Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przedstawienie słuchaczom zagadnień związanych z obsługą punktów zdawczo odbiorczych.

Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu ucznia do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony jest dla kwalifikacji $\textbf{TKO.07.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów. $\textbf{TKO.08.}$ Planowanie i realizacja przewozów kolejowych w zawodzie technik transportu kolejowego $3 1 1 9 2 8$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celu kształcenia określonego dla kwalifikacji:

$\textbf{TKO.07.}$ Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

• organizowania oraz prowadzenia ruchu pociągów na szlakach i posterunkach ruchu,

• obsługiwania urządzeń sterowania ruchem, łączności i infrastruktury kolejowej,

• nadzorowania i koordynowania pracy przewoźników na terenie stacji kolejowej.

$\textbf{TKO.08.}$ Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

• planowania i organizowania pasażerskich i towarowych przewozów kolejowych,

• zarządzania taborem kolejowym,

• przygotowania do odprawy i przewozu przesyłek, ładunków oraz osób,

• zestawiania, rozrządzania i obsługi pociągów.

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.07.5.}$ Organizowanie, nadzorowanie i koordynowanie pracy manewrowej przewoźników kolejowych i użytkowników bocznic kolejowych na terenie stacji kolejowej

Uczeń:

3) prowadzi pracę manewrową;

$\textbf{TKO.08.3.}$ Planowanie i realizacja przewozów pasażerskich i towarowych

Uczeń:

8) przestrzega zasad rozmieszczenia pojazdów kolejowych w składzie pociągu i wykonywania manewrów;

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDsYTFf5qdWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

   E‑materiały są jedną z metod nowoczesnego kształcenia zawodowego. Zawierają materiały do wykorzystania w pracy dydaktycznej zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia/słuchacza/użytkownika w celu samokształcenia.

2. E‑materiał zawiera następujące materiały multimedialne:

   Film instruktażowy - tutorialDRUe6wSPSFilm instruktażowy - tutorial zgodne z instrukcjami PKP PLK SA: IR 9, Ie -1 prezentuje cel manewrów, sposoby wykonywania manewrów, podawanie sygnałów przy wykonywaniu manewrów, ograniczenia przy wykonywaniu manewrów, zachowanie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania manewrów, sprzęganie i rozprzęganie wagonów, zasady zestawiania wagonów, zabezpieczanie wagonów przed zbiegnięciem oraz dokumentację z nimi związaną (karta rozrządowa, oznaczenia, znaki manewrowania, nalepki i napisy ostrzegawcze na wagonach)

   Gra „wcielanie się w rolę”D1BnWe7b6Gra „wcielanie się w rolę” — celem gry jest weryfikacja i poszerzenie wiedzy dotyczącej manewrów na stacji kolejowej.

   Uczeń wcieli się w role postaci: maszynisty, ustawiacza, manewrowego. Każda z ról ma $3$ poziomy trudności, zawierające pytania jednokrotnego wyboru. Zadaniem ucznia będzie podejmowanie właściwych decyzji, aby zadania zostały wykonane poprawnie i bezpiecznie.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceD1LVuydxDInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDZpgC0o0YSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDu8ib5BulPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDBVZU0Pw1Przewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDdgV6u9cANetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDSB8PW88FInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik transportu kolejowego

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zrozumienie działań pracowników drużyn manewrowych wykonujących czynności związane z rozrządzaniem wagonów i zestawianiem składów pociągów. Uczący poznają sposoby wykonywania rozrządu wagonów, zestawiania składów pociągów, na co należy zwrócić uwagę przy podstawianiu i zabieranie wagonów na i z punktów ładunkowych, w jaki sposób przestawia się pojazdy kolejowe z jednego toru na drugi.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Film instruktażowy - tutorial

• Nauczyciel przekazuje dostęp do filmu edukacyjnego (nie prezentuje go podczas zajęć dla całej kasy). Przed udzieleniem dostępu łączy uczniów w grupy nadając im zadanie, które polega na opisaniu w postaci opowiadania „Historii pewnych manewrów ...”. W opowiadaniu mają przedstawić: grupa pierwsza — manewr odstawczy; grupa druga — manewr odrzutem, wyhamowywanie pociągu; grupa trzecia — manewr grawitacyjny.

• Historia ma zawierać zadania, osoby, sygnały i sposoby wykonania tych manewrów. Personalizuje osoby i wskazuje jakie zadania wykonują. Tworzy również dialogi pomiędzy osobami lub sygnałami (osoba widzi sygnał i reaguje).

• Grupa tworzy historię. Ma na to około 15 minut. Może do tego użyć instrukcji IR 9, Ie -1

• Po upływie określonego czasu grupy wymieniają się historiami.

• Teraz grupa, która otrzymała historię, analizuje ją i wskazuje miejsca (wg nich) do uzupełnienia. Wykonuje na pewien sposób recenzji i udoskonalenia, proponując poprawki.

• Po zakończeniu prac uczniowie zwracają „historie” grupie autorskiej, która prezentuje ją na forum odnosząc się również do poprawek „recenzentów”.

• Nauczyciel koordynuje proces i uzupełnia oraz komentuje opisy.

• Historie trafiają do notatek przedmiotowych (cyfrowych lub jako fotokopie).

Gra „wcielanie się w rolę”

• Nauczyciel dzieli uczniów na trzyosobowe grupy.

• Grupy przechodzą przez grę jako maszynista, ustawiacz lub manewrowy (role każdej grupie wyznacza nauczyciel).

• Podczas rozgrywki uczniowie decydują, który z nich będzie przechodził poziom łatwy, który średni, a który trudny. W trakcie gry notują wszelkie informacje, które są przydatne aby przejść grę. Notatkę tytułują: „Co powinienem wiedzieć, żeby grę zaliczyć na $100\%$.

• Następnie grupa wspólnie opracowuje instrukcję „Jak poprawnie przejść przez kolejne zadania gry?”. W instrukcji krok po kroku wskazuje co należy zaznaczyć, dlaczego to i jakie to będzie miało skutki, jeśli zaznaczymy inaczej (skutki w realnej sytuacji, a nie w grze). Instrukcje będą wykonane w postaci kart, które grupa będzie pokazywała podczas prezentacji.

• Na kartach może znajdować się nakaz wykonania, skutek i ewentualnie obrazki. Mogą to być karty narysowane lub wykonane zdjęcia kart.

• Grupy prezentują swoje instrukcje poprawnego rozegrania gry.

• Nauczyciel ocenia ich pracę.

• Finalnie grupy grają w kolejne dwie role korzystają z z wiedzy nabytej podczas prezentacji poradników od innych grup.

• Nauczyciel zamyka zajęcia prosząc uczniów o skomentowanie takiej formy uczenia się.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Film instruktażowy - tutorial

• Nauczyciel prezentuje film.

• Uczniowie mają za zadanie samodzielnie na kartce papieru A4 zapisywać w różnych jej miejscach pojęcia, które są dla nich nowe. Jednak przyjmują zasadę, że każde kolejne słowo musi być po przeciwnej stronie osi kartki.

• Po filmie tworzy się chmura wyrazowa. Teraz uczeń ma za zadanie połączyć pojęcia w grupy (podkreślając je tym samym kolorem, albo łącząc liniami). Grupy te to np.: „sygnały” — linie czerwone, „rodzaj manewru” — linie zielone, „osoba wykonująca daną czynność” (np.: to co robi: manewrowy — linia żółta, ustawiacz — linia czarna, kierownik manewrów — niebieska, maszynista pojazdu trakcyjnego — linia przerywana niebieska, dyżurny ruchu — linia przerywana czerwona) — różne kolory przypisane osobom.

• Nauczyciel prosi o informację od uczniów dotyczącą czytelności notatki.

• Uczniowie wypowiadają się i wykonują kolejne zadanie, które polega na posegregowaniu pojęć (połączeniu ich w grupy). Po tym działaniu prezentują swoje rozwiązania na forum.

• Nauczyciel zwraca uwagę na sposób uczenia się wielu pojęć zawartych w materiale, jednocześnie wskazując na wielość pojęć w materiale filmowym.

• Uczniowie finalnie mogą wymienić się swoimi notatkami hasłowymi.

Gra „wcielanie się w rolę”

• Nauczyciel informuje, że teraz każdy indywidualnie ma przejść grę, ale każdą decyzję trzeba będzie opisać w notatniku. Przydziela uczniom postacie (po równo w klasie)

• Uczniowie przechodzą grę wspak, czyli zaznaczają najpierw wszystkie błędne odpowiedzi testując program. Przed zatwierdzeniem robią zdjęcie ekranu i „printscreen”. Zdjęcie zamieszczają w swojej cyfrowej notatce.

• Żeby można byłoby przejść dalej w kolejnym kroku wykonują działania poprawnie. I tym razem przed zatwierdzeniem robią zdjęcie ekranu i „printscreen”. Zdjęcie zamieszczają w swojej cyfrowej notatce.

• Po przejściu w ten sposób wszystkich ekranów wykonują prezentację, w której na każdym slajdzie zawierają dwa obrazki: po lewej stronie poprawne uzupełnienie zadania, a po prawej błędne. Pod obrazkami wypisują w punktach opisy dotyczące tego, co trzeba wiedzieć, żeby przejść ten etap gry poprawnie.

• Tak uczniowie samodzielnie przechodzą kolejne etapy gry (rozkodowują grę).

• Teraz jeden uczeń (z każdej roli) zamieszcza swoja prezentację na Teams (lub w innym miejscu, gdzie można nad tymi prezentacjami pracować zdalnie).

• Uczniowie, którzy przechodzili grę w tej roli przeglądają prezentację i dopisują informacje, które według nich powinny się znaleźć (z ich własnych prezentacji)

• Nauczyciel po zakończonej przez wszystkich uczniów grze prosi o prezentację efektów ich pracy (prezentuje osoba, która zamieściła swoją prezentacje do współpracy). Prezentujący uczniowie otrzymują np.: oceny za „bazę” i omówienie efektów pracy zdalnej.

• Nauczyciel prosi też o informację zwrotną z przebiegu czynności w zadaniach.

Interaktywne materiały sprawdzające

Interaktywne materiały sprawdzające zawarte w e‑materiale mogą być użyte w zależności od pomysłu nauczyciela do przygotowania do wprowadzania tematu lub zagadnienia, zaktywizowania uczniów lub zastosowania jako icebreakers (chwila oddechu w trakcie nauki). Można też, sugerując się nazwą, skorzystać z nich do sprawdzenia poziomu opanowania fragmenty lub całości e‑materiału.

Ćwiczenie $1$. — Zasady i sygnały podczas manewrów to test składający się z $32$ pytań z przewidzianym na nie czasem $30$ minut.

Ćwiczenie $2$. — Wyszukiwanie błędów polega na wstawieniu w cztery fragmenty tekstowe odpowiednich wyrazów.

Ćwiczenie $3$. — Prawda fałsz to sprawdzenie wiedzy ucznia poprzez wskazanie, które stwierdzenia są fałszywe, a które prawdziwe.

Ćwiczenie $4$. — Uzupełnianie luk czyli wstawienie we właściwe miejsca — właściwe słowa.

Ćwiczenie $5$. — Zadania polegające na rozpoznawaniu sygnałów świetlnych.

Wykorzystanie podczas realizacji zajęć:

• Nauczyciel wprowadza temat manewrów.

• Prezentuje film instruktażowy, a w jego trakcie po zagadnieniach dotyczących sprzęgania ze sobą pojazdów prosi o wykonanie ćwiczenia $4$ (fragment drugi).

• Po jego uzupełnieniu — sprawdzają poprawność. Uczniowie nie zamykają tego ćwiczenia.

