R1ZFFfNRU5uN81

4_47_jak_mierzymy_lead

1. Pogoda i jej składniki

PogodąpogodaPogodą nazywamy stan atmosfery występujący w danej chwili na danym obszarze. Wraz z upływem czasu można obserwować ciągłe zmiany pogody. Jej stan określa wiele składników wymienionych poniżej.

• Temperatura powietrza podawana jest w stopniach Celsjusza (°C).

• Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w powietrzu. Jej wartość podaje się w procentach (%). Wilgotność powietrza rośnie przed deszczem lub po nim, a maleje podczas słonecznych i suchych dni. Jeśli wilgotność wynosi 100%, to dalsze zwiększanie ilości pary wodnej prowadzi do jej skraplania.

• Ciśnienie atmosferyczne mierzone jest barometrem; jego wartości podaje się najczęściej w hektopaskalach (hPa).

• Wiatr to czynnik, do opisu którego podaje się dwa elementy: kierunek i prędkość wyrażoną w metrach na sekundę lub kilometrach na godzinę.

• Opady atmosferyczne określa się, podając ich rodzaj i wielkość w milimetrach.

• Zachmurzenie określa się na podstawie stopnia pokrycia nieba przez chmury i określa w skali od 0 do 8. Obserwuje się także typy chmur i kolejność ich pojawiania się.

• Usłonecznienie to czas, przez jaki na określone miejsce padają promienie słoneczne. Podaje się je w godzinach. Usłonecznienie jest mniejsze zimą, a większe latem.

Zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze badają meteorolodzy. Robią to na podstawie obserwacji prowadzonych w stacjach meteorologicznych. Stacje takie wyposażone są w różnego rodzaju aparaturę, która mierzy wymienione powyżej składniki pogody. W Polsce wszystkie zebrane dane pogodowe trafiają do Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (czyli IMGW). Tamsynoptycysynoptyksynoptycyprzygotowują prognozy pogody, czyli przewidywania jej stanu na określony czas. Informacje te umieszcza się na specjalnych mapach pogody, które są prezentowane w telewizji, stacjach radiowych, gazetach i Internecie. Dzięki nim wiadomo na przykład, czy danego dnia mamy się spodziewać burzy i silnych wiatrów, czy może pięknej, słonecznej pogody. W celu przygotowania prognozy synoptycy muszą badać pogodę na obszarze znacznie większym niż tylko teren naszego kraju. Niestety, pogoda ciągle się zmienia, w związku z tym prognoza krótkoterminowa (np. dwudniowa) sprawdza się czasami z dokładnością co do godziny, ale długoterminowa (np. na 4–5 dni) może odbiegać od rzeczywistości.

RRNTYANKeEUJr1

Zdjęcie przedstawia balon meteorologiczny. Niewielki balon ma kształt kuli o średnicy około dwóch metrów. Pod balonem podwieszona jest skrzynka z przyrządami służącymi do pomiaru składników pogody.

RJ6qxKzCHvq9i1

Ilustracja przedstawia mapę pogodową Polski. Na powierzchni mapy znajdują się symbole w formie piktogramów. Obrazki niebieskiej chmury wskazują zachmurzenie, obrazy niebieskiej chmury z kroplami poniżej to pogoda deszczowa, symbole białych śnieżynek to opad śniegu. Na mapie są również liczby podające wysokość temperatury w skali Celsjusza. Niebieskie małe strzałki wskazują grotem kierunek wiatru. Obok strzałek liczba wskazuje prędkość wiatru w metrach na sekundę. Na mapie podane są nazwy większych miast.

R16pltMlkBjIy1

Mapa ciśnienia

RxEvOYgH2JJw11

Mapa temperatury, pogody i opadów, podpis

RmSx3YGw9vPbv1

Mapa wilgotności

2. Ogródek meteorologiczny

Pomiary wszystkich składników pogody powinny być prowadzone w wyznaczonym miejscu i o tej samej, ustalonej godzinie, a działania urządzeń pomiarowych nie powinno zakłócić na przykład nadmierne oświetlenie. Dlatego przyrządy służące obserwacji pogody umieszcza się w specjalnych ogródkach meteorologicznych. W takim ogródku powinno się znaleźć następujące wyposażenie:

• kilka termometrów (do uzyskania dużej dokładności pomiaru) – do mierzenia minimalnej i maksymalnej temperatury powietrza oraz temperatury gruntu;

• higrometrhigrometrhigrometr – do pomiaru wilgotności powietrza;

• barometr – do wyznaczania wartości ciśnienia atmosferycznego;

• wiatromierz – wskazuje on zarówno kierunek, jak i prędkość wiatru;

• deszczomierzdeszczomierzdeszczomierz – zbierający wodę pochodzącą z opadów i mierzący jej ilość.

Termometry i higrometry umieszcza się w klatce meteorologicznej w celu oddzielenia ich od wpływu czynników zewnętrznych, które zakłócają pracę urządzeń pomiarowych, np. działania promieni słonecznych. Na pewno znasz pojęcia „temperatura w cieniu” albo „temperatura na słońcu”. Aby pomiar powietrza był dokładny, nie może zostać zakłócony przez nadmierne usłonecznienie – Słońce nagrzałoby powietrze, co zaowocowałoby błędnym pomiarem.

Rg1V9F4w0u7mS1

Zdjęcie przedstawia ogródek meteorologiczny. Ogródek otoczony jest płotkiem z siatki. Wewnątrz ogródka znajdują się przyrządy meteorologiczne, w tym klatka meteorologiczna w kształcie drewnianego pudełka. Wewnątrz klatki znajdują się przyrządy pomiarowe. Na terenie ogródka widoczne są wiatromierz na wysokim słupie oraz deszczomierz.

RkVfr43TGqTIi1

Zdjęcie przedstawia przyrząd mierniczy zwany higrometrem. Przyrząd ma kształt okrągłej tarczy zegara. Wokół tarczy znajduje się skala liczbowa od zera do stu. Skala liczbowa wskazuje wartość wilgotności w procentach. W centrum znajduje się wskazówka, która obracając się wskazuje wilgotność na skali. W dolnej części znajduje się mała skala liczbowa termometru. Mała wskazówka obraca sie i wskazuje wysokość temperatury w skali Celsjusza.

Rezzi2GaX4Hlg1

Zdjęcie przedstawia deszczomierz. Jest to szklane lub metalowe naczynie w kształcie walca. W naczyniu zbiera się woda opadowa.

Ciekawostka

Nie wszystkie zjawiska atmosferyczne da się przewidzieć z dużym wyprzedzeniem. Na przykład wiadomo, że trąby powietrzne powstają w określonych warunkach, ale dokładne przewidzenie, kiedy się pojawią, jest bardzo trudne.

R1CybajPwaWUL1

Zdjęcie przedstawia skutki przejścia trąby powietrznej nad terenem zalesionym. Od lewej strony do prawej górnej części zdjęcia przebiega szeroki pas powalonych drzew. Po obu stronach pasa znajduje się nienaruszony las.

3. Mapa synoptyczna

Kiedy meteorolodzy i synoptycy zbiorą wszystkie dane z pomiarów na stacjach meteorologicznych, muszą je nanieść na mapy, by ocenić stan pogody i przewidzieć ją na dalsze dni. Tak powstaje mapa synoptycznamapa synoptycznamapa synoptyczna, która służy przedstawieniu sytuacji pogodowej nad danym obszarem i w danym czasie. W celu uproszczenia informacji, a także by znaki były czytelne dla ludzi z różnych krajów, wszystkie zjawiska przedstawia się w postaci umownych znaków synoptycznych. Znaki te, podobnie jak znane nam już znaki kartograficzne, ułatwiają rozpoznanie stanu pogody i jej prognozę na najbliższy czas.

R1C0kFqydaXnj1

Ilustracje prezentują symbole znaków synoptycznych. Znaki to piktogramy odnoszące się zjawisk meterologicznych. Mała zielona gwiazdka to śnieg, zielona kropka to deszcz ciągły, skrzyżowane czerwone strzałki wskazują zawieje lub zamiecie. Znaki wskazujące wielkość zachmurzenia i prędkość wiatru. Na przykład okrąg to niebo bezchmurne, okrąg ze znakiem iks wewnątrz to niebo niewidoczne, falista linia to wiatr zmienny, dwie krótkie poziome równoległe linie to zamglenie, czarna kropka wewnątrz nawiasów okrągłych to daleki deszcz.

RUKCrhX2Qzkl51

Zdjęcie przedstawia mapę pogody stosowaną w urządzeniach mobilnych lub na stronach internetu. Na ekranie wyświetlacza dni tygodnia wypisane od góry w dół w jednej kolumnie. Na prawo, obok nazwy dnia, znajdują się symbole ułożone poziomo. Pierwszy symbol wskazuje pogodę. Biała chmura to dzień pochmurny a słońce to słoneczny dzień. Dwa następne symbole to temperatura maksymalna i minimalna w ciągu dnia. Ostatni symbol na prawo to strzałki wskazujące kierunek wiatru.

4. Naturalne oznaki pogody

Ludzie od tysięcy lat próbowali określać pogodę, przynajmniej tę na następny dzień. Spostrzegli, że rośliny i zwierzęta często odczuwają drobne zmiany pogody, których oni nie zauważają. Obserwując przyrodę, można uzyskać wiele cennych informacji o tym, jak zmieni się pogoda. Na przykład zwierzęta gospodarskie przed burzą stają się niespokojne. Natomiast jaskółki przed deszczem zaczynają latać nisko nad ziemią, gdyż na większych wysokościach nie ma wtedy owadów.

Obserwując przyrodę, można w pewnym stopniu przewidzieć pogodę na najbliższe godziny

RHPHcMYrNT6Zy1

[testowy tekst alternatywny]

R1PGkJAAp3Vsh1

Jerzyk

R11LbmhHRmDXh1

Jaskółka

RBkoc1l2CqGUT1

Czerwone niebo o zachodzie słońca

RBdUAooxqVtu01

Nastroszony wróbel

Podsumowanie

• Pogoda jest stanem atmosfery w danej chwili na określonym obszarze.

• Składniki pogody to zachmurzenie, usłonecznienie, wilgotność powietrza, temperatura powietrza, opady, wiatr i ciśnienie.

• Prognoza pogody powinna opierać się na analizie wszystkich jej składników.

• Pomiarami i obserwacjami pogody zajmują się stacje meteorologiczne.

• Na mapie pogody zaznaczona jest pogoda dla danego obszaru na określony czas.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Ciśnienie atmosferyczneitogiwzeXvCiśnienie atmosferyczne
Skąd się bierze wiatr?iliUbxaTzqSkąd się bierze wiatr?
Jak działa termometr?iGm4gkMde2Jak działa termometr?
Dlaczego latem nie pada śnieg?i5XPYFqilyDlaczego latem nie pada śnieg?
ChmuryiVCljsMdwyChmury

Słowniczek

Zadania