E‑BOOK

Spis treści

• Instalacja oświetleniowa i sygnalizacyjna w samochodzieD8LCx7VCuInstalacja oświetleniowa i sygnalizacyjna w samochodzie

• Kontrola świateł samochodowych

• Reflektory samochodoweD9AWzYiQ1Reflektory samochodowe

• NetografiaDq6QkymhRNetografia

SKP – kontrola świateł samochodowych i wymagania dla stanowiska pomiarowego

Badanie ustawienia świateł jest jedną z obowiązkowych czynności podczas przeglądu technicznego pojazdu. Powinno się je wykonać przy wymianie żarówek. Według obowiązujących przepisów światła drogowe mają zapewniać dobre oświetlenie drogi przed pojazdem na odległości co najmniej $100 \mathrm{m}$. Natomiast światła mijania powinny odpowiednio oświetlać drogę na odległość co najmniej $40 \mathrm{m}$ i mieć asymetryczne rozłożenie, tzn. oświetlenie po prawej stronie powinno oświetlać na większą odległość niż po lewej stronie. Dlatego najważniejszym parametrem sprawdzanym podczas kontroli świateł jest prawidłowy rozkład światła na drodze.

RWRcQWUUWDW1F

Na ekranie przedstawiona kontrola świateł pojazdów samochodowych. Samochód stoi na stanowisku przed analizatorem świateł.

Kontrola prawidłowości oświetlenia pojazdu podczas badań technicznych na stacji kontroli pojazdów obejmuje sprawdzenie:

• liczby i rodzaju używanych świateł,

• sposobu rozmieszczenia świateł,

• użytej barwy świateł,

• prawidłowości działania oświetlenia,

• położenia granicy światłocienia oraz innych parametrów określających stan oświetlenia.

Aby uzyskać pełne informacje i konkretne parametry dotyczące świateł samochodowych, konieczne jest użycie specjalistycznego urządzenia do kontroli i pomiarów. Kolejnym ważnym krokiem jest ustawienie pojazdu na specjalnym stanowisku w taki sposób, aby oś pojazdu była równoległa do osi optycznej urządzenia. Niezbędne jest również zapewnienie płaskiej i poziomej powierzchni, na której będzie ustawione urządzenie umieszczane przed reflektorem w odległości od $30$ do $70\mathrm{cm}$. Środek soczewki urządzenia powinien być oddalony od środka reflektora (w pionie i poziomie) maksymalnie o $3\mathrm{cm}$. Dostępne na rynku urządzenia mają funkcję pozycjonowania względem pojazdu za pomocą luster, promieni świetlnych lub wiązki lasera. W urządzeniu do kontroli świateł samochodowych jest wykorzystywane zjawisko przeniesienia strumienia światła wysyłanego przez reflektor pojazdu na ekran. Dzięki zastosowaniu odpowiedniej soczewki można zmniejszyć odległość między ekranem pomiarowym, a reflektorem. Urządzenie, które jest używane podczas przeglądu technicznego na stacji kontroli pojazdów, powinno również zapewniać pomiar natężenia światła świateł mijania oraz światłości świateł drogowych. Te urządzenia wyświetlają na ekranie obraz strumienia świetlnego, który jest widoczny na ekranie oddalonym o $10m$ od reflektora. Aby przeprowadzić pomiar świateł mijania, należy ustawić bęben z podziałką na wartość ($h$) podaną przez producenta pojazdu, włączyć światła mijania i sprawdzić, czy granica cienia pokrywa się z poziomem i ukośną linią na ekranie. Podczas kontroli świateł drogowych należy sprawdzić, czy środek plamy świetlnej znajduje się na przecięciu linii ekranu zgodnie ze wskazaniami miernika światłości. Ustawienie kierunku góra‑dół można sprawdzić, obracając bęben w obie strony, a kierunek lewo‑prawo – obracając pokrętłem fotorezystora.

Badanie poddaje analizie i ocenie wiązkę świetlną reflektorów w danym momencie, a więc na badanym pojeździe, z uwzględnieniem wszystkich czynników mających wpływ na jakość światła wysyłanego przez lampę, takich jak:

• jakość i stan techniczny reflektora (lampy), jego zużycie, zabrudzenie,

• jakość i zużycie źródła światła (żarówki, lampy ksenonowej, diod LED),

• napięcie zasilające (spadki napięć, skorodowane konektory, słaby akumulator lub alternator itp.).

