Z tego materiału dowiesz się, jak za pomocą cyrkla i linijki narysować pewne, szczególne kąty oraz jak takie umiejętności wykorzystać do konstruowania sum i różnic kątów oraz niektórych wielokątów. Aby zrozumieć te zagadnienia, przypomnij sobie konstrukcje zamieszczone w materiałach Dwusieczna kątaPrhlc5hJyDwusieczna kąta oraz Symetralna odcinkaP7ubH8i5fSymetralna odcinka. Znajdziesz tu animacje, aplety, przykłady zadań z rozwiązaniami oraz ćwiczenia do sprawdzenia swojej wiedzy.
Ważne!
Trójkąt równoboczny to trójkąt, którego wszystkie boki mają taką samą długość.
1
Przykład 1
Korzystając z linijki i cyrkla, skonstruujemy trójkąt równoboczny. Opis konstrukcji.
Rysujemy odcinek – jeden z boków trójkąta.
Z punktów i kreślimy cyrklem okręgi o promieniu .
Okręgi te przecinają się w dwóch punktach. Jeden z tych punktów oznaczamy , będzie to trzeci wierzchołek kreślonego trójkąta.
Rysujemy odcinki i .
Otrzymaliśmy trójkąt o równych bokach, zatem trójkąt równoboczny.
Zapoznaj się z poniższą animacją oraz apletem, na których zaprezentowana jest konstrukcja trójkąta równobocznego.
Rx51itwliWxDY1
Animacja przedstawia konstrukcję trójkąta równobocznego.
Animacja przedstawia konstrukcję trójkąta równobocznego.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dzial III_Konstrukcje kątow o miarach 30 45 60_atrapa_animacja_214
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Animacja przedstawia konstrukcję trójkąta równobocznego.
RUmrHpDA0Btgi1
Animacja prezentuje w pięciu krokach konstrukcję trójkąta równobocznego. Konstrukcja tego trójkąta to jednocześnie konstrukcja kąta 60 stopni. Dane są dwa punkty A i B, które mają być wierzchołkami trójkąta równobocznego. Konstrukcja tego trójkąta to jednocześnie konstrukcja kąta 60 stopni. Kreślimy okrąg o środku w punkcie A przechodzący przez punkt B. Kreślimy okrąg o środku w punkcie B przechodzący przez punkt A. Otrzymujemy dwa punkty przecięcia tych okręgów: C i D. Trójkąty A B C oraz A B D są poszukiwanymi trójkątami równobocznymi.
Animacja prezentuje w pięciu krokach konstrukcję trójkąta równobocznego. Konstrukcja tego trójkąta to jednocześnie konstrukcja kąta 60 stopni. Dane są dwa punkty A i B, które mają być wierzchołkami trójkąta równobocznego. Konstrukcja tego trójkąta to jednocześnie konstrukcja kąta 60 stopni. Kreślimy okrąg o środku w punkcie A przechodzący przez punkt B. Kreślimy okrąg o środku w punkcie B przechodzący przez punkt A. Otrzymujemy dwa punkty przecięcia tych okręgów: C i D. Trójkąty A B C oraz A B D są poszukiwanymi trójkątami równobocznymi.
Dzial III_Konstrukcje kątow o miarach 30 45 60_atrapa_animacja_216
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Animacja przedstawia konstrukcję kąta o mierze .
R1Dux32R6dT981
Animacja prezentuje w trzech krokach konstrukcję kąta 30 stopni. Dany jest kąt B A C o mierze 60 stopni (na przykład jako kat trójkąta równobocznego). Konstruujemy dwusieczną UA kata B A C. Każdy z kątów B A U i U A C ma miarę 30 stopni.
Animacja prezentuje w trzech krokach konstrukcję kąta 30 stopni. Dany jest kąt B A C o mierze 60 stopni (na przykład jako kat trójkąta równobocznego). Konstruujemy dwusieczną UA kata B A C. Każdy z kątów B A U i U A C ma miarę 30 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Przykład 4
Zapoznaj się z poniższym apletem, w którym zaprezentowana jest konstrukcja kąta o mierze .
RaYzSM0VlKjwX1
Animacja prezentuje w trzech krokach konstrukcję kąta 15 stopni. Dany jest kąt B A C o mierze 30 stopni. Konstruujemy dwusieczną UA kata B A C. Każdy z kątów B A U i U A C ma miarę 15 stopni.
Animacja prezentuje w trzech krokach konstrukcję kąta 15 stopni. Dany jest kąt B A C o mierze 30 stopni. Konstruujemy dwusieczną UA kata B A C. Każdy z kątów B A U i U A C ma miarę 15 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Animacja przedstawia konstrukcję kąta o mierze .
Suma i różnica kątów
Konstruując kąty o mierze i o mierze , należało kąty o miarach odpowiednio i podzielić na dwa kąty równe. Można też zbudować kąty, których konstrukcja wymaga dodawania kątów. Nim przejdziemy do takich konstrukcji, poznamy sposób konstrukcji kąta przystającego do danego (czyli kąta o takiej samej mierze).
Przykład 6
Dany jest kąt . Skonstruujemy kąt przystający do tego kąta. Opis konstrukcji
Oznaczamy – wierzchołek kąta .
Z punktu kreślimy okrąg o dowolnym promieniu .
Oznaczamy: , – punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta .
Rysujemy półprostą, która będzie ramieniem kąta przystającego do kąta .
Oznaczmy literą początek tej półprostej.
Z punktu kreślimy okrąg o promieniu .
Oznaczamy: – punkt przecięcia okręgu z półprostą.
Z punktu kreślimy okrąg o promieniu .
Oznaczamy: – punkt przecięcia otrzymanych okręgów.
Rysujemy półprostą – jest to drugie ramię szukanego kąta.
Kąt jest kątem przystającym do kąta .
Zapoznaj się z poniższą animacją, w której zaprezentowana jest konstrukcja kąta przystającego do kąta .
RvarlqwRA0bmi1
Animacja przedstawia konstrukcję kąta przystającego do danego kąta.
Animacja przedstawia konstrukcję kąta przystającego do danego kąta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dzial III_Konstrukcje kątow o miarach 30 45 60_2236
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Animacja przedstawia konstrukcję kąta o mierze .
1
Ćwiczenie 1
Skonstruuj kwadrat, którego
bok ma długość ,
obwód jest równy .
RNWAIHrdI9C7b
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz kolejne kroki konstrukcji kwadratu, którego
bok ma długość ,
obwód jest równy .
RhyKGYxlMWk2U
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zacznij od skonstruowania kąta prostego (wykorzystaj konstrukcję symetralnej odcinka). Zastanów się, jakiej długości powinien być wyjściowy odcinek.
R1R3L65MzayZb
Konstrukcję kwadratu o boku 4 cm zaczniemy od wyznaczenia odcinka AB długości 4 cm na prostej l. Konstruujemy proste prostopadłe p i q przecinające prostą l odpowiednio w punktach A i B. Na prostej p kreślimy łuk o promieniu 4 cm i wierzchołku w punkcie A i prostej q kreślimy łuk o promieniu 4 cm i wierzchołku w punkcie B. Punkty przecięcia łuków z prostymi oznaczamy odpowiednio jako D i C. Otrzymana figura ABCD to kwadrat o boku długości 4 cm. Konstrukcję kwadratu o obwodzie 12 cm musimy zacząć od wyznaczenia długości boku kwadratu. W tym celu dzielimy obwód przez cztery i otrzymujemy, że bok kwadratu wynosi 3 cm. Konstrukcję kwadratu o boku 3 cm zaczniemy od wyznaczenia odcinka AB długości 3 cm na prostej l. Konstruujemy proste prostopadłe p i q przecinające prostą l odpowiednio w punktach A i B. Na prostej p kreślimy łuk o promieniu 3 cm i wierzchołku w punkcie A i prostej q kreślimy łuk o promieniu 3 cm i wierzchołku w punkcie B. Punkty przecięcia łuków z prostymi oznaczamy odpowiednio jako D i C. Otrzymana figura ABCD to kwadrat o boku długości 3 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. W jaki sposób, mając narysowany kwadrat, można uzyskać kąt o mierze ?
W jaki sposób, mając narysowany kwadrat, można uzyskać kąt o mierze ? Opisz własnymi słowami.
ROKmaeGmdxRn8
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zastanów się, jakie odcinki (poza bokami) wyznaczają wierzchołki kwadratu.
Skorzystaj z kwadratu i jego przekątnej .
Kąt pomiędzy bokiem a przekątną w tym kwadracie ma miarę .
1
Ćwiczenie 3
Skonstruuj trójkąt równoboczny o boku długości
,
,
.
REy7AoAURw1qD
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz kolejne kroki konstrukcji trójkąta równobocznego o boku długości
,
,
.
RPzulkWwQHeWo
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wykorzystaj konstrukcję trójkąta równobocznego zawartą w Przykładzie .
Niech punkty i będą środkami narysowanych okręgów.
R1KJmDS60uu5h
Na rysunku znajdują się trzy trójkąty równoboczne. Konstrukcja pierwszego trójkąta przebiegała w następujący sposób: na prostej zaznaczono odcinek AB o długości 3,5 cm, następnie zakreślono dwa okręgi o promieniach AB i środkach w punkcie A i w punkcie B. Okręgi te przecinają się w dwóch punktach, punkt przecięcia nad odcinkiem AB oznaczono jako punkt C. Na punktach A, B i C zbudowano trójkąt, który jest równoboczny i ma bok długości 3,5 cm. Konstrukcja drugiego trójkąta przebiegała w następujący sposób: na prostej zaznaczono odcinek AB o długości 4 cm, następnie zakreślono dwa okręgi o promieniach AB i środkach w punkcie A i w punkcie B. Okręgi te przecinają się w dwóch punktach, punkt przecięcia nad odcinkiem AB oznaczono jako punkt C. Na punktach A, B i C zbudowano trójkąt, który jest równoboczny i ma bok długości 4 cm. Konstrukcja trzeciego trójkąta przebiegała w następujący sposób: na prostej zaznaczono odcinek AB o długości x, następnie zakreślono dwa okręgi o promieniach AB i środkach w punkcie A i w punkcie B. Okręgi te przecinają się w dwóch punktach, punkt przecięcia nad odcinkiem AB oznaczono jako punkt C. Na punktach A, B i C zbudowano trójkąt, który jest równoboczny i ma bok długości x.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
Dany jest kąt o mierze i kąt o mierze . Skonstruuj kąt
,
,
.
R15g2jYELt9nz
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dany jest kąt o mierze i kąt o mierze . Opisz kolejne kroki konstrukcji kąta
,
,
.
Rsg4A2Owez1Yc
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wykonaj konstrukcję sumy kątów o miarach oraz .
Wykonaj konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze .
Wykonaj konstrukcję sumy kątów o miarach oraz .
Opisz konstrukcję sumy kątów o miarach oraz .
Opisz konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze .
Opisz konstrukcję sumy kątów o miarach oraz .
R1Ilv3vzwYoIU
Na początku wyznaczamy dwa kąty, kąt 90 stopni i kąt 60 stopni. Rysujemy dwa okręgi o promieniu długości r w wierzchołkach wyznaczonych kątów. Punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta w kącie 90 stopni oznaczamy jako X1 i X2, a w kącie 60 stopni jako Y1 i Y2. Kąt 150 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A1, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A1. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B1 i promieniu długości odcinka Y1Y2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C1 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D1. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A1 przechodzącą przez punkt D1. Otrzymany kąt B1A1D1 ma miarę 150 stopni. Kąt 30 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A2, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A2. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B2. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B2 i promieniu długości odcinka Y1Y2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C2. Teraz wyznaczamy dwusieczną otrzymanego kąta B2A2C2. Kreślimy okręgi S1 i S2 o jednakowych promieniach (większych niż połowa odległości między punktami B2 i C2) i środkach w punktach B2 i C2. Powstały dwa punkty przecięcia obu tych okręgów, jeden z nich oznaczamy jako punkt D2 Prowadzimy półprostą o początku w punkcie A2 przechodzącą przez punkt D2. Otrzymany kąt B2A2D2 ma miarę 30 stopni. Dodatkowo zaznaczmy punkt przecięcia okręgu o środku A2 i półprostej A2D2 jako punkt E2. Będzie on nam potrzebny w konstrukcji kolejengo kąta. Kąt 120 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A3, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A3. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B3. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B3 i promieniu długości odcinka B2E2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C3. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C3 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D3. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A3 przechodzącą przez punkt D3. Otrzymany kąt B3A3D3 ma miarę 120 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5
Skonstruuj trójkąt
prostokątny równoramienny,
prostokątny, którego kąty ostre mają miary i ,
którego jeden z kątów ma miarę .
R1LRvBWWjICVk
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz konstrukcję trójkąta
prostokątnego równoramiennego,
prostokątnego, którego kąty ostre mają miary i ,
którego jeden z kątów ma miarę .
RHwXZQbAMnXkM
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zauważ, że wszystkie kąty w kwadracie są kątami prostymi a długości jego boków są takie same.
Zauważ, że w trójkącie równobocznym wszystkie kąty mają miarę .
Wykonaj konstrukcję kąta o mierze , jako sumę kątów o miarach oraz .
Skorzystaj z kwadratu oraz przekątnej w tym kwadracie.
Skorzystaj z trójkąta równobocznego i jego wysokości.
Zauważ, że kąt o mierze jest sumą kątów o miarach oraz .
RAU9BqNpDVEJJ
Do konstrukcji trójkąta prostokątnego równoramiennego potrzebny nam będzie kwadrat. Na prostej zaznaczamy odcinek AB, a następnie kostruujemy proste p i q prostopadłe do tej prostej odpowiednio w punktach A i B. Kreślimy łuk o promieniu długości odcinka AB i środku w punkcie A tak, aby przeciął on prostą p i kolejny łuk o promieniu długości AB i środku w punkcie B tak, aby przeciął on prostą q. Oznaczamy te punkty odpowiednio D i C. Łączymy punkty D i C. Figura ABCD to kwadrat. Łączymy odcinkiem punkty A i C, odcinek, który powstał to przekątna kwadratu. Powstały trójkąt ABC to trójkąt prostokątny równoramienny.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R15DrBurBa5fX
Na początku konstruujemy trójkąt równoboczny ABC. Na prostej zaznaczamy odcinek AB i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach długości odcinka AB. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny ABC. Następnie konstruujemy symetralną boku AB. Można zauważyć, że symetralna przechodzi przez puntk C i część symetralnej znajdująca się wewnątrz trójkąta to jego wysokość. Jest to również dwusieczna kąta BCA. Otrzymany trójkąt BCD jest trójkątem prostokątnym, którego kąty ostre mają miary 30 stopni i 60 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RzUeDi0bhpZ0y
Na początku wyznaczamy dwa kąty, kąt 90 stopni i kąt 30 stopni. Rysujemy dwa okręgi o promieniu długości r w wierzchołkach wyznaczonych kątów. Punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta w kącie 90 stopni oznaczamy jako X1 i X2, a w kącie 30 stopni jako Y1 i Y2. Kąt 150 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B i promieniu długości odcinka Y1Y2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A przechodzącą przez punkt D. Otrzymany kąt BAD ma miarę 120 stopni. Łączymy odcinkiem punkty B i D, w ten sposób tworząc trójkąt, który ma jeden kąt równy 120 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R14gDe0jpxoTJ1
Ćwiczenie 6
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Istnieje trójkąt, w którym miara każdego z kątów jest mniejsza od ., 2. Przekątna dzieli kwadrat na dwa trójkąty prostokątne, w których miara każdego z kątów ostrych jest równa 45°., 3. Dwusieczna dzieli kąt o mierze 60° na kąt o mierze 40° i kąt o mierze 20°.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7
Narysuj trójkąt równoboczny. Skonstruuj kąt α=30°, korzystając z własności
symetralnej boku trójkąta,
wysokości trójkąta.
R301zCA5yYqIH
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dany jest trójkąt równoboczny. Opisz konstrukcję kąta α=30°, korzystając z własności
symetralnej boku trójkąta,
wysokości trójkąta.
Rkr6oE6DGQ9yz
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
W trójkącie równobocznym wysokość jest zawarta w symetralnej boku.
R1UlFnfLSdd0m
Na początku konstruujemy trójkąt równoboczny ABC. Na prostej zaznaczamy odcinek AB i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach długości odcinka AB. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny ABC. Następnie konstruujemy symetralną odcinka AB. Można zauważyć, że symetralna przechodzi przez punkt C, a jej część znajdująca się wewnątrz trójkąta jest jego wysokością. Jest to również dwusieczna kąta BCA, który ma miarę 60 stopni. Oznacza to, że kąt BCD ma miarę 30 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8
Narysuj trójkąt równoboczny. Skonstruuj kąt α=120°, korzystając z
własności kątów przyległych,
sumy odpowiednich kątów.
R9450l8wP56vg
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dany jest trójkąt równoboczny. Opisz konstrukcję kąta α=120°, korzystając z
własności kątów przyległych,
sumy odpowiednich kątów.
R19ObSIhNEfOQ
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Każdy kąt w trójkącie równobocznym ma miarę 60°, kąt do niego przyległy ma miarę 120°,
Wykonaj konstrukcję kąta o mierze 120° jako sumę kątów o mierze 60°.
Każdy kąt w trójkącie równobocznym ma miarę 60°, kąt do niego przyległy ma miarę 120°,
Opisz konstrukcję kąta o mierze 120° jako sumę kątów o mierze 60°.
R12DV99qFmWUS
Konstrukcję kąta 120 stopni przy wykorzystaniu kątów przyległych zacznijmy od konstrukcji trójkąta równobocznego A1B1C1. Na prostej zaznaczamy odcinek A1B2 i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A1 i B1 i promieniach długości odcinka A1B1. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C1, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny A1B1C1. Wszystkie kąty wewnętrzne tego trójkąta mają miarę 60 stopni. Wyznaczamy prostą p tak, aby znajdował się na niej jeden bok A1B1 tego trójkąta. Zaznaczamy na tej prostej punkt D1 tak, aby znajdował się poza trójkątem w pobliżu punktu A1. Kąt C1A1D1 ma miarę 120 stopni jako kąt przyległy do kąta 60 stopni. Konstrukcję kąta 120 stopni przy wykorzystaniu sumy kątów zaczniemy od wyznaczenia kąta 60 stopni. Następnie rysujemy okrąg o promieniu długości r w wierzchołku wyznaczonego kąta. Punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta w kącie oznaczamy jako X1 i X2. Kąt 120 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A przechodzącą przez punkt D. Otrzymany kąt BAD ma miarę 120 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 9
Skonstruuj kąt
β=270°,
γ=30°,
α=15°.
R11gePXwqqSLe
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz konstrukcję kąta
β=270°,
γ=30°,
α=15°.
Rmj3KME5JnufK
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wykonaj konstrukcję kąta o mierze 270° jako sumę kątów o mierze 180° i 90°.
Wykonaj konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze 60°.
Wykonaj konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze 30°.
Opisz konstrukcję kąta o mierze 270° jako sumę kątów o mierze 180° i 90°.
Opisz konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze 60°.
Opisz konstrukcję dwusiecznej kąta o mierze 30°.
R1Eteer57cGvB
Z lewej strony grafiki jest konstrukcja kąta o mierze 270 stopni, zbudowanego z kąta 180 stopni oraz z kąta 90 stopni. Po prawej stronie grafiki znajduje się konstrukcja kąta o mierze 60 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R2wDYtox5FBbo
Na początku wyznaczamy trzy kąty, kąt 180 stopni, kąt 90 stopni i kąt 60 stopni. Rysujemy trzy okręgi o promieniu długości r w wierzchołkach wyznaczonych kątów. Punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta w kącie 180 stopni oznaczamy jako X1 i X2, w kącie 90 stopni jako Y1 i Y2, a w kącie 60 stopni jako Z1 i Z2. Kąt 270 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A1, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A1. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B1 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C1 i promieniu długości odcinka Y1Y2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D1. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A1 przechodzącą przez punkt D1. Otrzymany kąt B1A1D1 ma miarę 270 stopni. Kąt 30 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A2, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A2. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B2. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B2 i promieniu długości odcinka Z1Z2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C2. Teraz wyznaczamy dwusieczną otrzymanego kąta B2A2C2. Kreślimy okręgi S1 i S2 o jednakowych promieniach (większych niż połowa odległości między punktami B2 i C2) i środkach w punktach B2 i C2. Powstały dwa punkty przecięcia obu tych okręgów, jeden z nich oznaczamy jako punkt D2 Prowadzimy półprostą o początku w punkcie A2 przechodzącą przez punkt D2. Otrzymany kąt B2A2D2 ma miarę 30 stopni. Dodatkowo zaznaczmy punkt przecięcia okręgu o środku A2 i półprostej A2D2 jako punkt E2. Będzie on nam potrzebny w konstrukcji kolejengo kąta. Kąt 15 stopni wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A3, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A3. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B3. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B3 i promieniu długości odcinka B2E2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C3. Teraz wyznaczamy dwusieczną otrzymanego kąta B3A3C3. Kreślimy okręgi S1 i S2 o jednakowych promieniach (większych niż połowa odległości między punktami B3 i C3) i środkach w punktach B3 i C3. Powstały dwa punkty przecięcia obu tych okręgów, jeden z nich oznaczamy jako punkt D3 Prowadzimy półprostą o początku w punkcie A3 przechodzącą przez punkt D3. Otrzymany kąt B3A3D3 ma miarę 15 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 10
Skonstruuj
dowolny trójkąt równoramienny,
trójkąt o bokach długości 3 cm, 3 cm, 4 cm.
RbzMkEXlIJFt8
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz konstrukcję
dowolnego trójkąta równoramiennego,
trójkąta o bokach długości 3 cm, 3 cm, 4 cm.
R8oDG1XJrbRSD
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zauważ, że każdy punkt na symetralnej odcinka jest równooddalony od jego końców. Skorzystaj z cyrkla i linijki.
Zauważ, że każdy punkt na symetralnej odcinka jest równooddalony od jego końców. Skorzystaj z cyrkla i linijki.
Niech punkty A i B będą środkami narysowanych poniżej okręgów.
RWPm0QVe5AzCs
Do konstrukcji dowolnego trójkąta równoramiennego wykorzystamy konstrukcje rombu. Na początku na prostej zaznaczamy odcinek AB. Kreślimy łuk o środku w punkcie A i promieniu AB. Na łuku w dowolnym miejscu nad prostą zaznaczamy puntk C. Następnie kreślimy dwa łuki o środkach w punktach C i B i promieniach równych AB. Punkt Przecięcia tych dwóch łuków oznaczamy jako punkt D. Łącząc punkty ABCD otrzymamy romb. Łącząc punkty B i C otrzymamy odcinek, który jest przekątną tego rombu. Otrzymana figura ABC jest trójkątem równoramiennym. Do konstrukcji trójkąta o długości boków 3 cm, 3 cm i 4 cm wykorzystamy cyrkiel i linijkę. Na początku na prostej zaznaczmy odcinek AB długości 4 cm. Następnie kreślimy dwa okręgi o środkach w punkcie A i B o promieniach równych 3 cm. Punkt przecięcia tych dwóch okręgów nad prostą oznaczamy jako punkt C. Otrzymana figura ABC to trójkąt o bokach długości 3 cm, 3 cm i 4 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R16UKDfEzh51D
Trójkąt równoramienny o bokach długości 4cm, 3cm oraz 3cm, zbudowany na podstawie okręgów.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 11
Zbuduj trójkąt równoramienny o podstawie długości 6 cm, w którym kąt między ramionami ma miarę 60°.
R13yUM0dRmZeG
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz budowę trójkąta równoramiennego o podstawie długości 6 cm, w którym kąt między ramionami ma miarę 60°.
R1RnShGznJchA
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Narysuj trójkąt równoboczny o boku długości 6 cm.
Skonstruuj trójkąt równoboczny o boku długości 6 cm.
R63HHVCo7cJDG
Należy wykonać konstrukcję trójkąta równobocznego o boku 6 cm. Na prostej zaznaczmy odcinek AB o długości 6 cm, a następnie kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach równych 6 cm. Jeden z punktów przecięcia obu tych okręgów oznaczamy jako C. Otrzymana figura ABC to trójkąt równoboczny o boku długości 6 cm, czyli jednocześnie trójkąt równoramienny o ramionach długości 6 cm i kącie między nimi 60 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 12
Zbuduj dowolny trójkąt prostokątny, w którym miary kątów ostrych pozostają w stosunku 1:2.
R1Cy9s8USz5uY
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz budowę dowolnego trójkąta prostokątnego, w którym miary kątów ostrych pozostają w stosunku 1:2.
RgxBbfbxoiAw7
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zauważ, że suma miar kątów ostrych w trójkącie prostokątnym wynosi 90°. Zastanów się jakie powinny być miary tych kątów, by pozostawać w stosunku 1:2.
Do opisu konstrukcji trójkąta prostokątnego, wykorzystaj trójkąt równoboczny.
RqZB4Ia0tD532
Zaczynamy od konstrukcji trójkąta równobocznego ABC. Na prostej zaznaczamy odcinek AB i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach długości odcinka AB. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny ABC. Następnie konstruujemy symetralną odcinka AB. Można zauważyć, że symetralna przechodzi przez punkt C, a jej część znajdująca się wewnątrz trójkąta jest jego wysokością. Jest to również dwusieczna kąta BCA, który ma miarę 60 stopni. Oznacza to, że kąt BCD ma miarę 30 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 13
Zbuduj romb
o boku długości 5 cm i kącie ostrym 60°,
o boku długości a.
RMJfLMjQTIEHf
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz budowę rombu
o boku długości 5 cm i kącie ostrym 60°,
o boku długości a.
R7j0yxi3tUFDb
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zauważ, że w trójkącie równobocznym o boku długości 5 cm wszystkie kąty mają miarę 60°.
Zauważ, że przekątna rombu dzieli ten romb na dwa przystające trójkąty równoramienne.
Do opisu konstrukcji rombu wykorzystaj dwa jednakowe trójkąty równoboczne o boku długości 5 cm, połączone podstawami.
Do opisu konstrukcji rombu wykorzystaj dwa jednakowe trójkąty równoboczne o boku długości a, połączone podstawami.
RSG12DNNxcGDM
Konstrukcję rombu o bokach długości 5 cm i kącie ostrym 60 stopni zaczniemy od konstrukcji trójkąta równobocznego ABC o boku 5 cm. Na prostej zaznaczamy odcinek AB długości 5 cm i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach długości 5 cm. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny ABC o boku 5 cm. Na jednym z boków powstałego trójkąta, na przykład na boku BC należy zbudować kolejny taki sam trójkąt równoboczny BCD. Kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach B i C i promieniach długości 5 cm. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów, który nie jest już oznaczony, oznaczmy jako punkt D, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny BCD o boku 5 cm. Powstała figura ABDC to romb o bokach długości 5 cm i kącie ostrym 60 stopni. Konstrukcję rombu o bokach długości a zaczniemy od konstrukcji trójkąta równobocznego ABC o boku a. Na prostej zaznaczamy odcinek AB długości a i kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach A i B i promieniach długości a. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów oznaczmy jako punkt C, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny ABC o boku a. Na jednym z boków powstałego trójkąta, na przykład na boku BC należy zbudować kolejny taki sam trójkąt równoboczny BCD. Kreślimy dwa okręgi o środkach w punktach B i C i promieniach długości a. Jeden z punktów przecięcia tych okręgów, który nie jest już oznaczony, oznaczmy jako punkt D, w ten sposób powstał trójkąt równoboczny BCD o boku a. Powstała figura ABDC to romb o bokach długości a.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 14
Zbuduj trójkąt równoboczny, w którym wysokość ma długość 15 cm.
Rl0BoUQNbOaQX
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz budowę trójkąta równoramiennego ABC, w którym miara kąta przy podstawie wynosi 60°. Część dwusiecznej tego kąta zawarta w trójkącie ma długość 15 cm. Jakiej długości będą boki tego trójkąta? Powołaj się na odpowiednie twierdzenie.
R1OdQutm7HG2B
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Skonstruuj kąt PAO o mierze 30° stopni. Na półprostej AO zaznacz odcinek AD długości 15 cm. Z punktu D poprowadź prostopadłą do półprostej AO. Punkt przecięcia tej prostej z półprostą AP oznacz C. Odcinek AC jest bokiem szukanego trójkąta.
Zauważ, że trójkąt ABC jest trójkątem równobocznym, ponieważ jego dwa kąty wewnętrzne mają miarę 60°. Suma kątów w trójkącie wynosi 180°, zatem: 180°-2·60°=60°, czyli wszystkie kąty w tym trójkącie są równe. Trójkąt ABC musi być więc trójkątem równobocznym.
R8xOuLEwS74Da
Konstrukcja trójkąta równobocznego, w którym wysokość ma długość 15cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Trójkąt ABC jest trójkątem równobocznym, którego wysokość ma długość 15 cm.
Część dwusiecznej, o której mowa w poleceniu, to tak naprawdę wysokość tego trójkąta równobocznego, która dzieli ten trójkąt na dwa trójkąty prostokątne. Załóżmy, że a to długość boku tego trójkąta, wtedy korzystając z twierdzenia Pitagorasa
152+a22=a2,
152=a2-a24,
43·225=a2,
300=a2,
a=103.
Boki tego trójkąta będą miały długość 103cm.
3
Ćwiczenie 15
Skonstruuj trójkąt równoramienny ABC, wiedząc, że miara kąta przy wierzchołku A wynosi 60°, a długość dwusiecznej tego kąta zawartej w trójkącie jest równa 8 cm.
Rnn57ThLGkNAI
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz konstrukcję trójkąta równoramiennego ABC, wiedząc, że miara kąta przy wierzchołku A wynosi 60°, a długość dwusiecznej tego kąta zawartej w trójkącie jest równa 8 cm. Jakiej długości będą boki tego trójkąta? Powołaj się na odpowiednie twierdzenie.
R1aRD18uk45EP
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zauważ, że trójkąt ABC jest równoboczny i jego wysokość jest równa 8 cm. Skonstruuj kąt PAD o mierze 30° stopni. Na półprostej AD zaznacz odcinek AK długości 8 cm. Z punktu K poprowadź prostopadłą do półprostej AD. Punkt przecięcia tej prostej z półprostą AP oznacz C. Odcinek AC jest bokiem szukanego trójkąta.
Zauważ, że trójkąt ABC jest równoramienny, więc jego dwa kąty wewnętrzne przy podstawie mają taką samą miarę. Suma kątów w trójkącie wynosi 180° zatem: 180°-60°2=60°, czyli wszystkie kąty w tym trójkącie są równe. Trójkąt ABC musi być więc trójkątem równobocznym.
R1OezRFu8xXPq
Konstrukcja trójkąta równoramiennego. Miara kąta przy wierzchołku A wynosi 60 stopni, a długość dwusiecznej tego kąta zawartej w trójkącie jest równa 8cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Część dwusiecznej, o której mowa w poleceniu, to tak naprawdę wysokość tego trójkąta równobocznego, która dzieli ten trójkąt na dwa trójkąty prostokątne. Załóżmy, że a to długość boku tego trójkąta, wtedy korzystając z twierdzenia Pitagorasa
82+a22=a2,
82=a2-a24,
43·64=a2,
2563=a2,
a=7683=1633.
Boki tego trójkąta będą miały długość 1633cm.
3
Ćwiczenie 16
Zbuduj trapez, wiedząc, że jedna z jego podstaw ma długość 4 cm i kąty przy tej podstawie mają miary 60° i 45°.
R1BebIOvQ020W
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz, w jaki sposób można zbudować trapez, którego jedna z podstaw ma długość 4 cm, wysokość ma długość 1cm i kąty przy tej podstawie mają miary 60° i 45°. Jakie będą długości pozostałych boków tego trapezu? Ile będą wynosiły kąty wewnętrze tego trapezu? Czy da się je wyznaczyć?
R1TCB0Jj8w7xX
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Narysuj odcinek AB o długości 4 cm. Skonstruuj kąt o mierze 60° o wierzchołku A i ramieniu AB. Skonstruuj kąt o mierze 45° o wierzchołku B i ramieniu BA. Znajdź odcinek równoległy do odcinka AB, przecinający ramiona kątów. Zauważ, że trapezy spełniające warunki zadania mogą różnić się wysokością
Trapez można skonstruować za pomocą odpowiednich trójkątów i czworokątów oraz ich przekątnych, aby uzyskać oczekiwane kąty trapezu. Do wyznaczenia długości boków skorzystaj z twierdzenia Pitagorasa. Wykorzystaj w obliczeniach wysokość figury.
R1ToRKE50p0mY
Konstrukcja trapezu. Jedna z jego podstaw ma długość 4cm i kąty przy tej podstawie mają miary 60 i 45 stopni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Długość ramienia tego trapezu przy kącie 60° jest równa długości boku trójkąta równobocznego o wysokości 1cm. Skorzystamy z twierdzenia pitagorasa. Niech a oznacza bok tego trójkąta.
12+a22=a2,
1=a2-a24,
43·1=a2,
a=233.
Długość drugiego ramienia tego trapezu (przy kącie 45°) jest równa przekątnej kwadratu o boku 1cm. Niech b oznacza długość tego boku. Skorzystamy ze wzoru na długość przekątnej.
b=12=2
Trapez składa się zatem z dwóch trójkątów prostokątnych oraz z prostokąta. Odejmując od dłuższej podstawy leżące na niej boki trójkątów, otrzymamy długość krótszej podstawy. Niech c oznacza długość tej podstawy, wtedy
c=4-2-33.
Kąty przy krótszej podstawie w tym trapezie można uzyskać poprzez sumowanie sąsiednich kątów trójkątów z kątami prostokąta. Kąty przy krótszej podstawie to 135° i 120°.
3
Ćwiczenie 17
Dane są kąty α i β , gdzie β<α. Skonstruuj kąt
2α,
3α,
α-β.
R1LWK2Wf6Y24e
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dane są kąty α i β , gdzie β<α. Opisz konstrukcję kąta
2α,
3α,
α-β.
RwagMJInrweRY
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wykonaj konstrukcję sumy kątów α+α.
Wykonaj konstrukcję sumy kątów α+α+α,
Narysuj kąt α, następnie kąt β tak, by miał wspólny wierzchołek i jedno ramię z kątem α , a drugie ramię znajdowało się wewnątrz kąta α.
Opisz konstrukcję sumy kątów α+α.
Opisz konstrukcję sumy kątów α+α+α,
Opisz konstrukcję kąta α, następnie konstrukcję kąta β tak, by miała wspólny wierzchołek i jedno ramię z kątem α, a drugie ramię znajdowało się wewnątrz kąta α.
RwIL1MIPCaEk3
Rysunek przedstawia dwa okręgi o takich samych promieniach. W pierwszym okręgu zaznaczono między dwoma promieniami kąt ostry alfa, punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta oznaczono przez X1 i X2. W drugim okręgu zaznaczono między dwoma promieniami kąt ostry beta, punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta oznaczono przez Y1 i Y2.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R19DVfn4laYMc
Na początku wyznaczamy dwa kąty, kąt alfa i kąt beta. Rysujemy dwa okręgi o promieniu długości r w wierzchołkach wyznaczonych kątów. Punkty przecięcia okręgu z ramionami kąta w kącie alfa oznaczamy jako X1 i X2, a w kącie beta jako Y1 i Y2. Kąt dwa alfa wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A1, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A1. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B1 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C1. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C1 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D1. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A1 przechodzącą przez punkt D1. Otrzymany kąt B1A1D1 ma miarę dwa alfa. Kąt trzy alfa wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A2, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A2. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B2. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B2 i promieniu długości odcinka B1D1 (korzystamy z poprzedniego przykładu) tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C2. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C2 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako D2. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A2 przechodzącą przez punkt D2. Otrzymany kąt B2A2D2 ma miarę trzy alfa. Kąt alfa minus beta wyznaczamy w następujący sposób: na prostej zaznaczamy punkt A3, następnie zakreślamy okrąg o promieniu r i środku w punkcie A3. Jeden z punktów przecięcia okręgu z prostą oznaczamy jako punkt B3. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie B3 i promieniu długości odcinka X1X2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu. Ten punkt oznaczamy jako C3. Kreślimy łuk o wierzchołku w punkcie C3 i promieniu długości odcinka Y1Y2 tak, aby przeciął okrąg w jednym miejscu poniżej punktu C3. Ten punkt oznaczamy jako D3. Wyznaczamy półprostą o początku w punkcie A3 przechodzącą przez punkt D3. Otrzymany kąt B3A3D3 ma miarę alfa minus beta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 18
Zbuduj trapez
prostokątny,
równoramienny o kątach α oraz 2α.
Rly2GzNpPc654
Szkicownik.
Szkicownik.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Opisz, w jaki sposób można zbudować trapez prostokątny o kącie między ramieniem a dłuższą podstawą równym 30° i opisz możliwe konfiguracje długości jego boków.
R1YvJb3WvAVtg
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Narysuj prostokąt ABCD. Na przedłużeniu boku AB zaznacz punkt E. Połącz punkty D i E.
Zauważ, że kąty tego trapezu mają miary α, α, 2α i 2α. Stąd otrzymujemy, że α+α+2α+2α=360°, czyli α=60°.
Możesz wykorzystać dowolny prostokąt oraz trójkąt, którego jeden z kątów wynosi 30°. Jedna z przyprostokątnych tego trójkąta powinna mieć długość równą jednemu z boków prostokąta.
R11q1g6BVJA6J
Konstrukcja trapezu prostokątnego oraz trapezu równoramiennego o kątach α i 2α.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Trapez prostokątny o kącie równym 30° między jednym z ramion a podstawą możemy uzyskać na przykład poprzez złączenie dwóch figur: prostokąta o bokach a,b∈ℝ+, przy czym może zachodzić jedna z relacji: a<b, a>b albo a=b, oraz z połowy trójkąta równobocznego o boku równym 2a lub 2b. Mając bowiem trójkąt równoboczny, uzyskamy kąt 30°, upuszczając wysokość h z dowolnego wierzchołka. Wysokość podzieli kąt 60° na pół. Dzieje się tak dlatego, że trójkąt jest równoboczny. Obliczymy teraz długości boków otrzymanego trójkąta. Przeciwprostokątna to bok trójkąta równobocznego, zatem ma długość 2a. Upuszczona wysokość w trójkącie równobocznym podzieliła podstawę na pół, zatem jedna z przyprostokątnych ma długość a, natomiast przyprostokątną, czyli wysokość w pierwotnym trójkącie, obliczymy następująco: h2+a2=2a2 h2+a2=4a2 h2=4a2-a2 h=a3. Możemy tak zapisać, gdyż operujemy na wartościach większych od zera. Mamy zatem następujące możliwości zbudowania trapezu:
korzystając z kwadratu o boku a oraz z trójkąta równobocznego o boku 2a; trapez ten będzie miał następujące długości boków: krótsza podstawa ma długość a, ramię prostopadłe do obu podstaw ma długość a, ramię nachylone pod kątem 30° do dłuższej podstawy ma długość przekątnej, czyli 2a, dłuższa podstawa ma długość a+a3,
analogicznie jak wyżej dla kwadratu o boku b,
korzystając z prostokąta o bokach a oraz b (dla a<b albo a>b, zasada tworzenia trapezu będzie taka sama) oraz trójkąta równobocznego o boku 2b, otrzymamy trapez o krótszej podstawie o długości a, o ramieniu prostopadłym do obu podstaw o długość b, o ramieniu nachylonym do dłuższej podstawy pod kątem 30° o długości 2b i o dłuższej podstawie o długości a+b3,
korzystając z prostokąta o bokach a oraz b (dla a<b albo a>b, zasada tworzenia trapezu będzie taka sama) oraz trójkąta równobocznego o boku 2a, otrzymamy trapez o krótszej podstawie o długości b, ramieniu prostopadłym do obu podstaw o długości a, o ramieniu nachylonym do dłuższej podstawy pod kątem 30° o długości 2a i o dłuższej podstawie o długości b+a3.