Hodujemy rośliny
Rośliny spotykamy na każdym kroku – rosną w ogrodzie, parkach i na miejskich trawnikach. W kwiaciarniach kupujemy kwiaty, a na targowisku warzywa i owoce. Z włókien roślin, np. bawełny czy lnu, zrobione są nasze ubrania. Rośliny rosną także w doniczkach w naszych domach. Warto umieć o nie odpowiednio zadbać.
![Fotografia przedstawia kiełkujące, młode rośliny w doniczkach.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R70nOHqcA0BlA/6/1tWkghyR3WCQZPFSP8AlSPF0bnyivMtG.jpg)
że niektóre rośliny, np. drzewa, żyją bardzo długo;
że niektóre rośliny są trujące;
że rośliny są też naszym pożywieniem oraz że używamy ich m.in. do produkcji odzieży.
samodzielnie prowadzić hodowlę roślin;
omawiać cykl życiowy rośliny;
rozróżniać rośliny jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie.
1. Zakładamy hodowlę roślin
Większość otaczających nas roślin wyrasta z nasion. Jedne potrzebują do tego wielu lat (drzewa owocowe), inne – kilku tygodni lub miesięcy. Na przykład słonecznik możemy wysiać wiosną, a już latem lub jesienią cieszyć się pięknymi kwiatami. Dużą część roślin, które zjadamy, zasiano, następnie podlewano i cierpliwie pielęgnowano, aż w końcu całkowicie dojrzałe rośliny lub tylko potrzebne ich części, np. owoce, mogły zostać zebrane. (, )
![Fotografia przedstawia prace w ogródku - kopanie grządek.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RED2FPJcqczRO/6/1xdeYl9QWPBdXOV1T4xWjJxyMR1vpO30.jpg)
Zaobserwowanie etapów wzrostu i rozwoju rośliny.
doniczka plastikowa z podstawką,
folia spożywcza,
ziemia ogrodowa,
drobne kamyki,
woda,
nasiona fasoli lub innej rośliny jednorocznej.
Na dno doniczki nasyp nieco kamyków (dzięki nim woda nie będzie zatrzymywała się w dolnych warstwach ziemi). Zwróć uwagę na to, aby doniczka miała w dnie kilka dziurek.
Wypełnij doniczkę ziemią do poziomu niższego o około 1 cm od jej brzegu.
Zrób w ziemi płytki dołek i włóż tam 2–3 nasiona rośliny, którą chcesz wyhodować. Zasyp dołek ziemią i podlej.
Na doniczkę nałóż folię spożywczą i przymocuj ją gumką – w ten sposób stworzysz miniaturową szklarnię i zapewnisz roślinie odpowiednią ilość ciepła.
Regularnie sprawdzaj, czy ziemia nie jest zbyt sucha, i co pewien czas podlewaj roślinę.
Gdy z ziemi wyrośnie mała roślina, możesz zdjąć folię. Pamiętaj, by trzymać doniczkę w cieple, a po zdjęciu folii podlewać roślinę nieco częściej.
Obserwuj, jak twoja roślina rośnie i się rozwija.
Zanotuj wynik obserwacji.
Jeśli prawidłowo udało ci się posadzić roślinę i dbać o nią, to będzie ona rosnąć i się rozwijać.
2. Cykl życiowy rośliny
Hodując roślinę, możesz poznać jej cykl życiowy. Roślina rozwija się z nasion – mówimy, że kiełkuje. Początkowo nasiona leżą w ziemi, a potem – jeśli mają odpowiednie warunki, np. dostęp do wody i odpowiedniej ilości ciepła – zaczynają kiełkować. Przez pewien czas roślina zwiększa swoje rozmiary. Wreszcie zaczyna wydawać kwiaty i owoce. Wszystkie te przemiany to właśnie cykl życiowy.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1CZqkO5C
Film animowany prezentuje cykl życiowy rośliny.
3. Długość życia roślin
Ze względu na to, w jakim okresie zachodzi cykl życiowy, rośliny dzieli się na jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie. Rośliny jednoroczneRośliny jednoroczne to takie, które w tym samym roku (na wiosnę) kiełkują, a już po kilku miesiącach wydają owoce i kwiaty. Żyją od wiosny do jesieni – później obumierają. Gdybyśmy zostawili je samym sobie, kolejnej wiosny na ich miejscu wyrosłyby nowe rośliny. To dlatego, że jesienią wydają one nasiona, które podczas zimy czekają w ziemi, pod śniegiem, a na wiosnę kiełkują. Takimi roślinami są pszenica, fasola, mak oraz wiele kwiatów, jak aksamitka lub groszek pachnący.
Nasiona potrafią przetrwać wiele lat w oczekiwaniu na sprzyjające warunki – przez ten czas nie gniją i zachowują zdolność do kiełkowania. Dlatego już w starożytności przechowywano ziarno w spichlerzach. Znane są przypadki, gdy roślina wyrosła z nasiona liczącego sobie tysiące lat.
Rośliny dwuletnieRośliny dwuletnie to takie, które kiełkują wiosną jednego roku i gromadzą zapasy na przykład w korzeniu, jak marchew i buraki. Jesienią nadziemna część rośliny usycha. Trudny czas zimy przeżywają tylko części podziemne. Wiosną część nadziemna odrasta, po czym wytwarza kwiaty i owoce, a jesienią obumiera. W przypadku wielu warzyw zbieramy właśnie wypełnione substancjami odżywczymi korzenie, dlatego uprawiamy je tylko przez jeden rok. Gdybyśmy jednak zostawili taką roślinę na zimę w ziemi, następnego roku wytworzyłaby ona kwiaty i nasiona. Roślinami dwuletnimi jest wiele kwiatów hodowanych w ogrodach – np. malwy, złocienie i bratki, a także liczne warzywa: marchew, buraki, cebula i inne.
![Dwa zdjęcia obok siebie: po lewej pęd buraka w pierwszym roku, widoczna wystająca z ziemi bulwa; po prawej pęd buraka, tzw. pośpiech, z kwiatami, w drugim roku wegetacyjnym.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1JB5UhorVFDk/6/oFFBdwy7DKQVX9Hv84N2DxGIeEKQaesJ.png)
Rośliny wieloletnieRośliny wieloletnie żyją dłużej niż rok czy dwa. Niektóre z nich, np. drzewa, mogą żyć nawet setki albo tysiące lat. Osiągają one dojrzałość po kilku latach – po tym czasie zaczynają wydawać nasiona. Rośliny wieloletnie na ogół mogą kwitnąć i owocować każdego roku. Jednak niektóre, np. bambus, kwitną tylko raz w życiu. Wieloletnie są m.in. wszystkie drzewa. Niektóre rośliny co roku tracą pędpęd, który odrasta im na wiosnę – zimę przeżywają ich części podziemne, np. korzenie lub podziemne części łodygi. Takie rośliny nazywamy bylinamibylinami.
Najstarszym drzewem w Polsce jest rosnący niedaleko Lubania na Dolnym Śląsku Cis Henrykowski. Uczeni ustalili, że liczy on sobie około 1280 lat.
![Cis Henrykowski](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RkBi3X27ysN05/4/2D7VxBrqIF8xBDjzJn9amVPoSQZg8rWp.jpg)
Podsumowanie
Cykl życiowy większości roślin zaczyna się od nasiona. Potem roślina kiełkuje, rośnie, aż wreszcie wydaje kwiaty. Z kwiatów rozwijają się owoce zawierające nasiona.
Ze względu na długość życia rośliny dzielimy na jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie.
Dowiedz się, jakie warzywa i owoce najczęściej kupuje twoja rodzina. Poszukaj w odpowiednich źródłach i określ, czy są to rośliny jednoroczne, dwuletnie czy wieloletnie.
Słowniczek
roślina wieloletnia, której naziemna część umiera pod koniec każdego okresu wegetacyjnego; przeżywa jedynie część podziemna, z której na wiosnę wyrasta nowa łodyga z liśćmi
nadziemna część rośliny, czyli łodyga z liśćmi
roślina realizująca cykl życiowy przez dwa lata: w pierwszym roku rosną na wielkość, a w drugim wydają kwiaty, owoce i nasiona
roślina realizująca cykl życiowy w ciągu jednego roku
roślina, która wielokrotnie w ciągu życia kwitnie oraz wydaje owoce i nasiona
Zadania
Zaznacz, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda | Fałsz | |
Rośliny wieloletnie wydają nasiona na ogół już w pierwszym roku swojego życia. | □ | □ |
Owoce roślin jednorocznych zbieramy w pierwszym roku ich uprawy. | □ | □ |
Takie warzywa, jak marchew i buraki, zbieramy dwa lata po ich wysianiu. | □ | □ |
Niektóre rośliny wieloletnie kwitną tylko raz w życiu. | □ | □ |
Wskaż rośliny jednoroczne.
- słonecznik
- pszenica
- aksamitka
- groszek pachnący
- mak
- bratek
- marchew
- burak
- jabłoń
- grusza
- dąb
- malwa
- złocień
Wskaż rośliny dwuletnie.
- bratek
- marchew
- burak
- malwa
- złocień
- pszenica
- aksamitka
- jabłoń
- grusza
- dąb
- groszek pachnący
Wskaż rośliny wieloletnie.
- bratek
- marchew
- burak
- malwa
- złocień
- słonecznik
- pszenica
- aksamitka
- jabłoń
- grusza
- dąb
- groszek pachnący