• Nauczyciel dalej kontynuuje temat prezentując dalszą część filmu

• W kolejnym kroku, kiedy w filmie będzie mowa o karcie rozrządowej, zatrzymuje film i prosi o wykonanie pierwszej części ćwiczenia $4$.

• W kolejnym kroku nauczyciel prezentuje dalszy fragment filmu. Po jej zakończeniu prosi uczniów o wykonanie testu z ćwiczenia $1$.

• Po jego zakończeniu nauczyciel omawia pytania na forum klasy. Potem prosi uczniów, aby każdy z nich na karteczce sam wymyślił pytanie dotyczące wykonywania manewrów.

• Nauczyciel zbiera karteczki i ocenia ich wartość merytoryczną. Może w przyszłości zastosować je do sprawdzenia wiedzy.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał pozwala w sposób łatwy wdrożyć go do samokształcenia poza zajęciami. Może to być samokształcenie lub rozwinięcie tematu. Uczniowie mogą przygotować np.: wideo instrukcję wykonywania wybranego manewru. Na podstawie e‑materiałów mogą przygotować scenariusz i przy użyciu smartfona nagrać tutorial z kolejnych czynności (uczniowie przyjmują rolę osób oraz rzeczy (sprzęgają się na głos lektora, który przedstawia tą czynność). Będzie to element dramy. Jest to także rozwinięciem kreatywności grup uczniowskich przygotowujących tą etiudę filmową. Może wydać się to trudnym wyzwaniem, ale w obecnych czasach, gdy uczniowie przesyłają filmy na Fb, YT czy TicTok‑u, dla pokolenia cyfrowych tubylców nie stanowi to zbytniego wyzwania, a stanowi rozwój umiejętności cyfrowych.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały są odpowiednie do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wprowadzają nową treść stopniowo i z możliwością giętkiego stosowania ich fragmentów w procesie edukacyjnym. Łatwo można dopasować dostęp do tego materiału, którego poznawanie nie wymaga stuprocentowej sprawności zmysłów. Jednocześnie pomaga w czynnościach przetwarzających i twórczych. Poprzez odpowiednie wykorzystanie tych materiałów w zależności od potrzeby ucznia można w łatwy sposób pokonać trudności w komunikowaniu się z innymi osobami i nawiązywania relacji interpersonalnych (zastosowanie przykładowych scenariuszy przedstawionych powyżej).

Utrudnienia w przebiegu procesów neurobiologicznych będących podstawą uczenia się u pewnej grupy uczniów można pokonać poprzez mikrodawki wiedzy (dopasowane i powtarzane urywki filmu instruktażowego czy przechodzenie ról w grze „wcielanie się w rolę”.

Dodatkowym elementem wspierającym pracę z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych poza WCAG jest możliwość obejrzenia materiału filmowego z jednoczesnym prezentowaniem tekstu na ekranie. Użycie dwóch kanałów pozwala mieć większą pewność dotarcia z treścią do ucznia. W przypadku filmu są to procedury wraz z jej omówieniem ($2$ kanały) czy pojawianie się tekstu, który jest czytany ($2$ kanały).

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Elementy indywidualizacji zostały wskazane propozycjach użycia multimediów. Warto tu jednak wskazać jeszcze dwie uwagi do całościowego postrzegania materiału.

Kolejne wprowadzenie tematu i przejście do jego użycia praktycznego — od ogółu do szczegółu (najpierw film, potem lub w trakcie materiały sprawdzające, a na koniec gra „wcielanie się w rolę”) lub odwrócenie tego procesu (interaktywne materiały sprawdzające i poszukiwanie odpowiedzi na pytania w materiale filmowym), daje nam możliwość indywidualizacji procesu odpowiadającego na potrzeby.

Innym aspektem jest zastosowanie na przemian filmu, wskazanie treści zawartych w filmie w instrukcji (IR 9, Ie -1) i programu ćwiczeniowego, które mogą w uczniu biernym powoli wymuszać inicjatywę i budować wiarę we własne siły. Zróżnicowanie wyboru torów pozwala dopasować ich trudność w doborze do odpowiednich uczniów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści