Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przypomnijmy, jak zbudowane jest twierdzenietwierdzenietwierdzenie matematyczne.

Twierdzenie najczęściej ma postać zdania:

“Jeżeli p, to q”; pierwsza część p takiego zdania to założenie, które opisuje warunki, przy których spełnione jest twierdzenie; druga część q to teza zawierająca własność, która zachodzi, gdy spełnione są warunki opisane w założeniu.

W materiale omówimy przykłady dowodówdowód twierdzeniadowodów geometrycznych, w których występują pola wielokątówwielokątwielokątów. Czasami w dowodach będziemy używać wzoru na pole koła.

Przykład 1

Dany jest trójkąt prostokątny. Wykażemy, że suma pól trójkątów równobocznych o bokach będących przyprostokątnymi trójkąta jest równa polu trójkąta równobocznego o boku równym przeciwprostokątnej tego trójkąta.

Rozwiązanie:

Dowód

Narysujmy rysunek pomocniczy do zadania i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku.

RhdCEdvPcPthe

Mamy pokazać, że PI+PII=PIII.

Zatem:

PI+PII=a234+b234=a2+b234

Ponieważ trójkąt jest prostokątny zatem a2+b2=c2.

Wobec tego PI+PII=a2+b234=c234=PIII.

Przykład 2

Wykażemy, że jeśli boki trójkąta mają długości a, b, c, a kąty odpowiednio α, β, γ, to pole trójkąta możemy obliczyć za pomocą wzoru P=c22·sinα·sinβsinα+β dla αβ90°.

Rozwiązanie:

Dowód

Narysujmy dowolny trójkąt i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku:

RVC92EZGuoZgO

Do rozwiązania zadania wykorzystamy wzór na pole trójkąta postaci:

P=12·a·c·sinβ

Z twierdzenia sinusów wiadomo, że

asinα=csinγ

Wobec tego a=c·sinαsinγ.

Zatem:

P=12·c·c·sinα·sinβsinγ

Zauważmy, że sinγ=sin180°-α+β=sinα+β.

Zatem wzór na pole trójkąta zapisujemy w postaci:

P=c22·sinα·sinβsinα+β

Przykład 3

Wykażemy, że jeśli R jest promieniem okręgu opisanego, a r promieniem okręgu wpisanego w trójkąt równoboczny o boku R, to pole tego trójkąta opisuje się wzorem P=334R2 lub P=2734r2.

Rozwiązanie:

Dowód

Narysujmy trójkąt równoboczny oraz okrąg w niego wpisany i okrąg na nim opisany oraz wprowadźmy oznaczenia jak na rysunku.

RU0tdASfCfUQV

Niech a będzie długością boku trójkąta równobocznego.

Długość R promienia okręgu opisanego w zależności od wysokości trójkąta równobocznego wyraża się wzorem:

R=23h oraz h=a32

Zatem R=23·a32=a33.

Wobec tego a=3R3=3R.

Długość r promienia okręgu wpisanego w zależności od wysokości trójkąta równobocznego wyraża się wzorem:

r=13h oraz h=a32

Zatem r=13·a32=a36.

Wobec tego a=6r3=23r.

Jeżeli wykorzystamy wzór na pole trójkąta równobocznego o boku a postaci P=a234, to:

  • dla a=3R mamy P=3R2·34=334R2,

  • dla a=23r mamy P=23r2·34=1234r2=33r2.

Przykład 4

Wykażemy, że przekątne w dowolnym równoległoboku dzielą go na cztery trójkąty o równych polach.

Rozwiązanie:

Dowód

Załóżmy, że przekątne równoległoboku o długościach p i q przecinają się pod kątem α.

Narysujmy dowolny równoległobok i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku.

RDQ0PqyizM669

Korzystając z przyjętych oznaczeń mamy:

PABO=12·12p·12q·sinα=18pqsinα

PCDO=12·12p·12q·sinα=18pqsinα

PAOD=12·12p·12q·sin180°-α=18pqsinα

PBCO=12·12p·12q·sin180°-α=18pqsinα

Zatem trójkąty powstałe z przecięcia równoległoboku jego przekątnymi mają równe pola.

Przykład 5

Dany jest trapez ABCD, w którym ABCD oraz podstawy mają długości ab, a wysokość ma długość h. Wykażemy, że jeśli O jest punktem przecięcia przekątnych tego trapezu, to trójkąty AODBOC mają równe pola powierzchni.

Rozwiązanie:

Narysujmy trapez i wprowadźmy oznaczenia, jak na rysunku.

Rz7j9YEkTT4YV

Zauważmy, że

PABD=PAOD+PABO

PABC=PBOC+PABO

Trójkąty ABDABC mają równe pola powierzchni, ponieważ mają wspólną podstawę a i wysokość h.

Wobec tego:

PAOD+PABO=PBOC+PABO

Czyli PAOD=PBOC.

Słownik

wielokąt
wielokąt

część płaszczyzny ograniczona łamaną zwyczajną zamkniętą, wraz z tą łamaną

twierdzenie
twierdzenie

zdanie, które opisuje fakt, zależność lub równość, które możemy udowodnić

dowód twierdzenia
dowód twierdzenia

rozumowanie, mające na celu uzasadnić prawdziwość twierdzenia, prowadzące od założeń do tezy, wykorzystując przy tym inne fakty