Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przedstawienie słuchaczom zagadnień związanych z obsługą punktów zdawczo odbiorczych.

Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu ucznia do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony jest dla kwalifikacji $\textbf{TKO.07.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów. $\textbf{TKO.08.}$ Planowanie i realizacja przewozów kolejowych w zawodzie technik transportu kolejowego $3 1 1 9 2 8$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celu kształcenia określonego dla kwalifikacji:

$\textbf{TKO.07.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

• organizowania oraz prowadzenia ruchu pociągów na szlakach i posterunkach ruchu,

• obsługiwania urządzeń sterowania ruchem, łączności i infrastruktury kolejowej,

• nadzorowania i koordynowania pracy przewoźników na terenie stacji kolejowej.

$\textbf{TKO.08.}$ Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

• planowania i organizowania pasażerskich i towarowych przewozów kolejowych,

• zarządzania taborem kolejowym,

• przygotowania do odprawy i przewozu przesyłek, ładunków oraz osób,

• zestawiania, rozrządzania i obsługi pociągów.

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.07.3.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów na szlakach oraz posterunkach ruchu

Uczeń:

5) prowadzi ruch kolejowy 6) prowadzi ruch podczas zamknięcia toru;

$\textbf{TKO.07.4.}$ Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności

Uczeń:

2) obsługuje urządzenia sterowania ruchem na szlakach kolejowych i posterunkach ruchu,

3) obsługuje urządzenia zasilające znajdujące się w pomieszczeniu nastawni,

4) obsługuje urządzenia na przejazdach kolejowo‑drogowych,

5) obsługuje radiotelefony stacjonarne i przenośne, urządzenia megafonowe oraz urządzenia telewizji przemysłowej,

6) opisuje budowę i działanie urządzeń ERTMS/ETCS oraz urządzeń detekcji stanów awaryjnych taboru;

$\textbf{TKO.08.5.}$ Przygotowanie do uzyskania licencji maszynisty

Uczeń:

12) wyjaśnia technikę prowadzenia ruchu kolejowego.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDsYTFf5qdWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

   E‑materiały są jedną z metod nowoczesnego kształcenia zawodowego. Zawierają materiały do wykorzystania w pracy dydaktycznej zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia/słuchacza/użytkownika w celu samokształcenia.

2. E‑materiał zawiera następujące materiały multimedialne:

   Film instruktażowy - tutorialDGuG09ylPFilm instruktażowy - tutorial — Podstawą do prowadzenia ruchu kolejowego jest instrukcja PKP PLK S.A. Ir‑1 o prowadzenia ruchu kolejowego. Film przedstawia sposób prowadzenia ruchu kolejowego z wykorzystaniem blokady liniowej i telefonicznego zapowiadania pociągów. Objaśnia proces podejmowania decyzji przez dyżurnego ruchu od upewnienia się, że droga dla pociągu jest wolna poprzez przygotowanie drogi przebiegu, zabezpieczenie drogi przebiegu, wyświetlenie sygnału na semaforze, obserwację przejeżdżającego pociągu, rozwiązanie drogi przebiegu. Film przedstawia sposób obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym i prowadzenie dokumentacji na posterunku ruchu.

   Gra „wcielanie się w rolę”DhQJSxdzGra „wcielanie się w rolę” — pozwoli uczniowi na zdobycie nowej wiedzy bądź utrwalenie już posiadanej. Dotyczyć będzie czynności związanych prowadzeniem ruchu pociągów z wykorzystaniem blokady liniowej samoczynnej lub półsamoczynnej. Uczeń wcieli się w postać dyżurnego ruchu, wykonującego czynności związane z pracą na posterunku ruchu. Z jednej strony szlak posiada zamontowaną blokadę liniową samoczynną, a z drugiej półsamoczynną. Zadania będą polegać na wskazaniu jednej lub kilku prawidłowych odpowiedzi. Dotyczyć będą nie tylko standardowych procedur, ale również zachowania się w sytuacjach nietypowych i niebezpiecznych.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDh2nbdFl4Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD152OwjwhSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaD1EM3Y0NnPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDKa3SGOIyPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD44BWt4h0Netografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDxZK9O4HGInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z podstawami prowadzenia ruchu kolejowego.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Film instruktażowy - tutorial

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film instruktażowy i prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące prowadzenia ruchu kolejowego.

