W każdej epoce filozofia silnie wiąże się z przemianami historycznymi i kulturowymi. Przemiany te z jednej strony dostarczają filozofii specyficznych, wpływających na jej kształt bodźców, z drugiej strony same są przez idee filozoficzne powodowane. W czasach nowożytnych dobrym tego przykładem są odkrycia geograficzne. Relacje z podróży i opisy innych kultur stanowiły inspirację dla filozofów przez przeszło trzy stulecia. Pod ich wpływem wielu z nich doszło do przekonania, że ustrój społeczny i polityczny ani nie pochodzi od Boga, ani nie wynika bezpośrednio z natury, lecz można i powinno się go świadomie kształtować w celu realizacji ideału szczęścia na ziemi. Filozofowie często przedstawiają swoje pomysły za pośrednictwem utopii, skonstruowanych nierzadko na wzór literatury podróżniczej, z tą różnicą, że są to podróże w świat ideałów. Denis DiderotDenis DiderotDenis Diderot pisze:

Nietrudno wyobrazić sobie, w jaki sposób popularność tego rodzaju poglądów przyczyniła się do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Z kolei sama Rewolucja Francuska jako fakt historyczny stała się następnie inspiracją i wyzwaniem dla nowych teorii filozoficznych (np. HeglaGeorg Wilhelm Friedrich HegelHegla i MarksaKarol MarksMarksa), które także miały swe historyczne następstwa (m.in. w postaci historycznego marksizmumarksizmmarksizmu, a następnie rewolucji październikowej). Ten proces w taki czy inny sposób trwa po dziś dzień.

Różne rodzaje wyzwań stawały przed filozofią nowożytną. Najważniejsze z nich to:

• odkrycia geograficzne,

• postęp nauk przyrodniczych,

• doświadczenie historyczności,

• skala i nieracjonalność niesprawiedliwości społecznej,

• wojny na tle politycznym i religijnym.

Wyzwania przyczyniły się do sformułowania charakterystycznych dla filozofii nowożytnej problemów filozoficznych — przedstawiają się one następująco:

Słownik