Przeczytaj
![Na mapie świata zaznaczono zasięg występowania wanilii płaskolistnej. Gatunek ten występuje w strefie tropikalnej Ameryki Południowej i Środkowej, w takich państwach jak: Gwatemala, Belize, Kostaryka, Panama, Kolumbia, Wenezuela, Ekwador, Peru oraz Brazylia, następnie na Madagaskarze, w Afryce w pasie rozciągającym się od zachodu na wschód, przechodząc przez środek kontynentu, między innymi takie kraje jak: Demokratyczna Republika Konga, Kamerun, Kongo, Nigeria, Tanzania, Kenia. Występuje także na południu Indii oraz na Półwyspie Indochińskim, w Malezji i Indonezji.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1TR0WfCsYYf8/1624487272/1d5lKvtQpkxLt3d7VjiubUqsfChVTSDN.png)
Geograficzne granice rozmieszczenia populacjipopulacji określają jej zasięg, czyli areałareał. W ramach areału populacji jej osobniki mogą być rozmieszczone na trzy sposoby (typy):
skupiskowo,
losowo,
równomierne.
Więcej na temat cech populacji przeczytasz w e‑materiale: Populacja – podstawowa jednostka ekologicznaPopulacja – podstawowa jednostka ekologiczna
Rozmieszczenie skupiskowe
Najczęściej spotykane jest rozmieszczenie skupiskowe: w grupach, stadach, koloniach na określonym obszarze. U zwierząt celem jest wtedy zapewnienie sobie bezpieczeństwa i łatwiejszego dostępu do pokarmu. Natomiast w świecie roślin – kiedy nasiona padają blisko siebie, umożliwia im to szybkie opanowanie danej powierzchni. Dobrym przykładem są żołędzie dębu, orzechy kasztanów czy owoce buków, które padając w dużej ilości na dany obszar prowadzą do rozwoju bardzo wielu siewek, z których tylko część dożyje sędziwego wieku dorosłych drzew, tworząc las bukowy czy dąbrowę.
![Zdjęcie przedstawia wysoki kopiec — to mrowisko. Zewnętrzna powierzchnia kopca jest pokryta igłami z drzewa.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R3tuEC5WDIvF4/1624487273/WLTyKfFD5kgTU9tTZtvu3bFpOnenzw6P.jpg)
![Zdjęcie przedstawia pasące się i skubiące trawę jelenie. Na pierwszym planie leży okazały jeleń z dużym porożem na głowie. Poroże jest rozgałęzione. Sierść na pysku jelenia jest krótka, na szyi i reszcie ciała dłuższa i gęsta. W tle pasą się łanie. Zwierzęta mają brązową sierść.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1Y8FUn48OOpi/1624487274/2LUYhu4mNuq9yQHQuIaHbGR8tXOz66RM.jpg)
![Zdjęcie przedstawia las liściasty z wąską ścieżką biegnącą pomiędzy drzewami. Drzewa po lewej stronie zdjęcia mają gładką korę i grube pnie. Drzewa po prawej stronie zdjęcia mają cienkie pnie.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RZwCGK7qYDb0H/1624487274/Bsf8a5l0DHhumaEZ2KCy1jKXKhqtkFLq.jpg)
![Zdjęcie prezentuje roślinę o twardych, mieczowatych liściach zakończonych ostrym kolcem i zebranych w gęste rozety. Liście są zielone. Wokół juk rosną inne, suche okazy roślin.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ICfjKQi7WqC/1624487274/lG6bdQwB4gBvCIk6D2f0ZLqbyFx6Evg7.jpg)
Rozmieszczenie skupiskowe jest charakterystyczne dla owadów społecznych, np. pszczół, mrówek, oraz dużych mobilnych zwierząt, np. antylop gnu i zebr w Afryce. Takie rozmieszczenie prezentują także pingwiny w kolonii lęgowej. Skupiska pingwinów rozmieszczone są w stosunkowo regularnych odstępach. W środowisku wodnym spotykamy duże ławice dorszy lub śledzi. Strukturze skupiskowej często sprzyja też sposób rozrodu. Spotykamy rosnące w skupieniach ciężkonasienne dęby, buki oraz rośliny rozmnażające się wegetatywniewegetatywnie, np. poziomki czy truskawki.
Rozmieszczenie to jest również charakterystyczne dla zwierząt osiadłych, np. koralowców.
Rozmieszczenie skupiskowe sprzyja nadmiernemu powiększeniu populacji. Życie w grupie ułatwia osobnikom wielu gatunków wyszukiwanie i zdobywanie pokarmu, wspólną opiekę nad potomstwem. Mogą one wzajemnie ostrzegać się przed niebezpieczeństwem czy wspólnie chronić stado. Odpowiednie warunki siedliskowe skutkują zwiększeniem populacji. Wzrasta wtedy stresogenna konkurencja wewnątrzgatunkowa o czynniki środowiska, np. wodę, pokarm, światło. W dużych skupiskach łatwo rozprzestrzeniają się choroby i pasożyty.
