Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przypomnijmy definicję stożka.

stożek
Definicja: stożek

Stożkiem nazywamy bryłę obrotową, która powstaje przez obrót trójkąta prostokątnego wokół osi, zawierającej jedną z przyprostokątnych.

R55MlmWqXdIWz

Przekrojem osiowym stożka nazywamy przekrój stożka płaszczyzną zawierającą jego oś obrotu. Jest nim trójkąt równoramienny utworzony ze średnicy podstawy stożka i dwóch tworzących.

RrWoSEAwAIkfk

Kąt pomiędzy ramionami przekroju osiowego (oznaczony na rysunku jako α) nazywamy kątem rozwarcia stożka.

W materiale omówimy, jak obliczyć pole powierzchni całkowitej stożka.

Pole powierzchni całkowitej stożka

R1UjmOwnT2n9h

Zauważmy, że podstawa stożka jest kołem o promieniu r, a powierzchnia boczna stożka jest wycinkiem koła o promieniu l.

Pole powierzchni całkowitej stożka jest równe sumie pola powierzchni jego podstawy oraz powierzchni bocznej.

Zatem:

Pc=Pp+Pb.

Jeżeli promień podstawy stożka ma długość r, wysokość stożka h, a tworząca ma długość l, to:

Pc=πr2+πrl=πrr+l.
Ważne!

Zauważmy, że po rozwinięciu powierzchnia boczna stożkapowierzchnia boczna stożkapowierzchnia boczna stożka jest wycinkiem koła o promieniu l, zatem jej pole możemy obliczyć ze wzoru:

Pb=α360°·π·l2.
R5QnOEqt7dUvl
Przykład 1

Obliczymy pole powierzchnipole powierzchnipole powierzchni całkowitej stożka z rysunku.

R194rqFPwIlo8
Rozwiązanie

Jeżeli przez r oznaczymy długość promienia podstawy stożka, a przez h długość wysokości stożka, to:

r=4 oraz h=6.

Długość tworzącej stożka obliczamy z twierdzenia Pitagorasa:

r2+h2=l2

42+62=l2

16+36=l2, czyli l2=52.

Zatem l=213.

Wobec tego pole powierzchni całkowitej stożka jest równe:

Pc=π·r2+π·r·l

Pc=π·42+π·4·213=16π+813π.

Przykład 2

Wiadomo, że pole powierzchni podstawy stożka jest równe 16π, a pole powierzchnipole powierzchnipole powierzchni całkowitej wynosi 36π. Obliczymy długość tworzącej w tym stożku.

Rozwiązanie

Narysujmy stożek i wprowadźmy oznaczenia, jak na rysunku.

RJAykzozWlcbR

Ponieważ pole podstawy stożka wynosi 16π, zatem do obliczenia długości promienia podstawy rozwiązujemy równanie:

16π=πr2

16=r2.

Wobec tego r=4.

Zauważmy, że pole powierzchni bocznej stożka obliczamy ze wzoru:

Pb=Pc-Pp

Pb=36π-16π=20π.

Ponieważ Pb=πrl, zatem do wyznaczenia długości tworzącej stożka rozwiązujemy równanie:

20π=π·4·l, czyli l=5.

Tworząca stożka ma długość 5.

Przykład 3

Obliczymy pole powierzchni całkowitej stożka, w którym cosinus kąta rozwarcia  wynosi 13, a tworząca stożka ma długość 6.

Rozwiązanie

Narysujmy stożek i wprowadźmy odpowiednie oznaczenia.

RoARU8SCOXEw4

Z zadania wynika, że długość tworzącej l=6 oraz cosα=13.

Do wyznaczenia długości promienia r podstawy stożka wykorzystamy twierdzenie cosinusów.

Zatem

2r2=62+62-2·6·6·13

4r2=36+36-24

4r2=48

r2=12

r=23.

Pole powierzchni całkowitej tego stożka jest równe:

Pc=π·232+π·23·6=12π+123π.

Przykład 4

Długości promienia podstawy, wysokości oraz tworzącej stożka w pewnym stożku są w podanej kolejności wyrazami ciągu arytmetycznego o różnicy 4. Obliczymy pole powierzchni całkowitej tego stożka.

Rozwiązanie

Narysujmy stożek i wprowadźmy odpowiednie oznaczenia.

R2EVeKA4ynvgv

Ponieważ podstawa, wysokość oraz tworząca stożka tworzą trójkąt prostokątny, zatem do wyznaczenia wartości r rozwiązujemy równanie:

r2+r+42=r+82

r2+r2+8r+16=r2+16r+64

r2-8r-48=0

Zatem r=12.

Wobec tego długość tworzącej wynosi r+8=20.

Pole powierzchni całkowitej tego stożka wynosi:

Pc=π·122+π·12·20=144π+240π=384π.

Przykład 5

Przekrój osiowy stożka jest trójkątem równobocznym o polu 33. Wyznaczymy pole powierzchni całkowitej tego stożka.

Rozwiązanie

Narysujmy stożek i wprowadźmy odpowiednie oznaczenia:

RomNcxMuiS5yT

Ponieważ przekrój osiowy stożka jest trójkątem równobocznym to l=2r.

Z faktu, że pole przekroju osiowego stożka wynosi 33 wynika równanie:

33=l2·34

l2=12, czyli l=23.

Zatem r=12·23=3.

Pole powierzchni całkowitej tego stożka wynosi:

Pc=π·32+π·3·23=3π+6π=9π.

Słownik

powierzchnia boczna stożka
powierzchnia boczna stożka

powierzchnia zakreślona przez przeciwprostokątną trójkąta prostokątnego podczas obrotu

pole powierzchni
pole powierzchni

miara przyporządkowująca powierzchni pewną nieujemną liczbę, która określa jej rozmiar