawia zarośnięty teren. Na pierwszym planie widoczne są niskie zielone krzaki, w oddali widoczne są wątłe pnie wyższych drzew.

R1RJDGerWfr6U

Zdjęcie przedstawia obszar zalany wodą pośrodku pola porośniętego niską zieloną roślinnością. W centrum zdjęcia znajduje się płytki zbiornik wodny, na powierzchni którego, przy jego brzegach, występuje zielona roślinność wodna. Dookoła zbiornika rośnie niska roślinność i trawa. W oddali znajduje się niski las, na pierwszym planie widoczne są niskie krzaki.

Na obszarze Pobrzeża Słowińskiego  występują liczne gatunki roślin i zwierząt, z których część objęta jest ochroną. Dużą różnorodnością biologiczną charakteryzuje się strefa wybrzeża. Niektóre gatunki roślin występujących w pasie wybrzeża oraz w lasach i na bagnach Pobrzeża Słowińskiego zobaczysz w galerii zdjęć.

Rośliny Pobrzeża Słowińskiego – galeria zdjęć

R1SJQXYNkzQpp

Zdjęcie przedstawia zieloną roślinę przypominającą trawę. Ma długie zielone proste liście przypominające szczypiorek. Roślina porasta piaszczysty teren.

RBfQZGNu3cVo6

Zdjęcie przedstawia zieloną roślinę rosnącą na piasku. Jest ona niska, ma pojedyncze łodygi, które obrastają jasnozielone listki. Łodygi znajdują się bardzo blisko siebie.

RnMPkrZFjcCYW

Zdjęcie przedstawia zielone niskie rośliny, znajdujące się na wydmie, za roślinnością widać wysoką trawę. Rośliny mają zielone falowane liście przypominające wstążki oraz jasnofioletowe kwiaty, które zakończone są zielonymi kulami. W prawym dolnym rogu znajduje się niebieska tabliczka z dwoma pustymi okręgami.

R1Oolo2UC0HcG

Zdjęcie przedstawia czerwoną roślinę. Ma ona wychodzące z jednego miejsca pędy, które zakończone są zamykającą się kolczastą częścią o owalnym kształcie. Pędy są zielone i pokryte czerwonymi strukturami przypominającymi włosy. Roślina otoczona jest przez mech.

RulKgHlmrsTo5

Zdjęcie przedstawia paproć. Ma ona duże zielone liście, które składają się z mniejszych podłużnych listków. Za rośliną po prawej stronie znajduję się zbiornik wodny.

RFUfhQuhM6xPc

Zdjęcie przedstawia pojedynczy owoc pomarańczowej maliny znajdujący się na łodydze. Owoc otaczają odsłonięte białe kwiatowe płatki. Roślina ma rozłożyste zielone liście, które na końcu mają różową otoczkę. Dookoła rośliny znajduje się inna niska zielona roślinność.

R1Nx4wDCYWYgH

Zdjęcie przedstawia krzewy bażyny czarnej, z których wyrastają owoce. Krzew ma żółte gałązki na których rosną małe zielone podłużne listki, pomiędzy gałązkami znajdują się ciemnofioletowe owoce przypominające jagody.

Wydmy i plaże oraz towarzyszące im lasy są siedliskiem licznych gatunków ptaków. Niektóre gatunki stale bytują na tym obszarze, inne przelatują jesienią i wiosną albo zimują. Żyją tu także liczne płazy, ssaki, z których część należy do gatunków zagrożonych. 

Niektóre gatunki zwierząt występujących w pasie wybrzeża oraz w lasach i na bagnach Pobrzeża Słowińskiego zobaczysz w galerii zdjęć.

Zwierzęta Pobrzeża Słowińskiego – galeria zdjęć

R1Yuz5DAacFZf

Zdjęcie przedstawia mewę srebrzystą znajdującą się przy brzegu zbiornika wodnego. Ptak jest biały, ma siwe skrzydła i czarny ogon. Dziób ptaka jest długi i żółty, zwierzę ma też długie nogi.

Rd94bjPicdmii

Zdjęcie przedstawia dwa biegusy, znajdujące się nad brzegiem zbiornika wodnego, który jest pokryty muszelkami. Ptaki są pomarańczowe, mają nakrapiane skrzydła w kolorze czarno‑szaro‑pomarańczowym. Ptaki mają czarne długie dzioby i długie czarne łapki.