- Nazwa kategorii: rozmieszczenie skupiskowe
- Nazwa kategorii: zalety
- Nazwa kategorii: ułatwione wyszukiwanie i zdobywanie pożywienia
- Nazwa kategorii: ułatwiona opieka nad potomstwem
- Nazwa kategorii: wzajemne ostrzeganie przed niebezpieczeństwem
- Nazwa kategorii: skuteczniejsza obrona przed drapieżnikiem Koniec elementów należących do kategorii zalety
- Nazwa kategorii: wady
- Nazwa kategorii: wzmożona konkurencja wewnątrzgatunkowa
- Nazwa kategorii: zbyt duże zagęszczenie populacji jest czynnikiem stresowym
- Nazwa kategorii: łatwiej rozprzestrzeniające się choroby Koniec elementów należących do kategorii wady
- Elementy należące do kategorii rozmieszczenie skupiskowe
- Elementy należące do kategorii zalety
- Elementy należące do kategorii wady
Rozmieszczenie losowe
Rozmieszczenie losowe polega na przypadkowym rozlokowaniu osobników. Wynika ono zwykle z dostępności do zasobów pokarmowych. Dotyczy głównie gatunków bytujących w jednorodnym środowisku, np. bezkręgowców glebowych, pająków, pasożytów, oraz gatunków roślin, których nasiona rozsiewane są przez wiatr – przykładami takich roślin są lipa, klon i mniszek lekarski.
![Zdjęcie przedstawia wijącą się na ziemi dżdżownicę. Jest długa i jasnoróżowa. Z przodu ma na sobie kilka ziarenek ziemi.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R46eSGUzcMbo9/1624487275/2PyJIrS7FlaSnT0k51aA5vXYVm88P9jp.jpg)
Rozmieszczenie równomierne
![Zdjęcie przedstawia rozległy teren. Pokryty jest niską roślinnością, w której wyróżniają się wysokie kaktusy — to karnegia olbrzymia. Kaktusy przypominają kolumny z rozgałęzieniami. W tle są góry oraz niebo z chmurami.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R13aHBAHoJfJR/1624487276/1ahb8QxT72AqsR7KpVdPKvHBlFsSTkk2.jpg)
Rozmieszczenie równomierne zachodzi wtedy, gdy poszczególne osobniki są od siebie mniej więcej jednakowo oddalone. W warunkach naturalnych taką strukturę przestrzennąstrukturę przestrzenną spotykamy w siedliskach jednorodnych, gdzie napięcia konkurencyjne są bardzo nasilone, np. wśród drapieżców, którzy zasiedlają zbliżone wielkością terytoria i bronią ich przed innymi osobnikami tego samego gatunku. Równomiernie rozmieszczają się też ptaki śpiewające. Na terenach pustynnych możemy zaobserwować kaktusy rosnące w wyjątkowo regularnych odstępach. Wynika to z ostrej rywalizacji o wodę. Każdy osobnik wydziela do podłoża substancje utrudniające rozwój innych roślin.
![Zdjęcie przedstawia pole lawendy. Lawenda tworzy zwarte kępy. Liście są drobne, mają szare zabarwienie, kwiaty drobne, fioletowe, zebrane w kwiatostany na długiej szypule.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RvQrb1HtFwv7I/1624487276/N117rRMijnlaj0ODe65M4L3rqMxCK0hw.jpg)
Rozmieszczenie równomierne najczęściej jest skutkiem działalności człowieka. Klasycznym przykładem są drzewa rosnące w sadzie, las nasadzeniowy, rośliny na polu uprawnym czy młode drzewka w szkółce leśnej.
Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) występuje na przeważającej części kontynentu europejskiego i Azji Zchodniej. W Polsce jest pospolitym gatunkiem drzewa, często nasadzanym przez człowieka. Wśród drzew jest najbardziej wydajnym producentem ściółki. Jego liście zawierają duże ilości związków wapnia, dzięki czemu powstająca z nich próchnica wzbogaca glebę w substancje pokarmowe i przeciwdziała wyjaławianiu. Bardzo żywotny. Nawet do 500 lat. Lubi dość wysoką wilgotność powietrza. Jest wrażliwy na wiosenne przymrozki, dlatego rzadko spotkamy go w centralnej i wschodniej Polsce.
Słownik
[gr. allēlo - nawzajem, páthos - cierpienie]; wzajemne oddziaływanie biochemiczne między roślinami lub grzybami polegające na wydzielaniu różnego typu związków chemicznych do podłoża, wody i atmosfery, które może być dla nich korzystne i wzajemnie stymulować organizmy do wzrostu lub chronić przed szkodnikami, jak i niekorzystne, czyli uniemożliwiać im prawidłowy rozwój w celu dominacji jednego gatunku czy osobnika
obszar, na którym regularnie bytują przedstawiciele organizmów należących do danej jednostki systematycznej; linia, która ogranicza obszar występowania danego taksonu, to kres lub granica zasięgu
grupa osobników tego samego gatunku, żyjących równocześnie w określonym środowisku lub obszarze i krzyżujących się między sobą; osobniki te wzajemnie na siebie oddziałują; interakcje ekologiczne i rozrodcze między osobnikami w jednej populacji są częstsze, niż interakcje z osobnikami innych populacji tego samego gatunku
rozmnażanie bezpłciowe polegające na oddzieleniu części organizmu macierzystego, z którego powstaje nowy, identyczny genetycznie osobnik; u roślin zachodzi poprzez rozłogi, kłącza, korzenie przybyszowe, sadzonki liściowe, wykorzystywane również w ogrodnictwie w procesie tzw. szczepienia czy rozsad - fragmentacja; u grzybów i porostów przez podział grzybni lub plechy; u zwierząt bezkręgowych odbywa się przez podział czy pączkowanie
sposób rozlokowania osobników populacji w środowisku w danym przedziale czasowym