Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik budownictwa kolejowego3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik budownictwa kolejowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przedstawienie słuchaczom zagadnień związanych z budową pojazdów kolejowych, a w szczególności wagonów towarowych, wagonów osobowych, pojazdów trakcyjnych oraz pojazdów specjalnych. Przedstawiane są w nim najważniejsze elementy składowe pojazdów kolejowych.

Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

Materiały są zgodne z obowiązującą podstawą programową kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego dla zawodu technik transportu kolejowego.

E‑materiał przeznaczony jest dla kwalifikacji TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów: organizowania oraz prowadzenia ruchu pociągów na szlakach i posterunkach ruchu

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celu kształcenia określonego dla kwalifikacji:

$\text{TKO.07.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.07.2.}$ Podstawy transportu kolejowego

Uczeń:

7) rozróżnia części taboru kolejowego

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieD4dE8aiSPWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiał multimedialny

   W przypadku tego e‑materiału, który ułatwia uczącemu przyswojenie wiedzy jest to:

   Wizualizacja 2D/3D Wizualizacja budowy taboru kolejowegoDHzBwuc0BWizualizacja 2D/3D Wizualizacja budowy taboru kolejowego — przedstawia szczegółową budowę taboru kolejowego (wagonu towarowego na wózkach rodziny $1\text{XT}$, rodziny $2\text{XT}$, rodziny $25\text{TN}$), wagonu pasażerskiego, elektrycznej jednostki trakcyjnej na wózkach Jakobsa, lokomotywy elektrycznej oraz lokomotywy spalinowej z wykorzystaniem wizualizacji 3D.

   Atlas interaktywny Budowa pojazdów kolejowychDFwwSC9aiAtlas interaktywny Budowa pojazdów kolejowych — zawiera budowę, rodzaje, sposoby załadunku i wyładunku towarów wagonu kolejowego towarowego, wagonów osobowych, w tym podział i budowę poszczególnych elementów pojazdu, budowę lokomotyw spalinowych obejmującą rodzaje układów napędowych, podział lokomotyw, cechy charakterystyczne lokomotyw oraz budowę poszczególnych elementów lokomotywy spalinowej, lokomotyw elektrycznych obejmujący podział, zasadzę działania, rodzaje układów przeniesienia napędu oraz budowę poszczególnych elementów lokomotywy elektrycznej, elektrycznych zespołów trakcyjnych (w tym podział, budowę i zasadę działania poszczególnych elementów $\text{EZT}$ oraz rodzaje układów napędowych), budowę, podział i zasadzę działania poszczególnych autobusów szynowych, a także cechy charakterystyczne i parametry techniczne autobusów szynowych, pojazdy kolejowe specjalne (podział, budowa, parametry techniczne pojazdów specjalnych).

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDOjgHbFodInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD1G58oc3QSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDrkcDOEbNPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDWn1lOirfPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDcTe5OL8SNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDYcjUDmJpInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z budową taboru kolejowego.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Atlas interaktywny

• Nauczyciel drukuje obrazki z taborem kolejowym z interaktywnego atlasu tworząc karty do gry. Drukuje tak, aby każdego rodzaju pojazdu było dwie sztuki lub ich wielokrotność. Tylko jeden z pojazdów specjalnych wydrukowany jest nieparzyście. Materiały przygotowuje w takiej ilości, aby każdy z uczniów mógł posiadać co najmniej cztery karty.

• Rozdaje uczniom karty po co najmniej cztery karty.

• Uczniowie siadają w kręgu i grają w „Piotrusia”. Pierwsza osoba zaczyna. Losuje ona od ucznia po prawej stronie jedną kartę.

• Pokazuje wszystkim uczniom w kręgu i wypowiada jedno prawdziwe zdanie na temat tej karty. Jeśli nauczyciel oceni, ze jest to poprawne zdanie i dotyczy pojazdu z karty — uczeń zatrzymuje ją. Jeśli uczeń ma parę takich samych pojazdów z taboru — odkłada ją na bok. Teraz od niego uczeń po jego prawej stronie losuje z zakrytych kart.

• Sytuacja się powtarza.

• Gra toczy się do momentu, kiedy jeden uczeń zostanie z „Piotrusiem” czyli wybranym przez nauczyciela pojazdem specjalnym, który nie ma pary.

• W trakcie gry cała klasa obserwuje grę i może zamiast nauczyciela potwierdzać poprawność wypowiadanego o danym pojeździe zdania.

• Każdy poprawny fakt o pojeździe uczniowie zapisują w notatce.

• Finalnie nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie notatki.

