Współczesna sztuka użytkowa
Żyjemy w świecie wypełnionym po brzegi rzeczami: takimi, bez których trudno się obejść, ale też takimi, o których nie do końca wiadomo, do czego służą. Bywają przedmioty wyjątkowo niewygodne albo takie, które nigdzie się nie mieszczą, albo i takie, które za wszelką cenę usiłujemy ukryć, bo wydają nam się brzydkie i niemodne. Jednak zdarza się, że w naszym życiu pojawia się nowy gadżet, z którym nie potrafimy się rozstać. Czasami jest nam bardzo potrzebny, czasami zachwycamy się także jego formą lub kolorem. Niektóre z tych przedmiotów stają się modne, a nawet kultowe.
Czy wiesz, jak powstają takie wyjątkowe przedmioty? Kto je projektuje i na czym polega ich niepowtarzalność?
1) Znajdź w Słowniku wyrazów obcych definicję słowa „designdesign” lub „designerdesigner”. Zanotuj odpowiedzi na następujące pytania:
Z jakiego języka pochodzi słowo „design”?
Jak je definiujemy?
Jaki jest jego polski odpowiednik?
2) Zastanów się i odpowiedz na pytania:
Co projektują projektanci? Zapisz trzy przykłady przedmiotów z najbliższego otoczenia, które, według ciebie, mogły zostać zaprojektowane przez designera.
Czy znasz nazwisko jakiegoś znanego projektanta?
Philippe StarckPhilippe Starck i jego wyciskacz do cytryn (I)
Podzielcie się w klasie zdobytymi informacjami na temat projektowania i projektantów.
Ustalcie pochodzenie słowa „design” i wskażcie jego polski odpowiednik. Żeby poprawnie utrwalić to pojęcie, zajrzyjcie do glosariuszaglosariusza.
Wymieńcie i zapiszcie na tablicy zebrane przykłady zaprojektowanych przedmiotów.
Czy wymienione obiekty towarzyszą wam w życiu codziennym? Macie je przy sobie?
Philippe Starck
urodził się w Paryżu. Jest jednym z najwybitniejszych współczesnych architektów i projektantów wzornictwa użytkowego. Studiował w prywatnej paryskiej szkole designu i projektowania wnętrz, a następnie rozpoczął karierę zawodową, próbując swoich sił w tworzeniu wystrojów dla klubów, restauracji i hoteli. Szybko zaczął też projektować przedmioty codziennego użytku, które otaczają nas w szkole, w pracy, na ulicy. Wielkie realizacje architektoniczne i wnętrzarskie Starcka można podziwiać na całym świecie: od Nowego Jorku po Paryż. Twórca ma na swoim koncie również projekty luksusowych jachtów, motocykli czy skuterów. Zajmował się projektowaniem armatury łazienkowej i telewizorów, ale tworzył także wzory znacznie drobniejszych przedmiotów codziennego użytku, wśród których znalazły się naczynia kuchenne, sztućce, lampy, telefony, zegarki. Zaprojektował też wzór… makaronu.
Philippe Starck zasłynął w świecie jako twórca poszukujący dla projektowanych przez siebie przedmiotów prostoty i elegancji. Uważa, że powinniśmy się otaczać rzeczami użytecznymi i trwałymi, ale jednocześnie pięknymi, zabawnymi w swoich formach i dostępnymi na każdą kieszeń. Takimi, które można uznać za małe dzieła sztuki.
Najsłynniejszym projektem Philippe’a Starcka jest wyciskacz do cytryn Juicy SalifJuicy Salif na trzech długich nogach.
Zastanów się, jakie umiejętności musi posiadać zawodowy projektant, żeby móc poprawnie zaprojektować wymienione przez was wcześniej przedmioty.
Jaką szkołę, według ciebie, należałoby skończyć, żeby móc profesjonalnie zajmować się projektowaniem form użytkowych? Czy jest to zawód bardziej artystyczny, czy bardziej techniczny? Dlaczego? Swoją odpowiedź uzasadnij, wskazując konkretne przykładyprzykłady.
Philippe Starck i jego wyciskacz do cytryn (II)
Każdy obiekt, a szczególnie ten, którego projekt sygnowany jest konkretnym nazwiskiem, ma tzw. metryczkę, w której zapisane są jego podstawowe dane.
Na podstawie podpisu pod zdjęciem wyciskacza do cytryn stwórz metryczkę urządzenia zaprojektowanego przez Philippe’a Starcka.
Juicy Salif, Philippe Starck, polerowana stal nierdzewna, 1990, włoska manufaktura Alessi, 29 x 14 cm / wys. x śr. w podstawie
| Autor projektu: | |
| Zamawiający projekt: | |
| Nazwa obiektu: | |
| Data powstania projektu: | |
| Materiał, z którego wytwarzany jest obiekt: | |
| Podstawowe wymiary: |
Zastanów się, jakie pytania musiał stawiać sobie Philippe Starck, projektując swój wyciskacz do cytryn. Przygotowując odpowiedź, odnieś się do następujących kwestii:
Czy w 1990 roku, kiedy Starck projektował swoje urządzenie, wyciskacz do cytryn był czymś nieznanym?
