R1GTK8YszhA58

Ilustracja przedstawia dwie fotografie. Z lewej znajduje się zbliżenie na kwiat z perspektywy z lotu ptaka, w kompozycji symetryczne. Z prawej - znajduje się fotografia pejzażu: skalne wybrzeże morskie w kompozycji asymetrycznej.

Spis treści

1. Co to jest symetria?

2. Kompozycja symetryczna

3. Kompozycja asymetryczna

4. Już wiesz

5. Potrafisz

6. Słownik

Co to jest symetria?

RAQZNCBCAAM4V1

Ilustracja przedstawia motyla, który jest przykładem symetrycznej formy. Przeprowadzając oś symetrii wzdłuż odwłoka motyla - jego podwójne skrzydła są takie same po jednej i po drugiej stronie.

SymetriasymetriaSymetria to podzielność przedmiotu na odpowiadające sobie, jednakowe lub podobne części, będące swoim lustrzanym odbiciem (symetria może być osiowa: jednoosiowa lub wieloosiowa).

Symetrię możemy spotkać właściwie wszędzie - na przykład w przyrodzie.

R1F6AV4JRN1D4

Zdjęcie pokazuje przekrój pomarańczy. To niemal regularne koło podzielone na wiele małych wycinków, zbiegających się w środku. Ten obrazek, to przykład elementu, który ma symetryczną budowę.

wróć do spisu treści

Kompozycja symetryczna

W kompozycji symetrycznejkompozycja symetrycznakompozycji symetrycznej oś symetriioś symetriioś symetrii tworzy lustrzane obrazy podzielonych nią stron.

Ilustruje to również fotografia pejzażu poniżej: linia symetrii przebiega poziomo brzegiem jeziora, a zamek, otaczająca go roślinność oraz wzgórza odbijają się w tafli wody jak w lustrze.

RD8ES93GZJ9BO

Zdjęcie przedstawia ruiny zamku nad brzegiem jeziora oraz pasma gór w tle. W tafli jeziora wiernie odbija się górna część pejzażu i zamek. Góry porośnięte są zieloną roślinnością. Niektóre pasma oświetlone są promieniami słonecznymi. Pierwszy plan jest wyraźny, natomiast góry w tle tracą na ostrości.

W powtórzonych portretach Marilyn Monroe [czytaj merlin monrou] widać zarówno osie, jak i środek symetrii. Cztery obrazy są takie same pod względem wielkości i szczegółów, różnią się jedynie kolorem.
Wiele wersji tego obrazu namalował Andy Warhol [czytaj: endi łoroł]

RB4KVXE3POZBG

Ilustracja przedstawia obraz „Marilyn Monroe”, autorstwa Andy Warhola. Wykonane techniką serigrafii na płótnie dzieło ukazuje zmultiplikowany portret Marilyn Monroe. Kompozycja podzielona jest na cztery równe części. W każdej z nich znajduje się to samo ujęcie artystki, ukazane jednak w innych, nakładanych płasko kolorach. Najbardziej wyrazisty jest portret umieszczony u góry po lewej stronie. Cienie namalowane są czarną farbą, włosy są żółte natomiast powieki i tło jaskrawo‑różowe. Jedynie karnacja ma stonowany, cielisto‑różowy kolor. Obok, po prawej stronie znajduje się portret o zielonych cieniach, pomarańczowych włosach, jasnoróżowych powiekach i tle, oraz błękitnej twarzy. W lewej dolnej partii obrazu ukazany jest wizerunek o fioletowych cieniach, cytrynowożółtych włosach, błękitnych powiekach i tle oraz jasno‑różowej karnacji. Obok, w prawym dolnym rogu, artysta namalował najbardziej stonowany portret. Cienie są niebieskie, włosy blado‑zielone, powieki i tło to zgaszony fiolet, natomiast karnacja to jasny niebieski. Jedynym powtarzającym się kolorem jest czerwień ust Merlin. Dzięki prostemu zabiegowi kolorystycznemu artysta z jednej fotografii stworzył cztery, zupełnie różne w swym nastroju wizerunki gwiazdy.

Jeżeli układ elementów w dziele można podzielić na dwie bardzo podobne części - będzie to kompozycja symetrycznakompozycja symetrycznakompozycja symetryczna, jak np.: na ilustracji poniżej.

R1XZ1VPC7VG5C

Zdjęcie przedstawia elewację (zewnętrzną ścianę) kamienicy starego miasta, ozdobionej ornamentem wyciętym w kolorowym tynku, tzw. sgraffito. Symetryczne ustawienie okien pozwala przeprowadzić oś symetrii między nimi. Jedna i druga strona tego podziału są podobne.

Kompozycję symetrycznąkompozycja symetrycznaKompozycję symetryczną spotykamy również w sztuce ludowejsztuka ludowasztuce ludowej, np.: w postaci wycinanek z papieru. Od połowy XIX wieku stanowiły one ważny element dekoracyjny wiejskich domów, szczególnie w okresie przedświątecznym.

RGEFJM8KUKXHH

Ilustracja przedstawia dwie fotografie wycinanek ludowych. Z lewej znajduje się wycinanka wzoru motywu kwiatowego. Motyw przedstawia wycinankę z różnobarwnymi kwiatami i liśćmi o symetrycznym układzie. Dodatkowo na ilustracji zamieszczono pionową cienką linię – oś symetrii. Na ilustracji z prawej znajduje się wzór w kolorze jasnozielonym w kształcie koła. Jest on wycinanką o symetrii wieloosiowej i przypomina kwiat otoczony liśćmi. Dodatkowo na ilustracji zamieszczono cztery przecinające się w środku linie, będące osiami symetrii.

Uwzględniając zasadę kompozycji opartej na symetrii jednoosiowej i wieloosiowej (na ilustracjach powyżej) spróbuj rozpoznać odpowiednią symetrięsymetriasymetrię w wycinankach znajdujących się na poniższych fotografiach.

R2QFXJ6PJL6PS

Ilustracja przedstawia łowicką kodrę. Na zdjęciu widać w poziomie, symetrycznie ułożone kolorowe kwiaty i listki kwiatowe. Po obu bokach głównego, środkowego kwiata widać kolorowego koguta z zielonkawym ogonem. Kwiaty są różnokolorowe.

RJGJNS46D241C

Ilustracja przedstawia łowicką gwiazdę. Jest to serwetka zbudowana z trzech pierścieni i kole w środku. Zewnętrzny pierścień to zielone, pawie oczka. Kolejny ma na przemian duże, czerwone i mniejsze niebieskie kwiaty. Trzeci pierścień składa się z fioletowych listków. Środek to zielony kwiatek, dokoła którego ułożone są cztery żółto‑czerwone kwiaty. Pierścienie wydzielone są czarną, cienką linią.

A teraz możesz sprawdzić, czy Twoje odpowiedzi zgadzają się z opisem poniżej:
Na ilustracji znajdującej się powyżej - jest zastosowana symetria wieloosiowa.
Na ilustracji znajdującej się jeszcze wyżej - symetria jednoosiowa.

Twórz tradycyjnie!

R10wV7vY2YcLp

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

Kompozycja symetrycznakompozycja symetrycznaKompozycja symetryczna wprowadza harmonię i równowagę pomiędzy poszczególnymi elementami, dlatego od zawsze bardzo chętnie stosowana była w architekturze.
Możemy ją oglądać w budowlach wszystkich epok, począwszy od starożytności, do czasów współczesnych.

R129VDA1B2L9B

Ilustracja przedstawia piramidę Chefrena w Gizie. Piramida ma kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Jest w kolorze ciemnego piasku. W tle po prawej stronie widać kolejną piramidę i jasnoniebieskie niebo.

R1HBVURMU2VQN

Ilustracja przedstawia Most Brookliński w Nowym Jorku. Na zdjęciu ujęcie przy wejściu na most. W centralnej części widać filar mostu oparty na trzech kolumnach. Na szczycie zatknięta jest flaga USA. Z filaru odchodzą liny trzymające konstrukcję mostu. Powierzchnia mostu wyłożona jest deskami i widać idących po nim ludzi. Po obu stronach są metalowe grube barierki z siatką. W oddali widać budynki miasta i niebieskie niebo.

RVXTCAC2ZLAZF

Ilustracja przedstawia Katedrę Notre‑Dame w Paryżu. Budowla jest strzelista. Symetryczna budowla przedstawiona jest od frontu. Posiada trzy portale wejściowe. Nad środkowym znajduje się rozeta, po której bokach usytuowane są podwójne okna w niszach. Bryłę wieńczą dwie wieże, znajdujące się nad portalami bocznymi.

R1HFQ8EU4NCTF

Ilustracja przedstawia „Pałac Belwederski” w Warszawie. Zdjęcie prezentuje budynek od frontu. Jego fasada jest symetryczna. Pośrodku znajduje się zwieńczony trójkątnym tympanonem portyk, wsparty na czterech jońskich kolumnach. Skrzydła boczne to dwie kondygnacje z symetrycznie rozmieszczonymi oknami. Pokryty zielona dachówką dach jest czterospadowy, zwieńczony nadbudówką.

wróć do spisu treści

Kompozycja asymetryczna

R1O585FMU89ZB1

Kompozycja asymetrycznkompozycja asymetrycznaKompozycja asymetryczna to taka kompozycjakompozycjakompozycja, w której elementy rozmieszczone są nieregularnie, niezależnie od osi symetrii.oś symetriiosi symetrii.

Asymetriakompozycja asymetrycznaAsymetria może powstawać na różne sposoby.

Na przykład na fotografii obok kompozycja asymetryczna powstała przez losowo umieszczone kwadraty czarne i białe.

RPi9YGZzVbdbN1

Fotografia przedstawia Wielki Kanion Kolorado w USA. Na ilustracji, z lewej strony znajdują się dwie idące postaci w kierunku kanionu. W oddali widać niemal równo zakończone pasmo górskie oraz błękitne niebo z małymi obłoczkami. Postaci idą po wielkiej płaskiej skale, na której jest wiele podłużnych cieni skrzyżowanych ze sobą.

R3U91696U31SG1

Zdęcie przedstawia współczesny witraż, wykonany przez Iwonę Werpachowską. To kompozycja asymetryczna składająca się z łodyg i liści oraz pąków kwiatów. Łodygi są poplątane, ciężar kompozycji przechyla się na prawą stronę.

Na ilustracji powyżej z lewej strony - kompozycja asymetryczna została zaplanowana przez artystę i wykonana według projektu. Z kolei ilustracji w prawej strony przedstawia fotografię krajobrazu, który w sposób naturalny jest asymetryczny. Postacie turystów znajdujące się tylko po jednej stronie pejzażu, dodatkowo podkreślają asymetrię kompozycji.

Współczesne miasta mają tak zróżnicowaną architekturę, że trudno znaleźć tam symetrię.

RhnRAWrXqLmBT

Fotografia przedstawia fragment gęstej zabudowy San Francisco. Na pierwszym planie znajduje się jezdnia z zaparkowanymi samochodami, za nimi witryna oraz wieżowce, jeden przy drugim.

RT8BVATS91HKP

Ilustracja przedstawia panoramę współczesnego miasta. Zabudowa jest gęsta i składa się z wieżowców o różnej wysokości i kształcie. W oddali widać rzekę oraz jasne niebo rozświetlone blaskiem wschodzącego słońca.

Ciekawostka

Pewnie wiesz, że nasze twarze nie są zupełnie symetryczne. 
A jak wyglądałaby twarz, gdyby była idealnie symetryczna? Oto komputerowo opracowane zdjęcie idealnie symetrycznej twarzy aktora Brada Pitta.

R10EAjrkeDa60

Na zdjęciu znajdują się trzy fotografie znanego aktora Brada Pitta. Środkowa jest autentycznym zdjęciem, a dwie pozostałe są komputerową symulacją twarzy, która byłaby idealnie symetryczna.

Pierwsza fotografia z lewej strony to oryginalne zdjęcie aktora, dwie następne są wyobrażeniem idealnie symetrycznej twarzy.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• jakie są rodzaje symetrii (jednoosiowa, wieloosiowa);

• jak rozpoznać kompozycję symetrycznąkompozycja symetrycznasymetryczną i asymetrycznąkompozycja asymetrycznaasymetryczną w przyrodzie i dziełach sztuki;

• jak stworzyć kompozycję symetryczną;

• że kompozycja symetryczna i asymetryczna często występuje w naturze;

• że w sztuce jest wiele dzieł asymetrycznych niż symetrycznych;

• że symetria i asymetria występują w różnych dziedzinach sztuki;

wróć do spisu treści

Potrafisz

• definiować pojęcia: oś symetrii, sztuka ludowa, wycinanka;

• wymieniać przykłady symetrii i asymetrii w architekturze i sztuce ludowej;

• wymienić cechy kompozycji symetrycznej i asymetrycznej;

• wyjaśnić, do czego służy oś symetrii;

• tworzyć symetryczną wycinankę inspirowaną sztuką ludową;

• rozpoznać w dziełach sztuki kompozycję symetryczną i asymetryczną.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/kompozycja-obrazu–uklad-elementow-w-pracy-plastycznej/DC9V0X7nF

• https://zpe.gov.pl/a/praca-plastyczna-z-wykorzystaniem-symetrii/D12MXsSgr

• https://zpe.gov.pl/a/sztuka-ludowa–symetria-w-kompozycji-projektuje-zakladke-do-ksiazki/D2RUyElwm

• https://zpe.gov.pl/a/warzywa-na-stole-i-w-garnku–rownowaga-kompozycyjna/DdHweGyAQ