RlXCTkxo6QKj4

Zdjęcie przedstawia rybołowa podczas lotu, zanurzonego szponami w zbiorniku wodnym. Ptak jest biały i ma szarobrązowe skrzydła oraz czarny dziób.

R14HrFecOwkyg

Zdjęcie przedstawia płaza znajdującego się na pniu drzewa. Zwierzę przypomina jaszczurkę, ma zielony kolor i ciemniejsze oraz żółte plamy, długi ogon i żółte oczy. Na dole ogona przechodzi pomarańczowy pas.

RNvgZOLcR08Hp

Zdjęcie przedstawia fokę, która znajduję się przy brzegu morza na plaży, na której znajdują się wodorosty. Foka jest biała i ma szare plamy.

R10pXB2gIXxAV

Zdjęcie przedstawia szaro białego morświna zanurzonego w zbiorniku wodnym.

Krajobraz nadmorski Wybrzeża Słowińskiego – film

RPkdpb46kSqZU

Film nawiązujący do treści materiału

Film nawiązujący do treści materiału

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RPkdpb46kSqZU

Film nawiązujący do treści materiału

Zagospodarowanie Pobrzeża Słowińskiego. Ochrona przyrody i krajobrazu

Na Pobrzeżu Słowińskim rozwija się przemysł spożywczy, wydobywczy, a na wybrzeżu rybacki i stoczniowy.

Zagospodarowanie Pobrzeża Słowińskiego w znacznej mierze jest uzależnione od warunków środowiskowych. Wzdłuż niemal całej linii brzegowej występują jeziora przybrzeżne. Sąsiadujące z nimi tereny są często podmokłe, zabagnione, co nie sprzyjało osadnictwu. Dlatego największe miasta tego regionu powstały w odległości kilkunastu kilometrów od morza. Największymi miastami (według danych z 2022 roku) są Koszalin (104,9 tys.), Słupsk (86,7 tys.), Kołobrzeg (45,9 tys.), Lębork (34,9 tys.), Białogard (23,8 tys.).  Są one ważnymi ośrodkami lokalnymi, spełniającymi przede wszystkim typowo miejskie funkcje usługowe oraz w znacznie mniejszym stopniu przemysłowe. 

W miejscowościach położonych nad Morzem Bałtyckim, będących w przeszłości niewielkimi rybackimi osadami, znajdują się dziś przystanie i największe w kraju porty rybackie (Kołobrzeg, Darłowo, Ustka).

Rolnictwo rozwija się głównie na obszarach polodowcowych w oddaleniu od wybrzeża, tam bowiem jak wspomniano powyżej występują żyzne gleby. Znaczne obszary zajmują też łąki i pastwiska, na których prowadzony jest wypas bydła.  

Bardzo dobrze rozwija się w regionie branża turystyczna bazująca na przyrodniczym potencjale regionu, o którym decyduje przede wszystkim dostępność morza i rozległych piaszczystych plaż, ale także lasy, malownicze krajobrazy oraz czyste środowisko. Największe atrakcje krajoznawcze Pobrzeża Słowińskiego  skupiają się w okolicach Jeziora Łebsko. Należą do nich nie tylko „wędrujące wydmy” w Słowińskim Parku Narodowym, ale także liczne zabytkowe budowle, m.in. domy rybackie o charakterystycznej konstrukcji szkieletowej (Kluki, Smołdzino, Gać, Gardna Wielka).  

Nadmorskie miejscowości są ważnymi ośrodkami turystycznymi – turyści chętnie odwiedzają Jastrzębią Górę, Mielno, Kołobrzeg, Łebę, Darłówko, Dąbki. Wielką atrakcją dla zwiedzających te miejscowości jest fakt, że oferuje się tam rejsy po morzu i po jeziorach na pokładach niewielkich statków. 