R1WUXwGpHYlqV

Na grafice analizator świateł opracowany przez Instytut Transportu Samochodowego. Jest to zamontowane na pałąku światło. Pod nim znajduje się skrzynka z czujnikiem.

R1IwjHMh4S39O

Na grafice ukazany wynik badania prawidłowo ustawionego reflektora.

R12w0XyKunfcK

Na grafice przykład wyniku badań reflektora z nielegalnym zamiennikiem ksenonowym żarówki halogenowej.

Stanowisko, na którym pojazd ma wykonywane badania oświetlenia, powinno spełniać następujące wymagania:

1. Dostępność odpowiedniego sprzętu pomiarowego, takiego jak: mierniki natężenia światła, testery oświetlenia, aparaty do pomiarów geometrycznych itp.

2. Odpowiednie warunki oświetleniowe, takie jak: światło dzienne lub światło sztuczne o określonej jasności i temperaturze barwowej.

3. Odpowiednią infrastrukturę, taką jak: rampy do zmiany pozycji pojazdu, zestawy do pomiarów geometrycznych itp.

4. Bezpieczne i stabilne powierzchnie do przeprowadzania badań, które pozwolą na przeprowadzenie testów bez ryzyka uszkodzenia pojazdu.

5. Dostępność odpowiedniego oprogramowania do analizy i przechowywania danych pomiarowych.

6. Zgodność z odpowiednimi normami i procedurami dotyczącymi badań oświetlenia pojazdów.

7. Odpowiednia przestrzeń do testowania pojazdów, pozwalająca na przeprowadzenie badań z zachowaniem bezpieczeństwa i odpowiedniego dystansu od innych pojazdów.

Badania wstępne na SKP obejmują najczęściej sprawdzenie:

• spełnienia warunków technicznych przez każdy rodzaj świateł,

• prawidłowości ich oznakowania,

• stanu reflektorów i żarówek,

• połączenia masy lamp z masą pojazdu,

• stanu przewodów łączących,

• działania świateł hamowania,

• działania kierunkowskazów,

• działania świateł pozycyjnych,

• działania pozostałych świateł zewnętrznych,

• działania wskaźników (lampek) kontrolnych i sygnalizacyjnych.

Sprawdzenie spełnienia warunków technicznych świateł i oznakowania

Przed przeprowadzeniem badania oświetlenia pojazdu należy zwrócić szczególną uwagę na liczbę, barwę, rozmieszczenie, oznakowanie oraz prawidłowość działania świateł, a także na ogólny stan techniczny poszczególnych rodzajów oświetlenia. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku długo eksploatowanych starszych pojazdów, a także pojazdów, w których samodzielnie montowano oświetlenie. Należy pamiętać, że w rozporządzeniu o warunkach technicznych pojazdów określono obowiązujące wymagania techniczne dla poszczególnych rodzajów świateł. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, czy światła spełniają warunki ogólne, takie jak: odpowiednie rozmieszczenie i regulacja kierunku strumienia świetlnego, wyraźna granica światła i cienia, symetria rozmieszczenia, brak oślepiania innych uczestników ruchu, odpowiednie kierunki osadzenia, brak widoczności świateł czerwonych z przodu i białych z tyłu itp.

Podczas przeprowadzania badania oświetlenia pojazdu należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

1. Umiejscowienie świateł przednich, które powinny umożliwiać łatwą regulację kierunku strumienia świetlnego.

2. Wyraźną granicę między światłem a cieniem, którą powinny dawać światła mijania.

3. Równe właściwości świetlne i symetryczne rozmieszczenie świateł tego samego rodzaju względem podłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu (z wyjątkiem świateł oświetlających tylną tablicę rejestracyjną oraz pojedynczych świateł cofania i przeciwmgłowych tylnych).

4. Brak oślepiania innych uczestników ruchu (oprócz świateł drogowych).

5. Równoległość osi świateł sygnalizacyjnych do płaszczyzny jezdni, prostopadłość osi świateł odblaskowych bocznych i pozycyjnych bocznych oraz równoległość osi pozostałych świateł sygnalizacyjnych do podłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu (z dopuszczalnymi odchyleniami nie większymi niż $3^{\circ }$).

6. Brak widoczności świateł czerwonych z przodu pojazdu oraz widoczności świateł białych (lub żółtych selektywnych) z tyłu pojazdu (z wyjątkiem światła cofania oraz niektórych świateł dodatkowych).

7. Jednoczesne włączanie i wyłączanie świateł pozycyjnych przednich i tylnych, świateł obrysowych, świateł pozycyjnych bocznych oraz świateł oświetlających tylną tablicę rejestracyjną (z wyjątkiem sytuacji, gdy światła pozycyjne pełnią funkcję świateł postojowych lub migają razem z kierunkowskazami po tej samej stronie pojazdu).

8. Światła drogowe, mijania i przeciwmgłowe przednie nie mogą być używane, jeżeli nie są włączone jednocześnie z innymi rodzajami świateł wymienionymi w poprzednim punkcie (wyjątek dotyczy sytuacji, gdy służą one do wysyłania krótkich, przerywanych sygnałów ostrzegawczych).

9. Światła i oznakowanie odblaskowe muszą spełniać dodatkowe wymagania szczegółowe określone w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych pojazdów. Rozporządzenie zawiera informacje dotyczące liczby, koloru, sygnałów kontrolnych (włączania i działania), właściwości świetlnych, połączeń funkcjonalnych oraz innych warunków dla poszczególnych rodzajów świateł.

Kontrola stanu żarówek i reflektorów

Aby sprawdzić stan żarówek, należy je wyjąć z reflektorów. Zużycie żarówek może objawiać się zmatowieniem lub ściemnieniem bańki szklanej – w takim przypadku należy wymienić żarówkę na nową. Kontrola stanu żarówek dotyczy wszystkich świateł zewnętrznych pojazdu. Źródło światła musi być kompatybilne z obudową reflektora. Stan lustra reflektorów ma istotny wpływ na jakość światła, dlatego w przypadku uszkodzenia, zmatowienia lub pojawienia się rdzy należy wymienić lustro lub poddać je regeneracji. Konieczne jest również sprawdzenie mocowania reflektorów – wszelkie poluzowania są niedopuszczalne, ponieważ prowadzą do drgania świateł, które męczą kierowcę i olśniewają innych użytkowników drogi.

Sprawdzenie połączeń instalacji oświetleniowej

Aby upewnić się, że reflektory samochodu są prawidłowo połączone z masą pojazdu, należy wykonać następujące próby:

1. Sprawdzić połączenie masy reflektora z masą pojazdu za pomocą woltomierza prądu stałego. Nawet niewielka różnica napięcia stwierdzona między tymi punktami oznacza, że połączenie jest nieprawidłowe.

2. Zmierzyć spadek napięcia na przewodach doprowadzających. W tym celu należy włączyć światła, a następnie zmierzyć napięcie między biegunem dodatnim akumulatora a przewodem zasilającym żarówkę (w oprawie żarówki) za pomocą woltomierza prądu stałego. Napięcie większe niż $0,5V$ oznacza spadek napięcia w instalacji zasilającej, co może być spowodowane złym połączeniem elektrycznym lub zastosowaniem żarówek o większej mocy niż zalecane przez producenta pojazdu. Należy sprawdzić, czy w poszczególnych obwodach zamontowane są bezpieczniki o prądach znamionowych podanych przez producenta pojazdu.

Sprawdzenie wstępne świateł sygnałowych i rozpoznawczych

Podczas kontroli świateł samochodowych należy sprawdzić działanie kilku rodzajów świateł, takich jak: światła hamowania stop, kierunkowskazy oraz światła pozycyjne przednie, tylne i ewentualnie boczne.

1. Kontrola działania świateł hamowania stop: należy włączyć światła pozycyjne samochodu i ustalić, kiedy i jak mocno świecą światła stop (w tej sytuacji potrzebna jest pomoc drugiej osoby, która będzie naciskać na pedał hamulca). Prawidłowo działające światła hamowania powinny zaświecić się przy skoku pedału hamulca około $10\mathrm{mm}$ i świecić się zdecydowanie jaśniej od włączonych świateł pozycyjnych.

