Niziny Środkowopolskie – krajobraz rolniczy
Lecąc balonem nad środkową Polską, zobaczymy wielobarwną szachownicę – to pola obsiane różnymi roślinami. Te rozległe, równinne tereny są bowiem rejonami idealnymi dla rolnictwa. To właśnie na nich przed setkami lat narodziło się państwo polskie.
że istnieją różne rodzaje gleb, które w odmiennym stopniu nadają się dla potrzeb rolnictwa.
wskazywać na mapie położenie nizin;
opisywać klimat i przyrodę nizin;
oceniać wartość nizin dla człowieka.
1. Środowisko i rozmieszczenie nizin w Polsce
W środkowej części Polski, na południe od pojezierzy rozciąga się pas krain nazywanych nizinami. Tak naprawdę pobrzeża i pojezierza to również niziny, ale ze względu na szczególne formy ukształtowania powierzchni i specyficzny klimat krainy te należy od siebie odróżniać. Na Nizinach Środkowopolskich przeważają równiny z nielicznymi wzniesieniami. Występuje tam niewiele jezior.
Roczne opady na nizinach należą do najniższych w kraju. Nieco wyższa jest za to średnia roczna temperatura powietrza. Klimat jest tu mocno zróżnicowany. Na nizinach leżących na zachodzie Polski występują małe wahania temperatury: lato jest ciepłe, a zima łagodna. Na nizinach leżących na wschodzie naszego kraju lata są bardziej upalne, a zimy mroźne.
Niziny dzieli się zwykle na 5 dużych regionów. Są to:
Nizina Wielkopolska,
Nizina Śląska,
Nizina Mazowiecka,
Nizina Podlaska,
Polesie Lubelskie.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D8ykgqVg5
Korzystając z mapy hipsometrycznej, ustal, czy można wyróżnić wyraźną granicę między pasem pojezierzy a pasem Nizin Środkowopolskich.
Podział nizin na oddzielne krainy jest w znacznej mierze umowny, gdyż nie występują między nimi wyraźne granice, a teren jest mało zróżnicowany.
2. Znaczenie gospodarcze nizin w Polsce
Warunki naturalne panujące na polskich nizinach sprawiają, że świetnie nadają się one dla potrzeb rolnictwa. Gleby są co prawda przeciętne, ale równinny teren bardzo ułatwia rolnikom pracę. Dlatego do dziś na nizinach wycięto większość lasów, a uzyskane tereny przekształcono w pola uprawne oraz pastwiska.
Niziny to nie tylko rolnictwo. Wydobywa się tu cenne surowce mineralne (węgiel brunatny, gaz ziemny oraz surowce budowlane, np. glinę czy piasek). Rozwinęły się wielkie miasta, w tym jedne z największych w Polsce: Warszawa, Łódź i Wrocław. Są to ważne ośrodki administracyjne, usługowe, kulturalne, naukowe, przemysłowe i turystyczne.
Na Nizinach Środkowopolskich skupiska drzew to na ogół niewielkie zagajniki, tylko w niektórych miejscach można napotkać rozległe lasy. To właśnie tutaj znajduje się jeden z najcenniejszych i najbardziej znanych lasów Polski, czyli Puszcza Białowieska. Jest to jedyny w Europie zachowany las nizinny, którego fragmenty nie zostały przekształcone przez człowieka. Również na Nizinie Podlaskiej można napotkać tereny podmokłe, w tym słynne obszary bagienne nad Biebrzą. Natomiast na Nizinie Mazowieckiej znajduje się Puszcza Kampinoska, gdzie występują wydmy śródlądowe.
Płaski teren nizin oraz przepływające przez nie rzeki sprzyjały rozwojowi osadnictwa, dlatego już setki lat temu powstawały tu liczne miasta. Na Nizinie Mazowieckiej znajduje się stolica naszego kraju – Warszawa. Jest to jednocześnie największe polskie miasto. Stanowi ono ważny ośrodek przemysłu. Mieści się tu wiele szkół, teatrów i kin. Warszawa przyciąga wielu turystów za sprawą licznych zabytków, do których należy popularna Starówka z Zamkiem Królewskim, Park Łazienkowski oraz pałac w Wilanowie.
Krajobraz nizin utworzony głównie przez pola uprawne był w swoim czasie tak charakterystyczny, że od niego wzięła się nazwa naszego kraju. Kilkaset lat temu słowo „polski” oznaczało to samo, co dzisiaj „polny”.
Podsumowanie
Niziny odróżniają się od pobrzeży i pojezierzy mniej urozmaiconym krajobrazem.
Niziny mają klimat dogodny dla rolnictwa.
Wyróżniamy pięć największych nizin: Wielkopolską, Śląską, Mazowiecką, Podlaską i Polesie Lubelskie.
Większość gruntów na nizinach zajmują pola uprawne.
Zaplanuj wycieczkę do dowolnego miasta leżącego na nizinach środkowej Polski. Przedstaw obiekty, miejsca i trasy, jakie warto na takiej wycieczce odwiedzić.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Rzeźbiarze krajobrazu
Jaki kształt może mieć powierzchnia Ziemi?
Zadania.
Uzupełnij luki, wybierając poprawne odpowiedzi.
na wschód, liczne, ale niewielkie, bardzo nieliczne, falisty, na południe, równinny, na północ, na zachód, dobrej jakości, typu czarnoziemów, pagórkowaty, niezwykle liczne, bardzo ubogie, przeciętne, poprzecinany wieloma dolinami rzecznymi, nieliczne, ale o dużej powierzchni
Niziny Środkowopolskie rozciągają się .............................................................................. od pojezierzy. Przeważa tu teren ............................................................................... Jeziora są tu ............................................................................... Na nizinach przeważają gleby ...............................................................................
Wybierz trzy największe miasta leżące na nizinach.
- Warszawa
- Łódź
- Wrocław
- Kraków
- Gdańsk/Gdynia/Sopot
- Katowice
- Szczecin
- Rzeszów
- Poznań
Oceń prawdziwość zamieszczonych poniżej stwierdzeń dotyczących przeszłości nizin Polski środkowej.
| Prawda | Fałsz | |
| Ostatnie zlodowacenie objęło pas nizin w Polsce. | □ | □ |
| Starsze zlodowacenia obejmowały pas nizin w Polsce. | □ | □ |
| W pasie nizin znajdują się najlepsze gleby w Polsce. | □ | □ |
| Puszcza Białowieska to jedyny w Polsce naturalny las nizinny. | □ | □ |
| Pola uprawne na nizinach powstały w miejsce stepów. | □ | □ |
Wybierz nazwy 5 głównych nizin leżących w środkowej Polsce.
- Nizina Wielkopolska
- Nizina Pomorska
- Nizina Mazurska
- Nizina Śląska
- Nizina Mazowiecka
- Nizina Małopolska
- Nizina Podlaska
- Polesie Lubuskie
- Polesie Lubelskie
- Polesie Lubawskie
Uzupełnij zdania wyrażeniami z listy.
największe, szczyty górskie, najmniejsze, opady, powietrza, ocenami, skał, pomiarami, plony, nieodczuwalne, gorącą, łagodną, mosty rzeczne, mroźną, mroźne, zabronione, wzrostami, gorące, śniegu, stratosfery, także, upalne, długą, wahaniami
Na nizinach występują najniższe ................................ spośród wszystkich krain geograficznych Polski. Średnia roczna temperatura ................................ jest tu natomiast wyższa niż w innych krainach. Niziny leżące na zachodzie Polski mają łagodny klimat z małymi ................................ temperatury i ciepłym latem oraz ................................ zazwyczaj zimą, a na nizinach leżących na wschodzie naszego kraju wahania temperatury są ................................, lata bywają upalne, a zimy .................................
Wybierz 2 główne działy gospodarki występujące na nizinach.
- uprawa ziemi
- rybołówstwo
- leśnictwo
- chów zwierząt
- myślistwo
- przemysł
- górnictwo
- zbieractwo