Czy w twoim domu używa się wyciskacza do cytryn lub innych owoców? Jeżeli tak, to jak wygląda to urządzenie?
Zastanów się, dlaczego w poprzednim ćwiczeniu znalazły się następujące określenia:
łatwe w użyciu,
bezpieczne w użyciu (niebezpieczne w użyciu),
łatwo mieści się w szafce kuchennej,
zrobione z plastiku (z metalu).
Czy projektantowi są potrzebne tak szczegółowe informacje? Swoje odpowiedzi uzasadnij.
Czy potrafisz określić, które z podanych w tabeli cech dotyczą:
budowy lub konstrukcji urządzenia,
użyteczności urządzenia,
wyglądu zewnętrznego bądź estetyki projektowanego urządzenia?
Patrząc na znajdujące się wokół was inne przedmioty, np. biurko, krzesło, długopis, komputer, podajcie po dwie inne cechy każdego typu (budowa, użyteczność, wygląd). Czy któryś z oglądanych przez was w tej chwili obiektów można uznać za:
elegancki,
oryginalny,
nowoczesny,
nudny?
Jak sądzisz, co to znaczy, że jakiś przedmiot jest „nudny”? Czy jest to określenie obiektywne czy subiektywne? Masz w domu jakieś „nudne” przedmioty? Co zrobić, żeby przestały być „nudne”?
Spróbuj samodzielnie dokonać analizy wyciskacza do cytryn Philippe’a Starcka. Postępuj logicznie, tak jak tego wymaga praca projektanta. Stwórz podręczną tabelę, w której zamieścisz jak najwięcej cech tego obiektu:
Lp. | Cecha urządzenia | Wyciskacz | ||
Wzór | proste / jednoelementowe | X | ||
1. | rozbudowane / wieloelementowe | |||
2. | skomplikowane w budowie | |||
3. | łatwe w użyciu | |||
4. | bardzo bezpieczne w użyciu | |||
5. | może być niebezpieczne w użyciu | |||
6. | łatwo mieści się w kuchennej szafce | |||
7. | łatwo je umyć | |||
8. | może się popsuć | |||
9. | jednokolorowe | |||
10. | zrobione z plastiku | |||
11. | zrobione z metalu |
Wzornictwo i projektowanie
Design 1940---1990. Wzornictwo i projektowanieNiektórzy uważają, że „design” pochodzi od francuskiego słowa désignerdésigner lub dessinerdessiner. Jednak prawda jest taka, że termin ten stał się modny we Francji dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku dzięki zapożyczeniom z języka angielskiego.
W języku francuskim ma on jednak nieco inne znaczenie niż w angielskim.
Anglosasi mianowicie posługują się nim, by określić zarówno jednostkowe wyroby rzemiosła, jak i seryjne produkty przemysłowe, takie jak różnorodne przyrządy, maszyny, pojazdy, meble, narzędzia, sprzęty, ubrania, a nawet tkaniny, tapety, książki czy plakaty. Anglicy włączają do tej grupy także budynki i budowle inżynierskie, na przykład mosty, ale tylko wówczas, gdy ich poszczególne elementy są produkowane w zakładzie przemysłowym.
Natomiast we Francji, zwłaszcza w pierwszym okresie, termin ten dotyczył przede wszystkim seryjnej produkcji przemysłowej różnych drobnych przedmiotów codziennego użytku. Bardzo szybko jednak zaczęto go też stosować do określania nowatorskich rozwiązań stylistycznych, także w dziedzinie mody, projektowania mebli i architektury wnętrz. W znacznym stopniu tak samo pojmowany jest we Francji również dzisiaj.
Raymond Guidot, Design 1940–1990. Wzornictwo i projektowanie, tłum. Joanna Wiatrowska, Ewa Wolańska, Warszawa 1998, s. 11–12.
Po przeczytaniu tekstu Raymonda GuidotaRaymonda Guidota wykonaj polecenia:
Na podstawie przeczytanego tekstu określ prawdziwość następujących stwierdzeń:
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Termin design został spopularyzowany we Francji w latach 60. ubiegłego stulecia. | □ | □ |
| Obecnie we Francji design to także projektowanie mody. | □ | □ |
| Słowo design pochodzi z języka francuskiego. | □ | □ |
| Pojęcie design jest rozumiane tak samo przez Anglików i Francuzów. | □ | □ |
| W Anglii określa się pojęciem design jedynie seryjne produkty przemysłowe. | □ | □ |
| Początkowo Francuzi posługiwali się terminem design jedynie do określania seryjnej produkcji przedmiotów codziennego użytku. | □ | □ |
Wymień wyroby, które Anglicy i Francuzi zaliczają do designu.
Na podstawie tekstu omów zmiany zachodzące w rozumieniu pojęcia design.
