Przeczytaj
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DCg3Ovrpr
Nagranie dźwiękowe dotyczące Immanuela Kanta.
Immanuel Kant
Niemiecki filozof, przez wielu historyków uważany za jednego z najwybitniejszych myślicieli w historii. Całe życie, mimo licznych ofert pracy z innych ośrodków akademickich, spędził w swym rodzinnym mieście, Królewcu. W latach 1740−1746 studiował na miejscowym uniwersytecie matematykę i nauki przyrodnicze, teologię, filozofię i klasyczną literaturę łacińską.
W 1746 r. w związku ze śmiercią ojca i koniecznością podjęcia pracy zarobkowej przerwał naukę i zajął się udzielaniem prywatnych lekcji w okolicznych rezydencjach arystokratów. W 1755 r. po wydaniu pracy magisterskiej z filozofii i habilitowaniu się uzyskał etat na uczelni w Królewcu, gdzie pozostał przez następne 40 lat. Kant był pierwszym nowożytnym filozofem utrzymującym się z dydaktyki, które to zajęcie zresztą bardzo lubił – wykładał logikę, metafizykę, etykę, filozofię prawa i pedagogikę.
Pierwsza praca — Krytyka czystego rozumu — została wydana w 1781 r., a więc kiedy uczony miał 57 lat. Mimo zaawansowanego już dość wieku udało mu się opracować pełen system "filozofii krytycznej". Określenie: "krytyczny" nie oznaczało tutaj jednak krytyki cudzych poglądów, lecz krytyczną, tj. rozumną analizę poszczególnych dziedzin wiedzy — Kant chciał zorientować się, które z nich osiągnęły status nauki (ich twierdzenia są pewne i konieczne) i jakie warunki muszą zostać spełnione, by dana dziedzina "mogła wystąpić jako nauka".
W latach osiemdziesiątych, już jako uznany filozof, był dwukrotnie rektorem uniwersytetu. Mimo że sam nie podróżował, posiadał, wyniesioną z rozmów, lektur i bogatej korespondencji, rozległą znajomość świata, w tym bieżących wydarzeń historycznych. Ponadto interesował się licznymi dyscyplinami wiedzy, zwłaszcza astronomią, z której to dziedziny wydał pracę pt. Powszechna historia naturalna i teoria nieba (1755) − głoszone w niej poglądy zyskały później rangę uznanej teorii astronomicznej (nazwanej ze względu na zbieżność z teorią francuskiego astronoma hipotezą Kanta−Laplace’a). Dość długo myśl Kanta była pod wpływem tradycyjnej niemieckiej metafizyki: szczególnie – oświeceniowego filozofa Christiana Wolffa i Leibniza. Jednak dopiero lektura Hume’a sprawiła, że Kant, wyrwany, jak to sam określił, z „metafizycznej drzemki” dokonał radykalnego zwrotu w myśleniu, który zaowocował nową teorią, wyłożoną w serii prac zwanych krytycznymikrytycznymi.
Kant od urodzenia był słabego zdrowia − swoje olbrzymie dzieło stworzył dzięki niezwykłej sile woli, rygorystycznym, wręcz ascetycznym regułom zdrowotnym oraz pedantycznemu przestrzeganiu ustalonego porządku dnia. W niektórych kwestiach jego pedantyzm graniczył wręcz z fobią. Ów tryb życia i cechy charakteru sprawiły, że wokół postaci królewieckiego filozofa narosło wiele anegdot. Ponoć wedle czasu jego przechadzek można było regulować zegarki.
Podczas obiadów, które jadł w gronie przyjaciół, zabronione było rozmawianie na jakiekolwiek poważne tematy − na to była pora dopiero przy koniaku i cygarze po posiłku. Znane są też jego liczne powiedzonka. Po jedynej w swym życiu wizycie w domu publicznym miał powiedzieć: Rzecz sama w sobie przyjemna, ale ruchy niegodne filozofa
. Zapytany przez przyjaciela, czemu nigdy nie podróżuje po świecie, Kant odpowiedział: Ale po co, skoro wszystko i tak można sobie wyobrazić?
.
Najważniejsze dzieła Kanta to: Krytyka czystego rozumu (1781), Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka (1783), Uzasadnienie metafizyki moralności (1785), Krytyka praktycznego rozumu (1788), Krytyka władzy sądzenia (1790).