Turystyka
Turystyka jest coraz ważniejszym sektorem światowej gospodarki. Większość turystów jeździ jednak tylko w określone rejony naszego globu. Zastanowimy się, co o tym decyduje i dlaczego kierunki wyjazdów co jakiś czas się zmieniają. Przyjrzymy się też oddziaływaniu turystyki na środowisko.
jak przedstawia się zróżnicowanie klimatyczne Ziemi;
jak wygląda fizyczna i polityczna mapa świata;
które regiony świata są wysoko rozwinięte, a które rozwijające się;
na których obszarach rozwinęły się starożytne cywilizacje;
jak rozprzestrzenione są kręgi kulturowe świata;
jak człowiek oddziałuje na środowisko.
objaśniać, czym jest turystyka;
wyjaśniać, czym jest zagospodarowanie turystyczne;
objaśniać, czym są walory turystyczne;
wyjaśniać, dlaczego niektóre obszary są odwiedzane na wielką skalę;
omawiać wpływ turystyki na środowisko;
przedstawiać przyczyny zmian kierunków wyjazdów turystycznych Polaków.
1. Rozwój turystyki na świecie
Turystyka to nie tylko urlop na plaży w Turcji czy zwiedzanie muzeum sztuki. Definicja przedstawiona przez Światową Organizację Turystyczną jest bardzo szeroka. Według niej turystyka polega na przemieszczaniu się ludzi ze zwyczajowego miejsca przebywania (związanego z codziennymi czynnościami) z powodów osobistych lub zawodowych.
Większość wyjazdów turystycznych odbywa się wewnątrz kraju zamieszkania turysty, ale coraz powszechniejsza staje się turystyka zagraniczna. Turysta wyjeżdża z intencją powrotu: to go odróżnia od emigranta. Dodatkowo, by być liczonym w statystykach, turysta musi spędzić co najmniej jedną dobę poza domem i dać się zarejestrować w miejscu noclegu.
Masowa turystyka międzynarodowa to zjawisko bardzo współczesne. Jeszcze w 1950 roku na całym świecie ze swoich krajów wyjechało w tym celu zaledwie 25 mln ludzi. W 2013 roku było ich już ponad 40 razy więcej – prawie 1,1 mld. Dla porównania liczbę turystów podróżujących wewnątrz poszczególnych krajów szacuje się na ok. 5 mld.
Turystyka stała się największym i najszybciej rozwijającym się sektorem gospodarki, zatrudniając ok. 9% pracujących i wytwarzając także ok. 9% światowego PKB.
Przyczyny takiego rozwoju turystyki były liczne i wzajemnie na siebie oddziałujące. Wzrosła liczba ludności, w tym liczba ludzi, którzy mogli sobie pozwolić na urlop. W krajach wysoko rozwiniętych przepisy prawa gwarantowały coraz dłuższe płatne urlopy. Skrócił się tygodniowy czas pracy. Upowszechnienie motoryzacji i rozwój lotnictwa pasażerskiego pozwoliły na szybsze przemieszczanie się. Podróż za granicę przestała trwać dokuczliwie długo.
Wskaż przyczyny zróżnicowanej popularności poszczególnych rodzajów środków transportu w turystyce międzynarodowej.
Technologie informacyjno‑komunikacyjne pozwalają łatwo zebrać informacje konieczne lub przydatne do wyjazdu. Wzrost wykształcenia wpłynął na zainteresowanie światem. Upowszechniła się znajomość języków obcych, zwłaszcza angielskiego. Przemiany polityczne doprowadziły do wzrostu swobody przemieszczania się, ograniczono procedury przekraczania granic. Zwiększyła się międzynarodowa wymiana handlowa i współpraca gospodarcza, przez co wzrosła liczba podróży służbowych.
2. Współczesny stan turystyki na świecie
Połowa współczesnych turystów wyjeżdża w celach wypoczynkowych. Ponad 1/4 odwiedza znajomych lub krewnych bądź wyjeżdża w celach religijnych, zdrowotnych lub innych. Wyjazdy służbowe to kolejne kilkanaście procent. Pozostała część turystów nie udzieliła natomiast odpowiedzi na pytanie o cel podróży.
Trzeba pamiętać, że cele wyjazdu nie muszą się wykluczać – podczas podróży służbowej można przecież odwiedzić znajomych, pójść na plażę i wziąć udział w uroczystości religijnej.
Światowa Organizacja Turystyki Narodów Zjednoczonych (UNWTO) wydzieliła 5 regionów turystycznych na świecie. Najczęściej odwiedzana jest szeroko rozumiana Europa, słabiej państwa Azji i Pacyfiku. Jeszcze mniej turystów odwiedza obie Ameryki, najmniej wizyt odnotowały kraje Afryki i Bliskiego Wschodu.
Na decyzję o wizycie turystycznej w danym miejscu wpływają dwie główne grupy czynników: walorywalory i zagospodarowaniezagospodarowanie. Walory to atrakcje zarówno przyrodnicze (np. góry, klimat), jak i utworzone przez człowieka (np. zamki, festiwale muzyczne). Zagospodarowanie umożliwia korzystanie z atrakcji dzięki drogom dojazdowym, bazie noclegowej, biurom przewodnickim itp. Granica między nimi jest płynna, np. gdy atrakcją staje się hotel z jego wyposażeniem.
Europa dysponuje zróżnicowanym środowiskiem przyrodniczym, walorami kulturowymi najwyższej rangi oraz bardzo dobrym zagospodarowaniem. Jest kontynentem bezpiecznym. Jej mieszkańcy są liczni, zamożni i często wyjeżdżają. Państw jest dużo, w większości nie są one wielkie, a podróżowanie między nimi nie stanowi większego problemu. Najczęściej odwiedzane kraje to Hiszpania, Włochy, Francja, Turcja i Grecja.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film, dziób statku, potem mapa Norwegii z zaznaczoną trasą z Kopenhagi do Alesund na północy. Powrót przez Gerainger, Flam i Bergen do Kopenhagi. Widoki z dziobu statku na zabudowę piętrową w Alesund. Potem wysokie góry i fiord Gerainger, wodospad, inny statek. Niska zabudowa w porcie Gerainger. Dalej wycieczka autokarem. Widoki na fiordy. Kolejna miejscowość Flam, wycieczka koleją, górskie widoki z okien pociągu. Przystanek, zwiedzanie wodospadu, dalsza podróż. Wizyta w Bergen, kolorowa zabudowa, zabytki, kolejka górska.
Wśród państw Azji i Pacyfiku niemal 40% wizyt zagranicznych gości przypada na Chiny wraz z Makau i Hongkongiem. W tym przypadku dużą rolę odgrywają przyjazdy służbowe. Podobny udział mają 2 kraje południowo‑wschodniej części kontynentu: Tajlandia i Malezja. Ich walory to całoroczny ciepły klimat, ciepłe morze, egzotyczna, ale przyjazna kultura. Ważny element stanowi też odbudowana po tsunami z 2004 roku infrastruktura turystyczna.
W Amerykach zagraniczny ruch turystyczny koncentruje się w Stanach Zjednoczonych (42% turystyki w tym obszarze). Powodem takiego stanu rzeczy jest ich atrakcyjność oraz znaczenie gospodarcze. Udział Meksyku to 14%, głównie za sprawą turystów z USA. Ameryka Południowa odwiedzana jest zdecydowanie rzadziej przede wszystkim ze względu na dużą odległość od potencjalnych turystów z Europy, Australii czy wschodniej Azji.
W 2013 roku Afrykę (w podziale UNWTO) odwiedziło mniej turystów niż Hiszpanię, najczęściej wybierając Maroko i RPA. Mimo ogromnych walorów, zwłaszcza przyrodniczych, Afryce brakuje infrastruktury, bazy noclegowej i wykwalifikowanego personelu. Podróżnych zniechęca również ryzyko tropikalnych chorób i rzeczywisty lub spodziewany brak bezpieczeństwa.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film, obszar w północnej Namibii, w regionie Kaokoveld. Jest to jeden z obszarów, najdzikszych i najmniej zaludnionych w Namibii. Widok na chaty, wodospad, na ogrodzonym terenie strusie, pawie. Dalej jazda drogą, w tle góry, stado osłów na drodze. Kolejno piaszczysta droga, żyrafa wśród drzew, bydło, ciemnoskóre dzieci w kolorowych strojach machają, bydło na drodze, zabudowania, w tle wysokie góry, zbliżenie na góry.
Na Bliskim Wschodzie dominują głównie przyjazdy biznesowe do Arabii Saudyjskiej, turystyczne do Egiptu i po części tranzytowe do Dubaju – jednego ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, bardzo bogatego państwa leżącego w rejonie Zatoki Perskiej, będącego także m.in. miejscem przesiadkowym w podróży na Daleki Wschód.
Zestawienie najczęściej odwiedzanych państw pokazuje, że większość turystów poszukuje przede wszystkim słońca, morza i piasku (ang. 3S – Sun, sea, sand).
Tylko 20% turystów podróżuje poza swój region turystyczny (wg kryteriów UNWTO).
3. Zagraniczne wyjazdy turystyczne Polaków
W Polsce ruch turystyczny dotyczy głównie podróży wewnątrz kraju. Wynika to z dosyć wysokiej atrakcyjności turystycznej Polski, ale także ze słabej znajomości języków obcych i stosunkowo niewielkich możliwości finansowych.
Wyjazdy zagraniczne Polaków na większą skalę rozpoczęły się po przemianach w 1989 roku. Paszporty można było już trzymać w domu, polski złoty stał się wymienialny – urealniona została wartość walut zagranicznych. Wzrosły dochody. Stopniowo znoszono dla Polaków wymóg posiadania wiz wjazdowych. Wielką zmianą było wstąpienie do Unii Europejskiej i przystąpienie Polski do Układu z Schengen. Ważną rolę odegrały także niskokosztowe linie lotnicze.
Struktura celów wyjazdów z Polski jest podobna do średniej światowej. Połowa z nich to podróże turystyczno‑wypoczynkowe. Polacy częściej wyjeżdżają służbowo, natomiast rzadziej odwiedzają krewnych i znajomych. Około 15% wyjeżdżających w celach turystycznych wybiera zagranicę.
Oceń, czy piętnastoprocentowy udział podróży zagranicznych w wyjazdach turystycznych Polaków to dużo. Przedstaw argumenty.
Od 2005 roku widać wzrost liczby zagranicznych wyjazdów turystycznych. W 2013 roku było ich dwukrotnie więcej niż na początku omawianego okresu. Przez cały czas pierwsza dziesiątka najpopularniejszych państw nie uległa zmianie. Tworzą ją kraje europejskie, a jeździ tam ponad 2/3 polskich turystów. Czechy, Słowacja i Austria są atrakcyjne szczególnie zimą. Kraje śródziemnomorskie chętnie odwiedzamy ze względu na klimat oraz bogactwo zabytków i innych walorów kulturowych. W Niemczech i Wielkiej Brytanii mieszka liczna Polonia, stąd wyjazdy do rodziny i znajomych.
Popularność tych państw nie jest stała. W ostatnich latach rzadziej podróżujemy do Niemiec, Czech oraz Grecji, zdecydowanie za to wzrosła liczba wyjazdów do Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch i Chorwacji. Z pewnością do sukcesu pierwszych 3 państw przyczyniły się niskokosztowe linie lotnicze. Natomiast do Chorwacji stosunkowo łatwo jest dotrzeć samochodem.
Warto zauważyć, że udział pierwszej dziesiątki państw w wyjazdach Polaków systematycznie maleje – w 2005 roku było to niemal 80%, a w 2013 już niecałe 70%. Oznacza to, że Polscy coraz częściej wybierają inne, odleglejsze, a więc bardziej egzotyczne cele podróży.
Szczególną popularność zdobyły Turcja i Egipt. Oba kraje mają atrakcyjny klimat, dobrą infrastrukturę turystyczną nastawioną przede wszystkim na masowych turystów wyjeżdżających z biurem podróży, dla których najważniejsza jest jakość hotelu, basenu i bliskość plaży.
2003 | 2005 | 2010 | 2012 | 2013 | |
Turcja | poniżej 0,1 | 0,1 | 0,25 | 0,3 | 0,4 |
Egipt | 0,1 | 0,1 | 0,30 | 0,35 | 0,2 |
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film, plaża piaszczysta, niebieskie morze. Na brzegu leżaki i parasole ze słomy. Na plaży i w wodzie ludzie. Dmuchane materace, plastikowy pomost. Ujęcie z wody na brzeg. Kolejne ujęcie teren hotelowy, niskie białe zabudowania, bogata roślinność, baseny. Kolejne ujęcie, plaża wieczorem, oświetlenie, palmy kołyszą się na wietrze.
4. Konsekwencje rozwoju międzynarodowej turystyki na świecie
Turystyka może być szansą szczególnie dla państw rozwijających się, które często dysponują wspaniałymi walorami przyrodniczymi i dużą liczbą potencjalnych pracowników. Przy budowie infrastruktury i przy obsłudze ruchu turystycznego tworzone są miejsca pracy. Zatrudnienie zyskują też ludzie w innych branżach, np. w rolnictwie, transporcie czy przy produkcji pamiątek. Podnosi się poziom wykształcenia. Turyści tworzą rynek na lokalne produkty. Pojawia się szansa na pokazanie własnej kultury w rozmaitych aspektach, jak np. tańce, zwyczaje, stroje, kuchnia.
Rozwój turystyki ma też negatywne strony. Kapitał inwestycyjny zwykle pochodzi z zagranicy i tam też trafiają w znacznym stopniu zyski. Praca jest głównie sezonowa lub wypada w dni wolne, w większości nie wymaga wysokich kwalifikacji, przez to jest słabo opłacana. Możliwości awansu są ograniczone, ponieważ wyższy personel pochodzi z zagranicy. Często zdecydowaną większość usług turyści mają opłaconą z góry i otrzymują ją w hotelu, przez co ich wpływ na lokalny rynek jest niewielki. Nierzadko podróżni nie potrafią uszanować lokalnej kultury.
Wpływ turystyki na środowisko naturalne też bywa negatywny. Hotele, campingi itp. zajmują duże powierzchnie, z których usuwa się roślinność; budynki zasłaniają krajobraz. Turyści czasami ponad miarę wykorzystują miejscowe zasoby, np. wodę. Poza tym wytwarzają dużo śmieci i zużywają zbyt dużo energii elektrycznej. Centra rozrywki, w których spędzają czas, generują dodatkowo sztuczne światło i hałas.
Z drugiej strony m.in. z myślą o turystach i często pod naciskiem krajów, z których przyjeżdżają (głównie europejskich i północnoamerykańskich), cenne przyrodniczo obszary i gatunki otacza się ochroną, ratując je w ten sposób przed zniszczeniem czy wyginięciem.
Wskaż najważniejszą twoim zdaniem konsekwencję rozwoju turystyki w wybranej przez siebie miejscowości. Uzasadnij wybór.
Podsumowanie
Turystyka to wyjazd poza miejsce zamieszkania w celu prywatnym lub służbowym.
Roczna liczba turystów zagranicznych w skali świata przekroczyła 1 mld i nadal rośnie.
