Galeria zdjęć interaktywnych
Na podstawie grafiki multimedialnej wyjaśnij, w czym przejawia się stylizacja powieści Imię róży na opowieść średniowiecznego kronikarza.
Na podstawie opisu grafiki multimedialnej wyjaśnij, w czym przejawia się stylizacja powieści Imię róży na opowieść średniowiecznego kronikarza.
Po zapoznaniu się z prezentacją określ i wyjaśnij – inną niż kryminalna – problematykę utworu i filmu Imię róży.
William Girometti, Imię róży, 1982, 2. {audio}Stylizując Imię róży na historię spisaną przez średniowiecznego kronikarza, Eco dodaje jej wiarygodności i przekonuje czytelnika o prawdziwości zawartych w niej treści. Jednocześnie jawnie dystansuje się do tej opowieści i zdaje się to samo sugerować czytelnikowi. We wstępie bowiem powołuje się na co najmniej kilku poprzedników, którzy kolejno tłumaczyli wspomnienia Adsa, zapewne ubarwiając je przy tym i dowolnie w nie ingerując. Stawia to pod znakiem zapytania wiarygodność pisemnego przekazu sprzed wieków, który nigdy nie jest w pełni obiektywny. Fotografia przedstawia zimowy, górski pejzaż. Na szczycie góry porośniętej drzewami stoi okazały budynek klasztoru. Jest to wielopiętrowa budowla z dachami pokrytymi śniegiem. Nad budynkiem unosi się mgła. 2CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.com
Włoskie opactwo Sacra di San Michele, znane książki Umberto Eco Imię róży, 3. {audio}Autor pisze nawet: „Właściwie niewiele powodów przemawia za publikowaniem włoskiego przekładu z neogotyckiej wersji francuskiej, sporządzonej na podstawie siedemnastowiecznego łacińskiego wydania – dzieła, które napisane zostało po łacinie przez niemieckiego mnicha pod koniec czternastego wieku”. Ilustracja przedstawia portret mężczyzny w sile wieku. Postać ukazuje lewy półprofil. Jego głowa jest okryta czarną czapką. Mężczyzna ma lekko zmarszczone czoło. Jego brwi są ciemne. Postać patrzy przed siebie. Ma opadające powieki, prosty nos i wąskie usta z opadającymi kącikami. Mężczyzna jest ubrany w ciemną togę. Postać trzyma otwartą książkę. 2domena publiczna
Jan Polak, Portret benedyktyńskiego mnicha, 1484, 4. {audio}Eco jest zwolennikiem teorii „dzieła otwartego”, czyli takiego, które przez swoją wieloznaczność i liczne niedopowiedzenia skłania czytelnika do własnej interpretacji. Tak też jest z Imieniem róży – autor nie stara się niczego ułatwiać odbiorcy. Już sam tajemniczy tytuł otwiera wiele możliwości odczytań. W filmie w zasadzie widz nie dostaje żadnej wskazówki – tytuł ten odnoszony jest więc przeważnie do nieznanego imienia dziewczyny, w której zakochuje się młody Adso. Powieść natomiast kończą słowa: "stat rosa pristina nomine, nomina nuda tenemus" (pol. "dawna róża pozostała tylko z nazwy, same nazwy nam jedynie zostały"). Jest to cytat z utworu XII‑wiecznego benedyktyna Bernarda Morliacensjusza, nawiązujący do motywu ubi sunt (pol. "gdzie są [ci, którzy byli przed nami]"; jest to zwrot używany do wyrażenia tęsknoty za minionymi czasami). Fotografia przedstawia okazały budynek klasztorny ukazany z perspektywy z lotu ptaka. Po lewej stronie ukazana jest bryła świątyni. Ma wąskie, witrażowe okna i dwie wysokie wieże. Pozostałe budynki kompleksu mają cztery kondygnacje i dwuspadowe dachy. W oddali ukazane są miejskie zabudowania. 4CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Opactwo San Gallo, którego biblioteka zainspirowała Eco, 5. {audio}Nie ulega wątpliwości, że zarówno film, jak i książka to także opowieść inicjacyjna młodego Adsa z Melku. Nie tylko dlatego, że jest on nowicjuszem uczącym się dopiero reguł zakonnego życia, że chłonie cenną wiedzę od swojego mistrza i doświadcza w benedyktyńskim opactwie przedziwnych zdarzeń. Także dlatego, że właśnie wtedy przeżywa pierwsze (i jedyne w ciągu długiego życia, jak wspomina po latach) zauroczenie kobietą i poznaje w jej ramionach smak zmysłowej miłości. Fotografia przedstawia wąskie okno. Nad oknem znajduje się niewielka rozeta. Okno jest umieszczone w głębokiej wnęce. Wewnątrz tej wnęki znajdują się dwa siedziska. Do wnęki wiodą schody. 6CC BY 3.0, commons.wikimedia.org
Wnętrze zamku Castel del Monte, który był inspiracją dla powstania filmowego zamku, 6. {audio}W powieści Adso wyznaje: „Nie znałem i nie poznałem nigdy imienia jedynej miłości ziemskiej mojego życia. Historia opowiedziana przez starego mnicha dotyczy przede wszystkim doniosłych wydarzeń, których był świadkiem lub o których słyszał we wczesnej młodości, ale także tych najbardziej intymnych przeżyć, związanych z uczuciem do pięknej nieznajomej dziewczyny”. W końcowej scenie filmu widzimy, jak Adso, pomimo targających nim emocji, pozostawia ukochaną u stóp opactwa i odjeżdża w dal za swym mistrzem. Wkrótce po opuszczeniu zakonu benedyktynów ich drogi się rozchodzą, jednak z perspektywy lat widać wyraźnie, że wspólna wędrówka i mądre rady, chętnie udzielane uczniowi przez nauczyciela, pozostały w sercu bystrego Adsa już na zawsze. Fotografia przedstawia okazały budynek opactwa ukazany z perspektywy z lotu ptaka. Kompleks budynków otoczony jest krzewami i ulistnionymi drzewami. Są to budynki czterokondygnacyjne lub dwukondygnacyjne z dwuspadowymi dachami. Okna budynków są niewielkie. 6CC BY-SA 2.5, commons.wikimedia.org
Opactwo Eberbach w Eltville am Rhein w Hesji (Niemcy), gdzie nakręcono część filmu
Słownik
(gr. semeion – znak) – teoria badająca wpływ znaków na porozumiewanie się ludzi; dział w językoznawstwie, w którym głównym przedmiotem zainteresowań jest znak
(łac. criminalis < łac. crimen) – jedna z głównych odmian współczesnej powieści popularnej; jej podstawową cechą jest wyraziście zarysowana, spójna i dynamiczna akcja, rozwijająca się w porządku poszukiwań, które prowadzą do ustalenia, kto jest sprawcą przestępstwa; powieść kryminalna ukształtowała się w XIX w., co pozostaje w związku m.in. z rozwojem prasy, która zwiększyła zapotrzebowanie na powieść o charakterze rozrywkowym; W XX w. p.k. stała się jedną z ważniejszych form literackich kultury masowej i zaczęła oddziaływać także na inne środki przekazu, zwłaszcza na film
gatunek filmowy, który podobnie jak horror, ma wywołać u widza poczucie niepewności czy nawet strach; występuje tu jednak mniej przemocy, a osią filmu są tajemnicze, niezrozumiałe wydarzenia, niekiedy też zawiłe intrygi; główny bohater staje w walce o najwyższe dobra, często o własne życie; za pioniera i zarazem najważniejszego twórcę thrillerów uznaje się Alfreda Hitchcocka
(łac.) – gdzie są; skrót pytania retorycznego Ubi sunt qui ante nos fuerunt? (Gdzie są ci, którzy byli przed nami?); często używany w poezji średniowiecznej motyw przemijania i tęsknoty za przeszłością