2. Kontrola działania kierunkowskazów: należy ocenić intensywność świecenia, zmierzyć czas zadziałania i częstotliwość przerw w świeceniu. Czas zadziałania mierzy się za pomocą sekundomierza o dokładności $0,2s$, natomiast częstotliwość przerw w świeceniu mierzy się przez pomiar czasu $10$ kolejnych błysków.

3. Kontrola działania świateł pozycyjnych przednich, tylnych i ewentualnie bocznych: te światła powinny świecić z odpowiednią intensywnością, klosze lamp powinny być całe i czyste zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz.

Sprawdzenie działania pozostałych świateł zewnętrznych

Inne rodzaje świateł, takie jak: światła awaryjne, światła cofania, światła przeciwmgłowe przednie i tylne itp., powinny spełniać wymagania określone w obowiązujących przepisach technicznych, działać prawidłowo i być prawidłowo zamocowane.

Sprawdzenie działania wskaźników kontrolnych i sygnalizacyjnych

Wskaźniki, które znajdują się na desce rozdzielczej w kabinie kierowcy, powinny poinformować kierowcę o włączeniu lub działaniu poszczególnych świateł za pomocą sygnału świetlnego lub dźwiękowego.

Kontrola ustawienia świateł

Główne czynniki wpływające na dokładność pomiaru ustawienia świateł można podzielić na dwie kategorie:

1. Czynniki dotyczące dokładności pomiaru w płaszczyźnie pionowej, takie jak:

   • stan obciążenia pojazdu,

   • ciśnienie powietrza w oponach pojazdu,

   • stan nawierzchni stanowiska kontrolnego.

2. Czynniki dotyczące dokładności pomiaru w płaszczyźnie poziomej, takie jak:

   • nieprostopadłe ustawienie pojazdu do ekranu lub do głowicy pomiarowej przyrządu kontrolnego.

Stan obciążenia pojazdu

Zmiany obciążenia samochodu powodują uginanie się lub rozprężanie elementów zawieszenia, co może skutkować przechyleniem pojazdu i zmianą kierunku strumienia światła z reflektorów. Wielkość tych zmian zależy od konstrukcji pojazdu i różni się w zależności od marki i typu samochodu. Dlatego ważne jest przestrzeganie warunków obciążenia pojazdu podawanych przez producenta podczas kontroli świateł.

Ciśnienie powietrza w ogumieniu

Podczas kontroli ustawienia świateł należy upewnić się, że jest odpowiednie ciśnienie w ogumieniu. Niedostateczne ciśnienie w oponach może prowadzić do błędnych wyników pomiaru ustawienia świateł. W celu uniknięcia takiego błędu należy upewnić się, że ciśnienie w oponach jest na odpowiednim poziomie przed rozpoczęciem kontroli ustawienia świateł. W przypadku gdy ciśnienie w oponach zostanie uzupełnione, należy ponownie sprawdzić ustawienie świateł, ponieważ może ono ulec zmianie.

Stan nawierzchni stanowiska pomiarowego

Podłoże stanowiska kontrolnego powinno być równe i gładkie, aby zapewnić dokładność badania świateł. Wymiary stanowiska mogą różnić się w zależności od rodzaju pojazdów oraz narzędzi stosowanych podczas kontroli. Dbanie o czystość i płaskość podłoża jest ważne, ponieważ nierówności mogą mieć wpływ na wynik badania.

Nieprostopadłe ustawienie pojazdu do ekranu

Podczas kontroli świateł ważne jest uzyskanie prawidłowego ustawienia pojazdu. Nawet niewielka odchyłka od prostopadłego ustawienia w stosunku do płaszczyzny ekranu może prowadzić do błędów w pomiarze. Aby zapewnić odpowiednią dokładność, pojazd powinien być ustawiony za pomocą drążków oporowych lub projektorów wiązki światła. Koła przednie powinny być ustawione do jazdy na wprost.

Zasady kontroli świateł:

1. Kontrola świateł powinna być przeprowadzona zgodnie z wymaganiami producenta pojazdu, przy użyciu odpowiednich przyrządów i z zachowaniem odpowiednich procedur.

2. Pozycja pojazdu podczas kontroli powinna być prawidłowa, tak aby uniknąć błędów wynikających z odchyłek od prostopadłego ustawienia pojazdu względem płaszczyzny ekranu.

3. Wszelkie usterki i niedomagania świateł powinny być natychmiast naprawione przed kontynuowaniem jazdy.

4. Stanowisko, na którym jest stawiany samochód do kontroli świateł, powinno mieć nawierzchnię twardą, płaską i poziomą. Odchylenie od poziomu nie powinno przekraczać $1mm$ na długości $1m$, a nierówności $\pm 1mm$.

5. Badany samochód powinien mieć wyregulowane ciśnienie powietrza w ogumieniu, z dopuszczalną odchyłką od nominalnego:

   • $\pm 0,1MPa$ przy ciśnieniu nominalnym do $0,3MPa$,

   • $\pm 0,02MPa$ przy ciśnieniu nominalnym ponad $0,3MPa$.

6. Podczas kontroli świateł, samochód powinien być ustawiony na stanowisku w taki sposób, aby jego oś symetrii była równoległa do osi przyrządu kontrolnego lub prostopadła do płaszczyzny ekranu z dozwoloną odchyłką nieprzekraczającą $\pm 15$ stopni.

7. Dokładność pomiaru ustawienia świateł drogowych powinna wynosić $\pm 2cm/10m$ w płaszczyźnie pionowej i $\pm 8cm/10m$ w płaszczyźnie poziomej. Ustawienie strumienia światła powinno być zgodne z wymaganiami producenta.

8. Dokładność pomiaru ustawienia świateł mijania powinna wynosić $\pm 2cm/10m$ w płaszczyźnie pionowej i $\pm 4cm/10m$ w płaszczyźnie poziomej (światła asymetryczne).

9. Dokładność pomiaru światłości świateł drogowych powinna wynosić $\pm 2000cd$ i powinny spełniać wymagania określone w przepisach.

10. Dokładność pomiaru natężenia oświetlenia świateł mijania powinna wynosić $\pm 0,1lx/25m$.

R1ZlGJt5iKAqU

Badanie ustawienia i parametrów oświetlenia pojazdu

Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu

Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu może być wykonany przy użyciu manometru lub ciśnieniomierza elektronicznego. Manometr jest urządzeniem mechanicznym, w którym zmienia się położenie wskaźnika w zależności od ciśnienia powietrza w oponie. Natomiast ciśnieniomierz elektroniczny wykorzystuje czujnik elektroniczny do pomiaru ciśnienia powietrza i wyświetla wartość na wyświetlaczu. Ciśnienie powinno być mierzone na zimnej oponie, przed jazdą.

RfiNG0kOejkRj

Grafika przedstawia schemat ciśnienia w oponach. Opona po lewej nie zapada się, ani nie wybrzusza, dlatego ciśnienie w niej jest prawidłowe. Na oponie środkowej, zapada się środek, dlatego jest ona nieprawidłowa i świadczy o zbyt niskim ciśnieniu. Na oponie po prawej są wyraźne wybrzuszenia, więc ciśnienie jest zbyt wysokie.

Powrót do spisu treści1Powrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Proces kontroli funkcjonowania systemu oświetlenia w pojeździe samochodowymDoTgb9HKtProces kontroli funkcjonowania systemu oświetlenia w pojeździe samochodowym

• Narzędzia diagnostyczne w kontroli prawidłowości działania świateł i oświetlenia pojazdu samochodowegoDa1lVErmnNarzędzia diagnostyczne w kontroli prawidłowości działania świateł i oświetlenia pojazdu samochodowego

• Badanie i kontrola stanu technicznego układu jezdnego, podwozia, zawieszeniaDPoPL4JeLBadanie i kontrola stanu technicznego układu jezdnego, podwozia, zawieszenia

• Typowe usterki występujące przy kontroli prawidłowości działania świateł i oświetlenia pojazdu samochodowegoD5i6vY8kmTypowe usterki występujące przy kontroli prawidłowości działania świateł i oświetlenia pojazdu samochodowego