Rozwój turystyki powoduje zagrożenia środowiska przyrodniczego. Są one szczególnie nasilone między Łebą i Jastrzębią Górą, gdzie położone są znane wsie letniskowe: Kopalino, Lubiatowo, Białogóra, Dębki, Karwieńskie Błota, Karwia i Ostrowo. Do najważniejszych zagrożeń należy niszczenie wydm i porastającej je roślinności, zaśmiecanie terenu, zanieczyszczenie powietrza i wód wskutek budowy dużych ośrodków wczasowych i rozwoju gastronomii.

RywUvne7uaG0I

Zdjęcie ukazuje drewniany pomost, przy którym znajdują się różne maszyny i łodzie. Na pomoście znajdują się lampy i przedmioty związane z rybactwem. W dalszej części ilustracji widać zalesiony teren.

RYes127Mkqs8z

Zdjęcie przedstawia ulicę, na której są zaparkowane samochody. Po lewej i prawej stronie drogi umieszczone są bary czy budki z lodami, natomiast za nimi znajdują się osobne budynki mieszkalne. Na ulicy w dalszej części ilustracji ukazane jest auto. Przy drodze zamieszczone są reklamy różnych atrakcji turystycznych.

R1FqOW1J67vvz

Zdjęcie przedstawia promenadę nadmorską, na której widać ludzi. Po prawej stronie ilustracji umieszczony jest sklepik z upominkami. Po lewej stronie widać plażę z morzem. W dalszej części grafiki, jak i przy lewej stronie promenady widać drzewa.

Zagospodarowanie Pobrzeża Słowińskiego – galeria zdjęć

Dziedzictwo kulturowe Pobrzeża Słowińskiego

Wschodnia część Pobrzeża Słowińskiego leży w granicach regionu kulturowego Kaszub. Teren ten zamieszkiwany był przez Słowińców, zwanymi też Kaszubami Łebskimi. W niektórych miejscowościach regionu zachowały się pozostałości osadnictwa olenderskiego z XVII w. np. Karwieńskie Błota. Olendrzy przybyli na tereny Polski z obecnych terenów Holandii. Zakładali wsie na trudnych podmokłych obszarach. Mieli wysokie umiejętności osuszania terenu oraz reprezentowali wysoką kulturę rolną.  Gdzieniegdzie dostrzec jeszcze można otoczone zielenią drewniane domy (chëcze) budowane z reguły na planie prostokąta lub kwadratu. Innym rodzajem tradycyjnej zabudowy są domy o bielonych ścianach wznoszone z gliny, osadzanej w konstrukcji z belek drewnianych. Pozostałości zagród Słowińców zachowały się m.in. w kilku wsiach w okolicy Słupska (np. Swołowo, Wierzchucino), niestety obecnie są wypierane przez współczesną zabudowę letniskową. O tradycjach rolniczych świadczą też bardzo liczne XVII–XIX‑wieczne zespoły pałacowo‑parkowe ze zniszczonymi w większości folwarkami.

R1Xu95FbsZnPj

Zdjęcie przedstawia stary dom rybacki wykonany z ciemnego drewna. Na fotografii widoczna jest tylko lewa strona budynku - część frontowej ściany i cały lewy szczyt domu. Przed frontową ścianą i za budynkiem jest płot. Przed budynkiem jest ogródek, natomiast za nim znajduje się zalesiony teren.

Na szczęście wiele pozostałości życia dawnych mieszkańców regionu można zobaczyć w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach nad jeziorem Łebsko, które powstało w celu ratowania kultury materialnej Słowińców. Wędrując po terenie skansenu, oprócz wspomnianych budynków krytych słomą, strzechą lub gontem można zobaczyć np. studnie z kołowrotkami, drewutnie, kurniki, pasieki, kapliczki, w tym tzw. „boże męki”, obecne w kaszubskim krajobrazie do dziś. W muzeum organizowane są imprezy folklorystyczne, podczas których prezentowane są m.in. pokazy tradycyjnych zajęć dawnych mieszkańców, np. wydobywanie torfu, szycie rybackich sieci, korowanie żerdzi, struganie końskich butów, czyli klumów, lepienie garnków, pieczenie chleba czy ubijanie masła.

Skansen w Klukach – galeria zdjęć

Rcpt0gUBiiUJb

Zdjęcie przedstawia zagrodę w której znajduje się dom i budynki gospodarcze. Pierwszy budynek wysunięty na główny plan po lewej stronie jest koloru białego, na którym są umieszczone drewniane belki w kolorze ciemnego brązu, tworzą one kształt kratki. Przed budynkiem jest zielony trawnik, natomiast od prawej strony budynku wychodzi drewniany płot, za którym znajdują się pozostałe budynki.

