Rośliny dookoła nas
W naszym najbliższym otoczeniu, w parkach, na łąkach, przy drodze, rośnie wiele ciekawych roślin. Warto poznać ich nazwy i dowiedzieć się o nich nieco więcej.
że rośliny dzielą się na drzewa, krzewy i rośliny zielne;
jak skutecznie i bezpiecznie obserwować przyrodę
.
wymieniać i rozpoznawać pospolite rośliny występujące w najbliższym otoczeniu człowieka.
1. Jak wyglądają drzewa i krzewy?
Najbardziej okazałymi roślinami w naszym otoczeniu są drzewa. Zwykle mają pojedynczy, gruby, pokryty korą pień, który na pewnej wysokości zaczyna się rozgałęziać, tworząc konary. Te zaś dzielą się na coraz cieńsze gałęzie. Konary i gałęzie tworzą koronę drzewa. Korzenie, których na powierzchni zwykle nie widać, utrzymują całą roślinę w ziemi.
Drzewa różnią się między sobą budową liści. Na tej podstawie dzielą się na liściaste i iglaste. U tych pierwszych liście są zwykle szerokie i płaskie. Ich kształt może być bardzo różny: podobny do serca jak u lipy, jajowaty jak u buka lub złożony z małych listków jak u kasztanowca. Liście drzew iglastych są cienkie i wydłużone. Nazywa się je igłami lub szpilkami.
Krzewy różnią się od drzew tym, że są niższe i nie mają wyraźnie widocznego pnia. W naszym otoczeniu często można spotkać forsycje. Wyróżniają się one tym, że kwitną wczesną wiosną, zanim jeszcze wytworzą liście. Pospolitymi krzewami są także lilaki, potocznie nazywane bzami. Krzewami są również niektóre rośliny iglaste, np. cisy i jałowce.
2. Co to jest las?
Drzewa mogą rosnąć pojedynczo, w grupach (np. aleje drzew w parkach, kępy drzew na polach) lub tworzyć wraz z krzewami i roślinami zielnymi bardzo rozległe skupiska zwane lasamilasami. Lasy, w których występują wyłącznie drzewa liściaste, nazywamy lasami liściastymi. W lasach iglastych, zwanych też borami, rosną wyłącznie drzewa iglaste. Lasy mieszane to takie, w których spotykamy zarówno drzewa iglaste, jak i liściaste.
Podczas spaceru przyjrzyj się drzewom rosnącym w najbliższej okolicy – przy domu, w pobliskim parku lub lesie. Obejrzyj ich liście i korę. Po czym rozpoznasz, że należą do tego samego gatunku?
3. Rośliny zielne
W przeciwieństwie do drzew i krzewów, rośliny, które nie mają zdrewniałych łodyg, są roślinami zielnymi. Niektóre z nich, podobnie jak drzewa i krzewy, są wieloletnie. Nazywa się je bylinami. Należą do nich na przykład mniszek lekarski, koniczyna polna, a także skrzypy. Wiemy już, że wśród roślin wyróżnia się też dwuletnie, czyli takie, które żyją dwa lata. Są to na przykład fiołek ogrodowy (zwany bratkiem), złocień i niezapominajka leśna. Do roślin jednorocznych zaliczamy rumianek pospolity oraz spotykany w łanach zbóż chaber bławatek. Spośród roślin uprawnych do jednorocznych należą wszystkie zboża, rzepak i słonecznik.
Wybierz się na wycieczkę po najbliższej okolicy. Zabierz ze sobą atlas roślin i spróbuj rozpoznać rośliny zielne, które napotkasz. W zeszycie zapisz ich nazwy.
Przed wieloma laty ziemniaki były popularnymi i cenionymi roślinami ozdobnymi. Dawniej ludzie nie wiedzieli, że podziemne bulwy ziemniaków są jadalne, i sadzili je wyłącznie dla ozdoby. Dzisiaj natomiast wiele osób nie wie nawet, jak wygląda kwiat ziemniaka.
Rośliny zielne mogą rosnąć w skupiskach zwanych łąkamiłąkami. Na łąkach nie rosną drzewa ani krzewy. Tworzą je głównie trawy i kolorowo kwitnące rośliny, jak np. koniczyna. Łąka jest środowiskiem życia licznych owadów, ptaków oraz ssaków. Czasem pożywienia szukają tam również niektóre zwierzęta leśne, np. sarny. Naturalne łąki są w Polsce rzadkością. Większość z nich powstała na skutek wyrębu lasów, a utrzymywana jest przez wypasanie zwierząt, koszenie i usuwanie młodych drzew.
Niektóre rośliny są owadożerne, np. spotykana w Polsce rosiczka. Żywi się ona owadami, które chwyta liśćmi przekształconymi w pułapki. Rosiczka rośnie na glebach ubogich w niektóre potrzebne jej substancje, a chwytanie owadów pomaga jej te braki uzupełnić.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DhVRiPJUg
Film prezentujący atak rosiczki.
Podsumowanie
Rośliny rosnące w najbliższym otoczeniu człowieka można podzielić na drzewa, krzewy i rośliny zielne.
Drzewa można podzielić na liściaste i iglaste.
Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje lasów: liściaste, iglaste i mieszane.
Rośliny zielne dzielą się na rośliny jednoroczne, rośliny dwuletnie i rośliny wieloletnie (byliny).
Zaobserwuj, jakie rośliny rosną obok twojego domu. Swoje obserwacje udokumentuj zdjęciami, rysunkami.
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Zwierzęta wokół nasZwierzęta wokół nas
Słowniczek
zwarte skupisko roślin (przede wszystkim drzew, ale też krzewów i roślin zielnych) tworzących mniej lub bardziej wyraźne warstwy: ściółki, runa leśnego, podszytu, koron drzew; może być liściasty, iglasty lub mieszany
zbiorowisko roślin zielnych, utworzone głównie przez trawy
Zadania
Spośród wymienionych poniżej roślin wskaż te, które nie są bylinami.
- mniszek lekarski
- koniczyna łąkowa
- stokrotka pospolita
- rumianek pospolity
- fiołek ogrodowy
- chaber bławatek
Przyporządkuj nazwy roślin do grupy drzew, krzewów lub roślin zielnych.
lilak, sosna, świerk, niezapominajka, brzoza, paproć, dąb, forsycja, skrzyp
| drzewa | |
|---|---|
| krzewy | |
| rośliny zielne |
Wskaż nazwy roślin iglastych.
- sosna
- dąb
- brzoza
- świerk
- modrzew
- lilak
- jałowiec
- kasztanowiec
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Krzewy to rośliny o zdrewniałych gałęziach, które nie mają wyraźnie wyodrębnionego pnia. | □ | □ |
| Byliny to rośliny, które nie są drzewami ani krzewami, a jednak są wieloletnie. | □ | □ |
| Większość roślin iglastych to byliny. | □ | □ |
| Trawy są bylinami. | □ | □ |
| Drzewa są zwykle wyższe od krzewów. | □ | □ |
| Liście drzew iglastych są szerokie i płaskie. | □ | □ |
| Do roślin iglastych należą wyłącznie drzewa. | □ | □ |