• Klasa zostaje podzielona na $3$ grupy.

• Prowadzący wprowadza uczniów w to, co będą musieli za chwilę robić. Informuje ich, że będą tworzyli procedury postępowania (czyli co ta osoba ma robić w przypadku otrzymania pewnej informacji) (będą to sytuacje: „wydanie zezwolenia na wyjazd lub przejazd pociągu”, „zapowiadanie pociągów za pomocą łączności telefonicznej”, „prowadzenie ruchu kolejowego po torze”).

• Pierwsza grupa otrzymuje duży arkusz papieru i wpisuje tam nagłówek „Procedura wydania zezwolenia na wyjazd lub przejazd pociągu”, a poniżej wypisują procedurę postępowania w tym przypadku.

• Podobne działania wykonują grupy, które zastanawiają się nad procedurami dla swoich sytuacji.

• Każda grupa przekazuje kolejnej swoją kartę flipchart z opisem procedury.

• Na podstawie procedury, którą otrzymali od innej grupy, uczniowie układają dialog jej dotyczący.

• Zapisują go na kolejnym flipcharcie.

• Na znak nauczyciela grupy przekazują dalej oba flipcharty.

• W ostatniej rundzie grupa po otrzymaniu procedury i listy dialogowej układa możliwe nietypowe sytuacje.

• Kiedy opisy procedur, dialogi i sytuacje nietypowe są już rozpisane nauczyciel prosi o prezentację efektów pracy. Na tym etapie grupy jak i nauczyciel mogą komentować zapisane wskazówki.

Gra „wcielanie się w rolę”

• Nauczyciel łączy klasę w grupy $3-4$ osobowe.

• Przyznaje dostęp do e‑materiału. Zadaniem grup będzie przejście przez grę i wykonanie wszystkich zadań.

• Jednak uczniowie w grupach będą przechodzili każde zadania kolejno, ale ich zaliczenie dla każdego z nich nastąpi po odpowiedzi na dodatkowe pytania innych uczniów w grupie (za każde pytanie, na które uczeń nie odpowie - pytający dostaje punkt, ale jeśli uczeń, wykonujący dany element gry, nie odpowie na żadne pytanie kolegów, cała grupa (każdy z uczniów) otrzyma trzy punkty ujemne). Realizowane przez ucznia zadanie jest zaliczone (i uczeń otrzyma $5$ punktów) jeśli odpowie na wszystkie pytania i wykona zadanie z gry.

• Przykładowe pytanie dla ucznia, który wykonuje zadanie „Zaznacz, jakie odstępstwa mogą spowodować kursowanie pociągów po torze lewym, przeciwnym do zasadniczego” może wyglądać następująco: „Podaj powód, dla którego pociąg nie może kursować po lewym torze?” lub „Po której stronie standardowo (poza wyjątkami) kursują pociągi?”.

• Nauczyciel prosi o zapisywanie pytań przez każdą z grup.

• Uczniowie podczas wykonywania ćwiczenia mogą zwracać się do nauczyciela o pomoc w rozwiązaniu spornych kwestii dotyczących pytań.

• Nauczyciel nadzoruje grę i podsumowuje ją prosząc o podanie liczby punktów każdego ucznia w grupie. Wygrywa uczeń, który zbierze największą liczbę punktów.

• Nauczyciel zbiera pytania od uczniów jako baza do przygotowania testu sprawdzającego wiedzę.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Film instruktażowy - tutorial

• Nauczyciel przydziela dostęp do filmu instruktażowego. Przekazuje również uczniom instrukcję Ir‑1 Rozdział $\text{IV}$.

• Uczniowie samodzielnie starają się w trakcie oglądania filmu przypisać infrmacje z filmu do akapitów informacji z instrukcji (porównują te materiały). Wykonują z tego notatkę.

