Temat: Pochodne węglowodorów – powtórzenie wiadomości

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

IX. Pochodne węglowodorów. Uczeń:

1) pisze wzory sumaryczne, rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) i strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce; tworzy ich nazwy systematyczne; dzieli alkohole na mono- i polihydroksylowe;

3) zapisuje wzór sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano‑1,2,3‑triolu (glicerolu); bada jego właściwości fizyczne; wymienia jego zastosowania;

6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji między kwasami karboksylowymi (metanowym, etanowym) i alkoholami (metanolem, etanolem); tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych (metanowego, etanowego) i alkoholi (metanolu, etanolu); planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń powtarza wiedzę oraz słownictwo w zakresie działu: Pochodne węglowodorów.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• zadawać i odpowiadać na pytania kolegów na temat pochodnych węglowodorów;

• utrwalać materiał z lekcji: „Alkohole – budowa”, „Alkohole – właściwości”, „Alkohole – wpływ na organizm człowieka”, „Alkohole wielowodorotlenowe”, „Kwasy karboksylowe – właściwości”, „Estry – budowa i właściwości”;

• utrwalać słownictwo związane z tematem pochodnych węglowodorów.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • burza mózgów.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed lekcją

1. Przed planowaną lekcją powtórzeniową nauczyciel prosi wszystkich uczniów, by przypomnieli sobie materiał e‑podręcznika z abstraktów „Alkohole – budowa”, „Alkohole – właściwości”, „Alkohole – wpływ na organizm człowieka”, „Alkohole wielowodorotlenowe”, „Kwasy karboksylowe – właściwości”, „Estry - budowa i właściwości”, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i rozwiązać zadania oraz brać udział w dyskusji.

2. Ochotnicy przygotowują krzyżówkę związaną z zagadnieniami poruszanymi w abstrakcie „Alkohole – wpływ na organizm człowieka”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący przypomina uczestnikom zajęć, jakiego obszaru tematycznego będzie dotyczyła lekcja.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla plansze interaktywną (polecenie 1). Pyta uczniów, jakie związki chemiczne przedstawiają umieszczone na niej wzory. Następnie nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli, co wiedzą na temat budowy alkoholi. Uczniowie podają swoje propozycje w trakcie burzy mózgów. Następuje weryfikacja pomysłów i umieszczenie odpowiedzi na planszy.

2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie właściwości alkoholi. Chętni/wybrani uczniowie odpowiadają, a reszta klasy poprawia lub uzupełnia wypowiedzi kolegów. Jako utrwalenie wiadomości uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenie dotyczące właściwości etanolu.

3. Nauczyciel odtwarza nagranie z lekcji „Alkohole wielowodorotlenowe” Informuje, że ich zadaniem będzie zredagowanie pytań do treści nagrania i spodziewanych odpowiedzi. Określa czas na wykonanie zadania i odtwarza nagranie. Po wykonaniu zadania chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje pytania, a reszta klasy udziela na nie odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad ich poprawnością.

4. Nauczyciel odtwarza nagranie z lekcji „Kwasy karboksylowe – właściwości” Informuje, że ich zadaniem będzie zredagowanie pytań do treści nagrania i spodziewanych odpowiedzi. Określa czas na wykonanie zadania i odtwarza nagranie. Po wykonaniu zadania chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje pytania, a reszta klasy udziela na nie odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad ich poprawnością.

5. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Informuje, że zadaniem każdej z nich będzie przygotowanie 3 pytań na temat estrów dla inne grupy.

6. Po fazie przygotowawczej następuje faza rywalizacyjna. Każda grupa musi odpowiedzieć na przygotowane przez inne grupy, w oparciu o generator zawarty w abstrakcie, pytania. Nauczyciel kontroluje przebieg gry, sprawdzając poprawność odpowiedzi i zapisując aktualny stan punktów. Grupa, która wygra rywalizację, powinna zostać wynagrodzona przez nauczyciela odpowiednią oceną.

7. Nauczyciel wyświetla planszę z reakcją estryfikacji (polecenie 5). Uczniowie analizują reakcję i nazywają substancje biorące w niej udział.

8. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne z abstraktu dotyczące estrów i rozpoznawania związków chemicznych na podstawie wzorów strukturalnych.

9. Poszerzanie i bogacenie słownictwa angielskiego w zakresie zagadnień ujętych w lekcji - uczniowie wykonują zawarte w abstrakcie ćwiczenia językowe. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

10. Na zakończenie uczniowie rozwiązują krzyżówkę przygotowaną przez kolegów. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusje na temat wpływu alkoholów na człowieka.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?
   Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

1. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem - specjalistą w dziedzinie, której dotyczyła dzisiejsza lekcja. Jakie pytania chciałbyś mu zadać? Zapisz je.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Hydrocarbon derivatives – a repetition lesson

Links to the lessons: 1, 2, 3, 4, 5, 6

Links to the abstracts: 1D17pD2kqt1, 2D9o2X5aSZ2, 3DxJYpjhhZ3, 4DTFQ76mB94, 5D5LqxmOA75, 6DTiRqUjPq6

Before you begin solving the exercises, review abstracts „Alcohols – structure”, „Alcohols – properties”, „Alcohols – effects on the human body”, „Polyhydric alcohols”, „Carboxylic acids – properties”, „Esters – structure and properties” to recall the most important information and vocabulary. Then you will be able to check your knowledge. Good luck!

• The alcohol fermentation products are ethanol and carbon dioxide.

• Methanol and ethanol contain one functional group in their molecules. These are monohydric alcohols.

• Monohydric alcohols are compounds in which one hydrogen atom has been replaced by a monovalent group – OH.

• Methanol and ethanol are flammable substances. These are subject to complete and incomplete combustion reactions.

• Methanol and ethanol have many common physical properties and are therefore difficult to distinguish. Methanol is a poison, and ethyl alcohol has a negative effect on the human body.

• Alcohols have many applications.

• Alcohols dissolve well in water.

• The pH of aqueous solutions of alcohols is neutral.

• In Poland, it is prohibited to buy and consume ethyl alcohol by people under 18 years of age.

• Glycerol and glycerine are common names of the same chemical compound – propanetriol.

• The glycerol molecule consists of three hydroxyl groups.

• Glycerol is a thick oily, colourless and odourless liquid with a sweet taste. It is not a poisonous substance.

• Glycerol is widely used in the cosmetics, food and textile industries.

• Carboxylic acids react with hydroxides, metals and metal oxides, to form salts.

• The reaction of aqueous solutions of carboxylic acids that have short carbon chains, and the electrical conductivity, are evidence of electrolytic dissociation.

• Pure acetic acid is a colourless, corrosive liquid. It is hygroscopic (it absorbs moisture from the air).

• At temperatures below 16°C, it forms crystals that resemble ice in appearance. It is also called glacial acetic acid.

• Acetic and formic acids dissolve well in water.

• Esters are an important group of compounds in living organisms.

• Esters are obtained as a result of esterification reaction, i. e. reaction of carboxylic acids with alcohols.

• In the esterification reaction sulfuric acid acts as a catalyst, i. e. accelerates the reaction process.

• General formula for esters is RIndeks dolny 1₁COORIndeks dolny 2₂, and the characteristic group is the ester group –COO–.

• Esters are slightly soluble in water, but dissolve well in organic solvents and are therefore used as solvents for paints and varnishes.

• Some esters have a pleasant smell and these are used, among others, in the production of perfumes and essential oils.