RrPSUN71GwNLK

Zdjęcie przedstawia biały budynek, którego ściany przecinają brązowe belki stanowiące element konstrukcyjny budynku. Belki tworzą kształt kratki. Dach domu jest pokryty mchem. Od ścian budynku wychodzi drewniany płot. Teren wokół budynku jest porośnięty trawą i niską zieloną roślinnością. Z lewej strony fotografii widoczne są drzewa.

RA6VRZmTF2cwy

Zdjęcie przedstawia izbę mieszkalną z Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach. W pomieszczeniu na środku ukazany jest stój nakryty obrusem, przy którym stoją trzy drewniane krzesła. Po lewej stronie pomieszczenia znajduję się jednoosobowe zasłane łóżko. Zaraz obok stoi komoda, nad którą wisi lustro. W lewej części pokoju w rogu, z ukosa widnieje drewniana szafa. Na lewej ścianie znajduję się okno, przy którym stoi stojak z kwiatami. Na ścianach wiszą obrazy a ze środka sufitu zwisa mała zielona lampka.

R118KKIq6Cl36

Zdjęcie przedstawia izbę gospodarczą w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach. W pomieszczeniu ukazane są eksponaty, z których żyjąca wcześniej ludność korzystała, rzeczy takie jak sprzęt do prania ubrań z tarą w środku drewnianej miski, wiadra, balie do prania, żelazko i magiel.

Mieszkańcy regionu posługiwali się językiem kaszubskim (kaszubszczyzną), który dziś także jest używany. Został on prawnie uznany w Polsce za język regionalny, dzięki czemu można go stosować jako język pomocniczy w urzędach i wprowadzać dwujęzyczne nazwy geograficzne. Szacuje się, że obecnie posługuje się nim ponad 100 tys. osób.

Dawni mieszkańcy regionu nosili także charakterystyczne stroje. Mężczyźni zakładali białe koszule, zawiązywane pod brodą czerwoną tasiemką, kamizelkę (liwk) i sukmanę podbitą czerwoną podszewką z drobnymi haftami. Strój uzupełniały białe sukienne spodnie (bùksë), skórzane buty z cholewą (skòrznie) i filcowy, czarny kapelusz. Kobiety nosiły wełniane, szerokie, marszczone spódnice w kolorze niebieskim, ciemnoczerwonym, zielonym lub żółtym, a na nich biały fartuch oraz ozdobione haftem białe bluzki z bufiastymi rękawami. Na wierzch wkładano czarny, haftowany aksamitny gorset. Kobiecy strój uzupełniały czarne buty na obcasie zapinane na pasek oraz czepce lub opaski w kolorze spódnicy.

RnNmrVdeuTdAH

Zdjęcie przedstawia ludzi ubranych w tradycyjne stroje kaszubskie. Mężczyźni mają na sobie jasne spodnie, wysokie czarne buty, długie zdobione czarne kaftany, a pod nimi krótkie czarne zapięte kamizelki z guzikami. Kobiety mają na sobie białe koszule ze zdobionymi długimi rękawami, na koszulach czarne gorsety oraz długie kolorowe spódnice, które na dole mają dwa czarne poziome pasy, spódnice są przykryte białymi fartuchami. Mężczyźni na fotografii grają na instrumentach, takich jak kontrabas, akordeon i diabelskie skrzypce - charakterystyczny instrument kaszubski.

R1K6xyaUfIWi9

Zdjęcie przedstawia ludzi w marszu na ulicy. Pojedyncze osoby są ubrane w tradycyjne stroje kaszubskie, nie które z nich trzymają czarno żółtą flagę. Po lewej stronie na czele marszu widnieje mężczyzna trzymający dużą żółtą flagę z napisem ZRZESZENIE KASZUBSKO‑POMORSKIE, pod napisem widnieje kaszubski motyw zdobniczy. Jest to czarny orzeł z koroną na żółtym tle, po jego bokach widoczne są niebieskie tulipany z żółtym środkiem.