Najczęściej odwiedzanym regionem jest Europa, a najrzadziej – Afryka i Bliski Wschód.
Z roku na rok zgodnie ze światową tendencją rośnie także liczba turystów zagranicznych z Polski.
Ogromna większość turystów zagranicznych z Polski wyjeżdża do krajów europejskich.
Najpopularniejsze pozaeuropejskie cele podróży Polaków to Egipt i Turcja.
Znajdź w Internecie 3 zdjęcia z wybranych obszarów turystycznych, które pokazują zarówno walory, jak i zagospodarowanie turystyczne.
Wskaż prawdopodobne przyczyny tak dużej popularności Turcji i Egiptu wśród turystów z Polski.
Słowniczek
wszystko, co może zainteresować turystę; można je podzielić na walory przyrodnicze – np. góry, lasy, jeziora – oraz walory kulturowe – np. zamki, festiwale, muzea, stare lokomotywy, parki rozrywki
przystosowanie obszaru do tego, by turyści mogli jak najlepiej skorzystać z walorów turystycznych, np. hotele, schroniska, restauracje, bary, drogi dojazdowe, parkingi, szlaki turystyczne
Zadania
Liczba turystów na świecie
- przekroczyła 1 mld i nadal rośnie.
- przekroczyła 1 mld i już nie rośnie.
- rośnie powoli i niedługo przekroczy 1 mld.
- rośnie szybko i niedługo przekroczy 1 mld.
- waha się i rośnie albo maleje, oscylując wokół liczby 1 mld.
- maleje i spadła poniżej 1 mld.
Wskaż czynniki sprzyjające współczesnemu rozwojowi turystyki w skali świata.
- rozwój transportu lotniczego
- wzrost znaczenia NATO
- liczne wewnętrzne konflikty
- upowszechnienie Internetu
- wzrost zamożności ludzi
- skrócenie czasu pracy
- rosnące ceny paliw
- łatwe przenoszenie się chorób
- upowszechnienie języka angielskiego
- polityka proturystyczna państw
- dominacja złych wiadomości w programach informacyjnych
- upowszechnienie ruchu bezwizowego
- wzrost powiązań gospodarczych państw i firm
Oceń prawdziwość podanych informacji.
| Prawda | Fałsz | |
| Turystyka obejmuje również podróże służbowe. | □ | □ |
| Najczęściej odwiedzanym regionem turystycznym jest Europa. | □ | □ |
| Większość turystów wybiera wypoczynek w słonecznym kraju nad ciepłym morzem. | □ | □ |
| Tajlandia i Mongolia należą do najczęściej odwiedzanych państw w Azji. | □ | □ |
| Rozwój turystyki jednoznacznie negatywnie wpływa na środowisko. | □ | □ |
Wskaż czynniki, które przyczyniły się do upowszechnienia turystyki zagranicznej Polaków.
- wprowadzenie gospodarki rynkowej
- wstąpienie Polski do NATO w 1999 roku
- przyjęcie przez Polskę euro
- wstąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku
- przystąpienie Polski do Układu z Schengen w 2007 roku
- rozwój taniego transportu lotniczego
- utworzenie Związku Białorusi i Rosji (ZBiR) w 2000 roku
- dochody poniżej połowy średniej w Unii Europejskiej
- zniesienie obowiązku wizowego przy wjeździe do wielu państw
- wzrost dochodów
- średni wiek samochodu w Polsce przekraczający 10 lat
- wzrost poziomu wykształcenia
- starzenie się społeczeństwa
Połącz przykłady zagospodarowania turystycznego z nazwami sfer powłoki ziemskiej, na które oddziałują.
hydrosfera, atmosfera, biosfera, litosfera
| klimatyzacja w pomieszczeniach hotelowych | |
| zespoły hoteli z budynkami towarzyszącymi | |
| kompleksy basenowe | |
| centrum rehabilitacyjne dzikich zwierząt |