Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Poezja i banalne zło. Tadeusz Różewicz Nożyk profesora

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przeanalizuje trzecią część poematu Nożyk profesora Tadeusza Różewicza, zatytułowaną Cienie;

• pozna cechy charakterystycznego wiersza Różewiczowskiego;

• zinterpretuje konteksty zawarte w poemacie Różewicza.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Poezja i banalne zło. Tadeusz Różewicz Nożyk profesora”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstami w sekcjach „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Chętne osoby omawiają informacje, z którymi zapoznały się przed lekcją. W ten sposób wprowadzamy uczniów w świat poezji Tadeusza Różewicza.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Nauczyciel poleca, aby wybrany uczeń przeczytał polecenia 1 i 2 z sekcji „Film”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na grupy i opracowali odpowiedzi do poleceń. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

2. Dyskusja. Uczniowie odliczają do dwóch, dzieląc się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą dyskutować i wykorzystają do tego metodę akwarium. Nauczyciel wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas.
   Pierwsza drużyna siada w kręgu i prowadzi rozmowę na temat: Jakie konteksty zawarte są w poemacie Różewicza? Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy.
   Po upływie wyznaczonego czasu następuje zamiana ról. Na zakończenie wybrane osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia.

3. Nauczyciel głośno odtwarza audiobook. Uczniowie w parach:
   - wyjaśniają, w jaki sposób fakt, że relacja z obozu jest zapośredniczona, wpływa na jej przedstawienie w utworze,
   - omawiają, z czego wynika zestawienie relacji z obozu koncentracyjnego z rozmową o śniadaniu.
   Indywidualnie natomiast wykonują ćwiczenia 1 i 2 z tej sekcji.

1. Uczniowie słuchają nagrania i uzupełniają mapę myśli ilustrującą cechy odbiorcy i poematu w Nożyku profesora swoimi przykładami.

Praca domowa:

1. W jaki sposób sztuka jest odpowiedzialna za odbiorcę? Na podstawie informacji z lekcji stwórz notatkę dotyczącą tego, jak poeta dba o historię, wspomnienia i doświadczenia człowieka.

Materiały pomocnicze:

• Aleksandra Ubertowska, Przepisywanie zagłady: Shoah o późnych poematach Tadeusza Różewicza, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 2004, nr 95/2.

• Marcin Jaworski, Przeszłość, przyjaźń. Dwie glosy do poematu „Nożyk profesora” Tadeusza Różewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2013, nr 22 (42).

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.