Stroje zdobione były haftami z niepowtarzalnym, kaszubskim motywem. Składa się z pięciu kolorów: niebieskiego (w trzech odcieniach – od jasnobłękitnego po ciemnoszafirowy), czarnego, czerwonego, zielonego oraz żółtego i zawiera uproszczoną formę kwiatów występujących w regionie, np. bratków, chabrów, dzwonków, koniczynek, niezapominajek i in. Motyw ten wykorzystywany jest także do zdobienia różnych sprzętów użytkowych.

RFgUrrL42W6qo

Grafika przedstawia kaszubski motyw zdobniczy składający się z trzech niebieskich kwiatów z żółtym środkiem. Kwiaty łączą przeplatane zielone gałęzie.

Tradycyjna kuchnia regionu była prosta i bazowała na lokalnych produktach: kapuście, ziemniakach, jajach, mące, kaszach, rybach morskich i słodkowodnych. Charakterystycznymi daniami są np.  jajecznica na słodko z solonym śledziem, węgorzem lub szprotami. „Kaszubska jajecznica na węgorzu - Prażnica” znalazła się nawet na oficjalnej „Liście produktów tradycyjnych” powadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Ciekawostka

Rodzaj przygotowywanych zup różnił się w poszczególnych porach roku. Zimą przygotowywano np. zagraj (zupę z gęsią okrasą), grochówkę z wãgòrzã (grochówkę na wędzonym węgorzu), krótkô zupa (zupę na wędzonce), kartofelzupa (kartoflankę) czy zalewôjka (żur). Wiosną i latem gotowano np. marszew (marchewkową), krëpnik (krupnik), a jesienią np. fleisz zupa (zupa na kościach), gapiô zupa (zupa na gęsinie), wrëkòwô zupa (zupa z żółtej brukwi na gęsinie) i in. Przygotowywano także mączne potrawy, m.in.: brunioną klóskã (mąka lub kasza uprażona na patelni), klepionkã (gotowana potrawa z mąki i mleka), klizdrë (kluski z mąki) lub grëczôk (placek z mąki i maślanki). Ich uzupełnieniem były dania warzywne, np.: szlapibrodã (sałata w mleku), bónk miodny i kwasny (fasola słodko‑kwaśna), miodny szabelbón (fasola na słodko) i marchew z wrëkama (marchew z brukwią). Od święta przyrządzano ciasto drożdżowe, tzw. młodzowi kuch.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Na obszarze Pobrzeża Słowińskiego  znajduje się wiele zabytkowych obiektów będących świadectwem historii tego regionu i stanowiących jednocześnie atrakcję turystyczną. Znajdują się tu m.in. bardzo liczne XVII–XIX‑wieczne zespoły pałacowo‑parkowe, XIX. wieczne latarnie morskie, gotyckie zamki i kościoły i wiele innych zabytków. Niektóre z tych obiektów możesz zobaczyć na mapie.

Atrakcje turystyczne Pobrzeża Słowińskiego – grafika interaktywna

Podsumowanie

• Krajobraz Pobrzeża Słowińskiego został ukształtowany przez lądolód, współczesną działalność morza oraz procesy wydmowe, rzeczne i bagienne.

• W części południowej regionu występuje urozmaicona rzeźba polodowcowa, której elementem są m.in. równiny płaskie i faliste, pagóry, wzgórza i doliny.

• W strefie nadmorskiej występują wybrzeża niskie – wydmowe i wysokie – klifowe.

• Przyrodniczą osobliwością regionu są: wędrujące wydmy, których największe nagromadzenie występuje na Mierzei Łebskiej, torfowiska, jeziora przybrzeżne, z których większość podlega procesom zarastania i wypłycania oraz lasy liściaste (buczyna) i sosnowe.

• Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny Pobrzeża Słowińskiego są chronione w granicach Słowińskiego Parku Narodowego.

• Największymi turystycznymi atrakcjami regionu są: Morze Bałtyckie, szerokie piaszczyste plaże, ruchome wydmy i jeziora przybrzeżne.

• Rolnictwo rozwija się głównie na obszarach żyznych, urodzajnych gleb.

• Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego regionu jest rybołówstwo i turystyka.

Słownik

Ćwiczenia

Notatnik