E-materiały do kształcenia zawodowego

Rodzaje maszyn i urządzeń w procesach metalurgicznych

MTL.03. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu metalurgicznego - Operator maszyn i urządzeń przemysłu metalurgicznego 812122, Technik przemysłu metalurgicznego 311708

bg‑cyan

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
Bessemer Henry Sir
Bessemer Henry Sir

brytyjski inżynier i wynalazca. Twórca pierwszej przemysłowej metody otrzymywania stali (1856 r.) za pomocą tzw. procesu konwertorowego

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

chwytak
chwytak

jest to oprzyrządowanie technologiczne przeznaczone do manipulowania przedmiotami. Zadaniem takiego narzędzia jest uchwycenie detalu, utrzymanie go podczas transportu oraz jego zwolnienie w miejscu docelowym

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

ciągnienie
ciągnienie

proces technologiczny stosowany w metalurgii polegający na formowaniu drutu lub pręta poprzez przeciąganie materiału wejściowego w postaci: walcówki, prasówki, lub krajki poprzez otwór ciągadła, którego pole przekrojupole przekrojupole przekroju jest mniejsze niż pole przekroju poprzecznego przeciąganego materiału. W wyniku tego następuje zmniejszenie średnicy obrabianego przedmiotu oraz jego wydłużenie, może też nastąpić zmiana kształtu przekrojuprzekrójprzekroju. Podczas ciągnienia zachodzi umocnienie materiału (zwiększenie własności wytrzymałościowych okupione zmniejszeniem własności plastycznych)

RYQ33HRRTbUKt
Przykładowy schemat procesu ciągnienia
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

ciągniki
ciągniki

służą do przeciągania lub podnoszenia ładunków za pomocą cięgien linowych bądź łańcuchowych z zastosowaniem odpowiednich zaczepów

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

COS (Ciągłe Odlewanie Stali)
COS (Ciągłe Odlewanie Stali)

metoda metalurgiczna pozwalająca na prowadzenie procesu odlewania metali w sposób ciągły. Uzyskiwane półprodukty stanowią różne formy odlewów i wlewkówwlewekwlewków. Linia ciągłego odlewania stali jest jednym ze składowych elementów zautomatyzowanej technologii hutniczej stosowanej (obok tradycyjnej) do produkcji hutniczych wyrobów płaskich

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

„dzwon” odlewniczy
„dzwon” odlewniczy

narzędzie stosowane do obróbki ciekłego metalu np. wprowadzanie dodatków stopowych lub modyfikatorów pod powierzchnię ciekłego metalu w celu lepszego wymieszania składników

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

dźwignica
dźwignica

jest to środek transportu wewnątrzzakładowego o zasięgu ograniczonym lub nieograniczonym i ruchu przerywanym, służący do prac przeładunkowych i montażowych

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

elektrody grafitowe
elektrody grafitowe

używane są w łukowych piecach elektrycznychpiec łukowyłukowych piecach elektrycznych stosowanych w metalurgii i odlewnictwie do produkcji staliwa, żelazostopów i żeliwa. Elektrody grafitowe charakteryzują się niską opornością elektryczną, wysoką wytrzymałością mechaniczną, niską zawartością popiołu, oraz dużą odpornością na występujące w procesie zmiany temperatury. Zużycie elektrod zależy głównie od parametrów pieca, rodzaju topionego materiału, temperatury oraz czasu trwania procesu

R1ALi5rkDQmQ1
Elektrody grafitowe
Źródło: GroMar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

fiszki
fiszki

specjalnie przygotowane kartki z zapisanymi hasłami i związanymi z nimi informacjami lub notatkami

Przewodnik dla uczącego sięD1Bq7Lh35Przewodnik dla uczącego się

gar
gar

znajduje się poniżej spadkówspadkispadków. Gromadzą się w nim ciekłe produkty tj. surówkasurówkasurówka żelaza i żużelżużelżużel, który jest lżejszy i pływa po powierzchni surówki. Na poziomie garu przez dysze wdmuchiwane jest gorące powietrze tzw. gorący dmuch o temperaturze, która może sięgnąć nawet 1400 stopni Celsjusza. Wielkie piecewielki piecWielkie piece największej objętości mogą posiadać nawet 36 dysz

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

gardziel
gardziel

górna cylindryczna część wielkiego piecawielki piecwielkiego pieca z otworem, przez który zasypuje się materiały wsadowe

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

gaz obojętny
gaz obojętny

gaz, który nie uczestniczy w przebiegu reakcji chemicznej. Do gazów obojętnych zalicza się między innymi azot i gazy szlachetne

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

hartowanie
hartowanie

polega na nagrzewaniu stali do odpowiedniej temperatury, zależnej od rodzaju materiału, zwykle o około 30°C do 50°C powyżej temperatury Ac1, a następnie szybkim schłodzeniu go w wodzie lub oleju. Hartowanie powoduje wydzielenie się martenzytu, co znacznie zwiększa twardość odlewu, ale może również spowodować kruche zachowanie materiału

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź
kadź

zbiornik używany do transportu ciekłego metalu. Możemy je podzielić na:

Kadzie odlewnicze używane do wlewania stopionego metalu do form w celu wykonania odlewu; Kadzie transferowe (transportowe) używane do przenoszenia dużej ilości stopionego metalu z jednego procesu do drugiego; Zwykle do przenoszenia stopionego metalu z głównego pieca topielnego do pieca do przetrzymywania lub do zespołu automatycznego zalewania; Kadzie do obróbki używane do procesów pozapiecowych np. sferoidyzacjasferoidyzacjasferoidyzacja żeliwa

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź suwnicowa zamknięta
kadź suwnicowa zamknięta

kadźkadźkadź wyposażona w pokrywę, przewożona jest za pomocą suwnicysuwnicasuwnicy. Zanim metal wypłynie z górnej części kadzi, jego powierzchnia musi być oczyszczona z żużlażużelżużla

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź suwnicowa otwarta
kadź suwnicowa otwarta

kadźkadźkadź przewożona za pomocą suwnicysuwnicasuwnicy. Zanim metal wypłynie z górnej części kadzi, jego powierzchnia musi być oczyszczona z żużlażużelżużla

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź syfonowa (czajnikowa)
kadź syfonowa (czajnikowa)

przed dziobem kadzikadźkadzi umieszczona jest zapora z materiału ogniotrwałego, przez co metal jest zabierany z dna kadzi, dzięki czemu jest on wolny od żużlażużelżużla. Wadą kadzi syfonowych jest możliwość zakrzepnięcia metalu w wąskim wylewie

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź zatyczkowa
kadź zatyczkowa

w podstawie kadzikadźkadzi umieszczona jest zatyczka zamykana prętem z materiału ogniotrwałego. Ciekły metal wypływa z dna kadzi, więc jego strumień jest wolny od żużlażużelżużla. Podczas wylewania metalu strumień skierowany jest ku dołowi, dzięki czemu nie ma ruchów strumienia podczas odlewnia. Wadą tego typu kadzi jest fakt, że prędkość i przepływ metalu zmieniają się w miarę obniżenia ilości metalu

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kadź z widłami
kadź z widłami

kadźkadźkadź ręczna o niedużej pojemności spoczywająca w jarzmie tzw. wideł, które służą do jej przenoszenia przez kilku pracowników. Jest stosowana do zalewania małych form

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

klasa tolerancji
klasa tolerancji

klasy IT01, IT0 oraz IT1 do IT5 używa się do najdokładniejszych urządzeń precyzyjnych. IT6 do IT11 używa się do typowych aplikacji maszynowych a IT12 do IT18 używa się do mniej dokładnych urządzeń. Elementem określenia tolerancji jest łacińska litera, wielka w przypadku otworów i mała w przypadku wałków, (na przykład H7 dla otworu). Przy doborze wartości tolerancji, należy sprawdzić w znormalizowanych tabelach klasę dokładności dla symbolu tolerancji a następnie odczytać wartość tolerancji opierając się na wymiarze nominalnym i klasie tolerancji

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

kład
kład

jest sposobem przedstawienia szczegółów przekrojuprzekrójprzekroju lub widoku elementu. Jest zarysem figury płaskiej, leżącej w płaszczyźnie poprzecznego przekroju przedmiotu, obrócony wraz z tą płaszczyzną o 90 stopni. Kład może być położony na widoku przedmiotu (kład miejscowy) lub poza jego zarysem (kład przesunięty)

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

konwertor
konwertor

urządzenie do utleniania kąpieli metalowej powietrzem, mieszaniną powietrza lub innych gazów z tlenem albo samym tlenem; konwertor ma kształt zbiornika przechylnego (gruszki), wykonanego z blachy stalowej i wyłożonego wewnątrz materiałem ogniotrwałym o własnościach dostosowanych do rodzaju realizowanego procesu

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

konwertorowanie (świeżenie)
konwertorowanie (świeżenie)

technologia usuwania niepożądanych domieszek z ciekłego metalu poprzez ich selektywne utlenianie

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

krystalizator
krystalizator

jest miejscem pierwotnego chłodzenia stali, w którym odprowadza się 15-30% ciepła odlewanej stali. Podstawowym kształtem przekrojuprzekrójprzekroju poprzecznego krystalizatora jest okrąg, kwadrat lub prostokąt

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kruszarka szczękowa
kruszarka szczękowa

przeznaczona jest przede wszystkim do wstępnego kruszenia surowców nieprzejawiających skłonności do przyklejania się. Materiały te kruszy się w wyniku działania ciśnienia między dwiema zbliżającymi się do siebie szczękami, z których jedna jest ruchoma a druga przymocowana na stałe

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

kucie
kucie

proces technologiczny, rodzaj obróbki cieplnejobróbka cieplnaobróbki cieplnej, polegający na odkształcaniu metali na gorąco lub na zimno za pomocą uderzeń lub nacisku narzędzi. Narzędzia – czyli matrycematrycamatryce lub bijaki umieszczane są na częściach ruchomych narzędzi. Proces ten również może być realizowany w specjalnych przyrządach kuźniczych. Ten proces technologiczny ma na celu nadanie materiałowi odpowiedniego kształtu struktury oraz właściwości mechanicznych. Wyróżniamy:

  • Kucie swobodne

  • Kucie półswobodne

  • Kucie matrycowe

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

linia ciągła
linia ciągła

stosowana jest między innymi do linii wymiarowychlinia wymiarowalinii wymiarowych, linii odniesienia i linii wynoszących. Linie ciągłe przycięte są do wyrażania podstawowych danych, na przykład na rysunkach technicznych, mapach i wykresach

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia ciągła zygzakowata lub falista
linia ciągła zygzakowata lub falista

stosowana jest do zobrazowania urwanych przedmiotów na rysunkach technicznych oraz do oddzielania widoku od przekrojuprzekrójprzekroju

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia dwupunktowa
linia dwupunktowa

ograniczają powierzchnię niezbędnych do obsługi urządzeń. Stosowane są do oznaczania skrajnych położeń części ruchomych i zarysów części przyległych. Oznacza się nią charakterystyczne położenie jakiejś części lub zespołu na rysunku złożeniowym

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia kreskowa
linia kreskowa

stosowana jest do niewidocznych zarysów i krawędzi przedstawionych przedmiotów, zakrytych innym przedmiotem lub jego częścią. Przyjęło się je również do wyrażania drugorzędnych danych

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia punktowa
linia punktowa

jest to linia wyobrażenia, na przykład oś symetrii, osie rozdzielające oraz płaszczyzny przekrojuprzekrójprzekroju (w przypadku obiektów budowlanych)

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia wielopunktowa
linia wielopunktowa

stosuje się ją do oznaczania zarysów przybliżonych, na przykład na mapach, oraz do zarysów i krawędzi drugorzędnych na rysunkach budowlanych

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

linia wymiarowa
linia wymiarowa

rysuje się linią ciągłąlinia ciągłalinią ciągłą cienką równolegle do wymiarowanego odcinka w odległości co najmniej 10 mm. Zakończone są grotami które dotykają swoim ostrzem krawędzi przedmiotu, osi symetrii lub pomocniczych linii wymiarowychpomocnicze linie wymiarowepomocniczych linii wymiarowych

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

matryca
matryca

forma jedno- lub wielownękowa z metalu, tworzywa sztucznego lub innego materiału, w której wykonuje się modele jednorazowe

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

metalizacja natryskowa
metalizacja natryskowa

jest to nakładanie na powierzchnię przedmiotów, uprzednio rozgrzanego do temperatury topnienia wybranego metalu, w celu uzyskania powłok odpornych na korozję i ścieranie lub w celach dekoracyjnych

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

młot parowo — powietrzny
młot parowo — powietrzny

młoty tego typu charakteryzują się energia uderzenia do 50 kJ oraz liczbą uderzeń (przy pełnym skoku) w zakresie 55 ÷ 80 na minutę. Wykorzystują energię ciśnienia pary. Posiadają dobre prowadzenie bijaka i łatwą regulację energii uderzenia. Nadają się do wielowykrojowego kształtowania odkuwek. Wadą młotów parowo‑powietrznych z tłoczyskiem normalnym jest niewielka trwałość tłoczyska, które często ulega pęka w trakcie pracy

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

obróbka cieplna
obróbka cieplna

są to zabiegi cieplne, w wyniku których zmienia się własności mechanicznewłasności mechanicznewłasności mechaniczne, fizycznewłasności fizycznefizyczne lub chemicznewłasności chemicznechemiczne metali i stopów w stanie stałym, przede wszystkim przez wywołanie zmian strukturalnych będących funkcją temperatury, czasu oraz działania środowiska. Operacją nazywa się część procesu technologicznego, np. hartowaniehartowaniehartowanie, odpuszczanieodpuszczanieodpuszczanie, wyżarzaniewyżarzaniewyżarzanie. Zabiegiem nazywa się część operacji, np. nagrzewanie, wygrzewanie, chłodzenie

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

obróbka plastyczna
obróbka plastyczna

jest to rodzaj obróbki, podczas której w wyniku działania sił zewnętrznych, następuje zmiana kształtu i własności materiału. Rozróżniamy obróbkę plastyczną: na zimno – odkształcenie plastyczne następuje w temperaturze niższej od temperatury rekrystalizacjirekrystalizacjarekrystalizacji oraz na gorąco – odkształcenie plastyczne następuje powyżej temperatury rekrystalizacji

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

odkuwka
odkuwka

produkt końcowy uzyskiwany w procesie plastycznego kształtowania metali. W zależności od rodzaju technologii obróbki plastycznejobróbka plastycznaobróbki plastycznej odkuwka może być: matrycowa (uzyskana w procesie kuciakuciekucia matrycowego) lub swobodna (uzyskana w procesie kucia swobodnego). Produkt końcowy procesu walcowaniawalcowaniewalcowania również może być nazwany odkuwką

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

odpuszczanie
odpuszczanie

proces przeprowadzany po hartowaniuhartowaniehartowaniu i polega na podgrzaniu zahartowanego odlewu do temperatury powyżej temperatury Ac1, wygrzaniu go w tej temperaturze, a następnie schłodzeniu, co prowadzi do obniżenia stopnia metastabilności struktury, zmiany własności i struktury zahartowanego odlewu

Zależnie od temperatury nagrzewania rozróżnia się odpuszczanie niskie, średnie i wysokie.

  • Odpuszczanie niskie (w temperaturze 150 ÷ 2 50°C) usuwa naprężenia własne materiału z zachowaniem dużej twardości. Odpuszczanie niskie stosuje się do narzędzi, sprawdzianów oraz części maszyn ze stali węglowych i niskostopowych.

  • Odpuszczanie średnie (w temperaturze 250 ÷ 500°C) zwiększa wytrzymałość i sprężystość materiału przy dostatecznie dużej ciągliwości. Stosuje się je do przedmiotów narażonych w czasie pracy na uderzenia, jak np. matrycematrycamatryce.

  • Odpuszczanie wysokie (w temperaturze 500 ÷ 650°C) zwiększa wytrzymałość i sprężystość materiału z jednoczesnym zachowaniem dużej twardości i odporności na uderzenia (uzyskanie możliwie dużej plastyczności). Stosuje się je do materiałów przeznaczonych na części maszyn pracujących pod znacznym obciążeniem i narażonych na uderzenia, jak np. wały, korbowody.

Hartowanie oraz następujące po nim wysokie lub średnie odpuszczanie jest nazywane ulepszaniem cieplnym

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec ciągły
piec ciągły

piece ciągłe przeznaczone są do nagrzewania wsadów stalowych w procesach obróbki cieplnejobróbka cieplnaobróbki cieplnej oraz do nagrzewania metalu lub stopów metali przed obróbką plastycznąobróbka plastycznaobróbką plastyczną. W przypadku pieców przepychowychpiec przepychowypieców przepychowych, wsad zostaje popchnięty przez kolejną porcję wsadu, z kolei w piecach pokrocznychpiec pokrocznypiecach pokrocznych porusza się on za pomocą belek kroczących. Proces zasilania wsadem przebiega w sposób ciągły

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec elektryczny
piec elektryczny

piec elektryczny jest niezwykle wydajny dzięki zastosowaniu energii elektrycznej. Istnieje kilka rodzajów pieców które wykorzystują do stopienia złomu energię elektryczną

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec komorowy
piec komorowy

wykorzystywany zarówno do celów laboratoryjnych, jak przemysłowych. Pozwala na wykonanie różnych rodzajów obróbki cieplnejobróbka cieplnaobróbki cieplnej, zakresie temperatury, zależnej od rodzaju pieca

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec komorowy z wysuwnym trzonem
piec komorowy z wysuwnym trzonem

piec komorowypiec komorowypiec komorowy z wysuwnym trzonem, w zależności od rodzaju, pozwala uzyskać temperaturę wsadu nawet do 1250 stopni Celsjusza. Może być zasilany elektrycznie lub gazowo. Dzięki wysuwnemu trzonowi możliwy jest wygodny załadunek jak i wyładunek wsadu

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec łukowy
piec łukowy

piec elektrycznypiec elektrycznypiec elektryczny, w którym wsad nagrzewany jest łukiem elektrycznym osiągającym temperaturę do kilkunastu tysięcy stopni Celsjusza, co umożliwia nagrzewanie roztapianego wsadu do temperatur od 1400°C do 2000°C. Piece łukowe stosuje się do produkcji stali i staliw, rzadziej żeliw. Można w nich przetapiać i rafinować nawet tani złom

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

piec pokroczny
piec pokroczny

piec ciągłypiec ciągłypiec ciągły, w którym wsad przemieszczany jest za pomocą belek kroczących, przeznaczony do podgrzewania wyrobów długich oraz płaskich

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec próżniowy
piec próżniowy

umożliwiają obróbkę cieplnąobróbka cieplnaobróbkę cieplną w próżni. Wyróżnia się dwa rodzaje pieców próżniowych, z zimną i gorącą ścianą. Piec próżniowy jest zazwyczaj piecem ogrzewanym elektrycznie, ale można spotkać także piece ogrzewane gazem. Pozwalają one na osiągnięcie temperatury do 3000 stopni Celsjusza. Zastosowanie próżni umożliwia ochronę ogrzewanych stalowych lub metalowych elementów przed negatywnym wpływem powietrza. Podczas całego procesu w piecu utrzymywana jest próżnia, a piec jest ogrzewany elektrycznymi elementami oporowymi wykonanymi z grafitu, tworzyw ceramicznych lub metali

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piec przepychowy
piec przepychowy

piec ciągły, w którym wsad jest przepychany przez kolejną porcję wsadu. Wykorzystywany do procesów obróbki cieplnejobróbka cieplnaobróbki cieplnej na przykład: azotowanie, nawęglanie, hartowaniehartowaniehartowanie, normalizowanie

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

piece wgłębne
piece wgłębne

pozwalają na obróbkę cieplnąobróbka cieplnaobróbkę cieplną elementów wymagających pionowej pozycji podczas trwania procesu np. pręty, rury, kręgi drutów. Przykładowe procesy realizowane w piecach wgłębnych: odpuszczanieodpuszczanieodpuszczanie, wyżarzaniewyżarzaniewyżarzanie, odprężanie, hartowaniehartowaniehartowanie

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

pistolet do metalizacji natryskowej
pistolet do metalizacji natryskowej

służy do wykańczania poprzez nakładanie powłok metalizacyjnych. Mogą to być materiały takie jak cynk, aluminium, molibden, miedzi, stali węglowej czy nikiel. Materiał przeznaczony do natrysku podawany jest do pistoletu w postaci drutu, a następnie zostaje stopiony przez płomień gazowy i rozprowadzony przy pomocy sprężonego powietrza. Pistolet ręczny jest wygodny w użyciu oraz ułatwia wykonywanie powłok na skomplikowanych kształtach. Różne parametry natrysku pozwalają na osiągnięcie różnej jakości wykończenie powłok

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

płaszczyzna tnąca (przekroju)
płaszczyzna tnąca (przekroju)

zaznacza się ją w rzucie dwiema krótkimi grubymi kreskami, nie przecinając zewnętrznego zarysu elementu, oraz kierunkiem rzutowania. Często przy liniach stosuje się litery łacińskie, odróżniające płaszczyzny od siebie

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pochylenia odlewnicze
pochylenia odlewnicze

pochylenia odlewu pozwalają na swobodne usunięcie modelu z formy, rdzenia z rdzennicy i odlewu z formy. Pochylenia odlewnicze będą się różnić w zależności od temperatury zalewania, materiału odlewu oraz sumy grubości stykających się ścianek

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pole przekroju
pole przekroju

powierzchnie leżące na płaszczyźnie tnącej oznacza się liniami cienkimi tworząc kreskowanie. Pustych obszarów nie kreskuje się. Kreskowanie przekrojówprzekrójprzekrojów tego samego przedmiotu w różnych rzutach powinno mieć jednakowy kierunek i podziałkę. Na rysunkach złożeniowych, kreskowanie przekrojów stykających się ze sobą części, powinno rozróżnić się kierunkiem kreskowania

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

półprzekrój, półwidok
półprzekrój, półwidok

używa się ich w przypadku elementów symetrycznych. Przedstawia się wtedy jedną część symetrycznego elementu. Półwidok nie może być ograniczony widoczną krawędzią

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pomiar twardości metodą Brinella
pomiar twardości metodą Brinella

polega na wciskaniu z określoną siłą wgłębnika w postaci hartowanej kulki z węglików spiekanych lub kulki stalowej o średnicy D, w powierzchnię badanego materiału, w określonym czasie. Pomiar powstałego odcisku pozwala na określenie twardości zgodnie ze skalą Brinella. Skale twardości oznaczano jako HB lub dodając w oznaczeniu literę S (HBS) dla stali i W dla węglików (HBW). Obecna norma dopuszcza już tylko kulki wykonane z węglików oraz zapis skali jako HBW

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pomiar twardości metodą Rockwella
pomiar twardości metodą Rockwella

polega na wykonaniu odcisku trwałego w badanym materiale z zastosowaniem określonej siły i wgłębnika zależnego od metody pomiaru. Jako wgłębniki stosuje się stożek diamentowy o kącie wierzchołkowym 120 stopni i promieniu wierzchołka 0,2 mm oraz kulki wykonane z węglików spiekanych o średnicach 1,5875 mm lub 3,175 mm. Pomiar polega na dwustopniowym wciskaniu w badany materiał, prostopadle do jego powierzchni, wgłębnika, siłą wstępną F0, następnie siłą główną F1. Twardość w skali Rockwella oznacza się symbolem HR. Stosowanych jest kilka różnych skal, z których każda przeznaczona jest dla odmiennych stopów metali. Skale C i A stosuje się dla stali hartowanych. B i F stosuje się dla stali niehartowanych i metali nieżelaznych. N i T stosuje się, gdy badana próbka ma niewielkie rozmiary lub jest bardzo cienka

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pomiar twardości metodą Vickersa
pomiar twardości metodą Vickersa

polega na wciskaniu w próbkę diamentowego wgłębnika w kształcie ostrosłupa o podstawie kwadratu i kącie wierzchołkowym 136° z określoną siłą oraz zmierzeniu długości przekątnych d 1 i d 2 powstałego odcisku, po usunięciu obciążenia. Miarą twardości jest stosunek siły obciążającej F do pola powierzchni odcisku, którego kształt przyjmuje się jako ostrosłup prosty o podstawie kwadratowej, o tym samym kącie wierzchołkowym jaki ma wgłębnik. Skalę twardości oznacza się jako HV

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

pomocnicze linie wymiarowe
pomocnicze linie wymiarowe

rysuję się je linią ciągłąlinia ciągłalinią ciągłą cienką, są one przedłużeniami linii w rysunku. Na rysunkach przedstawiają się jako linie prostopadłe do mierzonego odcinka

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

przekrój
przekrój

powierzchnie leżące na płaszczyźnie tnącej oznacza się liniami cienkimi tworząc kreskowanie. Pustych obszarów nie kreskuje się. Kreskowanie przekrojów tego samego przedmiotu w różnych rzutach powinno mieć jednakowy kierunek i podziałkę. Na rysunkach złożeniowych, kreskowanie przekrojów stykających się ze sobą części, powinno rozróżnić się kierunkiem kreskowania

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

przekrój cząstkowy (wyrwanie)
przekrój cząstkowy (wyrwanie)

rysuje się je jako przekrojeprzekrójprzekroje miejscowe, bezpośrednio na widokach przedmiotów i ogranicza się je linią falistą lub zygzakowąlinia ciągła zygzakowata lub falistalinią falistą lub zygzakową

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

przenośnik
przenośnik

jest to środek transportu bilansowego o ograniczonym zasięgu i ruchu ciągłym, służący do przemieszczania materiałów w stanie sypkim luzem lub w postaci ładunków jednostkowych, wzdłuż ściśle określonej trasy

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

przestron
przestron

krótki fragment pieca o stałej średnicy wraz ze spadkiem wysokości. To rejon, w którym wsad ma największą objętość

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

przyrządy odlewnicze
przyrządy odlewnicze

umożliwiają ręczne pobieranie próbek do analiz, transportu mniejszych rozgrzanych elementów oraz usuwanie żużla. Przykładowe przyrządy odlewnicze:

  • łyżki odlewnicze,

  • kleszcze do tygli,

  • kleszcze odlewnicze,

  • narzędzia do usuwania żużla,

  • dzwony odlewnicze

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

rafinacja
rafinacja

ma zastosowanie w celu oczyszczenia ciekłego metalu. Rozróżnia się rafinację fizyczną, chemiczną oraz elektrolityczną

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

rekrystalizacja
rekrystalizacja

proces polegający na przywróceniu materiałowi struktury krystalicznej, a także własności fizycznychwłasności fizycznewłasności fizycznychmechanicznychwłasności mechanicznemechanicznych, jakimi się charakteryzował przed zgniotem poprzez nagrzanie i wytrzymanie go w temperaturze rekrystalizacji

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

robot przemysłowy
robot przemysłowy

to każde urządzenie sterowane automatycznie które jest programowalne i wielozadaniowe. Robot przemysłowy może być mobilny lub stacjonarny. Posiada wiele zastosowań przemysłowych

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

robot do spawania łukowego
robot do spawania łukowego

Spawanie zrobotyzowane pozwala na wykonanie prac spawalniczych w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia, to jeden z najczęściej automatyzowanych procesów produkcji seryjnej. Zastosowanie robotów przemysłowychrobot przemysłowyrobotów przemysłowych pozwala znacznie zwiększyć wydajność procesu, z zachowaniem świetnej jakości spoin.

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

sferoidyzacja
sferoidyzacja

zabieg metalurgiczny polegający na wprowadzeniu do ciekłego metalu niewielkiej ilości określonych substancji tzw. sferoidyzatorów np. Mg, Ce, prowadzących do wydzielenia się grafitu w postaci kulkowej

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

spadki
spadki

drugi ścięty stożek w Wielkim Piecuwielki piecWielkim Piecu, którego średnica maleje ze spadkiem wysokości. W spadkach znajduje się już surówkasurówkasurówkażużelżużelżużel w stanie ciekłym, zaś jedynie koks jest w stanie stałym. Skutkuje to redukcją objętości wsadu, pustki pomiędzy materiałami wsadowymi będące następstwem porowatości objętości wsadu zapewniającej jego przewiewność w stanie stałym są już wypełniane. Co więcej spadki zapobiegają zbyt szybkiemu spływaniu ciekłych produktów. Kąt spadków musi być tak dobrany, aby nie było ryzyka powstawania zawisów wsadu

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

spawanie łukowe
spawanie łukowe

to połączenie bezpośrednie; powstaje w wyniku stopienia części łączonych i wprowadzenia w miejscu połączenia dodatkowego materiału - spoiwa. Proces spawania łukowego wykorzystuje wysoką temperaturę, która jest wytwarzana podczas przebicia. W wyniku styku prądowego między spawanym obiektem, a końcem drutu znajdującym się w palniku powstaje spoina spawalnicza. Cały proces przebiega z udziałem gazu obojętnego, który zapobiega utlenianiu się stopionego metalu

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

stempel
stempel

jest to narzędzie do obróbki plastycznejobróbka plastycznaobróbki plastycznej. Stemple wykonane są ze stali narzędziowej i posiadają twardość około 60 HRC. Służą do obrabiania przedmiotu w procesie wyciskaniawyciskaniewyciskania, a mocowane są do suwaka prasy

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

surówka
surówka

produkt redukcji rudy żelaza otrzymywany w wielkim piecuwielki piecwielkim piecu, będący stopem żelaza z węglem (zazw. Powyżej 2%) i innymi pierwiastkami np. Mn, Si, S, P. Jest to materiał przeznaczony do dalszej obróbki w stanie ciekłym lub stałym

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

suwnica
suwnica

służy do przenoszenia wielogabaretowych elementów

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

szyb
szyb

górny, wysoki stożek w wielkim piecuwielki piecwielkim piecu, jego wylot zakończony jest gardzielągardzielgardzielą. Szyb rozszerza się ku dołowi, co ułatwia ruch materiałów w piecu.Drugi ścięty stożek w Wielkim Piecu, którego średnica maleje ze spadkiem wysokości. W spadkachspadkispadkach znajduje się już surówkasurówkasurówkażużelżużelżużel w stanie ciekłym, zaś jedynie koks jest w stanie stałym. Skutkuje to redukcją objętości wsadu, pustki pomiędzy materiałami wsadowymi będące następstwem porowatości objętości wsadu zapewniającej jego przewiewność w stanie stałym są już wypełniane. Co więcej spadki zapobiegają zbyt szybkiemu spływaniu ciekłych produktów. Kąt spadków musi być tak dobrany, aby nie było ryzyka powstawania zawisów wsadu

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

temperatura solidus
temperatura solidus

linia lub powierzchnia prezentująca zbiór wartości temperatur początku topnienia fazy stałej — przy ogrzewaniu, lub końca krzepnięcia fazy ciekłej — przy ochładzaniu na wykresie równowagi fazowej roztworu lub stopu

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

tłoczenie
tłoczenie

to obróbka plastycznaobróbka plastycznaobróbka plastyczna na zimno lub na gorąco, obejmująca operacje cięcia i kształtowania blach, a także folii i płyt niemetalowych. Cięciem nazywa się proces tłoczenia, podczas którego następuje całkowite lub częściowe oddzielenie jednej części materiału od drugiej. Operacje cięcia można podzielić na: odcinanie, wycinanie, dziurkowanie, przycinanie, okrawanie, nacinanie, rozcinanie i wygładzanie

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

tolerancja okrągłości
tolerancja okrągłości

tolerancja ograniczona dwoma okręgami większym i mniejszym, gdzie różnica promieni wynosi wartość tolerancji. Warunek okrągłości określa, jak dokładnie okrągły ma być obiekt. Jest to tolerancja wymiarowa dotycząca kształtu

R1B5wCa7xeoei
Tolerancja okrągłości
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja płaskości
tolerancja płaskości

tolerancja ograniczona dwiema płaszczyznami oddalonymi od siebie o wartość tolerancji. Warunek płaskości określa równość powierzchni, czyli jak dokładnie płaska ma być płaszczyzna obiektu. Najbardziej wystające i najbardziej wypukłe części muszą znajdować się w określonej odległości między dwiema płaszczyznami oddzielonymi pionowo. Jest to tolerancja wymiarowa dotycząca kształtu

R17so2T9KhTne
Tolerancja płaskości
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja prostoliniowości
tolerancja prostoliniowości

tolerancja ograniczona równoległymi liniami oddalonymi od siebie o wartość tolerancji. Warunek prostoliniowości określa, jak idealnie prosty ma być obiekt. Jest to tolerancja wymiarowa dotycząca kształtu

R14I1fJxo2Nhd
Tolerancja prostoliniowości
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja prostopadłości
tolerancja prostopadłości

strefa tolerancji jest ograniczona dwiema równoległymi płaszczyznami w odległości od siebie o wartość tolerancji. Proste te są prostopadłe do danej bazy

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja równoległości
tolerancja równoległości

strefa tolerancji jest ograniczona dwiema równoległymi płaszczyznami oddalonymi od siebie o wartość tolerancji, które są równoległe do wyznaczonej bazy

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja symetrii
tolerancja symetrii

strefa tolerancji jest ograniczona dwiema równoległymi płaszczyznami oddalonymi od siebie o wartość tolerancji i symetrycznymi do wyznaczonej bazy osiowej lub bazy płaszczyzny

RyFrwBNVtkhYs
Tolerancja symetrii
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja współosiowości
tolerancja współosiowości

strefa tolerancji ograniczona jest walcem o średnicy wartości tolerancji, gdzie oś symetrii walca pokrywa się z nominalną wartością

R12VdOrVhpgcG
Tolerancja współosiowości
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

tolerancja walcowości
tolerancja walcowości

tolerancja ograniczona dwoma współosiowymi walcami o różnicy promieni podstaw o wartość tolerancji. Warunek walcowości określa, jak dokładnie okrągły i prosty ma być walec obiektu. Jest to tolerancja wymiarowa dotycząca kształtu

R1cDSoNf607cC
Tolerancja walcowości
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

urządzenia dźwigowo‑transportowe
urządzenia dźwigowo‑transportowe

środki do przemieszczania poziomego i pionowego dóbr materialnych w obrębie placu składowego, magazynu, hali produkcyjnej lub całego zakładu przemysłowego. Należą do nich:

  • urządzenia dźwigowe (dźwignice),

  • środki transportu wewnątrzzakładowego o zasięgu ograniczonym lub nieograniczonym i ruchu przerywanym, służące do prac przeładunkowych i montażowych,

  • urządzenia transportu: przerywanego (wózki transportowe) i ciągłego (przenośniki)

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

wady odlewnicze
wady odlewnicze

mogą to być wady kształtu do których zalicza się niedolewy, przestawienia, uszkodzenia mechaniczne i zalewki. Wady powierzchniowe surowego odlewu, powodowane masą formierską i jakością formy czyli chropowatość, przypalenia, wżarcia, zaprószenia i zanieczyszczenia, oberwania, zdarcia, wypchnięcia i wady pochodzenia gazowego (nakłucia, pęcherze). Wady przerwy ciągłości czyli pęknięcia na gorąco i na zimno. Wady wewnętrzne – porowatość skurczowa, zażużlenia, zapiaszczenia, zabielenia w odlewach żeliwnych i wady struktury żeliwa. Nieprawidłowe ukształtowanie połączeń ścian odlewów (na przykład brak zaokrągleń na rogach, jednostronne wyokrąglenie lub zbyt małe wyokrąglenie) może prowadzić do powstawania wad w odlewach takich jak pęknięcia, jamy skurczowe lub rzadzizna skurczowa. Wprowadzenie zaokrągleń o odpowiednim promieniu pozwala uzyskać odlewy wolne od wad

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

walcowanie
walcowanie

rodzaj obróbki plastycznejobróbka plastycznaobróbki plastycznej metali wykonywany na walcarkach. Walcowanie polega na kształtowaniu materiału między obracającymi się walcami, tarczami, rolkami lub przemieszczającymi się względem siebie narzędziami płaskimi. Może odbywać się na zimno, gorąco i ciepło

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

widok oraz widoki cząstkowe
widok oraz widoki cząstkowe

są to rzuty ukazujące zewnętrzne zarysy przedmiotu

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

wielki piec
wielki piec

piec szybowy do wytapiania surówkisurówkasurówki ze wsadu składającego się z rudy żelaza z dodatkiem koksu i topników

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

wlewek
wlewek

to półfabrykat hutniczy, mający postać bloku ze stali bądź innego materiału, wyrób otrzymywany w wyniku odlania ciekłego staliwa do wlewnic. Przeznaczony do walcowaniawalcowaniewalcowania, kuciakuciekucia lub do wyrobu rur bez szwu. Wlewnica to niedzielona forma z żeliwa do odlewania wlewków

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

własności cieplne
własności cieplne

zaliczają się do nich między innymi: przewodnictwo, pojemność cieplna, współczynnik rozszerzalności cieplnej, emisyjność, absorpcyjność, oraz ogniotrwałość

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

własności chemiczne
własności chemiczne

zaliczają się do nich między innymi: stabilność biologiczna, kruchość wodorowa, utlenianie, korozja naprężeniowa, stabilność cieplna oraz korozja wodorowa

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

własności fizyczne
własności fizyczne

zaliczają się do nich między innymi: struktura krystaliczna, gęstość, lepkość, przepuszczalność, prężność pary oraz stabilność wymiarowa

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

własności mechaniczne
własności mechaniczne

zaliczają się do nich między innymi: twardość, moduł sprężystości, współczynnik Poissona, wytrzymałość na rozciąganie, temperatura przejścia w stan kruchy, odporność na kruche pękanie oraz pełzanie

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

wózek transportowy
wózek transportowy

jest to środek transportu jezdniowego lub szynowego o ruchu przerywanym i ograniczonym zasięgu, służący do przemieszczania poziomego i pionowego ładunków pojedynczych bądź łączony w jednostki ładunkowe oraz materiałów sypkich umieszczonych w odpowiednich pojemnikach

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

wyciskanie
wyciskanie

rodzaj obróbki plastycznejobróbka plastycznaobróbki plastycznej metali. Materiał pod naciskiem stempla wypływa przez otwór lub otwory w narzędziu (matrycymatrycamatrycy) albo przez szczeliny utworzone przez narzędzia

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

wymiarowanie
wymiarowanie

jest to podawanie wymiarów przedmiotów na rysunkach technicznych za pomocą linii, liczb i znaków wymiarowych

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

wytłoczka
wytłoczka

powstaje po przekształceniu na przykład kawałka blachy podczas operacji wytłaczania

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”

wyżarzanie
wyżarzanie

proces polegający na nagrzewaniu odlewu do określonej temperatury, a następnie przetrzymaniu w tej temperaturze i powolnym chłodzeniu. Wyżarzanie służy do przybliżenia stanu materiału do stanu równowagi. Wyróżniamy:

  • Wyżarzanie homogenizujące: polegające na nagrzaniu materiału do 0,9 - 0,95 temperatury topnienia (poniżej temperatury solidustemperatura solidustemperatury solidus), wygrzaniu w tej temperaturze i chłodzeniu. Proces ten ma na celu ujednorodzenie składu chemicznego (przeciwdziałanie segregacji),

  • Wyżarzanie normalizujące (normalizacja): polegające na nagrzewaniu odlewu do temperatury 30 - 50Indeks górny oC powyżej temperatury Ac3, wygrzaniu go w tej temperaturze, a następnie chłodzeniu go w powietrzu. Normalizacja ma na celu rozdrobnienie oraz ujednolicenie struktury, dzięki czemu usuwane są napięcia wewnętrzne oraz podnosi się wytrzymałość odlewu,

  • Wyżarzanie stabilizujące (stabilizowanie): polegające na nagrzaniu odlewu do 100 - 150Indeks górny oC i przetrzymaniu go w tej temperaturze przez kilkadziesiąt minut. Prowadzi ono do neutralizacji naprężeń wewnętrznych bez zmiany wymiarów odlewu,

  • Wyżarzanie zupełne: polegające na nagrzewaniu odlewu do temperatury 30 - 50Indeks górny oC powyżej temperatury Ac3, wygrzaniu go w tej temperaturze i powolnym chłodzeniu. Celem tego procesu jest neutralizacja naprężeń wewnętrznych materiału, poprawa obrabialności oraz ciągliwości, zmniejszenie twardości oraz uzyskanie struktury zbliżonej do równowagowej,

  • Wyżarzanie niezupełne: polegające na nagrzaniu odlewu do temperatury między temperaturami Ac1 - Ac3, wygrzaniu go w tej temperaturze, a następnie powolnym chłodzeniu. Celem wyżarzania jest uzyskanie struktury zbliżonej do równowagowej, usunięcie naprężeń wewnętrznych, polepszenie obrabialności, zmniejszenie twardości materiału z jednoczesnym poprawieniem ciągliwości, jeżeli w materiale wyjściowym występowały wydzielenia ferrytu (stal podeutektoidalna) lub cementytu wtórnego (stal nadeutektoidalna) o poprawnej postaci,

  • Wyżarzanie sferoidyzujące (zmiękczanie): polegające na nagrzaniu odlewu do temperatury około temperatury Ac1, wygrzaniu go w tej temperaturze i powolnym chłodzeniu do 600Indeks górny oC (potem chłodzenie może być wykonane w dowolny sposób). Celem tego procesu jest otrzymanie sferoidalnego kształtu wydzieleń cementytu co powoduje zmniejszenie twardości, poprawę skrawalności oraz podatności na odkształcenia podczas obróbki plastycznej na zimno,

  • Wyżarzanie rekrystalizujące (rekrystalizacja): polegające na nagrzaniu odlewu po obróbce plastycznej na zimno do temperatury powyżej temperatury rekrystalizacji, wygrzaniu go w tej temperaturze i chłodzeniu go z dowolną szybkością. Ten typ obróbki cieplnej stosuje się w celu zmniejszenia twardości, zwiększenia ciągliwości oraz neutralizacji umocnień zgniotowych,

  • Wyżarzanie odprężające: Proces polega na podgrzaniu odlewu do temperatury powyżej temperatury Ac1, przetrzymaniu go w tej temperaturze oraz powolnym chłodzeniu. Ma on na celu neutralizację naprężeń spawalniczych, odlewniczych i cieplnych materiału

Wizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”DRouTALQEWizualizacja 3D „Wizualizacja w 3D maszyn i urządzeń do prowadzenia procesów metalurgicznych”

zasady doboru półfabrykatów
zasady doboru półfabrykatów

na etapie konstruowania wyrobu powinno się uwzględnić przyszłą technologię jego wytwarzania. Tani półfabrykat będzie “mało” dokładny. Oznaczać to będzie konieczność wykonania wielu operacji związanych z obróbką, usuwania większej ilości materiału, co przełoży się na dłuższy czas realizacji procesu oraz wyższe koszty. Takie rozwiązanie nadaje się dla produkcji jednostkowej i małoseryjnej. W przypadku drogiego półfabrykatu, będzie on dokładnie wykonany. Swoim kształtem i wymiarami nie będzie wiele odbiegał od gotowego wyrobu. W ten sposób obróbka będzie niewielka, jej koszt niższy a czas realizacji krótszy. Takie rozwiązanie jest charakterystyczne dla produkcji wielkoseryjnej i masowej. W takim procesie koszty powinny szybko się zwrócić

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

zasady zapisu grup żeliw
zasady zapisu grup żeliw

EN‑GJL to żeliwo szareżeliwo szareżeliwo szare, EN‑GJS to żeliwo sferoidalne; G symbolizuje materiał odlewany, J – żeliwo. Kolejna litera określa postać grafitu: S – grafit kulkowy, L – płatkowy

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

żeliwo białe
żeliwo białe

żeliwo, w którym węgiel występuje w postaci kruchego cementytu. Nazwa jego pochodzi od faktu, iż jego przełom ma jasnoszary kolor. Uznawane za żeliwo niższej jakości, jest mniej ciągliwe, gorzej obrabialne, charakteryzuje się nie najlepszą lejnością i posiada większy skurcz odlewniczy (do 2,0%) niż żeliwo szareżeliwo szareżeliwo szare. Jest to żeliwo kruche i nieobrabialne, nie nadaje się na części konstrukcyjne. Jest materiałem wyjściowym do otrzymywania żeliwa ciągliwegożeliwo ciągliweżeliwa ciągliwego

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

żeliwo ciągliwe
żeliwo ciągliwe

żeliwo otrzymane w wyniku długotrwałego wyżarzaniawyżarzaniewyżarzania żeliwa białegożeliwo białeżeliwa białego (wyżarzanie grafityzujące). Grafit powstaje dopiero podczas wyżarzania grafityzującego. Jest to tak zwana grafityzacja wtórna, czyli rozpad powstałego już cementytu. Wydzielenia węgla w postaci grafitu kłaczkowego (węgla żarzenia) są skupione, w niewielkim stopniu wpływają na osłabienie użytecznego przekrojuprzekrójprzekroju materiału i nie wywołują dużej koncentracji naprężeń. Żeliwo takie posiada bardzo dobre własności wytrzymałościowe, porównywalne do żeliwa sferoidalnego i stali

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

żeliwo sferiodalne
żeliwo sferiodalne

stop żelaza z węglem z grupy żeliw, powstający w wyniku krzepnięcia stopionego wsadu z wydzieleniami węgla o kształcie zbliżonym do kuli. Uzyskuje się je w wyniku sferoidyzowania i następnie modyfikowania ciekłego stopu o małej zawartości siarki, które bez dodatków dałoby żeliwo szareżeliwo szareżeliwo szare. Jako sferoidyzatorów używa się cer lub stopy żelazo‑krzem‑magnez, natomiast do modyfikacji wykorzystuje się żelazokrzem. W wyniku tego zabiegu grafit występuje w tych żeliwach w postaci kulistej. Skupienia te mogą występować w osnowie perlitu, ferrytu lub mieszanej, ferrytyczno‑perlitycznej. Ma dobre własności wytrzymałościowe i ślizgowe. Może ulegać odkształceniu bez uszkodzeń, jest odporne na ściskanie i zginanie oraz na wysokie ciśnienia. Znalazło zastosowanie do wyrobu wałów korbowych, pierścieni tłoków, łożysk, kół zębatych, elementów obrabiarek, maszyn rolniczych, hydraulicznych, turbin wodnych i innych

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

Interaktywne materiały sprawdzająceDJfCbIUs4Interaktywne materiały sprawdzające

żeliwo szare
żeliwo szare

żeliwo, w którym węgiel występuje w postaci grafitu. Nazwa jego pochodzi od faktu, iż jego przełom ma szary kolor. Uznawane za żeliwo wyższej jakości, jest bardziej ciągliwe, łatwiej obrabialne, charakteryzuje się dobrą lejnością i posiada mniejszy skurcz odlewniczy – (rzędu 1,0%), niż żeliwo białeżeliwo białeżeliwo białe. Wytwarza się z niego odlewy korpusów, obudów, bloków pomp, sprężarek i silników

Gra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”D1FbtCMBmGra edukacyjna „Projektowanie części maszyn i urządzeń”

żuraw
żuraw

stanowią pod względem częstotliwości zastosowania drugą po suwnicachsuwnicasuwnicach grupę dźwignicdźwignicadźwignic. Obsługują one przestrzeń w kształcie walca o wysokości równej podnoszenia promienia, czyli równej wysięgowi

Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”DMTcoNXc7Atlas interaktywny „Narzędzia pomocnicze do prowadzenia procesów metalurgicznych”

żużel
żużel

żużel naturalny zawiera związki wydzielające się z ciekłego metalu. Pochodzą one z zanieczyszczeń niemetalicznych wsadu, reakcji chemicznych, procesów fizycznych powiązanych z rafinacjąrafinacjarafinacją, a także reakcjami między stopem, żużlem oraz wyłożeniem pieca. Żużle syntetyczne - mają zastosowanie w celu inicjacji procesów rafinacyjnych, wykorzystuje się je także w celu odizolowania ciekłego metalu od wpływu warunków atmosferycznych

Atlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”D11PiMWgwAtlas interaktywny „Maszyny i urządzenia do prowadzenia procesów metalurgicznych”