Hodujemy rośliny
Rośliny spotykamy na każdym kroku – rosną w ogrodzie, parkach i na miejskich trawnikach. W kwiaciarniach kupujemy kwiaty, a na targowisku warzywa i owoce. Z włókien roślin, np. bawełny czy lnu, zrobione są nasze ubrania. Rośliny rosną także w doniczkach w naszych domach. Warto umieć o nie odpowiednio zadbać.
że niektóre rośliny, np. drzewa, żyją bardzo długo;
że niektóre rośliny są trujące;
że rośliny są też naszym pożywieniem oraz że używamy ich m.in. do produkcji odzieży.
samodzielnie prowadzić hodowlę roślin;
omawiać cykl życiowy rośliny;
rozróżniać rośliny jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie.
1. Zakładamy hodowlę roślin
Większość otaczających nas roślin wyrasta z nasion. Jedne potrzebują do tego wielu lat (drzewa owocowe), inne – kilku tygodni lub miesięcy. Na przykład słonecznik możemy wysiać wiosną, a już latem lub jesienią cieszyć się pięknymi kwiatami. Dużą część roślin, które zjadamy, zasiano, następnie podlewano i cierpliwie pielęgnowano, aż w końcu całkowicie dojrzałe rośliny lub tylko potrzebne ich części, np. owoce, mogły zostać zebrane. (, )
Zaobserwowanie etapów wzrostu i rozwoju rośliny.
doniczka plastikowa z podstawką,
folia spożywcza,
ziemia ogrodowa,
drobne kamyki,
woda,
nasiona fasoli lub innej rośliny jednorocznej.
Na dno doniczki nasyp nieco kamyków (dzięki nim woda nie będzie zatrzymywała się w dolnych warstwach ziemi). Zwróć uwagę na to, aby doniczka miała w dnie kilka dziurek.
Wypełnij doniczkę ziemią do poziomu niższego o około 1 cm od jej brzegu.
Zrób w ziemi płytki dołek i włóż tam 2–3 nasiona rośliny, którą chcesz wyhodować. Zasyp dołek ziemią i podlej.
Na doniczkę nałóż folię spożywczą i przymocuj ją gumką – w ten sposób stworzysz miniaturową szklarnię i zapewnisz roślinie odpowiednią ilość ciepła.
Regularnie sprawdzaj, czy ziemia nie jest zbyt sucha, i co pewien czas podlewaj roślinę.
Gdy z ziemi wyrośnie mała roślina, możesz zdjąć folię. Pamiętaj, by trzymać doniczkę w cieple, a po zdjęciu folii podlewać roślinę nieco częściej.
Obserwuj, jak twoja roślina rośnie i się rozwija.
Zanotuj wynik obserwacji.
Jeśli prawidłowo udało ci się posadzić roślinę i dbać o nią, to będzie ona rosnąć i się rozwijać.
2. Cykl życiowy rośliny
Hodując roślinę, możesz poznać jej cykl życiowy. Roślina rozwija się z nasion – mówimy, że kiełkuje. Początkowo nasiona leżą w ziemi, a potem – jeśli mają odpowiednie warunki, np. dostęp do wody i odpowiedniej ilości ciepła – zaczynają kiełkować. Przez pewien czas roślina zwiększa swoje rozmiary. Wreszcie zaczyna wydawać kwiaty i owoce. Wszystkie te przemiany to właśnie cykl życiowy.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1CZqkO5C
Film animowany prezentuje cykl życiowy rośliny.
3. Długość życia roślin
Ze względu na to, w jakim okresie zachodzi cykl życiowy, rośliny dzieli się na jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie. Rośliny jednoroczneRośliny jednoroczne to takie, które w tym samym roku (na wiosnę) kiełkują, a już po kilku miesiącach wydają owoce i kwiaty. Żyją od wiosny do jesieni – później obumierają. Gdybyśmy zostawili je samym sobie, kolejnej wiosny na ich miejscu wyrosłyby nowe rośliny. To dlatego, że jesienią wydają one nasiona, które podczas zimy czekają w ziemi, pod śniegiem, a na wiosnę kiełkują. Takimi roślinami są pszenica, fasola, mak oraz wiele kwiatów, jak aksamitka lub groszek pachnący.
Nasiona potrafią przetrwać wiele lat w oczekiwaniu na sprzyjające warunki – przez ten czas nie gniją i zachowują zdolność do kiełkowania. Dlatego już w starożytności przechowywano ziarno w spichlerzach. Znane są przypadki, gdy roślina wyrosła z nasiona liczącego sobie tysiące lat.
Rośliny dwuletnieRośliny dwuletnie to takie, które kiełkują wiosną jednego roku i gromadzą zapasy na przykład w korzeniu, jak marchew i buraki. Jesienią nadziemna część rośliny usycha. Trudny czas zimy przeżywają tylko części podziemne. Wiosną część nadziemna odrasta, po czym wytwarza kwiaty i owoce, a jesienią obumiera. W przypadku wielu warzyw zbieramy właśnie wypełnione substancjami odżywczymi korzenie, dlatego uprawiamy je tylko przez jeden rok. Gdybyśmy jednak zostawili taką roślinę na zimę w ziemi, następnego roku wytworzyłaby ona kwiaty i nasiona. Roślinami dwuletnimi jest wiele kwiatów hodowanych w ogrodach – np. malwy, złocienie i bratki, a także liczne warzywa: marchew, buraki, cebula i inne.
Rośliny wieloletnieRośliny wieloletnie żyją dłużej niż rok czy dwa. Niektóre z nich, np. drzewa, mogą żyć nawet setki albo tysiące lat. Osiągają one dojrzałość po kilku latach – po tym czasie zaczynają wydawać nasiona. Rośliny wieloletnie na ogół mogą kwitnąć i owocować każdego roku. Jednak niektóre, np. bambus, kwitną tylko raz w życiu. Wieloletnie są m.in. wszystkie drzewa. Niektóre rośliny co roku tracą pędpęd, który odrasta im na wiosnę – zimę przeżywają ich części podziemne, np. korzenie lub podziemne części łodygi. Takie rośliny nazywamy bylinamibylinami.
Najstarszym drzewem w Polsce jest rosnący niedaleko Lubania na Dolnym Śląsku Cis Henrykowski. Uczeni ustalili, że liczy on sobie około 1280 lat.
Podsumowanie
Cykl życiowy większości roślin zaczyna się od nasiona. Potem roślina kiełkuje, rośnie, aż wreszcie wydaje kwiaty. Z kwiatów rozwijają się owoce zawierające nasiona.
Ze względu na długość życia rośliny dzielimy na jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie.
Dowiedz się, jakie warzywa i owoce najczęściej kupuje twoja rodzina. Poszukaj w odpowiednich źródłach i określ, czy są to rośliny jednoroczne, dwuletnie czy wieloletnie.
Słowniczek
roślina wieloletnia, której naziemna część umiera pod koniec każdego okresu wegetacyjnego; przeżywa jedynie część podziemna, z której na wiosnę wyrasta nowa łodyga z liśćmi
nadziemna część rośliny, czyli łodyga z liśćmi
roślina realizująca cykl życiowy przez dwa lata: w pierwszym roku rosną na wielkość, a w drugim wydają kwiaty, owoce i nasiona
roślina realizująca cykl życiowy w ciągu jednego roku
roślina, która wielokrotnie w ciągu życia kwitnie oraz wydaje owoce i nasiona
Zadania
Zaznacz, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Rośliny wieloletnie wydają nasiona na ogół już w pierwszym roku swojego życia. | □ | □ |
| Owoce roślin jednorocznych zbieramy w pierwszym roku ich uprawy. | □ | □ |
| Takie warzywa, jak marchew i buraki, zbieramy dwa lata po ich wysianiu. | □ | □ |
| Niektóre rośliny wieloletnie kwitną tylko raz w życiu. | □ | □ |
Wskaż rośliny jednoroczne.
- słonecznik
- pszenica
- aksamitka
- groszek pachnący
- mak
- bratek
- marchew
- burak
- jabłoń
- grusza
- dąb
- malwa
- złocień
Wskaż rośliny dwuletnie.
- bratek
- marchew
- burak
- malwa
- złocień
- pszenica
- aksamitka
- jabłoń
- grusza
- dąb
- groszek pachnący
Wskaż rośliny wieloletnie.
- bratek
- marchew
- burak
- malwa
- złocień
- słonecznik
- pszenica
- aksamitka
- jabłoń
- grusza
- dąb
- groszek pachnący