Recepcja

R1H5bOuu9ZYGO1

Zdjęcie przedstawia portret mężczyzny. Ma on krótkie, zaczesane na bok włosy, pociągłą twarz oraz gęstą brodę z wąsami. Ubrany jest w surdut.

Recepcja filozofii francuskiego oświecenia jest niezwykle szeroka. Krytyka przesądów, zabobonów oraz tradycyjnych instytucji religijnych zainspirowała rzesze myślicieli na całym świecie, a wiara w postęp stała się motorem dynamicznego rozwoju technologicznego następnych dwu stuleci. Idąc szlakiem wytyczonym przez oświeceniowych filozofów, wielu myślicieli kolejnych epok (od pozytywistów przez Nietzschego po egzystencjalistów) zamiast obszernej syntezy, kładzie nacisk na szczegółową analizę. Szeroki oddźwięk w następnych dziesięcioleciach znajduje także postulat zastosowania metody naukowej w dyscyplinach humanistycznych: powstają na przykład socjologia i psychologia empirycznaempiryzmempiryczna. Inspirację i zarazem wyzwanie dla spadkobierców wieku rozumu stanowi również oświeceniowy materializmmaterializmmaterializm, deizm i ateizmateizmateizm.

Deizm

Definicja: Deizm

ROysifvFwvyMD

Ilustracja przedstawia stojącą postać w długiej, jasnej szacie. Ma uniesioną prawą rękę, w lewej trzyma duży cyrkiel. Z głowy postaci wydobywają się złociste promienie.

Deizm to pogląd filozoficzny uznający istnienie Boga wyłącznie jako stwórcy świata: Bóg nie ingeruje w życie człowieka i stworzoną przez siebie rzeczywistość. Według deistów o istnieniu duchowej siły sprawczej świadczy racjonalny porządek świata materialnego. Zazwyczaj odrzucają oni możliwości uchwycenia istoty Boga (agnostycyzm).

Rzeczą niezwykle ważną jest rola oświecenia w kształtowaniu się nowoczesnej myśli oraz rzeczywistości polityczno‑społecznej. Idea państwa realizującego hasła szczęścia, wolności i równości to stały wątek dyskursu politycznego następnych dwu stuleci, stanowi też fundament współczesnych społeczeństw demokratycznych. Podobnie rzecz się ma z ideą praw człowieka − jest ona jednym z głównych punktów odniesienia w całej późniejszej filozofii polityki, a także działalności organizacji jak Amnesty International, które interweniują tam, gdzie prawa te są łamane. Z idei tej wyrasta też Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 r.

Trzeba też podkreślić, iż dzięki oświeceniu odwoływanie się do opinii publicznej jako do realnej siły politycznej stało się stałym elementem rzeczywistości społecznej, a także praktyki filozoficznej − filozofowie chcą za pomocą swoich pism zmienić rzeczywistość polityczną (Nietzsche i Marks to dwa najbardziej znane przykłady). Jednym z głównych motywów filozofii polityki XIX stulecia jest również koncepcja umowy społecznej Rousseau (obecna wcześniej także u Locke’a i Hobbesa). Jego teorie polityczne jeszcze w XVIII w. wywarły poważny wpływ na jakobinówjakobinijakobinów. Pisma Rousseau z powodu nobilitacji uczuć i pierwotnej natury stają się ponadto jedną z istotniejszych inspiracji dla sentymentalizmu, a następnie romantyzmu. Zwrócenie uwagi na uczucia spotkało się z szerokim echem także w filozofii (Max Scheller w pierwszej połowie XX w. rozwija koncepcję poznawczych walorów uczuć). Propozycje wychowawcze Rousseau wywarły silny wpływ na nowoczesną pedagogikę, a jego teoria woli powszechnej stanowiła inspirację dla Kantowskiej koncepcji imperatywu kategorycznegoimperatyw kategorycznyimperatywu kategorycznego.

Słownik