E‑BOOK

Spis treści

• Metody wydobywania kopalin odwiertami pompowanymiD8UlDBMOuMetody wydobywania kopalin odwiertami pompowanymi

• Metodologia wykonania prac obróbczych, to jest: zapuszczania albo wyciągania kolumny rur wydobywczych i żerdzi pompowych, wymiana zużytej pompy wgłębnejDOxIXjsPPMetodologia wykonania prac obróbczych, to jest: zapuszczania albo wyciągania kolumny rur wydobywczych i żerdzi pompowych, wymiana zużytej pompy wgłębnej

• Podstawowe urządzenia obróbcze stosowane w Polsce do obróbki odwiertów pompowanychD10QsyQegPodstawowe urządzenia obróbcze stosowane w Polsce do obróbki odwiertów pompowanych

• Podstawowe narzędzia obróbcze stosowane w Polsce do obróbki odwiertów pompowanych

  • Elewatory do rur wydobywczych1Elewatory do rur wydobywczych

  • Elewatory do żerdzi pompowych2Elewatory do żerdzi pompowych

  • Klucze do rur wydobywczych i żerdzi pompowych3Klucze do rur wydobywczych i żerdzi pompowych

  • Uniwersalna korona do żerdzi pompowych4Uniwersalna korona do żerdzi pompowych

• Netografia i bibliografiaD15Y2N4YpNetografia i bibliografia

Podstawowe narzędzia obróbcze stosowane w Polsce do obróbki odwiertów pompowanych

Elewatory do rur wydobywczych

Ciągnięcie i zapuszczanie rur wydobywczych odbywa się za pomocą elewatorów. Kadłub elewatora odlany jest ze staliwa i składa się z dwóch połówek połączonych ze sobą zawiasem. Obie połówki kadłuba zaopatrzone są z przodu w rączki ułatwiające otwarcie i zamknięcie elewatora. Dla zabezpieczenia elewatora przed samoczynnym otwarciem służy zamek składający się z zapadki zaklinowanej na trzpieniu. Zapadka utrzymywana jest w pozycji zamkniętej napięciem sprężyny umieszczonej na trzpieniu. Przez szybkie dociągnięcie obu połówek elewator zostaje zamknięty, gdyż zapadka zaskakuje samoczynnie w wycięcie kadłuba. W ramionach kadłuba wykonane są wycięcia, w które wkłada się podwieszenia, i zabezpiecza się je  śrubami przed wypadnięciem. Waga takiego elewatora do rur $2\text{'}\text{'}$ wynosi $35,6 \mathrm{kg}$ przy nośności $16 \mathrm{ton}$.

ROyXdwDUEz4V6

Na zdjęciu przedstawiony jest schemat elewatora do rur wydobywczych. Zdjęcia składa się z dwóch rysunków. Na schemacie u góry przedstawiony jest element w rzucie bocznym. Na dolnym rysunku elewator jest narysowany w rzucie górnym. Na górnej ilustracji bazę stanowi prostokąt znajdujący się w centralnej części schematu. Po obu stronach prostokąta widać rączki. Rączki przypominają uszy kubka. Środkowy fragment elementu o kształcie ucha nie jest na stałe połączony z elewatorem. Jest to ramię łączące górę z dołem. Środkowy fragment elementu o kształcie ucha jest oznaczony numerem $1$. Są to śruby. Wewnątrz prostokąta, w jego dolnej części znajduje się element o kształcie prostokąta. Przy dolnej krawędzi elementu o kształcie prostokata widać mały schodek. Nad nim widać kształt litery T. Do daszka litery T zamontowany jest element o kształcie litery C. Element ten jest oznaczony numerem $2$. Jest to zapadka. Nad zapadką znajduje się kolejny prostokąt. W środkowej części korpusu elewator widać dwa przyległe do siebie prostokąty. Po ich lewej stronie lewego prostokąta znajduje się trzpień. Jest on oznaczony numerem $3$. Trzpień jest złożeniem kilku małych prostokątów ułożonych jeden na drugim. Góra prostokąta, stanowiąca bazę jest lekko zwężona. W górnej części prostokątnego korpusu elewtora widać dwa okręgi. Są one umiejscowione w okolicy elementów o kształcie rączek.
Na drugiej ilustracji znajduje się elewator pokazany w rzucie z góry. Centyralną częścią elewatora jest okrąg. Od okręgu odchodzą cztery ramiona. Dwa z boku elewatora oraz dwa od dolnego łuku elewatora. U samej góry okrąg jest zdeformowany. Znajduje się w nim śruba. U dołu okręgu znajduje się wystająca część ze śrubą. Przez środek elewatora biegnie czarna linia. Lewa część elewatora oznaczona jest numerem $4$. Prawa część oznaczona jest numerem $5$. Oba numery opisują połówkę kadłuba elewatora. 

R1KnuN5HocoUn

Na zdjęciu przedstawiony jest elewator do rur. Jest on koloru czerwonego. Jest on przedstawiony w dwóch różnych ujęciach. Po lewej stronie ustawiony jest prosto. Po prawej pod kątem. Element jest w kształcie walca pustego w środku. Ma spłaszczone boki. Z prawej i lewej strony znajdują się rączki przypominające uszy kubka. Środkowy fragment uszy nie jest na stałe połączony z resztą. Jest to ramię łączące górę z dołem. U dołu przymocowane jest za pomocą szarej śruby. U samej góry walca znajdują się dwa pierścienie wystające nad walcem. U dołu mniejszy, a na nim większy. Z tyłu walca znajduje się zawias. Z przodu znajdują się dwie rączki zakończone kulą. Walec jest rozcięty w środku tak by można było go otworzyć używając rączek. 

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Elewatory do żerdzi pompowych

Do zapuszczania i wyciągania żerdzi pompowych stosuje się elewator. Składa się on z kadłuba z wystającymi czopami, na które nałożone jest chomąto. W wytoczenie kadłuba wstawiona jest wkładka z rączką. Wkładka zabezpieczona jest przed wypadnięciem z kadłuba pierścieniem przymocowanym śrubami. Kadłub i wkładka mają z przodu wycięcie służące do wprowadzania elewatora na żerdź, po czym sprowadza się chomąto do położenia poziomego, przekręca się rączkę wraz z wkładką o $180°$ i zamyka się żerdź w elewatorze.

Po podniesieniu chomąta elewator zostaje zabezpieczony przed otwarciem się, ponieważ rączka oprze się o jedno z ramion chomąta, nie dopuszczając do jego otwarcia. Przez zastosowanie wymiennych wkładek elewator może być użyty do różnych średnic żerdzi pompowych.

RQRQBXuwsExb3

Na zdjęciu znajduje się schemat elewatora do żerdzi pompowych. Jest on w orientacji pionowej. Jego ramiona znajdują się u góry i są oznaczone literą A. Element A to chomąto. Ramiona u góry formują kształt łuku. Następnie idąc w dół rozszerzają się. W dolnej części ramiona stają się proste. Na prostych fragmentach są wyżłobione rowki na palce. U dołu pomiędzy ramionami znajduje się główny element elewatora. Ramiona są do niego przytwierdzone za pomocą pierścienia. Z lewej strony pierścień oznaczony jest literą G. Środkowy element jest oznaczony literą B. Jest to kadłub. Kadłub składa się z elementu podobnego do prostokąta. Dolna część jest zaokrąglona. Górna jest wydłużona do środka. W środku znajdują się dwie małe śrubki. Wystają z niego zapadki. Na przekroju widoczna jest mała rączka oznaczona literą E. Jest to dźwignia. Jest ona dołączona do górnej śrubki i wchodzi w rowek części C, D czyli zapadki, zwolnienia. Zapadka składa się z małej dźwigni u dołu. Po lewej stronie zapadki widać trójkąt z rowkiem. Obok rowka widoczny jest szary element o kształcie cylindra. Jest to sprężyna oznaczona literą F. Dolna śrubka oznaczona jest literą H. 

RAF3DI4P7BydC

Na zdjęciu przedstawiony jest pomarańczowy elewator do żerdzi pompowych. Elewator jest to urządzenie wykorzystywane do manipulacji rurami. 
Po lewej stronie elewatora znajduje się fragment o kształcie zbliżonym do prostokąta. Od środka jego lewego boku poprowadzona jest przestrzeń. Przestrzeń biegnie w kierunku środka prostokąta. Dziura jest zaokrąglona i znajduje się na niej okrągła nakładka w kształcie podkowy. W czterech rogach elementu znajdują się małe srebrne śrubki. Z góry i dołu prostokąta wychodzą ramiona. Ramiona prowadzą w prawą stronę. W dolnej częśći ramiona są proste. Następnie ulegają zwężeniu w kierunku środka elewatora. Na samym końcu raminona łączą się ze sobą. Połączenie ma kształt łuku. W dolnej cześci ramion od ich wewnętrznej strony znajdują się rowki na palce. Nad górnym ramieniem i pod dolnym ramieniem znajduje się jeden srebrny klips. Klips wykonany jest z drutu. Jego centralną częścią jest okrąg. Pomiędzy ramionami znajduje się sześć okrągłych nakładek w kształcie podkowy. 

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Klucze do rur wydobywczych i żerdzi pompowych

Rury wydobywcze skręca się i rozkręca za pomocą kluczy rurowych. Klucz nakładany na złączkę jest zwykłym kluczem łańcuchowym rurowym, natomiast klucz chwytający za rurę ma różnorodną konstrukcję. Można tu wymienić stosowane powszechnie tzw. żabki, które mają tę wadę, że zbyt szybko się rozginają i wtedy źle zacinają się na rurze. Zawiasowy klucz rurowy ma tę zaletę, że obejmując rurę na stosunkowo dużej części obwodu nie powoduje zniekształcenia rury.
Do skręcania i rozkręcania żerdzi pompowych służą klucze żerdziowe, które chwytają za grań bądź złączki. Klucz taki zmniejsza wysiłek pracownika, zezwalając na niewielki udar rączki o głowę klucza. Udary te ułatwiają docięcie i odcięcie gwintu.

R1Ghq3zZoJr6i

Na zdjęciu przedstawiony jest srebrny klucz służący do skręcania rur wydobywczych. Po prawej stronie znajduje się malutkie oczko, z którego w lewą stronę wychodzi trzon klucza. Po lewej stronie znajdują się szczypce ułożone w taki sposób, że ich środek jest w kształcie okręgu. Dolne szczypce mają lekkie wcięcie wewnątrz okręgu, a z górnych wystaje na zewnątrz mały bolec.

RrUed4XGX7Q3u

Na zdjęciu przedstawiony jest srebrny klucz służący do skręcania rur wydobywczych. Po prawej stronie znajduje się malutkie oczko, z którego w lewą stronę wychodzi trzon klucza. Po lewej stronie znajduje się oczko składające się z małych szczypców klucza oraz łańcucha przypominającego łańcuch rowerowy. Łańcuch zaczyna się w dolnej części i może być regulowany w górnej części. Jest on tak ułożony, że w jego środku znajduje się okrąg.

R1KvZwPOPWCFk

Na zdjęciu przedstawione są trzy identyczne pomarańczowe klucze do żerdzi pompowych. Każdy z nich u dołu ma kulkę. Z kulku wychodzi trzon klucza. Trzon jest w kształcie podłużnego prostopadłocianu. Góra każdego klucza przypomina hak. Hak każdego z kluczy jest ułożony równolegle do trzonu.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Uniwersalna korona do żerdzi pompowych

Korona uniwersalna do żerdzi pompowych pozwala złapać podczas instrumentacji urwane żerdzi lub mufkę rozkręconych żerdzi pompowych. Zakres rozmiarów chwytanych żerdzi to $\raisebox{1ex}{$5$}\!\left/ \!\raisebox{-1ex}{$8$}\right.\text{'}\text{'}$, $\raisebox{1ex}{$3$}\!\left/ \!\raisebox{-1ex}{$4$}\right.\text{'}\text{'}$ i $\raisebox{1ex}{$7$}\!\left/ \!\raisebox{-1ex}{$8$}\right.\text{'}\text{'}$ oraz mufek $1 \raisebox{1ex}{$5$}\!\left/ \!\raisebox{-1ex}{$8$}\right.\text{'}\text{'}$. Kliny zaciskające znajdują się w koronie pod górną sprężyną, pozwalając na rozwarcie w zależności od rozmiaru żerdzi w momencie wprowadzenia urwanej żerdzi oraz jej zaciśnięcie podczas wyciągania w górę. Takie ułożenie klinów powoduje w czasie wyciągania kolumny żerdzi pompowych trzymanie ich w mocnym mechanicznym chwycie. Jednocześnie korona ta posiada tutę do chwytania mufki żerdzi pompowych, która po wślizgnięciu do tuty jest zatrzaskiwana w natoczonym zamku.

RDHQFhwsar97h

Na zdjęciu przedstawiony jest schemat korony żerdzi pompowych. Ilustracja przedstawia rurkę zwężoną z lewej strony. Ilustracja przedstawia pół przekrój. Lewy koniec rurki składa się z prostokąta z wyciętymi rowkami na połączenie gwintowe. Następnie się rozszerza. Rozszerzona część oznaczona jest literą A i jest to górna część korony z łącznikiem. Element ten jest w środku pusty, a na ściance ma mały okrągły otwór. Następna część jest znowu rozszerzona. Na małym wałku znajdującym się w samym środku nawinięta jest sprężyna klinów zaciskowych oznaczona literą C. Sprężyna z prawej strony zakończona jest pierścieniem sprężynującym oznaczonym literą E. Przestrzeń nad sprężyną oznaczona jest literą B i jest to osłona górna korony lub też inaczej klinów. Sprężyna oraz pierścień znajdują się w środku elementu oznaczonego literą D. Są to kliny do żerdzi. Element ten jest przedstawiony jako zwężający się w prawą stronę prostokąt. Następnym elementem jest sprężyna dociskowa tuty. Jest ona oznaczona literą G. Nad sprężyną znajdują się małe rowki oznaczone literą F. Jest to osłona dolna korony lub też inaczej tuty ślizgowej. Element w kształcie prostokąta na prawo od sprężyny to tuta ślizgowa z zatrzaskiem oznaczona literą H. Przez jej środek przechodzi wąska linia zakończona w środku prostokąta okręgiem.  

RpEaardICkWt3

Na zdjęciu znajduje się przekrój korony do żerdzi pompowych. Rurka składa się z kilku części, a każda z nich jest opisana kolejną literą alfabetu. Pierwsza od lewej jest część A. Jest to prostokąt rozszerzający się u dołu za pomocą dwóch schodków. Według legendy część A to górna część korony z łącznikiem. Część B to lewa część całej rurki. Jest to osłona górna korony lub tez inaczej klinów. Z lewej strony rurki znajduje się sprężyna z literą C. Jest to sprężyna klinów zaciskowych. Po jej prawej stronie znajduje się nakładka z literą D, czyli kliny do żerdzi oraz łącznik w kształcie stożka oznaczony literą E. Jest to pierścień sprężynujący. Stożek jest pusty w środku i ma rowki na połączenie gwintowe. Po prawej stronie łącznika znajduje się kolejna sprężyna tym razem oznaczona literą G. Jest to sprężyna dociskowa tuty. Główna część rurki oznaczona jest literą F i jest to osłona dolna korony lub też inaczej tuty ślizgowej. Przy prawym końcu znajduje się element H, jest on w kształcie walca wyciętego w środku i połączony jest ze sprężyną. Element H to tuta ślizgowa z zatrzaskiem. 

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Obróbka odwiertu samoczynnegoD1CYDZjV9Obróbka odwiertu samoczynnego

• Urządzenia do obróbki odwiertów samoczynnych i pompowanychD1BP66Uc0Urządzenia do obróbki odwiertów samoczynnych i pompowanych