Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

O cechach przystawania trójkątów

Przypomnijmy krótko trzy twierdzenia znane powszechnie jako cechy przystawania trójkątówcechy przystawania trójkątówcechy przystawania trójkątów:

  • cecha bbb: dwa trójkąty są przystające, jeśli trzy boki jednego trójkąta są odpowiednio równe trzem bokom drugiego trójkąta;

  • cecha bkb: dwa trójkąty są przystające, jeśli dwa boki i kąt leżący między tymi bokami w jednym trójkącie są odpowiednio równe dwóm bokom i kątowi leżącemu między tymi bokami w drugim trójkącie;

  • cecha kbk: dwa trójkąty są przystające, jeśli bok i dwa kąty przyległe do tego boku w jednym trójkącie są odpowiednio równe bokowi i dwóm kątom przyległym do tego boku w drugim trójkącie.

W przypadku trójkątów prostokątnych, można i warto dołączyć do tego zestawu poniższe cztery twierdzenia, wynikające z wcześniej zacytowanych:

  • jeżeli przeciwprostokątna i jedna z przyprostokątnych jednego trójkąta są odpowiednio równe przeciwprostokątnej i jednej z przyprostokątnych drugiego trójkąta, to trójkąty te są przystające;

  • jeżeli dwie przyprostokątne jednego trójkąta są odpowiednio równe dwóm przyprostokątnym drugiego trójkąta, to trójkąty te są przystające;

  • jeżeli przyprostokątna i jeden z kątów ostrych jednego trójkąta są odpowiednio równe przyprostokątnej i jednemu z kątów ostrych drugiego trójkąta, to trójkąty te są przystające;

  • jeżeli przeciwprostokątna i jeden z kątów ostrych jednego trójkąta są odpowiednio równe przeciwprostokątnej i jednemu z kątów ostrych drugiego trójkąta, to trójkąty te są przystające.

Z twierdzeń tych będziemy korzystać rozwiązując niżej podane problemy.

Przykład 1

Punkt E jest środkiem boku BC równoległoboku ABCD. Prosta AE przecina w punkcie F prostą CD. Punkt G jest takim punktem boku CD, że odcinek EG jest prostopadły do prostej AE, jak na rysunku.

R1b1Qu3w7Yyyl

Wykażemy, że trójkąty AEGFEG są przystające.

Oczywiście trójkąty AEGFEG są prostokątne. Skorzystamy z cechy, która orzeka, że jeżeli dwie przyprostokątne jednego trójkąta są odpowiednio równe dwóm przyprostokątnym drugiego trójkąta, to trójkąty te są przystające. Odcinek EG jest wspólną przyprostokątną w obu trójkątach.

Pozostaje wykazać, że AE=FE. W tym celu skorzystamy z faktu, że trójkąty ABEFCE są przystające. Istotnie:

  • kąty AEBFEC jako wierzchołkowe są równe;

  • kąty BAECFE jako naprzemianległe są równe.

Stąd wynika równość kątów FCEABE. Ale to oznacza, że kąty przyległe do boku BE w trójkącie ABE i boku CE w trójkącie FCE są odpowiednio równe. Ale boki BECE, równe połowie boku BC, są sobie równe. Zatem na mocy cechy kbk trójkąty ABEFCE są przystające. Co pozwala stwierdzić, że odcinki AEFE mają równą długość. Co należało wykazać.

Zauważmy, że z powyższego twierdzenia wynika w szczególności, że prosta AF jest dwusieczną kąta BAG.

Przykład 2

Dany jest trójkąt równoramienny ABC, w którym AC=BC. Na bokach tego trójkąta zbudowano trzy trójkąty równoboczne: ABD, BCE, ACF, jak na rysunku.

R1TXaYEAVFUzX

Pokażemy, że trójkąt EDF jest równoramienny.

Dowód sprowadza się do wykazania, że DBEDAF, czyli, że trójkąty te są przystające.

Przyjmijmy oznaczenie BAC=ABC=α.

Zauważmy, że BE=BC oraz AF=AC, co wynika z faktu, że dobudowane trójkąty są równoboczne. Ale AC=BC, zatem BE=AF.

Zauważmy dalej, że AD=BD oraz DAF=60°+α+60°=120°+α. Ale DBE=60°+α+60°=120°+α.

Zatem w trójkątach DBEDAF dwa boki i kąt leżący między tymi bokami są odpowiednio równe, czyli na mocy cechy bkb te trójkąty są przystające. W szczególności boki leżące naprzeciw kątów DBEDAF są równe.

Stąd ED=FD, co należało wykazać.

Przykład 3

Rozważymy teraz związki miarowe, gdy trójkąty równoboczne zbudujemy na bokach dowolnego trójkąta. Dany jest trójkąt ABC. Na bokach tego trójkąta zbudowano trzy trójkąty równoboczne: ABD, BCE, ACF, jak na rysunku.

RjgEEbuZqoG2S

Pokażemy, że AE=BF=CD.

Pokażemy najpierw, że ACEFCB. Przyjmijmy oznaczenie ACB=γ. Wtedy FCB=60°+γ. Podobnie ACE=γ+60°, zatem te kąty są równe. Pozostaje zauważyć, że boki FCBC w trójkącie FCB są odpowiednio równe bokom ACCE w trójkącie ACE. Zatem na mocy cechy bkb te trójkąty są przystające. W szczególności boki AEBF są równe.

Pokażemy teraz, że ABEDBC. Przyjmijmy oznaczenie ABC=β. Wtedy ABE=β+60°. Podobnie DBC=60°+β, zatem te kąty są równe. Pozostaje zauważyć, że boki ABBE w trójkącie ABE są odpowiednio równe bokom BDBC w trójkącie DBC. Zatem na mocy cechy bkb te trójkąty są przystające. W szczególności boki AECD są równe. Co należało wykazać.

Przykład 4

Na bokach ABBC kwadratu ABCD obrano takie punkty EF, że EB=CF. Proste AFCE przecinają się w punkcie G, jak na rysunku.

RVugN4sl8ZmcF

Miara kąta EDF jest równa α. Wykażemy, że miara kąta AGC jest równa 180°-α.

Przyjmiemy oznaczenia: BAF=β, BCE=γ. Wtedy AGC=360°-DAF-ADC-DCE, czyli | A G C | = 360 ( 90 β ) ( 90 γ ) 90 = 90 + β + γ .

Ale trójkąty EBCFCD są przystające, w szczególności CDF=BCE=γ. Podobnie trójkąty AEDBFA są przystające, w szczególności ADE=BAF=β. Ale ADE+α+CDF=90°, stąd ADE+CDF=β+γ=90°-α.

Zatem AGC=90°+β+γ=90°+90°-α=180°-α. Co należało wykazać.

Słownik

cechy przystawania trójkątów
cechy przystawania trójkątów

zestaw twierdzeń określających warunki równoważne występowania relacji przystawania między dwoma trójkątami