Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik elektroenergetyk transportu szynowego. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑zasób przeznaczony dla kwalifikacji:

$\text{TKO.06.}$ Montaż i eksploatacja środków transportu szynowego w zawodzie technik elektroenergetyk transportu szynowego $3 1 1 3 0 2$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji TKO.06. Montaż i eksploatacja środków transportu szynowego:

• montowania i uruchamiania maszyn i urządzeń środków transportu szynowego na podstawie dokumentacji technicznej,

• montowania i uruchamiania pomocniczych maszyn i urządzeń środków transportu szynowego na podstawie dokumentacji technicznej,

• diagnozowania, konserwacji i naprawy środków transportu szynowego,

• eksploatowania środków transportu szynowego.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.06.3.}$ Montaż środków transportu szynowego

Uczeń:

2) charakteryzuje elementy podwozia pojazdu szynowego.

$\textbf{TKO.06.4.}$ Eksploatacja środków transportu szynowego

Uczeń:

1) analizuje dokumentację techniczną środków transportu szynowego,
2) stosuje metody obróbki i montażu podczas prac eksploatacyjnych i obsługi środków transportu szynowego,
3) kontroluje elementy podwozia pojazdu szynowego,
4) eksploatuje układy i urządzenia pneumatyczne stosowane w pojazdach szynowych,
5) wykonuje pomiary eksploatacyjne w urządzeniach i mechanizmach środków transportu szynowego;

$\textbf{TKO.06.5.}$ Przygotowanie do uzyskania licencji maszynisty

Uczeń:

7) charakteryzuje elementy układów i urządzeń pneumatycznych stosowanych w pojazdach szynowych,
8) charakteryzuje systemy i rodzaje hamulców w pojazdach szynowych;

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieD17U2RYhaWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiał multimedialny

   W przypadku tego e‑materiału, który ułatwia uczącemu przyswojenie wiedzy, jest to:

   Film instruktażowy (Tutorial)DHWlMSH8qFilm instruktażowy (Tutorial) przedstawia kolejne czynności wykonywane podczas naprawy układu hamulcowego pojazdu trakcyjnego. Pokazany proces technologiczny przedstawia oględziny i  naprawy układu hamulcowego hamulca zespolonego, elementów pneumatycznych i mechanicznych, klocków hamulcowych, hamulców tarczowych i hamulca szynowego. Przybliża demontaż, oględziny, kwalifikację elementów do wymiany lub naprawy, samą naprawę lub wymianę elementów układu hamulcowego, pomiary i próby, narzędzia stosowane podczas napraw, przyrządy pomiarowe stosowane przy ocenie stanu elementów układu hamulcowego, próby i pomiary wykonywane po naprawie. Przedstawia też dokumentację systemu utrzymania taboru szynowego, kart diagnostycznych podzespołów hamulca, klocków hamulcowych, tarcz, przewodów powietrznych, zaworów.

   Atlas interaktywnyDZlScoRTBAtlas interaktywny — to grafiki przedstawiające: klocki hamulcowe, tarcze hamulcowe i szczęki, hamulec szynowy, sprzęgi i przewody powietrzne, siłowniki hamulcowe, cięgła, sprężarkę, zbiorniki powietrza (główny i pomocnicze), przewód główny, zawór sterujący, zawory rozrządcze. Grafiki przedstawiają sprawne i uszkodzone elementy hamulca zespolonego na zasadzie porównania.

   E‑bookD7JtGgRd2E‑book zawiera opisy poziomów utrzymania pojazdów szynowych, czasookresów przeprowadzania poszczególnych rodzajów napraw, charakterystyki napraw okresowych i zakresu czynności, jakie należy wykonać na poszczególnych naprawach, organizację stanowisk naprawczych, algorytm procesu technologicznego napraw podzespołów pojazdu trakcyjnego.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDJ3u0eOr8Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDBXS9czcjSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDjRgs0IcbPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDAFmAu5F5Przewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD11ZTtmmfNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaD19QxtnlCInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom poznanie dokumentacji systemu utrzymania pojazdów trakcyjnych, metod obróbki i narzędzia stosowanych podczas napraw pojazdów trakcyjnych, etapów procesu technologicznego napraw podzespołów pojazdu trakcyjnego.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Film instruktażowy (Tutorial)

• Nauczyciel wyświetla uczniom na lekcji film instruktażowy.

• Zadaniem uczniów jest uważne obejrzenie i zapamiętywanie jak największej ilości informacji.

• Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się na $3$ grupy. Kolejno pyta o wybrany zakres materiału i przydziela do grup: „czynności związane z montażem i demontażem”, „narzędzia i przyrządy”, „dokumentacja” (dokumentacja systemu utrzymania taboru szynowego).

• Zadaniem grup jest wypisanie w formie notatki cyfrowej lub na flipcharcie informacji z filmu.

• W drugiej części zadania grupy muszą określić: grupa opisująca czynności dopisuje, jakie narzędzia i przyrządy będą użyte w realizacji czynności przy montażach i demontażach, grupa zajmująca się przyrządami i narzędziami przypisuje im czynności, które nimi mogą wykonać, grupa związana z dokumentacją wskazuje czynności, które będą opisywały protokoły.

• W kolejnym, ostatnim działaniu, grupa pierwsza dopisuje, jakie dokumenty będą „wieńczyły” ich działania, grupa „narzędziowa” dopisuje, jakie dokumenty będą kwintesencją użycia narzędzi, a grupa „dokumentacja” dopisuje narzędzia użyte w montażu i demontażu oraz pomiarach związanych z zakończeniem prac.

• Nauczyciel za każdym razem prosi o prezentacje efektów prazy zespołu.

• Nauczyciel, podsumowując zajęcia, wskazuje, że na ten sam zakres działań, zestaw narzędzi i dokumentację można spojrzeć pod różnymi kątami (osoby dokumentującej, wykorzystywanych narzędzi oraz czynności do wykonania przy montażach i demontażach.

Atlas interaktywny

• Nauczyciel prezentuje uczniom atlas interaktywny na tablicy interaktywnej, omawiając jego funkcjonalność.

• Dzieli klasę na dwie grupy.

• Przyznaje obu grupom dostęp do atlasu interaktywnego i wydrukowane obrazki z atlasu (dla każdej grupy po kilka) w taki sposób, aby pozostało dookoła obrazka miejsce na uzupełnienie przestrzeni. Każdy wydruk obrazka powinien zajmować $\frac{1}{3}$ strony w części centralnej. Są to: klocki hamulcowe, tarcze hamulcowe i szczęki, hamulec szynowy, sprzęgi i przewody powietrzne, siłowniki hamulcowe, cięgła, sprężarka, zbiorniki powietrza (główny i pomocnicze), przewód główny, zawór sterujący, zawory rozrządcze.

• Nauczyciel przydziela zadania. Każda grupa skupia się na dopisaniu do każdego obrazka, w puli grupy, czynności, które należy wykonać w przypadku naprawy pojazdów trakcyjnych oraz narzędzi do wykonywania tych napraw.

• Uczniowie prezentują swoje zmodyfikowane obrazki.

• Nauczyciel, podsumowując, wspomina o dokumentacji, która jest niezbędne przy wykonywaniu prac zawartych na obrazkach.

E‑book

• Nauczyciel prezentuje na tablicy interaktywnej rozdział z e‑book‑a „Poziomy utrzymania taboru kolejowego”, omawiając te poziomy.

• Prosi każdego ucznia o zapisanie na oddzielnych karteczkach haseł:

  • poziom $1$. — przegląd kontrolny (PK),

  • poziom $2$. — przegląd okresowy (PO),

  • poziom $3$. — przegląd okresowy poszerzony (PD),

  • poziom $4$. — naprawa okresowa rewizyjna (R),

  • poziom $5$. — naprawa okresowa główna (G).

• Teraz wybiórczo prezentuje czynności z e‑booka z rozdziału „Czynności obsługowe na przykładzie wózka motorowego typu WM‑15H.00” (np.: sprawdzić lub uzupełnić płyn chłodzący, lub sprawdzić, lub uzupełnić płyn do spryskiwaczy szyb).

• Przy każdej z czynności prosi uczniów o zagłosowanie jedną z pięciu karteczek, która wg nich najlepiej umiejscawia czynność.

• Uczniowie głosują. W ten sposób dzielą się na grupy (np.: przechodzą do $5$ różnych miejsc sali lekcyjnej).

• Nauczyciel prosi uczniów z poszczególnych grup o uzasadnienie swojej decyzji.

• Prezentuje czynności z e‑booka i spisuje, która czynność miała najwięcej głosów. Potem podaje właściwe przyporządkowanie.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Film instruktażowy (Tutorial)

• Nauczyciel wyświetla uczniom na lekcji instruktażowy.

• Zadaniem samodzielnym uczniów jest uważne obejrzenie i zapamiętywanie jak największej ilości informacji.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeanalizowali zakresy prac, narzędzia i dokumentację.

• Zadaniem uczniów będzie przedstawienie/przypisanie w tabeli tych informacji. W tym celu zbudowana jest tabela w taki sposób, aby w pierwszej kolumnie zapisujemy czynności konieczne do wykonania, w drugiej przypisujemy czynnościom narzędzia, a w trzeciej kolumnie, jeśli jest, dokumentacja z tym działaniem związana.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie swoich tabel.

Atlas interaktywny

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z e‑materiałem.

• Zadaniem każdego ucznia będzie utworzenie, na podstawie przedstawionych w atlasie interaktywnym elementów, którymi są klocki hamulcowe, tarcze hamulcowe i szczęki, hamulec szynowy, sprzęgi i przewody powietrzne, siłowniki hamulcowe, cięgła, sprężarka, zbiorniki powietrza (główny i pomocnicze), przewód główny, zawór sterujący, zawory rozrządcze kart produktowych.

• Na kartach ma znajdować się fotografia z atlasu, nazwa, trzyzdaniowa notka o elemencie oraz powiązania z innymi elementami.

• Uczeń przygotowuje dokumenty i dopisuje informacje.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o prezentacje własnych opracowań na forum klasy.

• Pozostali uczniowie podczas prezentacji, korzystając z pomysłów prelegentów, uzupełniają swój projekt.

• Nauczyciel może ocenić prezentowane projekty, odpowiednio je nagradzając.

E‑book

• Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne przygotowanie trzyminutowego przemówienia na temat stanowisk naprawczych.

• Do dyspozycji uczniów jest rozdział z e‑booka pod hasłem „Stanowiska naprawcze”. Nauczyciel sugeruje również, że warto wziąć pod uwagę inne rozdziały i tam szukać treści do wypowiedzi. Do dyspozycji również są film i atlas.

• Uczniowie przygotowują przemówienia, zapisując na kartce punkty, w których tłumaczą, czym jest stanowisko naprawcze, wskazują jakie elementy zawiera oraz jakie zasady mogą na nim obowiązywać i jakie naprawy można na nim wykonywać.

• Przykładem stanowisk naprawczych może być fragment wyszukanego na portalu YouTube filmu.

• Nauczyciel prosi kilku uczniów o wystąpienie z przemówieniem.

• Za każdym razem podsumowuje przemówienie.

Interaktywne materiały sprawdzające

Materiały te pozwalają działać z grupą oraz indywidualnie z uczniem. Ćwiczenie $1$. — test pozwala sprawdzić nabytą wiedzę w tym e‑materiale. Pozwala również stworzyć podobny zasób na bazie pomysłów uczniów w oparciu o schemat pytań w tym ćwiczeniu.

Ćwiczenia $2$ i $3$ to ćwiczenia aktywizujące, pozwalają uczniom sprawdzić mikrodawki wiedzy lub zatrzymać się i zmienić skupienie z przyswajania wiedzy na jej ugruntowanie.

Przykładowe działania w ramach lekcji:

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie testu, jednak celem ucznia nie będzie odpowiedź na pytanie, ale takie ułożenie pytania testowego, które zaczyna się od dobrej odpowiedzi i ją rozwija (przykładowo pytanie „Co sprawdza pracownik podczas oględzin układu hamulcowego wózka pojazdu maszynowego?” z poprawną odpowiedzią „stan okładzin/wstawek, tarcz hamulcowych i cylindrów hamulcowych” zamienia na pytanie „Podczas jakiej czynności sprawdzane są ...” a poprawna odpowiedź „podczas oględzin”).

• Test nie jest ograniczony czasowo, więc nauczyciel sam może decydować o czasie, jaki przeznaczy na działania z testem.

• Pytania te mogą być zapisywane cyfrowo lub od razu zamykane we współdzielonym teście cyfrowym (Forms, Google Forms).

• Wytworzony test po weryfikacji merytorycznej może stać się nowym narzędziem sprawdzenia nabytej wiedzy.

Praca z uczniami z SPE i indywidualizacja pracy z uczniem

U wielu dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi obserwuje się duży stopień niepewności co do swojej wiedzy i umiejętności. Ta sytuacja może zaistnieć przy opanowaniu tego e‑materiału ze względu na dużą ilość szczegółów związanych z naprawą pojazdów trakcyjnych. Bardzo ważne jest podkreślanie najmniejszych nawet osiągnięć i motywowanie uczniów do wysiłku. Można to zrealizować poprzez wykonywanie prostych ćwiczeń (ćwiczenia $2$ i $3$) lub wskazując poprawne działania ucznia z atlasem interaktywnym. Istotne jest uświadamianie i podkreślanie mocnych stron ucznia na tle klasy. Ważna jest pomoc w adekwatnej ocenie własnych umiejętności i wzmacnianie samooceny uczniów SPE. Przy pracy z e‑bookiem ważne jest stosowane zasady „każdemu to, co dla niego właściwe i potrzebne”. Odpowiednie przydzielenie materiałów do opracowania lub ich właściwe ujęcie wykorzystujące potencjał ucznia ma tu zasadnicze znaczenie. Przyjęcie takiej reguły pozwoli zwiększyć skuteczność wspólnego kształcenia uczniów przyswajających wiedzę bez przeszkód i uczniów z SPE. W procesie tym konieczny jest bezpośredni kontakt i interakcje uczniów o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach rozwojowych podczas podejmowania i realizacji zadań, które nauczyciel generuje w oparciu o e‑materiał.

Ważnym elementem jest indywidualizacja nauczania oparta o znajomość mocnych stron i strategii uczenia się. Czynnikiem, który może zmienić drogę ucznia na lepszą, jest zainteresowanie jego osobą i jego sytuacją przynajmniej jednej właściwej osoby — nauczyciela, który odpowiednio pokieruje zakresem i sposobem przyswajania materiału. Szczególnie ważne staje się podzielenie filmu na elementy adekwatnie do percepcji ucznia oraz odpowiednie przydzielenie części e‑booka przy przydzielaniu zadań grupowych i indywidualnych.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści