Przeczytaj
Zjednoczenie Niemiec
9 listopada 1989 r. rząd Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) ogłosił otwarcie przejść granicznych między Berlinem Wschodnim a Zachodnim. Na wieść o tej decyzji berlińczycy tłumnie ruszyli ku granicy i spontanicznie rozpoczęli burzenie muru berlińskiego. Milicja i wojsko, choć wysłane do pilnowania porządku, praktycznie biernie się przyglądały, nie było też jednoznacznej decyzji władz w kwestii powstrzymania rozbiórki. Wydarzenia te odbywały się w atmosferze święta, euforii i nadziei wynikającej ze zniszczenia symbolu totalitarnegototalitarnego reżimureżimu i zniewolenia Niemiec wschodnich.
Rozdzieleni przez dziesięciolecia Niemcy pragnęli ponownego zjednoczenia. Na przeszkodzie temu przedsięwzięciu mógł stanąć Związek Sowiecki, którego wojska wciąż stacjonowały w NRD i sąsiednich krajach bloku wschodniego. Nowych Niemiec obawiano się także we Francji i w Polsce, przede wszystkim z powodu ewentualnych roszczeńroszczeń terytorialnych (w konsekwencji zmian granic po II wojnie światowej) oraz ze względów historycznych, gdyż obawiano się odrodzenia silnych Niemiec. Kreml nie stawiał jednak przeszkód – zajęty był własnymi, wewnętrznymi problemami. Ówczesny przywódca ZSRS Michaił Gorbaczow wyraził zgodę na połączenie obu części Niemiec oraz pozostawienie ich w strukturach NATO. Ceną były zachodnioniemieckie obietnice pomocy gospodarczej dla Związku Sowieckiego. We wrześniu 1990 r. obradująca w Paryżu konferencja wielkich mocarstw (ZSRS, USA, Francji i Wielkiej Brytanii) oraz RFN i NRD potwierdziła nienaruszalność granic w Europie − w tym granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Ustalono, że zjednoczone Niemcy staną się suwerennym państwem, wolnym od broni atomowej, chemicznej i biologicznej, nie będą wysuwać roszczeń terytorialnych i zredukują armię. Do udziału w części rozmów dotyczących granic została też zaproszona Polska.
Uwaga! Opuszczasz Berlin Zachodni!. Dopisane czarnym sprayem:
Jak?. Przypomnij, w jaki sposób Niemcy wschodni próbowali uciec do RFN?
Przekonanie przywódców wielkich mocarstw, przede wszystkim Związku Radzieckiego, do idei zjednoczenia było wielkim sukcesem zachodnioniemieckiego rządu Helmuta Kohla. Formalnie zjednoczenie Niemiec nastąpiło 3 października 1990 roku. Wkrótce przeprowadzono pierwsze wolne wybory na terenie całych Niemiec. Wygrała chadeckachadecka partia Helmuta Kohla, którego nazwano kanclerzemkanclerzem zjednoczenia. Rozpoczął się powolny, kosztowny proces integracji dwóch całkowicie odmiennych systemów gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DdSgVy14k
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Zjednoczenie Niemiec.
Upadek muru berlińskiego
Jeszcze w połowie 1989 r. władze NRD nie zamierzały demontować muru berlińskiego, lecz pod wpływem wydarzeń w Polsce w enerdowskim społeczeństwie zawrzało. Nawet Kreml, rządzony przez Gorbaczowa, nalegał na złagodzenie kursu. Nowe władze NRD zdecydowane były wprowadzić pewne ułatwienia dla tych, którzy chcieli wyjechać na Zachód. Przewidywano, że każdy będzie mógł wystąpić o paszport bez konieczności podawania powodu wyjazdu i okazywania dokumentu zaproszenia (wymaganego do tej pory).
Zmiany te zapowiedział rzecznik rządu podczas konferencji prasowej 9 listopada 1989 r. Odpowiadając na pytanie włoskiego korespondenta, zakomunikował, że przejścia graniczne w Berlinie zostały otwarte. Ta błędna informacja kilkanaście minut później została powtórzona w zachodnioniemieckiej stacji telewizyjnej ARD. Wciągu najbliższej godziny na przejścia do Berlina Zachodniego natarły tłumy. Władze NRD próbowały jeszcze opanować sytuację, stawiając pod broń 12 tys. żołnierzy berlińskiego garnizonu. Nikt jednak nie odważył się skierować ich przeciwko berlińczykom szturmującym mur. W ten sposób ponura budowla dzieląca Niemcy i Europę, symbol reżimu komunistycznego, przestała istnieć. Całkowita likwidacja muru oraz zbudowanych wokół niego zasieków i umocnień trwała kolejne dwa lata. Pozostawiono kilka fragmentów konstrukcji, by stanowiły dla następnych pokoleń poglądową lekcję trudnej historii XX w.
Słownik
(skrót od chrześcijańskiej demokracji; ChD) nurt myśli polityczno‑społecznej powstały pod koniec XIX w.; był katolicką odpowiedzią na świecki socjalizm; inspirowana zasadami chrześcijańskiej etyki zakłada obecnie m.in. dbałość o godność człowieka i dobro wspólne, społeczne
(z łac. cancellarius – odźwierny, sekretarz królewski, od cancelli – kratki sądowe) w dawnej Polsce urzędnik zajmujący się na dworze władcy kancelarią, ale także często polityką zagraniczną: współcześnie określa się tym mianem szefa rządu niektórych państw
(ang. North Atlantic Treaty Organization – Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego) powstały w 1949 r. sojusz polityczno–wojskowy; obecnie skupia 29 państw członkowskich z Europy i Ameryki Północnej
wszystkie metody, środki formalne i nieformalne, które wykorzystuje władza w danym państwie w stosunkach z ludnością, organizacjami społecznymi i politycznymi; są to też zasady, według których jest sprawowana władza w państwie
zgłaszać prawo, pretensje do czegoś
system rządów, w którym organy władzy mają całkowitą kontrolę nad społeczeństwem, w tym celu wykorzystują one monopol informacyjny, oficjalną ideologię państwową, terror oraz monopartyjny system polityczny
Słowa kluczowe
RFN, NRD, kanclerz zjednoczenia, mur berliński, Helmut Kohl, zjednoczenie Niemiec, upadek muru berlińskiego, świat na przełomie tysiącleci
Bibliografia
Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 2002.
Drogi do wolności. Drogi do wspólnej Europy 1945–2007, pod red. J. Eislera, Warszawa 2008.
Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.
G. Grass, W drodze z Niemiec do Niemiec: dziennik roku 1990, przeł. S. Błaut, Gdańsk 2012.
W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Wrocław 1990.
Polska wobec zjednoczenia Niemiec. Dokumenty dyplomatyczne, red. W. Borodziej, Warszawa 2006.
Film Good bye, Lenin!, reż. W. Becker, 2003.