Wizualizacja modelu

• Uczniowie dzieleni są na dwie grupy: „Wagony” i „Lokomotywy”. Każda grupa otrzymuje zestaw zdjęć przedstawiających fragmenty elementów różny rodzajów wagonów i lokomotyw (wydrukowane wcześniej przez nauczyciela jako printscreeny bez podpisu, jaki to rodzaj wagonu lub lokomotywy). Ujęcia obrazków nauczyciel tak komponuje w wizualizacji, aby pokazać elementy charakterystyczne, ale też utrudnić odpowiedź na pytanie — jaki to rodzaj wagonu lub lokomotywy.

• Dla utrudnienia fragmenty lokomotyw znajdują się w zestawie dla „Wagonów”, a wagonów w grupie „lokomotyw”. Uczniowie mogą się wymieniać i negocjować.

• Zadaniem uczniów jest dopasowanie obrazków od nauczyciela do wizualizacji wagonów i lokomotyw. Wpierw jednak kolekcjonują obrazki według nazwy swojej grupy.

• Następnie, pod obrazkami, uczniowie umieszczają zapisane na kartkach poprawne ich nazwy oraz opisy

• Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, używając wizualizacji.

• Kolejnym krokiem jest praca z obiektami, których grafiki mają wydrukowane.

• Teraz uczniowie, tak jak wcześniej nauczyciel, ustawiają obiekt (lub fragment obiektu) i wykonują printscreen z ekranu tak, aby widać było elementy o jakie zapytają w ułożonych pytaniach o obiekt.

• Uczniowie przygotowują $5$ pytań związanych z wagonem lub lokomotywą lub ich fragmentem na zdjęciu przedstawionym w taki sposób, aby odpowiedzi na te pytania pozwoliły określić, jaki to obiekt (printscreen)

• W oparciu o przygotowane pytania nauczyciel wspólnie z uczniami udziela odpowiedzi.

• W razie potrzeby nauczyciel udziela komentarza do nieprawidłowych informacji.

• Uczniowie robią notatki z zajęć.

Interaktywne materiały sprawdzające

Materiały te można wykorzystywać w różnych formach. Oczywiście użycie ćwiczenia $1$ „Test” do sprawdzenia wiadomości może być najbardziej powszechne, ale wykorzystanie go do wytworzenia pytań podobnych do tych zawartych w teście może okazać się dużo trudniejsze niż samo jego wykonanie.

Ćwiczenia mogą stanowić przerywniki lub podsumowania mikrodawek wiedzy o budowie taboru kolejowego. E‑materiał zawiera dużo obrazów, a za tym idzie formuła pytań sprawdzających, która skupiać się będzie na rozpoznawaniu.

W tym przypadku też sprawdza się idea „dopisywania pytań”.

Każde z ćwiczeń pasuje do działań tak z atlasem jak z wizualizacją.

Przykładowe działania w ramach lekcji

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia $4$.

• Po jego wykonaniu dzieli klasę na dwie grupy. Prosi każdą grupę o przejrzenie wizualizacji i takie jej ustawienie, aby wszystkie elementy zawarte w ćwiczeniu $4$ były widoczne.

• Teraz grupy na wzajem pokazują sobie ujęcia. Jedna grupa pokazuje, druga wskazuje elementy pojazdu.

• Nauczyciel na zakończenie tego działania prosi uczniów z każdej grupy o wygenerowanie listy „prawda/fałsz”, która będzie dotyczyła ukończonego działania.

• Prosi o wykonanie ćwiczenia „prawda/fałsz”

W pracy samodzielnej nauczyciel może poprosić wykonanie testu z ćwiczenia pierwszego w przewidzianym czasie $23$ minut, ale w trakcie tego czasu uczeń musi nie tylko odpowiedzieć na pytanie, ale również wymyśleć do każdego pytania kontrpytanie. Po zakończonym teście uczniowie wymyślają po trzy odpowiedzi z czego jedna jest prawdziwa. Pytania przekazują nauczycielowi w wersji cyfrowej lub w postaci notatki.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Atlas interaktywny

• Nauczyciel prezentuje możliwości jakie posiada e‑materiał „atlas interaktywny”

• Prosi uczniów o samodzielne zapoznanie się z materiałem i odnalezienie w internecie podobnych zdjęć do tych użytych jako grafiki w tym multimedium.

• Uczniowie przeszukują internet i zapisują w cyfrowej notatce linki do obrazków lub filmów zawierających tabor kolejowy przedstawiony w atlasie.

• Nauczyciel grupuje linki zbierając je od uczniów i zamieszczając we wspólnej przestrzeni klasowej.

• Prosi każdego z uczniów o wybranie sobie jednego z pojazdów i na podstawie zebranych przez kolegów linków opisanie jego cech charakterystycznych.

