Grades VII and VIII V. Compliance with law and safety principles. The student: 1) describes ethical issues related to the use of computers and computer networks, such as: security, digital identity, privacy, intellectual property, equal access to information and sharing information; 2) acts ethically while working with information; 3) identifies the types of licenses for software and web resources.
The teacher initiates a short discussion. The students revise what they know about copyrightcopyrightcopyright, including publications on the internet. They organize information on this topic.
- In Poland, copyright is regulated by the Law on Copyrights and Related Rights of 4 February, 1994. - The regulations of copyright apply also to web resources. - On the internet, you can find content which can be used without the permission of its authors. These are materials that are made available for permitted use and that reside in the public domain and in the so called open educational resourcesopen educational resourcesopen educational resources.
The copyrightcopyrightcopyright specifies a range of legal permissions to use copyrighted works. They include: permitted public usepermitted public usepermitted public use, permitted private usepermitted private usepermitted private use, the right to quote or the right to reprint. A particular case of permitted public use is permitted educational use.
Open educational resources (OER) are materials that are publically accessible on the internet (no login and password are needed) and openly licensed for any user to use and reuse. They are usually openly developed.
[Illustration] The UNESCO Global Open Educational Resources logo
Interesting fact. The term ‘open educational resources’ was firstly coined at UNESCO's 2002 Forum on the Impact of Open Courseware for Higher Education in Developing Countries. The need for creating open‑access educational resources was noticed then.
[Illustration] Open educational resources.
Task The teacher divides the students into four gropus. The task of each group is to learn a different section of the portal https://otwartezasoby.pl/. The students create the ‘website map’ aiming to facilitate using the website. It is important to note the difference between searching and an index.
Task On the open resources website, find information about museums which share their collections. Create a comparison of the three museums selected by you. Check what information about their collections they share, the number of works shared and under what licenses. Create the comparison in the form of a multimedia presentation.
If materials shared in the form of web tutorials, online courses or tests are open educational resources, then everyone can share them, develop and translate into other languages. Many of such materials can be browsed on http://creativecommons.pl. There you can find a lot of information about Creative Commons (CC) licenses.
As we can read on the website of Creative Commons: „The principle All rights reserved is replaced by the principle Some rights reserved, while copyright is respected. (…) The author using the licence retains copyright and at the same time enables other people copying and distributing the works and moreover can restrict their use to non‑commercialnon‑commercialnon‑commercial purposes or limit the possibility of creating derivative worksderivative worksderivative works”.
Creative Commons (CC) is an American non‑profit organization which supports the expansion of their own copyright licenses, known as Creative Commons licenseslicenseslicenses, based on which the author of a work shares his or her work under certain conditions.[Interactive Illustration] The conditions of Creative Commons licenses
Task The teacher divides the students into four gropus. The task of each group is the same: to find web portals that share resources which can be freely used: 1. access to information, knowledge, 2. websites that enable searching for resources under various licences, 3. websites collecting legal copyrighted resources shared under other licences, 4. access to music under free licences, 5. access to literature, 6. access to education, 7. access to the content of museums (virtual walks), 8. images and films under free licences.
The exemplary answers: 1. Wikipedia, 2. otwartezasoby.pl, 3. legalnakultura.pl, 4. Jamendo, 5. Wolne Lektury, 6. Khan Akademy, 7. Google Cultural Institute (the content of over 150 museums from 40 countries), 8. Flickr.com and Vimeo.com.
Utwory znalezione w internecie mogą być udostępniane na różnych licencjach. Powinnyśmy zadbać o to, aby wykorzystywać tylko te, których licencja na to pozwala.
Dozwolony użytek osobisty (prywatny) – zgodnie z obowiązującą w Polsce ustawą dopuszczalne jest nieodpłatne korzystanie bez zezwolenia z utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zgodnie z ustawą nie jest karane pobieranie z internetu plików muzycznych, filmów czy książek w tym celu, a jedynie ich udostępnianie. Dozwolony użytek własny nie ma zastosowania wobec programów komputerowych.
Domena publiczna to cześć twórczości, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień posiadanych przez autorów praw majątkowych. Najczęściej prawa te już wygasły bądź twórczość ta nie była nigdy przedmiotem prawa autorskiego, czy to ze względu na przepisy, czy rodzaj licencjonowania. W przypadku programów komputerowych domena publiczna, jeżeli autor sam podejmie taką decyzję. W Polsce nie ma możliwości zrezygnowania z autorskich praw osobistych, a ich czas trwania jest nieograniczony.
m5eb140cd72206fc5_1528449000663_0
Samodzielne korzystanie z wyszukanych informacji z uwzględnieniem poszanowania praw autorskich
m5eb140cd72206fc5_1528449084556_0
Drugi
m5eb140cd72206fc5_1528449076687_0
Klasy VII i VIII V. Przestrzeganie prawa i zasad bezpieczeństwa. Uczeń: 1) opisuje kwestie etyczne związane z wykorzystaniem komputerów i sieci komputerowych, takie jak: bezpieczeństwo, cyfrowa tożsamość, prywatność, własność intelektualna, równy dostęp do informacji i dzielenie się informacją; 2) postępuje etycznie w pracy z informacjami; 3) rozróżnia typy licencji na oprogramowanie oraz na zasoby w sieci.
m5eb140cd72206fc5_1528449068082_0
45 minut
m5eb140cd72206fc5_1528449523725_0
Wyszukiwanie informacji w internecie.
m5eb140cd72206fc5_1528449552113_0
1. Opisywanie otwartych zasobów. 2. Wyszukiwanie otwartych zasobów w internecie.
m5eb140cd72206fc5_1528450430307_0
Uczeń wyszukuje informacje w internecie z poszanowaniem praw autorskich.
m5eb140cd72206fc5_1528449534267_0
1. Dyskusja. 2. Uczenie się przez obserwację.
m5eb140cd72206fc5_1528449514617_0
1. Praca indywidualna. 2. Praca z całą klasą.
m5eb140cd72206fc5_1528450135461_0
m5eb140cd72206fc5_1528450127855_0
Nauczyciel przeprowadza krótką dyskusję. Uczniowie przypominają sobie, co wiedzą na temat prawa autorskiego, z uwzględnieniem publikacji w internecie, i porządkują informacje na ten temat.
- W Polsce prawo autorskie regulowane jest Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. - Przepisy prawa autorskiego odnoszą się także do zasobów internetu. - W internecie znajdziemy materiały, które można wykorzystywać bez konieczności pytania kogokolwiek (autora, twórcę) o zgodę. Będą to materiały udostępniane w ramach dozwolonego użytku i znajdujące się w domenie publicznej oraz w tzw. otwartych zasobach edukacyjnych.
m5eb140cd72206fc5_1528446435040_0
W prawie autorskim zdefiniowanych jest szereg ustawowych zezwoleń na korzystanie z chronionych utworów. Należą do nich: dozwolony użytek publiczny, dozwolony użytek prywatny, prawo cytatu czy prawo przedruku. Szczególnym wariantem dozwolonego użytku publicznego jest dozwolony użytek szkolny lub biblioteczny.
Dozwolony użytek osobisty (prywatny) – zgodnie z obowiązującą w Polsce ustawą dopuszczalne jest nieodpłatne korzystanie bez zezwolenia z utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zgodnie z ustawą nie jest karane pobieranie z internetu plików muzycznych, filmów czy książek w tym celu, a jedynie ich udostępnianie. Dozwolony użytek własny nie ma zastosowania wobec programów komputerowych.
Otwarte zasoby edukacyjne (ang. open educational resources, OER) są to materiały publicznie dostępne w internecie (nie ma konieczności logowania, podawania haseł dostępu), opublikowane na wolnych licencjach z prawem do dalszego wykorzystania. Najczęściej są również rozwijane w otwarty sposób.
[Rysunek] UNESCO Global Open Educational Resources Logo
Ciekawostka. Termin „otwarte zasoby edukacyjne” po raz pierwszy został użyty podczas „Forum on the Impact of Open Courseware for Higher Education in Developing Countries” przy UNESCO w 2002 r. Zauważono wówczas potrzebę tworzenia ogólnodostępnych dla wszystkich zasobów edukacyjnych.
[Rysunek] Otwarte zasoby edukacyjne
Zadanie Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup ma za zadanie zapoznać się z innym działem portalu https://otwartezasoby.pl/. Uczniowie przygotowują ‘mapę strony’ mającą za zadanie ułatwienie korzystania z niej. Zauważ różnicę pomiędzy wyszukiwaniem a indeksem.
Zadanie Na stronie otwartych zasobów wyszukaj informacje na temat muzeów, które udostępniają swoje zbiory. Przygotuj porównanie wybranych przez ciebie trzech z nich. Sprawdź, jakie informacje udostępniają o swoich zbiorach, w jakiej liczbie i na jakiej licencji. Porównanie przygotuj w postaci prezentacji multimedialnej.
Jeżeli materiały udostępniane w podręcznikach internetowych, kursach online czy testach stanowią otwarte zasoby edukacyjne, wówczas każdy ma prawo się nimi dzielić, poprawiać i tłumaczyć na inne języki. Wiele takich materiałów można wyszukać na stronie http://creativecommons.pl. Znajdziesz tam informacje na temat rodzajów licencji CC.
[Rysunek] Domena publiczna
Domena publiczna to cześć twórczości, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień posiadanych przez autorów praw majątkowych. Najczęściej prawa te już wygasły bądź twórczość ta nie była nigdy przedmiotem prawa autorskiego, czy to ze względu na przepisy, czy rodzaj licencjonowania. W przypadku programów komputerowych domena publiczna, jeżeli autor sam podejmie taką decyzję. W Polsce nie ma możliwości zrezygnowania z autorskich praw osobistych, a ich czas trwania jest nieograniczony
[Rysunek] Creative Commons
Jak czytamy na stronie Creative Commons: „Zasada Wszelkie prawa zastrzeżone zostaje zastąpiona zasadą Pewne prawa zastrzeżone przy jednoczesnym poszanowaniu zasad prawa autorskiego. (…) Twórca, korzystając z licencji, zawsze zachowuje prawa autorskie, jednocześnie umożliwia innym kopiowanie i rozpowszechnianie swoich dzieł, dodatkowo może określić, czy ich wykorzystywanie może odbywać się wyłącznie w warunkach niekomercyjnych, lub ograniczyć możliwości tworzenia utworów zależnych”.
Creative Commons to amerykańska organizacja non‑profit wspierająca wykorzystywanie stworzonych przez siebie licencji Creative Commons, na podstawie których autor udostępnia swoje dzieło pod pewnymi warunkami.
[Ilustracja interaktywna] Warunki Creative Commons
Zadanie Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z nich dostaje takie samo zadanie: wyszukanie portali internetowych, które udostępniają zasoby do całkowicie swobodnego wykorzystania:
1. dostęp do informacji, wiedzy, 2. serwisy umożliwiające wyszukiwanie zasobów na różnych licencjach, 3. serwisy zbierające legalne zasoby objęte prawem autorskim i udostępnione na innych licencjach, 4. dostęp do muzyki na wolnych licencjach, 5. dostęp do literatury, 6. dostęp do edukacji, 7. dostęp do zasobów muzeów (wirtualne spacery), 8. zdjęcia i filmy na wolnych licencjach.
Przykładowe rozwiązania: 1. Wikipedia, 2. otwartezasoby.pl, 3. legalnakultura.pl, 4. Jamendo, 5. Wolne Lektury, 6. Khan Akademy, 7. Google Cultural Institute (zasoby ponad 150 muzeów z 40 krajów), 8. Flickr.com i Vimeo.com.
m5eb140cd72206fc5_1528450119332_0
Utwory znalezione w internecie mogą być udostępniane na różnych licencjach. Powinnyśmy zadbać o to, aby wykorzystywać tylko te, których licencja na to pozwala.