Arthur Conan Doyle Tajemnica złotego pince‑nez (fragment)

Stanley Hopkins wyjął z kieszeni mały pakunek, owinięty w papier. Po rozwinięciu ukazało się naszym oczom złote pince‑nez z dwoma kawałkami czarnego, jedwabnego sznurka, zwieszającego się z obu końców.
– Willoughby Smithj00000001IB1v50_000tp006Willoughby Smith miał dobry wzrok – zauważył detektyw, wskazując na zawartość papieru. – Nie ulega wątpliwości, że należy to do mordercy.
Holmes wziął szkła do ręki i badał je z wielką uwagą i żywym zainteresowaniem. Nasadził na nos i próbował czytać, potem podszedł do okna i wyjrzał na ulicę, następnie obejrzał pince‑nez w pełnym świetle lampy. W końcu zaśmiał się krótko pod nosem, usiadł przy stole i napisał kilka zdań na papierze, który wręczył inspektorowi Hopkinsowi ze słowami:
– To najlepsza rada, jakiej mogę panu udzielić. Może przyda się panu na coś.
Zdziwiony detektyw odczytał głośno, co następuje:
– „Poszukuje się kobiety o dobrych manierach i wykwintnie ubranej. Posiada ona szczególnie gruby nos i blisko siebie osadzone oczy. Czoło zmarszczone, ostry wyraz twarzy, plecy prawdopodobnie skrzywione. Pewne szczegóły wskazują na to, że w ostatnich dwóch miesiącach była dwa razy u optyka. Ponieważ używa szkieł bardzo silnych, a optyków jest niewielu, zatem nietrudno będzie odnaleźć jej ślad”.
Holmes zaśmiał się, widząc zdumienie Hopkinsa. Muszę się przyznać, że i ja byłem zdziwiony.
– Cała ta dedukcja jest niezwykle prosta – rzekł. – Według mnie nie ma przedmiotu bardziej nadającego się do badań niż pince‑nez, i to tak specjalne pince‑nez jak to. Jest własnością kobiety, to wynika z jego wykonania i ostatnich słów umierającego sekretarza. Ze złotej, kunsztownej oprawy wnoszę, że należy do kobiety o dobrych manierach, wytwornie ubranej. Kabłąki są silnie rozstawione, więc nos jej u nasady musi być bardzo gruby. Nosy tego gatunku są zazwyczaj krótkie, lecz zdarzają się wyjątki, więc przy tym twierdzeniu nie będę się zbytnio upierał. Ja sam mam wąską twarz, a jednak szkła są dla mnie ułożone za blisko. Wynika z tego, że oczy naszej damy muszą być blisko siebie osadzone. Możesz się przekonać, Watsonie, że szkła są wklęsłe i bardzo silne. Kobieta, która przez całe życie jest tak krótkowidząca, musi nosić ślady tej ułomności na czole w postaci zmarszczek i mieć skrzywione plecy.
– Tak – odparłem. – Twoje argumenty są niezwykle jasne. Przyznaję jednak, że nie wiem, z czego wnioskujesz o dwukrotnym odwiedzeniu optyka.
Holmes wziął ponownie pince‑nez do ręki.
– O ile ci wiadomo – wyjaśnił – kabłąki pokryte są pasemkami korka w celu złagodzenia ucisku na nos. Jedno pasemko jest brudne i zatłuszczone, drugie natomiast nowe. Widocznie niedawno zostało założone. Tamto zaś zostało zmienione nie dalej jak przed kilkoma miesiącami. Obydwa są takie same i wykonane identycznie, mogę więc założyć, że obie naprawy zostały wykonane w tym samym sklepie.
– Na Boga, to cudowne! – zawołał Hopkins z najwyższym podziwem. – Pomyśleć, że wszystko to miałem w ręku i nie wiedziałem o niczym! Ale w każdym razie chciałem obejść wszystkich londyńskich optyków.
– Oczywiście, mógł pan to zrobić. Czy ma pan jeszcze coś do powiedzenia w tej sprawie?
– Nie, panie Holmes. Myślę, że pan wie teraz tyle samo co ja, a prawdopodobnie nawet więcej. Wybadaliśmy też, czy nie widziano jakiejś obcej osoby na stacji kolejowej lub na drodze. Nie widziano nikogo. Najbardziej martwi mnie brak jakiegokolwiek motywu zbrodni; już skłonny jestem przypuścić, że maczał w tym palce jakiś duch!
– Niestety, w tym kierunku nie mogę służyć panu pomocą. Przypuszczam, że chce pan, abyśmy jutro udali się tam razem?
– Tak, jeśli nie odmówi pan mojej prośbie, Mr Holmes. O godzinie szóstej rano odchodzi pociąg z Charing Cross do Chatham. W Yoxley Old Place będziemy między dziewiątą a dziesiątą.
– Wobec tego pojedziemy tym pociągiem. Pańska sprawa zawiera wiele ciekawych punktów i z chęcią rozpatrzę ją bliżej. A teraz przydałoby się kilka godzin snu, jest już blisko pierwsza. Pan może położyć się na sofie koło kominka, tu jest lampka. Jutro rano dostanie pan filiżankę kawy.

j00000001IB1v50_00000_BIB_001Arthur Conan Doyle, Tajemnica złotego pince-nez (fragment), [w:] tegoż, Tajemnica złotego pince-nez. Opowiadania, tłum. Witold Engel, Jan Stanisław Zaus, Poznań 1988, s. 11–13.