Mniej znaczy więcej
Philippe Starck --- mniej znaczy więcejPhilippe Starck należy do ścisłej światowej czołówki designerów. Jest mistrzem projektowania przedmiotów codziennego użytku, które dzięki jego kreatywności stają się niecodzienne. Nabierają charakteru, mocy i stylu. Mają w sobie to „coś” […].
Starck ma nietuzinkową osobowość i charyzmę, naturalny wdzięk i poczucie humoru. Wszystko to sprawia, że świetnie wypada przed kamerą. Można się o tym przekonać, oglądając sześcioodcinkową brytyjską serię Design według Starcka, którą prezentujemy na naszej antenie. Idea programu jest taka, by wśród utalentowanych Brytyjczyków znaleźć projektanta na miarę XXI wieku. Producenci programu otrzymali setki zgłoszeń, przeważnie od absolwentów i studentów szkół artystycznych, a także od młodych projektantów prowadzących własne niewielkie firmy. Spośród nich wybrano 12 osób, które zostały zaproszone do prestiżowej szkoły Philippe’a Starcka – School of Design w Paryżu, uważanej za kuźnię talentów. Uczestnicy programu praktykują pod czujnym okiem mistrza, który wymyśla dla nich kolejne, coraz trudniejsze zadania związane z poszczególnymi etapami powstawania nowego produktu i wprowadzania go na rynek. Starck, choć sympatyczny i wylewny, jest też bardzo wymagający i potrafi być złośliwy. Nie toleruje lenistwa i braku kreatywności. Chce znaleźć prawdziwy talent, kogoś, kto będzie miał do zaoferowania coś wyjątkowego. Nagrodą dla zwycięzcy jest półroczny staż w firmie Starcka i perspektywa wielkiej kariery. W każdym odcinku kolejne osoby odpadają z programu. Towarzyszą temu duże emocje i zawiedzione nadzieje. Program trzyma w napięciu, a jednocześnie ma walory edukacyjne, mówi wiele ciekawych rzeczy o designie, jego roli i miejscu we współczesnym świecie.
Z poniższych stwierdzeń wybierz prawdziwe, a następnie wskaż w tekście zdania, które potwierdzają twoją odpowiedź.
- Philippe Starck jest jednym z najbardziej znanych światowych projektantów.
- Program służy jedynie rozrywce.
- Starck jest kreatywny.
- W każdym odcinku programu ktoś odpada.
- Do programu nie zgłosili się ludzie prowadzący własne firmy.
- Starck prowadzi w Paryżu renomowaną szkołę designu.
Na podstawie tekstu opisz sposób pracy Philippe’a Starcka z młodymi ludźmi.
Czy z tekstu można wywnioskować, dlaczego młodym projektantom tak bardzo zależy na udziale w programie realizowanym przez Starcka?
Logotyp
Termin design jest też wiązany z grafiką użytkową, a ta łączy się z komunikacją wizualną, czyli komunikacją poprzez szeroko rozumiane obrazy, do których możemy zaliczyć m.in. pojedynczą ilustrację, plakat, a także spotykane na co dzień znaki drogowe czy piktogramy. Specjalnym rodzajem komunikacji wizualnej jest identyfikacja wizualna służąca do kreowania wizerunku marki na rynku. Składa się na nią przede wszystkim logotyp – znak, który jest identyfikowany z daną firmą (organizacją, akcją itp.) i pojawia się na wszystkich jej produktach.
Przyjrzyjcie się uważnie logotypowi Polskiego Koncernu Naftowego Orlen. Jaki przekaz niesie z sobą ten obraz?
Zadaniowo
Czy po dokładnej analizie wyciskacza do cytryn zgadzacie się z opinią, że Philippe Starck jest jednym z najwybitniejszych współczesnych projektantów? Sformułujcie argumenty „za” i argumenty „przeciw”. W swojej wypowiedzi wykorzystajcie zgromadzone podczas lekcji cechy, którymi określiliście zaprojektowany przez niego wyciskacz do cytryn.
Stwórz krótką notkę do wybranego obiektu Philippe’a Starcka, która znajdzie się w katalogu wystawy jego prac. Notka powinna zawierać podstawowe dane (metryczka przedmiotu) oraz krótki opis, w którym wymienisz co najmniej po dwie cechy odnoszące się do budowy, użyteczności i wyglądu zewnętrznego przedmiotu.
Zredaguj prywatny list do Philippe’a Starcka, w którym opiszesz swoje pierwsze spotkanie z jednym z jego projektów. Wyraź swoją opinię na temat budowy, użyteczności oraz wyglądu zewnętrznego tego przedmiotu. Określ jednoznacznie, czy wybrany obiekt podoba ci się, czy też nie. Nie zapomnij o argumentacji swojej oceny!
Zaprojektuj własny wyciskacz do cytryn (lub inny przedmiot). Określ jego cechy, a następnie uzasadnij konieczność ich występowania w twoim projekcie. Swoją pracę przedstaw na forum klasy w postaci prezentacji multimedialnej.
Zastanówcie się wspólnie, jak powstają logotypy. Od czego zależy ich forma? Czy to jedynie dzieło przypadku?