• Tak przygotowane notatki przekazują koledze, który recenzuje im je (wskazując błędy lub nieścisłości).

• Notatki po recenzji wracają do autorów, którzy poprawiają błędy.

• Błędy omawiane są na forum, a nauczyciel wspólnie z uczniami buduje listę zachowań kłopotliwych i ich rozwiązań.

Gra „wcielanie się w rolę”

• Nauczyciel informuje, że teraz każdy indywidualnie ma przejść grę i każdą odpowiedź podczas rozwiązywania zadań z gry trzeba będzie opisać w notatniku.

• Uczniowie przechodzą grę i przy każdym pytaniu z gry w notatce budują swoje (o tematyce z pytania z gry)

• Po przejściu w ten sposób zadań wykonują test wiedzy dotyczącej instrukcji Ir‑1. Test ten osadzają np.: w aplikacji Forms lub Google Forms.

• Teraz przyznaje dostęp do testu dwóm wybranym kolegom, którzy rozwiązują ten test.

• Nauczyciel po zakończonej przez wszystkich uczniów grze prosi o informację zwrotną z przebiegu czynności w zadaniach.

• Prosi także o przekazanie testów reszcie klasy (w postaci linku do duplikacji).

Interaktywne materiały sprawdzające

Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają sprawdzić samodzielnie lub grupowo przez ucznia poziomu opanowania wiedzy i umiejętności z zakresu omawianych zagadnień.

Ćwiczenie $1$. — to test $33$ pytań na które przewidziano $60$ minut. W ćwiczeniu $2$. mamy do czynienia z zadaniem wykrywania fałszywych zdań — ćwiczenie typu „prawda czy fałsz”. Ćwiczenie $3$ to krótki test samosprawdzający ($6$ pytań w $9$ minut), ćwiczenie $4$ to zadanie z lukami. Ćwiczenie $5$. polega na dopasowaniu definicji rozkazów pisemnych do ich nazw przez dobieranie w pary, a ćwiczeniu $6$. tą samą metodą do nazw dokumentów dopasowuje się ich skróty i przeznaczenie.

Przykładowe zastosowanie:

• Nauczyciel łączy uczniów w pary.

• Uczniowie w parach mają zadane zadanie: wykonać ćwiczenie $3$ i wykreować podobne zadanie z danymi.

• Uczniowie najpierw przechodzą test, sprawdzają wyniki i na podstawie odpowiedzi — generują własne hasła.

• W kolejnym kroku nauczyciel prosi o obejrzenie samodzielne filmu instruktażowego i odnalezienie odpowiedzi na swoje pytania (wskazanie poprzez określenie czasu, w którym się pojawia w filmie odpowiedź).

• Teraz następuje sesja pytań i odpowiedzi nowych testów. Uczniowie łączą się w grupy (po dwie pary)

• Uczniowie w parach działają tak, że pierwsza para uczniów zadaje drugiej parze pytanie lub zadanie do wykonania, druga je wykonuje i zadaje zadanie pierwszej inne (wymyślone przez siebie).

• Grupy zapisują wszystkie pomysły pytań lub zadań i na zakończonej lekcji przesyłają je nauczycielowi.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych rozszerzając ją i o zagadnieniach poruszanych na niej dyskutując na podstawie wstępnego przygotowania się uczniów do jej przeprowadzenia.

Nauczyciel może poprosić uczniów o przygotowanie przed zajęciami zestawu niezbędnego do wytworzenia historii związanych z sytuacjami, które mogą zaistnieć w przypadku prowadzenia ruchu kolejowego.

Przed lekcją

• Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie zestawu niezbędnego do zajęć na lekcji.

• Uczniowie mają przygotować poprzez poszukiwanie w internecie zdjęć związanych z blokadą liniową, telefonicznym zapowiadaniem pociągów, wolną drogą dla pociągu poprzez przygotowanie drogi przebiegu, zabezpieczeniem drogi przebiegu, wyświetleniem odpowiedniego sygnału na semaforze, obserwacją przejeżdżającego pociągu, rozwiązanie drogi przebiegu, dokumentacją związaną z ruchem kolejowym.

