Parki narodowe to obszary niezwykle cenne nie tylko dla samej Polski, ale też dla Europy czy świata. Są one siedliskiem wielu zagrożonych wyginięciem roślin, zwierząt i grzybów, zachwycają pięknem przyrody ożywionej i krajobrazu. Musimy je chronić, aby przyszłe pokolenia również mogły podziwiać różnorodność naturalnych krajobrazów Polski.

Już wiesz
  • że o przyrodę należy dbać i ją chronić;

  • że przyrodę chroni się, zakładając rezerwaty przyrody, ustanawiając pomniki przyrody i gatunki chronione;

  • na czym polega ochrona ścisła i częściowa.

Nauczysz się
  • przedstawiać znaczenie przyrodnicze i turystyczne parków narodowych;

  • uzasadniać konieczność odpowiedniego zachowania na terenie parków narodowych;

  • omawiać atrakcje wybranych parków narodowych;

  • opisywać Polskę jako kraj o zróżnicowanej przyrodzie i rozmaitych krajobrazach.

i2WY1OmSVt_d5e184

1. Parki narodowe w Polsce

Parki narodowe to obszary chronione o powierzchni powyżej 1000 ha, których przyroda jest unikalna. Służą zachowaniu różnorodności biologicznej, a także tworów przyrody nieożywionej, jak głazy, źródła i jaskinie. Mają duże znaczenie kulturowe i edukacyjne. Pozwalają nam obserwować dziką przyrodę i uczą szacunku dla niej. Są chętnie odwiedzane przez turystów. W Polsce występują 23 parki narodowe. Dwa z nich leżą w pasie pobrzeży, 5 w pasie pojezierzy, kolejne 5 w pasie nizin, 3 na wyżynach i 8 w górach. (bibliography_i2WY1OmSVt_d387t197).

Terytorium całego parku narodowego podlega ochronie. Jest ono jednak podzielone na obszary, na których obowiązuje ochrona ścisła, częściowa lub krajobrazowa. Dookoła parku narodowego wyznacza się otulinę. Jest to obszar, którego zadaniem jest ochrona parku przed działalnością człowieka.

R19IfXBCpnLJj1
Interaktywna mapa polski z zaznaczonymi emblematami parków narodowych.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., Jerzy Opioła (http://commons.wikimedia.org), Ludwig Schneider (http://commons.wikimedia.org), Przykuta (http://commons.wikimedia.org), User:M_k (http://commons.wikimedia.org), Hubert Bartkowiak (http://commons.wikimedia.org), Pleple2000 (http://commons.wikimedia.org), Wojsyl (http://commons.wikimedia.org), Semper_lupus (http://commons.wikimedia.org), Krzysztof Dudzik (http://commons.wikimedia.org), Janmad (http://commons.wikimedia.org), Von.grzanka (http://commons.wikimedia.org), Hans Pama (https://www.flickr.com), Joanna Karnat (http://commons.wikimedia.org), Jakub Hałun (http://commons.wikimedia.org), Indrik myneur (https://www.flickr.com), Jan Jerszyński (http://commons.wikimedia.org), Przemysław Malkowski (http://commons.wikimedia.org), Lilly M (http://commons.wikimedia.org), Pit1233 (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 2.5.
Rc3FuHSnD8qyW1
Panorama Biebrzański Park Narodowy
Biebrzański Park Narodowy
ReEjgKu0Hp7EN1
panorama wirtualna Białowieski Park Narodowy
Białowieski Park Narodowy
R1TcJniqtPRwi1
panorama wirtualna - Słowiński Park Narodowy
Źródło: PANORAMIX, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zaplanuj wycieczkę do najbliższego parku narodowego. Dowiedz się, czym można tam dojechać i co na jego terenie warto obejrzeć.

i2WY1OmSVt_d5e225

2. W jakim celu tworzy się parki narodowe?

Parki narodowe tworzy się głównie w celu zachowania roślin, zwierząt i przyrody nieożywionej w postaci niezmienionej przez człowieka. Większość powierzchni parku narodowego objęta jest ochroną ścisłą. Organizmy mają więc zapewniony spokój i nie są niepokojone przez ludzi. Parki narodowe są też ważnym miejscem edukacji. Na ich terenie wyznaczane są szlaki turystyczne i ścieżki przyrodnicze prowadzące przez szczególnie atrakcyjne miejsca. Parki narodowe są też, w którym żyją gatunki endemiczne.

R1VpphcmUtHDy1
Na ścieżce przyrodniczej znajdują się tablice, na których zamieszczone są informacje o żyjących tu roślinach i zwierzętach, a także o skałach. Podane są też ciekawostki dotyczące historii danego miejsca
i2WY1OmSVt_d5e258

3. Jak zachować się w parku narodowym?

Przebywając na terenie parku narodowego, należy przestrzegać określonych zasad. Osoby odwiedzające park mogą poruszać się jedynie po wyznaczonych szlakach, zwykle pieszych. Na obrzeżach niektórych parków wyznaczone są także szlaki rowerowe.
Na terenie parku narodowego nie wolno zbierać roślin ani ich owoców, chwytać zwierząt ani ich płoszyć. Nie wolno także zbierać skał, minerałów i skamieniałości. Zachowywać się trzeba cicho – nie należy krzyczeć czy słuchać muzyki. Zabronione jest biwakowanie i rozpalanie ognisk. Wszystkie śmieci trzeba zabierać ze sobą i wyrzucać w wyznaczonych miejscach, zwykle w pobliżu schronisk. Na terenie parków narodowych w Polsce obowiązuje także zakaz wprowadzania psów.

RaXszlO9ogO4q1
Bardzo często zakazy obowiązujące w parkach narodowych przedstawione są na tablicach w formie graficznej
Polecenie 2

Zapoznaj się z zasadami obowiązującymi na terenie parków narodowych. Zastanów się, czy należy ich przestrzegać tylko na terenie obszarów chronionych. Wykaż, że przynajmniej niektóre z nich warto stosować na co dzień.

Ważne!

Zakazy obowiązujące w parkach narodowych nie we wszystkich krajach są takie same. Na przykład w Polsce nie można wprowadzać psów na teren parków narodowych, w Czechach natomiast można je prowadzić na smyczy. Dlatego wybierając się na obszar chroniony w innym kraju, warto zapoznać się z obowiązującymi tam zasadami.

i2WY1OmSVt_d5e304

Podsumowanie

  • Parki narodowe to obszary chronione o powierzchni powyżej 1000 ha, tworzone w celu zachowania różnorodności biologicznej i tworów przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych.

  • Poszczególne obszary parku narodowego są chronione w różny sposób: wyróżnia się obszary ochrony ścisłej, częściowej i krajobrazowej.

  • W Polsce znajdują się obecnie 23 parki narodowe.

Praca domowa
Polecenie 3.1

Przedstaw znaczenie przyrodnicze i turystyczne wybranego parku narodowego.

Polecenie 3.2

Wskaż park narodowy, który wydaje ci się najciekawszy. Uzasadnij swój wybór.

Zobacz także

Chronimy przyrodęiILrNIeeKCChronimy przyrodę

i2WY1OmSVt_1444205449987_0

Słowniczek

gatunek endemiczny
gatunek endemiczny

gatunek żyjący tylko na niewielkim obszarze, charakterystyczny dla danego miejsca; endemitem jest na przykład dziobak dla Australii lub płochacz halny dla obszarów górskich

i2WY1OmSVt_d5e408

Zadania

Ćwiczenie 1
RmtIxDVQGYzcN1
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech <Katarzyna.lech@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RMUml90cZG9Za1
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech <Katarzyna.lech@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1FqRywxDEHXq1
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech <Katarzyna.lech@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.