Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

W tym materiale omówimy równania trygonometryczne, które przez odpowiednie podstawienie możemy sprowadzić do równania kwadratowego.

Na początek rozpoczniemy od przykładu, w którym odpowiednie podstawienie jest dobrze widoczne i naturalne.

Przykład 1

Obliczymy wartość sinx, jeżeli wiemy, że 6sin2x-sinx-2=0.

Rozwiązanie

Zróbmy podstawienie: t=sinx.

Wówczas równanie 6sin2x-sinx-2=0 przyjmuje postać równania kwadratowego:

6t2-t-2=0.

Rozwiązujemy równanie kwadratowe. Obliczmy:

Δ=1-4·6·-2=49

t=1-712 lub t=1+712

t=-12 lub t=23.

Stąd otrzymujemy odpowiedź: sinx=-12 lub sinx=23.

Przykład 2

Rozwiążemy równanie 2cos2π2-x=3sin1,5π+x.

Rozwiązanie

Najpierw skorzystamy ze wzorów redukcyjnych:

cosπ2-x=sinx oraz sin1,5π+x=-cosx

i otrzymamy równanie:

2sin2x=-3cosx.

Wykorzystamy jedynkę trygonometrycznąjedynka trygonometrycznajedynkę trygonometryczną:

21cos2x+3cosx=0.

W równaniu 2cos2x-3cosx-2=0 podstawiamy t=cosx i otrzymujemy równanie kwadratowe: 2t2-3t-2=0.

Rozwiązujemy równanie kwadratowe:

Δ=25

t=2 lub t=-12.

Stąd otrzymujemy alternatywę równań trygonometrycznych:

cosx=2 lub cosx=-12.

Równanie cosx=2 jest sprzeczne, gdyż zbiorem wartości funkcji cosinus jest przedział -1,1.

Rozwiązaniami równania cosx=-12 są liczby:

x=2π3+2kπ lub x=-2π3+2kπ, gdzie k.

Przykład 3

Obliczymy wartość cosx, jeżeli sinx-2cosx=1.

Rozwiązanie

Stwórzmy układ równań, wykorzystując jedynkę trygonometrycznąjedynka trygonometrycznajedynkę trygonometryczną:

sinx-2cosx=1sin2x+cos2x=1.

Z pierwszego równania wyliczmy sinx:

sinx=1+2cosx

i podstawmy do jedynki trygonometrycznej

1+2cosx2+cos2x=1.

Stąd otrzymujemy:

1+4cosx+4cos2x+cos2x=1

5cos2x+4cosx=0

cosx5cosx+4=0.

A zatem odpowiedź jest następująca: cosx=0 lub cos=-45.

Przykład 4

Obliczymy wartość tgx, jeżeli 12tg2x-5tgx-3=0.

Rozwiązanie

Zróbmy podstawienie: t=tgx. Wówczas otrzymujemy równanie kwadratowe:

12t2-5t-3=0.

Rozwiążmy je:

Δ=25+4·3·12=169

t=-13 lub t=34.

Stąd otrzymujemy odpowiedź: tgx=-13 lub tgx=34.

W ostatnim przykładzie zaprezentujemy metodę doprowadzenia równania trygonometrycznego do postaci równania kwadratowego. Doprowadzenie do postaci równania kwadratowego jest najtrudniejszym elementem tego zadania.

Przykład 5

Obliczymy wartość tgx, jeżeli wiadomo, że 2cos2x+sin2x-3sinx·cosx=0.

Rozwiązanie

Rozważmy przypadek, gdy cosx=0. Wówczas równanie ma postać: sin2x=0, czyli sinx=0.

Zauważmy, że funkcje y=sinxy=cosx nie mogą jednocześnie przyjmować wartości 0. Czyli liczby x, dla których cosx=0, nie spełniają równania.

Zatem równanie 2cos2x+sin2x-3sinx·cosx=0 możemy podzielić stronami przez cos2x. Otrzymujemy wówczas równanie:

tg2x-3tgx+2=0.

Podstawmy: t=tgx.

Otrzymujemy równanie kwadratowe:

t2-3t+2=0.

Obliczamy, że Δ=1.

Rozwiązaniami równania t2-3t+2=0

t=2 lub t=1.

Wracając do podstawienia t=tgx, dostajemy odpowiedź:

tgx=1 lub tgx=2.

Opisaną w powyższym przykładzie metodę możemy próbować stosować wtedy, gdy występują dwie funkcje: sinus i cosinus oraz każde wyrażenie przy dzieleniu przez potęgę cosx jako nową zmienną może dać tgx.

Słownik

jedynka trygonometryczna
jedynka trygonometryczna

tożsamość trygonometryczna: dla każdej liczby rzeczywistej x zachodzi równość sin2x+cos2x=1