• Podsumowując, uczniowie mają przygotować i wydrukować takie zestawy na kartach A5.

Podczas lekcji

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.

• Prosi uczniów o przygotowanie treści zadań „sobie nawzajem”.

• Zadanie ma zawierać stworzenie sytuacji na podstawie wylosowanego zdjęcia z elementem podjęcia decyzji (co teraz powinien zrobić dyżurny ruchu).

• Grupy szykują zadanie, do którego załącznikiem będzie wybrane zdjęcie (z wielu wyszukanych przez uczniów w domu) oraz historia zapisana po drugiej stronie wybranego zdjęcia wraz z „dylematem”, który należy rozwiązać.

• Takie zadanie przekazują nauczycielowi, który przydziela je innemu zespołowi.

• Grupy pracują rozwiązując zadania na podstawie zdjęcia.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały są dobra podstawa do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Nauczyciel analizując możliwość użycia ich w pracy z uczniem powinien rozważyć stan aktywności ucznia. Ważnym elementem jest rozbudzanie zainteresowań ucznia zagadnieniami prezentowanymi w tym e‑materiale. Konieczne jest odniesienie prezentowanej teorii do modelu funkcjonowania ucznia w świecie. Ważnym jest mocne wskazanie działania tej wiedzy w praktyce. Taki przykładem może być np.: wiedza ucznia o ruchu kolejowym i zasadach zawartych w instrukcji Ir‑1. Dzięki niej będzie potrafił w wyobraźni zbudować schemat (zasady, którymi powinien kierować się dyżurny ruchu) zarzadzania ruchem i z wyprzedzeniem wiedzieć, gdzie znaleźć informacje i co dzieje się przed i po przyjeździe pociągu.

Bardzo ważnym przy odpowiednim doborze formy pracy z tym e‑materiałem jest podejście typu „dziecko ma problem, chcę mu pomóc”. Dostosowanie zadania lub pytania dotyczącego schematu staje się ważnym elementem całego procesu.

Ważne jest, aby wykorzystać różnorodne formy komunikacji. Uczniowie mogą mieć trudności w komunikacji werbalnej. Należy zapewnić im różnorodne formy komunikacji, takie jak obrazki, tabele, język migowy, komunikatory alternatywne itp., aby umożliwić uczniowi wyrażanie swoich myśli i potrzeb. Jednocześnie starając się pracować nad deficytami.

W tym materiale połączenie filmu, gry i materiałów sprawdzających oraz różnych form pracy prezentowanych powyżej daje nauczycielowi taką opcję.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Ten e‑materiał daje dużą swobodę w indywidualizacji procesu nauczania i uczenia się. Wieloaspektowe podejście, pojawienie się upraszczających procedur daje możliwość zastosowania wielu wariantów pracy z e‑materiałem.

Przykładem zastosowania e‑materiału do indywidualizacji i możliwości zróżnicowania chociażby poziomu trudności przyswajania materiału może być formułowanie zadań pod najprostszych do bardziej złożonych. To może być polecenie „Opisz/omów co oznacza telefoniczne zapowiadanie pociągów”, „policz ile jest wyjątków przy jeździe pociągu po lewym torze” lub znajdź w internecie jakie są rodzaje instrukcji na posterunku ruchu. Może to być też działanie w stylu „wypisz i opisz” dające możliwość przypomnienia sobie wiedzy lub zaznaczenia, jakiej wiedzy uczniowie będą jeszcze potrzebowali. Dla uczniów szczególnie uzdolnionych można zastosować wariant tworzenia schematu na podstawie obrazu znalezionego w sieci lub dopasowania obrazka do schematu.

Jednak należy pamiętać, że zawartość filmu i gry wynika z instrukcji Ir‑1, a to oznacza, że warto stale odnosić się do dokumentu „znaczącego” w tej pracy.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści