Zbiór tych wszystkich liczb rzeczywistych, dla których wzór funkcji ma sens liczbowy nazywamy dziedziną funkcji.
Przyjmujemy domyślnie, że jeżeli w zadaniu pojawi się tylko wzór funkcji, to funkcja określona jest w całej swojej dziedzinie.
Przykład 1
Wyznacz dziedzinę funkcji .
R1JW7ODwIbMJh1
Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, co zapisujemy: .
Przykład 2
Wyznacz dziedzinę funkcji .
RIwcV0nyOXgnt1
Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, co zapisujemy: .
Przykład 3
Wyznacz dziedzinę funkcji .
R1F68D6AKopgr1
Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, co zapisujemy: .
Przykład 4
Wyznacz dziedzinę funkcji
R186YmPiDFh231
Dzielenie przez zero jest niewykonalne, zatem . Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych różnych od , co zapisujemy: .
Przykład 5
Wyznacz dziedzinę funkcji
R1Bfa1UHrSGsl1
Pierwiastek kwadratowy określony jest dla liczb nieujemnych, zatem . Dziedziną funkcji jest zbiór , co zapisujemy: .
Przykład 6
Wyznacz dziedzinę funkcji .
RvS784a3NPc2F1
Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, co zapisujemy: .
Przykład 7
Wyznacz dziedzinę funkcji .
RTPxLzOjD3uxS1
Dziedziną funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, co zapisujemy: .
A
Ćwiczenie 1
Sprawdź, czy podana liczba należy do dziedziny funkcji .
RRPbHsYjf9IRZ
We wzorze funkcji występuje wyrażenie wymierne, które ma sens liczbowy, gdy , czyli dla .
A
Ćwiczenie 2
Sprawdź, czy podana liczba należy do dziedziny funkcji .
REzwf1M6f7Mif
Ponieważ dla dowolnego , to , czyli wyrażenie w mianowniku jest dodatnie dla dowolnego rzeczywistego. Wobec tego dziedziną danej funkcji jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych.
A
Ćwiczenie 3
Sprawdź, czy podana liczba należy do dziedziny funkcji .
RbvSD3Qhakos4
We wzorze funkcji występuje pierwiastek, zatem wyrażenie musi być nieujemne. Stąd dziedziną danej funkcji jest przedział .
A
Ćwiczenie 4
Wyznacz dziedzinę funkcji .
We wzorze występuje wyrażenie wymierne, więc jego mianownik musi być różny od zera. A zatem dziedziną funkcji jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych różnych od, co zapisujemy symbolicznie: lub .
A
Ćwiczenie 5
Wyznacz dziedzinę funkcji .
We wzorze funkcji występuje pierwiastek, a zatem wyrażenie pod pierwiastkiem musi być nieujemne. Wobec tego . Wynika z tego, że dziedziną funkcji jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych nie mniejszych od .
B
Ćwiczenie 6
Wyznacz dziedzinę funkcji .
We wzorze funkcji występuje wyrażenie wymierne, więc jego mianownik musi być różny od zera. Wobec tego każdy z czynników tego iloczynu musi byc różny od zera. Stąd i , czyli i Wynika z tego, że dziedziną funkcji jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych różnych od i od .
B
Ćwiczenie 7
Znajdź dziedzinę funkcji .
We wzorze funkcji występuje wyrażenie wymierne, skąd wniosek, że jego mianownik musi być różny od zera. Ponieważ , to każdy z czynników tego iloczynu musi być różny od zera. Stąd i . A zatem dziedziną funkcji jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych różnych od i od .
B
Ćwiczenie 8
Wyznacz dziedzinę funkcji .
We wzorze funkcji występuje wyrażenie wymierne, w którego mianowniku zapisany jest pierwiastek. Wynika z tego, że wyrażenie pod pierwiastkiem musi być nieujemne i jednocześnie wartość tego pierwiastka musi być różna od . Stąd i , czyli i , i , a zatem . Dziedziną funkcji jest wobec tego przedział . Warto przy okazji podkreślić, że jeżeli mianownik wyrażenia wymiernego jest zapisany w postaci pierwiastka kwadratowego, to liczba pod pierwiastkiem musi być dodatnia.
B
Ćwiczenie 9
Ustal dziedzinę funkcji .
We wzorze funkcji występują pierwiastek i wyrażenie wymierne. Wobec tego funkcja jest określona dla tych , które spełniają układ warunków i czyli i . Do dziedziny funkcji należą wobec tego wszystkie liczby rzeczywiste należące do przedziału lub do przedziału .
C
Ćwiczenie 10
Bok kwadratu ma długość . Punkt leży na boku , przy czym długość odcinka jest równa . Punkt leży na boku i . Zapisz pole trójkąta jako funkcję . Ustal dziedzinę tej funkcji.
,
Zauważmy, że pole kwadratu jest równe i jest równe sumie pól trójkątów: , , i . Pole trójkąta zapiszemy jako różnicę pola kwadratu oraz sumy pól trójkątów , i . Trójkąt jest prostokątny, jego przyprostokątne mają długość , czyli jego pole jest równe . Trójkąty i przystającymi trójkątami prostokątnymi, w których długości przyprostokątnych są równe i . Wobec tego każdy z tych trójkątów ma pole , a zatem
Ponieważ długość odcinka nie przekracza , to dziedziną funkcji jest przedział .