• Informacje zapisuje w notatce.

Wizualizacja modelu

• Uczniowie otrzymują pulę zdjęć przedstawiających ujęcia fragmentów elementów związanych z wagonami i lokomotywami. Ujęcia wcześniej są przygotowywane na podstawie wizualizacji przez nauczyciela.

• Uczniowie wybierają sobie trzy zdjęcia.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie poprawnych nazw do grafik, bez zapoznania się z ich opisami na podstawie udostępnionej wizualizacji. Na kartce wypisują kolejne nazwy obiektów.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce (kartka z pytaniami) $3$ pytania testowe (pytanie i $4$ odpowiedzi, z czego $1$ jest poprawna) dotyczące wagonu lub lokomotywy przedstawionej na zdjęciu. Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartkami z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel, w razie potrzeby, udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań co do poprawności odpowiedzi pomiędzy autorem pytania a uczniem na nie odpowiadającym. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi o przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi na nie.

• Uczniowie tworzą notatki, które są poprawnymi odpowiedziami na pytania testowe. Nauczyciel notuje odpowiedzi ze wszystkich pytań, które zostały zadane na zajęciach.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych poprzez zachęcenie młodzieży do samodzielnej analizy e‑materiału i próbę „wymyślania” historii związanych z elementami budowy taboru kolejowego

• Nauczyciel prosi uczniów, aby wybrali sobie trzy pojazdy i wypisali do każdego z nich po pięć elementów budowy.

• Prosi o samodzielną pracę poza zajęciami, w której zadaniem uczniów będzie wymyślenie historii spajającej pojazdy i ich elementy w opowieść.

• Uczniowie mogą tego dokonać w postaci opowieści, którą zapisują w prezentacji w PowerPoint'cie tak, aby prezentacja zawierała historię słowną i obrazy, które będą ją uwydatniały.

• Historie uczniowie prezentują na zajęciach.

Metoda ta może być porównywalna z mnemotechniką związaną z zapamiętywaniem poprzez tworzenie łańcuchów pamięciowych — historii, czasem niedorzecznych, które pozwalają zapamiętać szczegóły poprzez swoją niezwykłość i unikalność.

Praca z uczniami z SPE, indywidualizacja pracy z uczniem

E‑materiał ułatwia zindywidualizowanie procesu dydaktycznego, co jest szczególnie istotne dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ułatwia dostęp do informacji oraz likwiduje pewne bariery społeczne i komunikacyjne, a także zapewnia wyrównywanie szans.

W pracy z atlasem i wizualizacją nauczyciel powinien zadbać o odpowiednią organizację środowiska sprzyjającego skupieniu i dzięki temu łatwiejszemu uczeniu się. Zamieszczone multimedia same w sobie stanowią duży ładunek bodźców, stąd podczas ich używania warto wyeliminować lub zminimalizować inne bodźce, pochodzące z smartfonów rozpraszających uczniów. Oczywiście ich użycie w odpowiednim momencie procesu dydaktycznego może być wskazane (poszukiwanie informacji lub praca z siecią), ale nauczyciel powinien ten proces kontrolować (np.: „parkować smartfony do kieszeni”, kiedy uwagę uczniów powinien przykuwać prezentowany lub „rozgrywany” element dydaktyczny (ćwiczenie grupowe).

Innym elementem wspierającym działanie z atlasem i wizualizacją w ćwiczeniach grupowych (ale również działaniach indywidualnych ucznia) jest ukierunkowanie uwagi poprzez umieszczenie uczniów z dala od okien lub posadzenie ich do nich tyłem.

Szczególnie ważne jest to dla osób, które w klasie szybciej się rozpraszają. Można tu zastosować tez „zaproszenie do pierwszej ławki” lub „przewodzenie w grze” wspólnie z nauczycielem.

Ważnym elementem, może być wprowadzenie informacji na początku ćwiczenia o tym jak ono będzie wyglądało/przebiegało.

Sama budowa multimediów zawartych w tym materiale pozwala też dopasować działanie do ucznia. Na przykład praca z wizualizacją może polegać na wskazaniu modelu wagonu, odnalezieniu wagonu na bazie szczątkowej informacji, odnalezienie elementu wagonu bez informacji o jego rodzaju, odnalezienie w internecie podobnych do wizualizacji zdjęć, opowiadaniem „co widać na rysunku” lub uczeniem innych uczniów tego co już dana osoba umie.

Wiele zależy tu od potrzeb w klasie i inwencji nauczyciela. Wszystko to, aby rozbudzić zainteresowanie poznaniem budowy taboru kolejowego i utrzymaniem zaangażowania w pracy z tą treścią.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści