Mapa myśli
Znajdujący się poniżej tekst to fragment Sztuki poetyckiej (Listu do Pizonów) Horacego. Rzymski twórca pouczał w niej, jak w dziele literackim można uzyskać charakteryzujący się harmonią styl klasyczny. Przedstaw własnymi słowami reguły, które zaleca Horacy. Skorzystaj z informacji zamieszczonych w mapie myśli.
Sztuka poetyckaWierszy tragicznych rzecz komediowa nie lubi;
zaś potoczną i godną komedii w trzewiku
pieśń odrzuca opowieść o uczcie TyestaTyesta;
niechże miejsce należne ma gatunek każdy.
Czasem jednak komedia także głos podnosi
i rozgniewany ChremesChremes wzdętą wargą łaje;
często też mąż tragiczny cierpi w zwykłej mowie,
tak Telef i PeleusTelef i Peleus, żałośni wygnańcy,
porzucają nadętość słów ponadmiarowychponadmiarowych,
gdy chcą, by serce widza wzruszyło się skargą.
Nie dość, by piękne były poematy: miłą
niech, gdzie zapragną, wiodą słuchacza swą siłą.
Śmiejącym niech się śmieją, a płaczącym płaczą
ludzkie oblicza. Jeśli chcesz, bym płakał, najpierw
sam musisz cierpieć: wtedy mnie ból twój ugodzi,
Telefie lub Peleju; gdy źle się wypowiesz,
zasnę lub śmiać się będę. Zmartwionym obliczom
smutne przystoją słowa, zgniewanym gróźb pełne,
wesołym żartobliwe, surowym poważne.
Natura bowiem pierw nas formuje od środka
ku wszelkim stanom losu: cieszy lub w gniew wpędza
albo smutkiem przygniata do ziemi i dręczy:
dopiero potem wnętrze przekłada na język.
Gdy z mówiącego stanem nie zgodzą się słowa,
rzymskich ekwitówekwitów z ludem chichot się rozlegnie,
jest różnica, czy DawusDawus coś mówi, czy heros,
sędziwy starzec, młodzian zapalczywy jeszcze
w kwiecie wieku, matrona można, skrzętna niańka,
kupiec podróżny, rolnik na żyznym poletku,
Kolch albo Asyryjczyk, rodem z Teb czy z Argos.Idź za podaniem albo zmyślaj rzeczy spójne,
pisarzu. AchillesaAchillesa kiedy znów przedstawiasz,
ma być ochoczy, gniewny, surowy i twardy,
łamiący dane prawa, łupiący orężem.Źródło: Horacy, Sztuka poetycka, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, tłum. A. Lam, Warszawa 2019, s. 477.
Wyjaśnij, dlaczego Achilles, Agamemnon, Odyseusz czy Eneasz, bohaterowie najbardziej znanych eposów antycznych, nawet gdy wykonują zwyczajne zajęcia, wypowiadają się w podniosłym stylu. Wykorzystaj w tym celu cytat z Iliady Homera zawierający opis fragmentu narady wojennej wśród dowódców greckich. Skorzystaj z informacji zawartych w mapie myśli.
IliadaZbudził się ze snu AtrydaAtryda. W krąg brzmiało boskie wezwanie.
Dźwignął się z łoża, siadł prosto, wstał, miękki chitonchiton nałożył
Piękny i nowy, owinął się wkoło płaszczem szerokim,
Piękne przywiązał sandały do nóg oliwą natartych,
Miecz przez ramiona przerzucił srebrnymi zdobny ćwiekami,
Potem wziął berło po ojcach dziedziczne i wiecznotrwałe
I do okrętów z nim ruszył, do spiżozbrojnychspiżozbrojnych AchajówAchajów.
EosEos bogini wstąpiła na Olimp błogosławiony,
Światło zwiastując Dzeusowi i reszcie bóstw nieśmiertelnych,
gdy dźwięcznogłosym heroldom rozkazał przemożny Atryda
Wezwać na radę natychmiast o bujnych włosach Achajów. [...]
Tam zgromadziwszy ich wspólnie rozpoczął rozumne obrady:
„Moi druhowie, słuchajcie! Gdy spałem, stanął przede mną
W noc ambrozyjską ułudny SenSen, do boskiego NestoraNestora
Z kształtu, ze wzrostu i pięknej postawy najbardziej podobny.
Stanął nad moim wezgłowiem i w takie odezwał się słowa:
»Śpisz słodko, synu Atreusa, który był jeźdźcem wybornym!
Temu, co w radzie zasiada, spać całą noc nie przystoi,
Wszakże narodom przewodzi i ma kłopotów tak wiele!
Rozważ, co teraz ci powiem, a szybko. Jam poseł Dzeusowy.
Z dala bóg tobie współczuje i troszczy się bardzo o ciebie –
Każe, byś szybko uzbroił o bujnych włosach Achajów,
Co do jednego, bo mógłbyś gród Trojan szerokouliczny
Jeszcze dziś zdobyć, gdyż wieczni mieszkańcy pałaców Olimpu
Różnić przestali się w sądach. Już wszystkich ku sobie skłoniła
HeraHera swoimi prośbami, a Troi zagraża zagłada
z woli Dzeusowej. Strzeż tego w swym sercu«. To rzekłszy uleciał
Lotem skrzydlatym Onejros, a mnie sen słodki opuścił.
Pójdźmy więc, może zdołamy uzbroić synów Achajów”.Źródło: Homer, Iliada, tłum. K. Jeżewska, Wrocław 1986, s. 30–31.